|
2009
|
|
|
erdal herri poesia ala euskal herri poesia biltzen hasi. Eta nola gertaera batek bultzatu
|
zuen
euskararen aldera. Honela gogoratzen zuen Antoniok berak 1999ko azaroaren 18an, Deustuko Unibertsitateak Honoris Causa doktore izendatu zuen biharamunean:
|
|
2010
|
|
|
Giro horretan, hain juxtu ere, eta gazte gazterik, izan
|
zuen
euskararen berri eta maitemindu zen osotoro gure hizkuntzaz, bizi osoa iraun zion pasioa. Hari dedikatu nahi izan zion bere doktorego tesia, Unibertsitatearen debekuaren ondoren (ez zegoen inor Leiden-en mota horretako lan bat epaitzeko) sanskritoaren azterketara zuzendu zuelarik.
|
|
|
Nafarroako Diputazioaren Príncipe de Viana erakundeko Fomento del Vascuence sailean parte zuzena izan zuen, euskararen sustatze lanetan eta erakundearen izena zeraman aldizkariaren euskarazko gehigarrian batik bat. Amadeo Marco, Miguel Javier Urmeneta eta abarren laguntza lortu
|
zuen
Euskararen Sail horretatik euskara sustatzen eta zabaltzen joateko Nafarroan, eskola munduan bereziki.
|
|
|
Ekitaldia maiatzaren 8an egin zen. Eguerdian hasi zen ekitaldia Larreko elizan; hor Pruden Gartzia Isasti euskaltzain urgazleak Joan Perez Lazarragakoren nortasunaz, haren garaiko giroaz eta idazle honen lan historiko eta poetikoez hitz egin
|
zuen
euskaraz eta erdaraz, sermoilari onek bezala, mamia eta forma eskuarki ezkonduz eta hitzaldia labur gertaraziz. Gero Larreko Jose Lezea albokari eta klarinetista, Makario soinularia eta Gasteiztik joandako musikari multzo bat lau obra jotzen aritu ziren, kontzertuz jendea gozaraziaz, gaurko egunetan musikaz mutu edo trakets izaten den eliz giroa berriro bizkortuz.
|
|
2012
|
|
|
1961ean, aldiz, erbesteko bidea hartu zuen. Beste zeregin askoren artean, Euskaltzaindiarekin kolaboratu
|
zuen
euskara batuaren eratze prozesuan, prozesu honen eragile nagusienetakoa izan zelarik. 1967an ETA utzi zuen.
|
|
2014
|
|
|
Andres Iñigok gogorarazi duenez, 2013an Euskaltzaindiak Iruñean egin zuen XVIII. Jagon Jardunaldian, Kasaresek hartu zuen parte eta gai bera jorratu
|
zuen
Euskaraz hazi egungo Nafarroan hitzaldian. Hala bada, gaineratu duenez, lan honek bete betean harrapatzen ditu Euskaltzaindiaren Jagon Sailak bere bereak dituen helburu nagusiak, alegia, euskararen jagotea, sustatzea, hedatzea eta bizirik irauteko beharrezko duen transmisioa bermatzea.
|
|
2015
|
|
|
aldarrikatzen hasi baitziren.1877 urteari ere begirada eman dio Agirreazkuenagak, urte horretatik aurrera euskal pizkundea indartu zen-eta. Adierazi duenez,. Hegoaldean euskal abertzaletasunak bere egitasmo politikoen artean sartu
|
zuen
euskararen ezagutza gaitasun modernora egokitzea. Iparraldean aldiz, euskararen etorkizuna ez zen egitasmo politikoen esparrura lotzen.? 1919 urtea aintzat hartzekoa da.
|
|
2016
|
|
|
Andres Urrutiak azpimarratu bezala, haiek egindako lana oso inportantea izan zen: Euskararekiko atxikimendu eraginkorrak bide eman
|
zuen
euskara zuzenbide eta administrazio hizkeran nahiz kaleko hizkeran erabil zedin, eta gainera, sasoia zenean egindako lan horri esker, sendo bai sendo dabil gaur egun itzulpen arloa.
|
|
|
Kulturgile izan zen batez ere. Familian gaztelaniaz hitz egiten zuten eta kalean ikasi
|
zuen
euskaraz mintzatzen. Zaragozara medikuntza ikastera joan zenean piztu zitzaion euskaldun izatearen kontzientzia eta Basurtuko Ospitalean lanean hasi zenean murgildu zen giro abertzalean.
|
|
2017
|
|
|
Baina euskaraz idatziak izatearen berezitasuna zuten. Jende gutxik idatzi
|
zuen
euskaraz ordurarte; nolabaiteko engaiamendua zen.
|
|
2018
|
|
|
Hain zuzen, horregatik bidali bide zuten garai hartan eta Inkisizioaren txingarren beroan Gaskoniatik Lapurdira, fede katolikoaren oinarriak zabaltzeko eta gotortzeko helburuz. Liburua idazteko, hamar hilabetean ikasi omen
|
zuen
euskaraz. Ikerketak gai horren inguruko zalantzak agertu baditu ere, behin baino gehiagotan utzi du agerian Materraren hizkera ez dela bere euskal idazle garaikideek erabilitako berbera; alegia, ondoko lapurtar idazleek zenbait ezaugarritan bederen bestelako hautuak egin zituztela.
|
|
|
euskal ikerleen saila eta jagoleena. Lehenengoak euskararen arazo linguistikoak bideratzen zituen eta bigarrenak, berriz, gizartearen esparru guztietan bultzatzen
|
zuen
euskararen erabilera.Gaur egun, 29 euskaltzain oso eta emeritu ditu, botoa eta erabakiak hartzeko ahala dute, ohorezko 34 euskaltzain eta 149 euskaltzain urgazle, guztiak ere batzordeetako lanetan parte hartzen dutenak. Euskaltzainburua Andrés Urrutia da 2005az geroztik.1920tik hona Euskaltzaindiak Euskera izeneko argitalpen ofiziala du.
|
|
|
Euskaltzaindia sortu eta 60 urte geroago, Euskal Autonomia Erkidegoaren Estatutuak erakunde aholku emaile ofizial izendatu
|
zuen
euskararen gaietarako. Aurrekoan legez, garai horretako euskal herritarren ordezkari instituzionalek proposatu eta euskal herritarrek ontzat hartu zuten Euskaltzaindiaren gidaritza berezko hizkuntza eta ofiziala dugun euskararen zaintzan.
|
|
|
Espainiako Konstituzioa indarrean hasi zenetik 40 urte bete direlarik, Euskadiko Autonomia Estatutua indarrean hasi zenetik 39 urte bete direlarik, autonomia estatutuak lehen aldiz aitortu
|
zuen
euskararen ofizialtasuna, Agirre lehendakariak buru zuen Eusko Jaurlaritzak II. Errepublikaren barruko aldi labur batean egindako aldarrikapena aintzat hartu barik?; Euskararen Erabilera Arautzeko Lege Organikoa Euskadin aldarrikatu zenetik 36 urte bete direlarik; eta Espainiako Erresumak Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Karta berretsi zuenetik 16 urte bete direlarik, euskaltzainburuak... hizkuntza gutxituen defentsan.
|
|
|
Lantaldea osatu eta ia urtebetez aritu ziren lanean, Baiona Ttipian, Euskal Idazkaritza elkartearen babesean. Finean, lantalde horren emaitzak osatu
|
zuen
euskara batuaren lehen oinarria, eta 1964ko agorrilaren bukaeran aurkeztu zieten Euskal Idazkaritzan bildu ziren Euskal Herri osoko berrogei bat euskaltzaleri. Henri Grenet auzapez diputatuak eta gainerako hautetsiek ongietorria egin zieten herriko etxean.
|
|
2019
|
|
|
Ardi galdua Azkuek nahi
|
zuen
euskara batuaren, proposamen gauzatua eta praktikoa, omen, zure iritziko.
|
|
|
Kontakizunean erakusten du Azkuek nolako eredua nahi zuen, baina sarrera edo aurkezpen moduko gutunean berariaz argitzen ditu bere hautuaren arrazoiak. Lekeitiarrak gipuzkera osatua jotzen du begiz hil edo bizikotzat
|
zuen
euskararen batasunerako, Beterri inguruko (Urumea bazterreko) hizkera iruditzen zaiolako ulerterrazena euskaldun guztiontzat, erdigunekoa izaki. Eta gaineratzen du bere jaioterriko hizkera ez bada ere, horixe bultzatu behar dela.
|
|
|
Lantaldea osatu eta ia urtebetez aritu ziren lanean, Baiona Ttipian, Euskal Idazkaritza elkartearen babesean. Finean, lantalde horren emaitzak osatu
|
zuen
euskara batuaren lehen oinarria, eta 1964ko agorrilaren bukaeran aurkeztu zieten Euskal Idazkaritzan bildu ziren Euskal Herri osoko berrogei bat euskaltzaleri. Henri Grenet auzapez diputatuak eta gainerako hautetsiek ongietorria egin zieten herriko etxean.
|
|
|
Garai batean pilota, dantza eta horrelakoak erakusten ziren, baina HABEri eta Etxepareri esker, gaur egun euskara ikasten ari dira euskaldun jatorriko estatubatuarrak. Arantza Zubillarrak, ordea, Argentinan ikasi
|
zuen
euskara (ahozkoa izan zen transmisioa, gogoratu du), eta bere seme alabek ere bertan ikasi dute. Euskara nire identitatearen zati garrantzitsua da azpimarratu du Zubillagak, euskal herritarra izateko eta sentitzeko tresna inportantea.
|
|
|
Iazko Azokan harrera bikaina izan
|
zuen
Euskara Batuaren Eskuliburuaren 3 argitaraldia kaleratu du Euskaltzaindiak. Eguneratuta ageri da liburua, Akademiaren azken erabakiak jaso baitira bertan.
|
|
2020
|
|
|
Mendeurrenaren baitan, webgunea berritu eta indartu
|
zuen
Euskararen Akademiak, eta Arantzazuko biltzarrean aurkeztu zuen lanabes berria, hain zuzen, 2018ko urrian. Ordutik hona, erabiltzaileen kopuruak gora eta gora egin du.
|
|
2021
|
|
|
Euskaltzaindiaren eta Eusko Legebiltzarraren arteko lankidetzari esker, ezagutzen den euskarazko lehenbiziko liburua hainbat hizkuntzatan argitaratu da. Aurreneko argitalpena 2011n plazaratu
|
zuen
Euskararen Akademiak, euskaraz gain, gaztelaniaz, ingelesez, frantsesez, alemanez eta italieraz, hain zuzen. Bigarrena 2013an, galegoz, katalanez, errumanieraz, kitxuaz, txineraz eta arabieraz (liburu hau salgai dago Euskaltzaindiaren webgunean).
|
|
2022
|
|
|
1995ean argitaratu zuen Euskaltzaindiak Munduko estatu izenak, hiriburuak eta herritarren izenak araua, eta hartan zehaztu
|
zuen
euskaraz Kiev dela Ukrainako hiriburuaren izena. Hau da, duela 27 urte erabaki zuen hori Akademiak, eta kontuan hartu zuen, horretarako, zer erabiltzen zen inguruko erdaretan eta erdara nagusietan.
|
|
|
1995ean argitaratu zuen Euskaltzaindiak Munduko estatu izenak, hiriburuak eta herritarren izenak araua, eta hartan zehaztu
|
zuen
euskaraz Kiev dela Ukrainako hiriburuaren izena. Hau da, duela 27 urte erabaki zuen hori Akademiak, eta kontuan hartu zuen, horretarako, zer erabiltzen zen inguruko erdaretan eta erdara nagusietan (gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez, besteak beste).
|