|
2009
|
|
|
Horrek esan nahi
|
du
euskarak lotura estua izan duela naturarekin. Uste dut beste hizkuntzetan zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten hitzak hizkuntza klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela.
|
|
|
Euskara presente ez zegoen tokietara eraman nahi zuen, berak oso esaldi esanguratsua erabiltzen zuen hori adierazteko: piano hotsa eta te usaina dagoen tokietara eraman behar
|
dugu
euskara. Azkue gaineratu du abertzalea eta intelektuala izan zen.
|
|
2011
|
|
|
Hausnartu egin behar da. Jakin zergatik eta zertarako behar
|
dugun
euskara... eta gauza bat argi izan: Euskara ona da guztiontzat, Arabako Errioxako ardoa bezain ona da.
|
|
2013
|
|
|
Turkmeneraz A, gabat da, eta errusieraz????? á?. Errusieratik transkribatuz gero, Axkhabat behar
|
luke
euskaraz 156 araua aplikatuta. Gaur egun, dena den, Turkmenistanen turkmenera da hizkuntza ofiziala.
|
|
|
Horrenbeste urtetan Akademiaren kide, buruorde eta buru izandako euskalari handia. Uste dut Euskaltzaindiaren lantegi erabakigarri honetan eginkizun garrantzitsua bete zuela eta, beraz, merezi
|
duela
Euskararen Egunean gu guztion aitortza jasotzea.
|
|
2014
|
|
|
Besteak beste, sinatu den hitzarmenaren ondorioz, Laneki elkarteak
|
duen
euskarazko testu masa osoa Euskaltzaindiaren eskuetan jarriko du, Akademiak garatzen diharduen Lexikoaren Behatokiaren corpusa aberasteko. Testu masa hori Zientzia eta Teknika Hiztegia egitasmoa elikatzeko ere balia dezake Euskaltzaindiak.
|
|
|
Besteak beste, sinatuko den hitzarmenaren ondorioz, Laneki elkarteak
|
duen
euskarazko testu masa osoa Euskaltzaindiaren eskuetan jarriko du, Akademiak garatzen diharduen Lexikoaren Behatokiaren corpusa aberasteko. Testu masa hori Zientzia eta Teknika egitasmoa elikatzeko ere balia dezake Euskaltzaindiak.
|
|
|
Europan, Bruselan, badago zer eginik, Izaskun Bilbaok esan duenez. Eurodiputatu gehienek esan du uste
|
dute
euskara moduko hizkuntzak europar aberastasunaren oinarrizko parte direla. Bestalde, mintegia egitera eraman gintuen legebiltzar txostenak konfirmatzen digu Europan nazio gutxituen inguruko eztabaida jorratzen ari dela.
|
|
2016
|
|
|
Kontua da, jakin nuela Zamarriparen erretratoaren berri. Behin, Jazinto Iturberi komentatu nion Zamarriparen argazkia ikusita
|
nuela
euskara irakasteko liburuxka batean. Liburu hori, Juan Anjel Etxebarria santurtziar idazle, olerkari eta itzultzailearena da.
|
|
|
Akademia modernoa eta hurbila behar
|
du
euskarak, eta horiek dira gure etorkizuneko asmoak: erabiltzailearengandik gertu egon, Akademiaren etxeko ateak gizarte guztiari zabaldu eta gure zerbitzu bokazioa areagotu, zorrotz jokatuz, esan du euskaltzainburuak (Goiko argazkian, gaurko Osoko bilkura; azpian, Andres Urrutia, Arango Okzitanierako Akademiako kideei harrera egiten, Osoko bilkuran parte hartu baino lehen)
|
|
|
Urtemugaren inguruabarrean, Euskaltzaindiak euskararen batasuna indartzeko, hiztun elkartea berrosatzeko eta euskara indarberritzeko erronkak aztertuko ditu. " Akademia modernoa eta hurbila behar
|
du
euskarak, eta horiek dira gure etorkizuneko asmoak: erabiltzailearengandik gertu egon, Akademiaren etxeko ateak gizarte guztiari zabaldu eta gure zerbitzu bokazioa areagotu, zorrotz jokatuz?, esan du Andres Urrutia euskaltzainburuak, akademikoen konfiantza jaso ondoren.
|
|
2017
|
|
|
Itunaren bila izenburupean egingo da 22ko jardunaldia. Zer nolako ituna behar
|
du
euskarazko kazetaritzak?
|
|
|
Euskarak elkartzen gaitu, zaindu eta erabil dezagun euskara eta jarrai dezagun lanean, oraingo eta hurrengo belaunaldiek ezagutu dezaten benetako hizkuntza askatasuna?. (Euskara lan hizkuntza duten bost ganbera legegileetako ordezkariak eta Hiztegiaren lantaldeko kideak, Andres Urrutia euskaltzainburuarekin) Herri baten adierazpenaAinhoa Aznárez Nafarroako Parlamentuko lehendakariak ondorengo hau azpimarratu du: . Euskaltzaindiaren eskutik buruturiko lana da, eta euskararen akademiari eskertu behar diogu Euskal Autonomia Erkidegoko, Nafarroako eta Iparraldeko herri mugakideok partekatzen ditugun altxor kulturaletatik handienetakoa
|
dugun
euskararen gramatika legeak babestu, ikertu eta garatzea. Menderik mende gure arbasoek beren gizarte ezberdinak garatzeko tresna gisa erabili zuten hizkuntza dugu, hainbat gorabehera historikoren ondorioz diskriminatua.
|
|
|
Horretan aritu da eta arituko da, ziur asko, etorkizunean. Horretarako behar da eta behar
|
ditugu
euskarazko Zuzenbidearen komunitatean bizi eta horren aldeko apustu nabarmena egiten dugunok, aldez eta moldez, giza eta gizarte zientziak, Zuzenbidea barne; egunero, hilero, urtero, gero eta euskaldunago, gero eta aurreratuagoak izan daitezen euskal gizartean.
|
|
|
Batasunaren aldeko eta kontrakoen artean eztabaidak anitz eta beroak izan ziren. Baina aldekoek irabazi zuten eta Koldo Mitxelenaren erranaldi famatua,. Ezin bestekoa, hil edo bizikoa, dela uste
|
dugu
euskera batasun bidean jartzea?? , gogoetan egon da.
|
|
|
jotzen duten Europako politikekin bat etorriz, Ainhoa Aznarezek, hainbat faktore eta omisio maniobra? ...hoa Aznarezek berriz esan du Nafarroako Parlamentua prest dagoela, behar adina lege egokitzapen bultzatzeko, horrela, hizkuntza politika eraginkorraren eskutik, euskara sustatu eta normalizatzeko eta haren diskriminazioari buelta emateko ?.Euskara sendotzeko tresnaAndres Iñigo Euskaltzaindiaren Nafarroako ordezkariak baieztatu duenez, hiztegia egitean ireki den bideak, fruitu berriak ekarri behar
|
ditu
euskara sendotzeko; hizkuntza batasuna ekarri behar du, doinu eta kolore desberdinekin eta errealitate sozial eta geografiko desberdinetan murgilduta?. Nolanahi ere, hiztegiaren funtsezko helburua azpimarratu du, hots,, guztientzat eta bereziki gizartearentzat balioko duen tresna linguistikoa eskaintzea. Zalantzarik gabe, erabilgarri izanen den argitalpen honek eremu komuna bilatzen du eta onurak ekarriko ditu euskara normalizatzeko eta arautzeko prozesuan?, azpimarratu du euskaltzainak.Amaitzeko, Gotzon Loberak eta Miriam Urkiak Hiztegi berriaren nondik norakoak aletu dituzte:
|
|
|
Diozu azken hamarkada hauetan eta Ipar Euskal Herrian ez dela asko aldatu antzerkiaren egoera; ez omen dago profesionaltasunera jauzirik. Zergatik uste duzu ez dela aldaketa hori suertatzen. Erran dudan bezala, azken urteetan berpizte interesgarria gertatzen ari da, motibazio berri bat, gizarteak ez
|
baitu
euskara horrenbeste baztertzen, gizarteak beste harreman bat sortu baitu euskararekin. Motibazio berria nabarmena da, baina horrek ez du kentzen euskaldunen kopurua ez dela emendatzen, eta antzerkiak publikoa behar du.
|
|
|
Iruñean, biztanleriaren %37, 6k
|
du
euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera.
|
|
|
Hau da, zeintzuk dira euskararen zifrak hirian. Foru Erkidegoaren joera bera jarraitzen du Iruñeak ere. Kalean gero eta gehiago entzuten da euskara, euskararen presentzia, nolabait esateko, zabaldu egin da kalean, eta jendearen jarrera euskararekiko ere aldatuz doa, biztanleriaren %37, 6k
|
du
euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera. Zer nolako harremanak ditu Udalak Euskararen Nafar Kontseiluarekin?
|
|
|
Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburuak Andres Urrutia euskaltzainburuak eta Juan Mari Atutxa Sabino Arana Fundazioko lehendakariak jardun dute Euskarak tokia hartu ahal izateko hizkuntza politikaz izenburua duen mintegi honen hasiera ekitaldian. Honela, Zupiriak adierazi du ziurrenik inoizko baldintzarik onenak
|
ditugula
euskara era eraginkorrean sustatzeko. Azken hamarkadotan egindako lan onaren ondorioz, ezagutza asko hazi da eta hizkuntzaren erabilera ere areagotu da; gizartearen euskararekiko jarrera inoiz baino hobea da eta, indarkeria amaitu zenez geroztik, testuinguru politikoa ere askozaz errazagoa da.
|
|
|
Mitxelenak zioen bezala, helburua ez baita bizirik irautea, berezko tokia izatea baizik?. ...errogei urte hauetan aurrerapauso nabariak eman ditugu, eta, bere ustez, botila ez dago erdi hutsik; botila erdi beteta dago, eta ez daukat zalantza izpirik ere, bide honetatik jarraitzen badugu, hau da, elkarlanaren bidetik jarraitzen badugu, botila, astiro bada ere, betetzen joango dela?. ADOSTASUN ZABALAKAndres Urrutia euskaltzainburuak ere irmotasunez adierazi du hizkuntza politika beharrezkoa
|
duela
euskarak; ez, ordea, hizkuntzarekin politika egitea. Urrutiak bat egin du mintegiaren helburuarekin:
|
|
2018
|
|
|
Eta guztiak euskarari egindako ekarpenaren arabera izendatzen direla esango nuke, ez sexuagatik. Ikusgarritasuna norberaren lan esparruaren araberakoa izango da betiere, ez beste ezergatik.Hizkuntzalaritzan emakumezkoak gaur egun betetzen duen leku garrantzitsua ikusita, uste
|
duzu
Euskararen Akademiak gehiago izan lituzkeela kontuan. Zentzu honetan, zer geratzen zaio Akademiari egiteke. Hizkuntzalaritzan, literaturan?
|
|
|
Euskaltzaindiak Mendeurrena baliatu nahi
|
du
euskararekin, euskal kulturarekin eta euskal gizarte osoarekin duen konpromisoa berriztatzeko, eta, bide batez, dei zabal bat egin nahi dio euskal gizarte osoari. Hain zuzen, aldi berriari, XXI. mende korapilatsu baina itxaropentsu honi, ilusio berrituarekin ekiteko deia, denok baikara ezinbestekoak euskara biziberrituko badugu.EGITARAU AKADEMIKOAK EZAUGARRIAK 9 jardunaldi. 2018ko irailean hasi eta 2019ko iraila bitartean. Euskararen lurralde guztietan. Nazioartekoak. Euskaltzaindiaren jardun eremu eta aztergai guztiei buruzkoak.Jardunaldi akademiko guztien zerrenda: 1 gaia:
|
|
|
Eta ez dira horiek berba hutsalak: ...itidazkiak urtero eskegitzen ditugu webgunean, gizarte osoaren begietara jarriz; inoiz baino gardenagoa nahi dugu Euskaltzaindia, eta esango nuke inoizkorik hurbilena eta dinamikoena ere izaten saiatzen dela Akademia.Eta bai, jakitun gara aldaketa bide horrek etengabekoa behar duela izan, eta horretarako prestatzen ari gara, etorkizunari so.Baina batez ere, Euskaltzaindiak Mendeurrena baliatu nahi
|
du
euskararekin, euskal kulturarekin eta euskal gizarte osoarekin duen konpromisoa berriztatzeko, eta, bide batez, dei zabal bat egin nahi dio euskal gizarte osoari: hain zuzen, aldi berriari, XXI. mende korapilatsu baina itxaropentsu honi, ilusio berrituarekin ekiteko deia, denok baikara ezinbestekoak euskara biziberrituko badugu.Euskaltzaindiak nahi du, eta behar du, euskararen alorreko eta, oro har, euskal kulturaren eta bestelako alorreko gizarte eragileekin batera jardun, ahalik eta modu zabalenean.
|
|
|
Mendeurrenaren pisua azpimarratzen du lemak, baina, aldi berean, bestelako ideiak ere iradokitzen ditu: hala nola, euskara zaintzen, ikertzen eta lantzen jarraitu behar
|
duela
euskararen Akademiak, bai, baina euskalgintzarekin bat eginez, gure betiko zerbitzu bokazioa indartuz, gaur gaurko premia eta eskabideei erantzuna emanez.EHUN URTE eta koloreztaturik dator gure zuhaitza. Azken 25 urteotako berdea argitu dugu eta urre kolorez eman dugu lelo berria, mendeurrena ospatzeko.EHUN URTE eta hemen gaude, bizirik eta bizi bizi, beti egin duguna egiten, euskara ehuntzen, gure hizkuntza doitzen eta egokitzen, ekin eta jarrai, euskara bera eguneroko mintza tresna izan dadin.Bada, ehun (du) dezagun euskara!
|
|
|
Bereziki, grafiaren aldetik.Euskara batuari, idazteko sortu zen euskara literario horri, alegia, gaitz askoren errua bota zaio.Bai. Jendeak ulertu behar
|
du
euskara batua momentuko euskara idatzia dela, eta mintzatzean askatasun handia uzten duela, baina betiere, elkarrengana hurbilduz, eta bereziki gure hiztegia zabalduz. Euskara Batuak arau batzuk betetzen ditu, denentzat berdinak.
|
|
|
Euskaltzaindia sortu eta 60 urte geroago, Euskal Autonomia Erkidegoaren Estatutuak erakunde aholku emaile ofizial izendatu zuen euskararen gaietarako. Aurrekoan legez, garai horretako euskal herritarren ordezkari instituzionalek proposatu eta euskal herritarrek ontzat hartu zuten Euskaltzaindiaren gidaritza berezko hizkuntza eta ofiziala
|
dugun
euskararen zaintzan. Katea ez zen orduan eten, eta gaur eta hemen katea eten ez dela argi agertu nahi dugu Legebiltzarrean gaur egungo ordezkari instituzionalok, Euskaltzaindiaren ehungarren urteurrena ospatu ez ezik, bere lana neurriz eta jakinduriaz egiten iraun dezan, bere leloak azaltzen duen moduan:
|
|
|
Euskaltzaindiarekin batera ekoiztu dute antzezlana, fabulen fabula, bizirik irauteko grinari buruzko istorio bat, egileen esanetan. Adierazi nahi
|
genuen
euskararekiko gure harridura eta gure miresmena, aitortu du Patxo Telleria aktore eta gidoilariak.
|
|
2019
|
|
|
Ardi galdua Azkuek nahi
|
zuen
euskara batuaren, proposamen gauzatua eta praktikoa, omen, zure iritziko.
|
|
|
Kontakizunean erakusten du Azkuek nolako eredua nahi zuen, baina sarrera edo aurkezpen moduko gutunean berariaz argitzen ditu bere hautuaren arrazoiak. Lekeitiarrak gipuzkera osatua jotzen du begiz hil edo bizikotzat
|
zuen
euskararen batasunerako, Beterri inguruko (Urumea bazterreko) hizkera iruditzen zaiolako ulerterrazena euskaldun guztiontzat, erdigunekoa izaki. Eta gaineratzen du bere jaioterriko hizkera ez bada ere, horixe bultzatu behar dela.
|
|
|
Andres Urrutia (euskaltzainburua): . Batasunak ez
|
du
euskararen kaleidoskopioa ukatzen; batasuna osatu eta aberastu egiten da, prisma horren kolore guztiak hartzen dituenean?.
|
|
|
Sarri errepikatutako ideia izan zela esan liteke, baina ez molde estandarrari kontrajartzeko aitzakian, osatzeko helburuz baizik. . Batasunak ez
|
du
euskararen kaleidoskopioa ukatzen?, nabarmendu zuen euskaltzainburuak,, batasuna aberastu egiten da, prisma horren kolore guztiak bere barne hartzen dituenean?. Euskalkietatik datorrenaz ez ezik, euskaldun berriengandik datozen moldeez ere ari zen Urrutia.
|
|
|
–Euskaltzaindia beti ahalegindu izan da bere eginkizuna betetzen politikaz kanpo eta politika ororen gainetik, arrazoi sinple batengatik: uste
|
duelako
euskara herri baten ondasuna dela, denon ondasuna, eta, horrexegatik, ondasun hori ezin duela baliatu ez monopolizatu inongo alderdi, sinesmen edo ideologiak?.
|
|
|
–Euskaltzaindia beti ahalegindu izan da bere eginkizuna betetzen politikaz kanpo eta politika ororen gainetik, arrazoi sinple batengatik: uste
|
duelako
euskara herri baten ondasuna dela, denon ondasuna, eta, horrexegatik, ondasun hori ezin duela baliatu ez monopolizatu inongo alderdi, sinesmen edo ideologiak?.
|
|
2020
|
|
|
Arejitak sartaldeko hizkeratik egiten du gogoeta eta kezkati samar agertzen da hizkuntzaren egoeraz. Uste
|
du
euskara idatzi eta mintzatu landuak hizkera sendoa duten hiztunak behar dituela. Horren harira, ez du sartaldean biotopo osasuntsurik ikusten:
|
|
|
Urrutiak gogoratu du euskarak “arnasguneak” behar dituela, baina ez bakarrik hori: “Prestigioa behar
|
du
euskarak, elkarlana, hiztunak eta sustatzaileak. Hori dena dakar Euskaraldiak, eta, aurrekoan bezala, oraingoan ere egitasmo eraginkor honekin bat egiten du Euskaltzaindiak, eta euskal herritarrak deitzen ditu bertan parte har dezaten, modu natural eta atseginean”.
|
|
|
Beraz, erdaldunak% 70 dira. Gure jarduna testuinguru horretan kokatzen da eta erronka
|
dugu
euskararen transmisioa eta erabilera garatzea. Eta zerbitzuak euskaraz ematea ezinbestekoa dugu euskarari gizarte bizitzaren esparruetan ikusgarritasuna emateko”.
|
|
|
Gure jarduna testuinguru horretan kokatzen da eta erronka dugu euskararen transmisioa eta erabilera garatzea. Eta zerbitzuak euskaraz ematea ezinbestekoa
|
dugu
euskarari gizarte bizitzaren esparruetan ikusgarritasuna emateko”. “Horretarako Euskara Zerbitzua indartu behar dugu, bertan prestakuntza profesionala garatu... ”, gaineratu du Erremundeguy k.
|
|
2021
|
|
|
Galdera horien erantzunak astiro astiro etorri dira, zailtasun ugari izan zirelako bidean, tartean, Auzitegiek jarritako trabak: “Auzitegi Gorenak hainbat epai eman zituen esanez ezin dakiokeela eskatu funtzionario izan nahi
|
duenari
euskara profila, diskriminatzen zuelako euskaraz ez dakiena”.
|
|
|
Euskararen batasunaren hasierak ziren eta eztabaida ugari zegoen bazterretan. Hala ere, argi genuen gure hizkuntzak aurrera egitekotan ezinbestekoa
|
genuela
euskara jantzia eta era berean ulergarria izatea. Lankide izateaz gainera, adiskide egin ginen.
|
|
|
Bi biak behar
|
ditu
euskarak, eskola barneko eta eskolaz kanpoko jardun indartsua; ahalegin hori ez doa inoren kontra, denon mesederako da eta. Ezagutzak aberasten gaitu, aukera berriak irekitzen ditu, bizikidetzan eta gizartearen kohesioan ekarpena egiten du.
|
|
2022
|
|
|
Euskararen erabilera normalizatzeko eta zabaltzeko, Bilboko Udalak Euskara Sustatzeko Ekintza Plana (ESEP) darabil. Plan horren hiru helburuak
|
ditugu
euskararen transmisioa, erabilera soziala eta hizkuntzaren kalitatea. Gaur sinatutako hitzarmenak erronka horietan aurrera egiteko aukera ematen du, Euskaltzaindiarekin lankidetzan, alegia, berak bermatzen baitu euskararen normalizazioak eskatzen duen estandarizazioa eta euskarak bizirauteko arlo guztietan behar duen bultzada.
|
|
|
Zein hutsune daude arlo horretan? Zein baliabide
|
ditugu
euskarazko ahozko jarduna hobetzeko ikasgeletan. Eta ikasgelatik kanpo, aisialdi antolatuan, kirol jardueretan...?
|
|
|
Ildo horretatik, Yolanda Olasagarre, Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuko euskara teknikaria, ikastetxearen hizkuntza plangintza lantzearen alde azaldu zen. " Ikasle askok barne gatazka sentitzen dute, nahi
|
dute
euskaraz egin, baina ezin dute. Ahalduntzeko baliabideak eman behar dizkiegu.
|
|
|
Sagrario Aleman (Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeburua): “Jardunaldi horietan jakin nahi izan genuen nolako egoera
|
duen
euskarak Nafarroako hezkuntzan, nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan orain eta etorkizunean nola egin litzatekeen, zein erronka eta aukera berri dituen euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan”.
|
|
|
Esperientzia eta hausnarketa horiek liburu batean jaso ditu orain Euskaltzaindiak. “Jardunaldietan jakin nahi izan genuen nolako egoera
|
duen
euskarak Nafarroako hezkuntzan. Nola kudeatzen den eleaniztasuna ikastetxeetan orain eta etorkizunean nola egin litzatekeen, zein erronka eta aukera berri dituen euskarak gela barnean eta gelatik kanpo, eta zein egitasmo ari diren garatzen ikasgelan eta eskolaz kanpoko ekintzetan”, adierazi du Sagrario Aleman euskaltzain osoak eta Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeburuak.
|
|
2023
|
|
|
Aurkezpen ekitaldian, Ana Otadui Biteri Bizkaiko Batzar Nagusietako burua, Andres Urrutia euskaltzainburua eta erakusketaren komisarioa, eta Gotzon Lobera legelaria eta erakusketaren koordinatzailea egon dira. Erakusketaren helburu nagusia Euskadiko eta Nafarroako bost ganbera Legegileek eta Baionako Udalak gordeta
|
dituzten
euskarazko testu juridiko esanguratsuak modu erakargarrian, ulergarrian eta interaktiboan erakustea da.
|
|
|
Hitz ugari
|
ditugu
euskaraz elur kontuez aritzeko. Adibidez, ‘elurra egiten duenean erortzen diren kristal multzo arinetako bakoitza’ izendatzeko, honako forma hauek guztiak jaso ditu hiztegi arauemaileak:
|
|
|
Hitz ugari
|
ditugu
euskaraz elur kontuez aritzeko. Adibidez, ‘elurra egiten duenean erortzen diren kristal multzo arinetako bakoitza’ izendatzeko, honako forma hauek guztiak jaso ditu hiztegi arauemaileak:
|