|
2000
|
|
|
Bereziki giza eskubideen aurka doalako. Bekatu honetaz, hizkuntzarekiko eskubideek herrialdeekin ezer ikustekorik ez
|
dutela
dioten jurista horiek isilik daude orain.
|
|
|
Ez nuen horrelakorik espero eta barkatzeko esan nion, banindoala. Baina lurretik altxatu eta eskuarekin ezezko keinu bat egin zidan, ez zuela inporta adierazteko, edo bera zela joan beharra
|
zuena
esateko, ez dakit.
|
|
|
Pachá diskotekarena bata;" Salamanca es guay" dioena, bestea), eta banekien nor agurtu, zer esan, nondik joan eta nora heldu. Egunerokotasun horri aurre egiteko beharra
|
nuela
esan nizun, Bitakora.
|
|
2001
|
|
|
Eta politikoen ezpainetan, ehunka kazetariren artean nire grabagailua sartu beharra izaten nuen bakoitzean, hantxe bertan hil behar nuela iruditzen zitzaidan, elefante izugarrien azpian kokiltzen den inurri baten antzera sentitzen nintzen. Horregatik, erredakzio buruak etxera deitu eta nirekin hitz egin nahi
|
zuela
esan zidanean, txarren artean txarrena izango zela espero nuen: kalera.
|
|
|
Eta noiz edo noiz, bata bestearekin igurzten ginen, batez ere zikinak hazkura ematen zigunean. Horrelakoetan, hainbeste igurtzi egin eta gero, gure azalak distira ere
|
bazuela
esango nuke. Geroz eta lodiago geunden.
|
|
|
Dena barruan gordetzen duten horietako bat duk, badakik, berezi samarra. Baina zer nahi
|
duk
esatea, niri jatorra egiten zaidak.
|
|
|
Dagoeneko hasi ez badira. Gainera, nahi
|
dutena
esango dute orduko abentura sena eta binagreaz, hausnartu du, baina kontua benetan zera da: ezkontzea zela orduan txortan egiteko ia aukera bakarra.
|
|
|
Lanaren erruz, pentsatzen du Tasiok, ordu estra gehiegi sarrarazten dizkiote lantegian eta itota irteten da handik, bizitza osorako tranpa batean erori dela sentituz. Eta Tasiok ez du horretan amildu nahi, ez, nahiz eta gero eta gehiago bereak sentitzen dituen lagunaren hitzak hau dena kaka bat
|
duk
esaten duenean. Eta gainera begira ze entradak, Tasio, kalbo geratzen ari nauk.
|
|
|
Lan serioa aurkitu nahi
|
duela
esan zigun Marcosek atzo. Gauza dela bera lan serio bat ondo egiteko, inork baino hobeto.
|
|
|
Bihar medikuarengana joan behar
|
dugula
esan dit Mariak. Ahaztuta neukan.
|
|
|
Egunak zati bi
|
dituela
esaten zion Lucasek Marcosi. " Zati bi dituzte egun gehienek:
|
|
|
–Medikuek hotela utzi behar
|
dugula
esan didate, gaur bertan.
|
|
|
Pozak labur iraun zion. Berarekin Bonbaira joan behar
|
zuela
esan zion semeari. Prashant pozik bizi zen aitona amonekin eta Bonbaira aldatzen bazen lagunak ere galduko zituen.
|
|
|
Horietako bat, Satyamurti deritzana, samadhi egoeran (liluraturik) astebetean lurperatua egoten zen, ur, janari eta haizerik gabe. Orain 102 urte
|
dituela
esaten du. Sinesteko ala ez libre zara.
|
|
|
‘Nahi
|
dutena
esango dute, baina poloak paradisuaren antipodetan daude.’
|
|
|
Hala ere ez dut ordukoak iraun behar
|
lukeenik
esango. Hantxe geratuko dira gauzak, urruti, antzina, euren lekuan, bizi izandakoaren paisaia mortuetan.
|
|
|
Baina ez dut hark guztiak iraun behar
|
lukeenik
esango.
|
|
|
Neskato polit bat izan genuen orain dela hiru aste. Polita dela esan eta gero ez duzu sinistuko neure antza
|
duela
esanez gero, baina hala diote denek. On hutsa da gainera eta loti samarra.
|
|
|
‘Nahi
|
duzuna
esango duzu, baina susmoa dut inor ez dela euskalduna frustraziorik gabe, etsipen sakon hori gabe. Horrelakoak zarete nik ezagutu ditudan euskaldunak, aita eta bere lagunak, Manuel, zuek.
|
|
|
Kea ikusiko da bazter batzuetan. Axelek fumarolak ikertu behar
|
dituela
esan dizunean, lagunduko diozula esan diozu. Ur bero eta lurrin erionak ugari topatuko dituzue.
|
|
|
‘Ai, mutiko, ’ esan zuen Arianek bere boz xamurrarekin, ‘zu bizitzen hasi berria zara eta maite
|
zaitut
esaten ikasi duzu, baina maite zaitut diogunean hori ez da beti paradisua eta hori ez da munduaren bukaera.’
|
|
|
Laguntza eskatuko dizue, gero deskribaketa egiteko ezagutu behar
|
dituela
esanen du.
|
|
|
Eta klasearen eskuinaldean zegoen mutil ilehori lotsagorrituari betaurrekoen gainetik so eginez esan zion baloi gutxiago eta liburu gehiago erabili zuela kurtso hau pasatu nahi bazuen. Ikasle berria ere
|
bagenuela
esan zuen, Antonio Martinez Anacabe, neu seinalatzen ninduela, Bilbokoa.
|
|
|
‘Minbizia
|
nuela
esan zidatenean, inbasio bat jasaten ari nintzela uste nuen... ’
|
|
|
‘Ez dut ondo ulertzen zer nahi
|
duen
esan esaldi horrek, historiak oraina jaten duela, baina zientzia mailan behintzat alderantziz gertatzen dela esango nuke, historia orainak jaten duela... ’
|
|
|
‘Kanpotik, ’ dio Arantxak, ‘Gorbeia aldeko baserri zaharren itxura
|
duela
esaten dute handik datozenek... ’
|
|
|
Baina bere berbaera gaiari amaiera emateko agindua zen eta aittitte, kortan zeozer egin behar
|
zuela
esanda, balantzaka eta estropezu eginez irten zen ukuilurantz, sangria eta gero ardo gehiegi seguru asko.
|
|
|
Baina Ariane itzuli egingo zen laster, Goazen esanez, eta eskutik helduta joango ziren hondartzara, Zergatik zatoz beti nire atzetik txakurtxo baten moduan? Hala galdetuko zion Arianek, Zurekin zerikusia duen gabezia min bat
|
dudalako
esango zuen Goiok, eta Arianek barre alai bat egingo zion. Ariane bertan biluztu eta uretara sartuko zen, luzean desagertuko zen urpean, gero ilea buruaren inguruko uretan zabalduta sortzeko, eta Goioren alboan esertzera joateko gorputz bustiarekin, dardaraka, ilea buru gainean espiralean bilduta, eta oilo larruarekin, eta orduan Arianek ezpain ubelduak eskainiko zizkion musua emateko.
|
|
|
Baina bestela ere oroituko duzu erizaina zarela, gaixoak ugaltzen hasiko direlako. Axel buruko min gogorrak
|
dituela
esanez hurbilduko zaizu. Johni oinetan ospelak aterako zaizkio.
|
|
2002
|
|
|
–Zer nahi
|
dun
esatea. Ez ninan sekula egin ordura arte, eta ordutik ere ez dinat egin.
|
|
|
–Alex ezagutzen omen zuen –azaldu zien besteei– Duela pare bat hilabete agertu omen zen Astigarribian, eta ermitaren gaineko lan bat egin behar
|
zuela
esan omen zuen. Ermita itxita egon ohi zen, ematen duenez, baina berak gordetzen omen zuen giltzetako bat.
|
|
|
Harekin hitz egin ahala bururatu zaidak dena. Nahi
|
duzuena
esango duzue, baina plana ona duk. Eta joaten ez bazarete, ez zakiat zer egin dudan zuekin.
|
|
|
–Uste
|
dut
esan egin behar... –atea itxi aurretik ere hasi zitzaion Julen.
|
|
|
Hori berria zen. Eta garbi
|
zuten
esaten zena baino gehiago zegoela tartean.
|
|
|
–Joder –asmatu
|
zuen
esaten Julenek– Ba, hurrengoan abisatu; patatakoa emango ziguk eta.
|
|
|
Nagusiek menpekoei zerbait egiteko agintzen diete. Menpekoek itsu itsuan egin behar
|
dute
esandakoa. Zentzugabeko joko honetan gertatu izan da, adibidez, norbait hiltzeko esan eta zinez hiltzea.
|
|
|
Goizuetan bertan norbaitek lan egiteko gogorik ez
|
duela
esateko" Zakur nabarra heldu z (a) io" erabiltzen dute.
|
|
|
Bete ezin litezkeen gauzak nahi
|
dituela
esateko," Horiek zakur ametsak" dituk. " Castillos en el aire".
|
|
|
Gero, bai, esan behar
|
zituenak
esan ondoren, amari begira geratzen zitzaion, jarraian Liberi eta bioi, baita baserriko lehengusuei ere, bere erretolika ohi bezala bukatzeko:
|
|
|
Oinez etorri gara eta oinez itzuliko gara. Mediku jaunak, gainera, paseatu egin behar
|
nuela
esan zidan, ibili, aireratu... –bota zidan Sarak, irri maltzurra eginez.
|
|
|
Ai, nola irabazten ninduen Sarak halakoetan, eta nola estimatzen nituen haren argialdietako hitzak, desertuko ibiltariak euri tantak bezala! Hala ere, errehabilitazio programako psikiatraren oniritzia behar
|
genuela
esan nion. Biharamunean etorri zitzaidan Sara haren erantzunarekin:
|
|
|
–Ez dakit nork esan zuen, baina arrazoi
|
zuen
esan zuenean gizon guztien ametsa dela haren bat edukitzea.
|
|
2003
|
|
|
Horregatik esan zion Nemiari hil hurren zegoela bera, itxura ona zeukan arren, eta plazara joan nahi zuela, plazan bertan hil behar bazuen ere. Horixe nahi
|
zuela
esan zuen Santosek, besterik ez. Ez zuela besterik nahi.
|
|
|
" Hor ez, Loma" esan zion Santosek" hor atzean, belarren ondoan". Belar nahastu asko zegoen, egia, baina bazegoen bai banku bat belarren ondoan, harrizkoa, eta bertan jesarri nahi
|
zuela
esan zuen Santosek, eta bertan jesarri ziren. Nemiak esan zion berehala altxatu zutela bankutik, harria hotz zegoelako eta hoztu egin zitekeelako Santos.
|
|
|
Bi eskuekin sorbaldetatik heldu eta pitin bat astindu nuen, aski
|
zuela
esanez. Batzuetan kanpoko eragin bat nahikoa dela uste izaten dugu ondoez baten mamua uxatu edo mendean gauzkan eldarnio batetik libratzeko.
|
|
|
Bere nobelak adinako inpresioa egina zidan bere gorpuzkera emakumetu berriak, baina nobelaz hitz egin genuen, noski, kasu horietan hitz egiten den moduan, eskuetan edalontzia (berak ardoa probatu gabe), eta, harrera diplomatiko batean bezala ni, zutik, elkarren artean tarte jakin bat gordeaz, hesi ikusezin baten gainetik hizketan arituko bagina bezala, entzuteko elkarrengana lepoak luzatuz, zaratak askotan hurbiltasunera behartzen baikaitu. Adeitsu egon nintzaiola uste dut baina neurriko, ez nintzen lausenguetan luzatu, azalpen kritiko batzuk ere egin nizkion, eta, adiskide eta ezagunak bakandu ahala, oharkabean elkarri begira bakarrik geratu ginelarik, neu izan nintzen erlojuari erreparatu eta, desenkusaren bat aipatuz, joan behar
|
nuela
esan nuena.
|
|
|
Adin horretan literatura bizitzaren aurrerapen izan ohi da, bizitzen ikasteko modu bat, baina neskato haren kasuan arima naufragoen helduleku ere bazela pentsatu ohi nuen eta bizia salbatu zioten autore horiek gurtu egiten zituen. Literatura sentimenduen erlijioa dela eta aldare horretan bizia emateko prest egon behar
|
genuela
esan zidan behin, gazteek, hitzez bederen, bizia emateko erakutsi ohi duten eskuzabaltasunarekin. Nik, irribarrez, literatura ona egiteko fedea eta sentimendua askotan oztopo ere badirela erantzun nion, gaztetan egiten baita literaturarik mimetikoena, mediokreena, inpostatuena.
|
|
|
Badira marrazki polit baten truke biluzi zitzaizkion emakumeak ere, halakoxea baita geure buruaz dugun ederresteko premia. Nirekin arazoak
|
zituela
esan ohi zuen, etengabe antzaldatzen nintzelako –hasi zen gelan alderik alde ibiliz berriro ere– Zein gutxi garen bizitzan! Bere arkatz gorria edo koaderno urdina eskuetatik kendu eta erabat galdurik, ezertarako adorerik gabe ikusten nuen, eta saiatu nintzen bide horretatik aurrera egin zezan, baina alferrik izan zen, berak idazlea izan nahi baitzuen.
|
|
|
Beharbada nik ere bere obraren ezaupide hurbila nuen, tamalez berarekin lotura iraunkorrik ez banuen ere. Leihotik patiora begira geratu zen isilik une batez eta, bat batean erietxeko arauekin gogoratu balitz bezala, paseora ateratzeko ordua
|
zuela
esan zuen. Bertan urteak zeramatzala ematen zuen, egokiturik zegoela arauetara.
|
|
|
Badakit dagoeneko ez dela nirea eta nire izenik eta babesik gabe egin behar duela gainera bere bidea. Inoiz edo behin nire liburu bati buruz hitz egiten badidate, arreta handiz entzun ohi
|
ditut
esanak eta dagoeneko arrotz egiten zaidan istorio horri buruzko xehetasunak eskatu ohi dizkiet, eta ezagunen batek suharki neure lanen bat gomendatu didanean, erostera ere iritsi izan naiz. Baina nobela bat neure baitan egosten ari naizen bitartean neurea bakarrik den sentipenak itsutzen nau eta hegaztiek beren habiak bezala zaindu ohi dut inork zaputz ez diezadan.
|
|
|
Zuek irabazi duzue, baina ni Romain Garyrekin geratzen naiz –esan zuen eta desafio eginez bezala begiratu zidan. Kolpetik ohartu nintzen Monika betiko galdua nuela eta, minarekin batean, lotsa jasanezin bat sentitu nuen bere gelan maite
|
nuela
esanez utzi nion gutunarekin gogoratuz.
|
|
|
Ordubete lehenago lasterka jaitsiak nituen eskailerak lehenbailehen igo, gelako mahaiaren gainean ipuin bilduma utzi eta idatzitako maitasun aitorpena apurtu nahi nuen. Azken egiteko horrek kezkatzen ninduen gehienbat eta jartzen ninduen urduri, iruditzen zitzaidan munduan ez zegoela maite
|
nuela
esanez Monikari uzitako gutunarena baino arazo larriagorik. Oharrik utzi izan ez banio gutxienez, ertzainak gela miatzera joan eta liburua aurkitu zutela esan niezaiokeen, baina momentuko urduritasunean Monikari argibide bat, desenkusa bat zor niola pentsatu nuen.
|
|
|
Gure artean gauzak okertzen hasi zirenetik (hasieran grazia egiten diguten gauza berberek sortzen digute gero ondoeza) maiz izaten zituen maitasun erasoaldi horiek. Niri lepotik heldu eta maite
|
ninduela
esanez egiten zituen minutu batzuk, nik egunkariari begira, patatak zuritzen edo are egiteko konplexuagoetan murgilduta jarraitzen nuen bitartean, Barthesen saioren bat irakurtzen, esate baterako.
|
|
|
Atalburuan egun argitan neonezko argi geldoak pizturik zituen leku horretara iritsi eta autotik atera zirenean ohartu omen zen gizonak jantzirik zeraman esmokin zaharkitua zela hasieratik arreta erakarri ziona. Apenas erreparatu omen zion gizonaren gorpuzkera zimel eta segailari (komisarioak behin eta berriz eskatzen dizkion zehaztapenei erantzunez," aszeta baten gorpuzkera"
|
zuela
dio Monikak," aszeta mundutar batena"), ez omen zuen erakarri iragartzen zuen misterioak, ez destino jakin baten arabera bizi direnek erakusten duten patxadak, ez eta ere begiradan antzeman zekiokeen sentiberatasunak. Goizeko ordu horietan esmokinarekin jantzita zebilen gizonezkoak maitemindurik egon behar zuela erabaki omen zuen.
|
|
|
Areto barruan bi pauso eman orduko emakumeak esmokindun gizonarengana itzuli omen ziren, azazkalak margotzen ari zena barne, eta Monikak gizonari gerritik lotsakor heldu ez balio, baten bat lepotik zintzilikatuko omen zitzaion. Horrelaxe, gerritik helduta, eraman omen zuen bazter batean bikoteentzako apailaturik zeuden eserlekuetako batera eta han, bere ausardia kordokatzen hasia ikusi zuelako edo, edateko zerbait fuertea nahi
|
zuela
esan omen zuen. Orduan, edariari lehen bi tragoak jo eta gizonari entzuteko eserlekuan jarrera eroso bat aurkitu uste izan zuela adieraziz keinu bat egin zuenean, hasi omen zen gizona hizketan, eta denbora askoan isilik egon edo esan beharrekoa gehiegi pentsatu dutenek egin ohi duten bezala hasi omen zen, modu nahasi samarrean eta azkena esan beharrekoa aurrena esanez.
|
|
|
–Etxera iritsi eta Romainek nirekin hitz egin nahi
|
zuela
esan zidan, eskuan zintzilik neraman maleta lurrean uzteko betarik gabe. Egongelako sofan eseri nintzen ezer esan gabe.
|
|
|
Bera whiski bat prestatzen hasi zen, zerbait garrantzizkoa esan behar zuenean egin ohi zuen moduan. Jela zatiak eta edaria nahasten zituen bitartean isiltasuna zilegi zuen, baina presa zuen nonbait erabakien berri emateko, eta Romain Gary benetakoak bezala bere burua hil nahi
|
zuela
esan zidan lehenik eta behin, egun gutxi barru, dena prestaturik zuela, baina ez beldurtzeko, bereak iruzur bat gehiago izan nahi zuelako," euskal literaturan egin den iruzurrik ederrenetakoa" esan zuen, bere Gary maitearen jukutriak gogoan. Agurraren oharra ere prestatua zuela eta hilarena egingo zion aktorea ere bai.
|
|
|
Hargatik ez zuten oso ondo ulertzen zer egiten zuen senar harekin, guztiek aho batez, eta horretan bakarrik zetozen bat adierazpenetan, ez baitzuten emakumearen dinakoa ikusten; guztiek emakumearen bizkar, hari atxikirik bizi zela pentsatzen baitzuten. Sophie hurbilagotik ezagutzen zutenek, berarekin tratu estuagoa izandakoek, urruneko azentua
|
zuela
zioten, atzerrikoa beharbada, baina nongoa zen zehaztera iritsi gabe. Arrakasta ezagutu eta galdu duenaren itxura hartzen omen zioten baina, galtzaile gehienek ez bezala, eroapen handiz zeraman egoera, duintasunez eta kexarik gabe, inoiz ere tragediarik egin gabe.
|
|
|
Adiskideek galdetzen ziotenean ea zergatik idazle frantziarraren izena bereganatu zuen puztu egiten zitzaion bularra eta literaturaren tramoiak duen hutsalkeria hain ausarki salatu zuen bere idazle maitearen istorio zenbait kontatzen zituen. Eta benetako Gary hain idazle ugaria izanik, berak nolatan ez zuen obrarik bidean galdetzen ziotenean," beti nago sortzen hasteko zorian" erantzuten zuen eta etxean bukatu gabeko nobela asko
|
zituela
esan ondoren idazle batengan funtsezkoena ez dela obra, kontzientzia literarioa baizik, eta horrelakoak erantzuten zituen, kontzientzia literarioa txorakeriak esatea balitz bezala. Editoreak azalpenak eskatu eta diskrezioa gomendatu zion, baina alferrik izan zen.
|
|
|
Garbiketako emakume batek galdetu dit hitzik egin ote dudan poliziaren aurrean. Inori kalte egingo dion ezer ez
|
dudala
esan erantzun diot.
|
|
|
–Adina, badakizu. Panpina ama baino gehiago maite
|
duela
esango nuke!
|
|
|
–Hilda balego nahiago
|
nuela
esan nion. Eta orain...
|
|
|
Nekanek ulertzen du Oskar eta Gretaren arteko harremana. Nik ere halaxe onartu behar
|
nukeela
esaten zidan. Maniki batek ezin duela bikote baten arteko maitasuna puskatu.
|
|
|
Peruri berdin zitzaion. Aske bizi nahi
|
zuela
zioen, etxera iritsi eta lasai telebista piztu, edo galtzontziloak lurrera bota, harrikoa aste osoan egin gabe utzi, oheko izarak hilean behin aldatu. Hori zen Peruren filosofia," emakumeak kontrola dira".
|
|
|
Egia esan, ez nituen oso ondo ulertzen Anaren hitzak. Oraina bizi behar
|
genuela
esaten nion nik, eta maitasunak irauten zuen bitartean iraungo zuela. Hori nahikoa zela niretzat, eta etorkizunari batere erreparatu gabe zaintzen nuela nik nire ingurua.
|
|
|
Ia bi hilabete pasa ditut etsita, baina berriz ere animatu naiz. Zer nahi
|
duzu
esatea. Kaskagogorra naizela, neska, horixe.
|
|
|
Barkatu oraindik ez banaiz bisitatzera joan, baina ez dut astirik, neska. Zer nahi
|
duzu
esatea. Oso pozik nagoela, horixe.
|
|
|
Hori zen gurean genuen asignaturarik onena, sexu heziketa. Eta
|
genuen
esan dut, aurten kendu egin digutelako. Normala.
|
|
|
Egia da, neska. Zer nahi
|
duzu
esatea. Ni ere oso triste nago.
|
|
2004
|
|
|
Beste zenbait lagun ere gu geunden lekura etorri ziren. Baina bata zuriz jantzita zegoen sanitario batek maskarak jarri behar
|
genituela
esan zuenean, inori ezer esan gabe, kalera irten nintzen hurrengo zokondo baten bila. Gazte batzuek ikusi zutenean ni zer egiteko asmotan nenbilen, aldarrika hasi zitzaizkidan suizidio bat zela esanez.
|
|
|
Arratsalde baten, Nathanek telefonoz deitu zidan, gurekin egon nahi
|
zuela
esanez. Egun horretan gauezko guardiarik ez geneukanez, ez Yitzhadek ezta nik ere, afaltzera etortzeko esan nion.
|
|
|
Yitzhadek, tabakoa behar zuelako aitzakian, irten egin behar
|
zuela
esan zuen eta Suhari laguntzeko eskatu zion. Nathan eta biok bakarrik utzi nahi gintuen.
|
|
|
–Zer nahi
|
duzu
esan horrekin?
|
|
|
–Begira ezak, Aitor, hik nahi
|
duana
esan ezak, baina uste diat bahoala nire ondotik. Eta horixe duk egia, egia bakarra.
|
|
|
Itxaron beste pixka bat bada ere. Irati telefonoaren beste aldean daukat, eta arratsaldean ezin
|
dudala
esango diot. Beste egun batean joango naizela harekin.
|
|
|
Ez nuen uste hain lantzatua zinenik. Zer nahi
|
duzu
esatea. Ustekabean harrapatu nauzu.
|
|
|
Joanak aspaldi eskegi zidan telefonoa. Beste dei bat
|
dudala
esan dizut. Itxaron mesedez, Irati.
|
|
|
Nik Joanari ez diot esan maite ez dudanik. Ez diot Irati maite
|
dudala
esan. Ez dakit zer burutazio klase darabiltzan bere buruan.
|
|
|
–Nahi
|
duzuna
esan ezazu, baina zure jakinduria ez da behe lainoa. Oraindik gogoan daukat elkar ezagutu genuenekoa.
|
|
|
–Zer nahi
|
duzu
esatea. Beharbada, nitaz uste duzun guztia ez dela egia.
|
|
|
Hizkuntza kolorez jantzitako mundua gura
|
dugula
genioen oraindik orain. Garmendiak ere itxuraz gauza bertsuak nahi ditu:
|
|
|
Hizkuntzaren izaera giza harremanen arloan funtzio mekanikora murriztu nahi duenak, mintzairaren betekizun eratzailerik ez balego bezala, hizkuntzari ez dio opa noski guk opa diogun lekua, eragina eta itzala. Gureak ez luke, haatik, sinesmen hutsaren nahikeria izan behar, uste sendoen gogoetatik ateratako euskarriak nahi
|
genituzke
esaten duguna oinarritzeko. Ea bada nolako argudio euskarriak aurkitzen ditugun euskaltzaleen artean.
|
|
|
Jaitsiera ez da liburugintzan bakarrik sumatzen, Euskalduntze Alfabetatzean ere jaitsiera izugarria egon da. Euforia saltzen ari gara azken urteotan, baina egoera ez da hain baikorra; euskalgintzak zulo handiak
|
dituela
esan liteke. Helduleku batzuk behar ditugu eta askotan ez dugu egoera hain larria denik onartu nahi.
|
|
|
Estatu hizkuntzen egungo egoera normalduak bermatua
|
duela
esan dugu hauen izaera desideologizatua. Botere politikoari eta juridikoari darien ezaugarria dela, izan, hizkuntzaren ideologizatze kontua.
|
|
|
Eta galdezka hasita, horien nazio izaerari darizkion ezaugarriak eta izaerak babestuak izango ote diren jakin nahi luke bihar etziko euskal demokrazian. Irudipena dut, eta irudipen horrek irudikeriatik ezer gutxi
|
duela
esango nuke, funtsik gabeko ustekizunetan oinarritu duela bere arrazoibidea. Nolabait esan, usteka jardun zaigula, usteka jardutea aski balitz bezala.
|
|
|
Esanak esan, euskara ona eta bizia omen dabil Euskal Telebistako saio batean gutxienez (Goenkale). Euskara bizia behar
|
dugula
diosku Ritxi Lizartzak. Baina nondik ateratzen dute euskara bizi eta adierazkor hori?
|
|
|
–Soziolinguistikari dagokionean normalkuntza esaten denean azken batean zera esan nahi da, hizkuntza batek bere hizkuntza komunitatean sortzen diren funtzio eta behar guztiei erantzuteko gai izan behar duela, praktikan hizkuntza bakarra. Kasu honetan euskarak hizkuntza komunitate euskaldunaren hizkuntza bakarra izan behar
|
duela
esan nahi du. Esan litzateke, beraz, normalizazioa ez dela elebitasun orekatua, normalizazioa ez dela koofizialtasuna, ez dela legezko izatea, baizik eta berezko definizioak hizkuntzaren nagusitasunaren eta lehentasunaren kontzeptuak dakartzala, eta nolabait, esklusibotasuna daramala?. 315
|
|
|
Joxean Ormazabal ere gogaide dugu iritzi horretan: . Ez al zaizue iruditzen Herri honen hizkuntzak euskara izan behar
|
duela
esaten dugunok erabat konbentzituta bageunde, ez genukeela hain erraz joko erdarara, ez genukeela hain erraz amore emango? (...) Euskaraz dakigunok epeltzen ari gara, erraz amore ematen dugu, ez gara konturatzen gure hizkuntza zein kinka larrian dagoen.
|
|
|
Baina, zorionez, ez naiz bakarra. Feli Etxeberriaren ondorengo aburuak irizkide bat bederen
|
badudala
esan nahi du: –Hizkuntzaren ikaskuntza ez da ezagutzaren bidez bakarrik egiten, askok hala uste duten arren.
|
|
|
202 Miren Azkarate: Gutxiegi gara etorkizuna bermatuta
|
dugula
esateko, Irutxulo, 2002/2/15.
|
|
|
Gipuzkoan 7.100 haur
|
ditugula
esan digu Lasa kalonjeak, Bizkaian 3.300 ikasle, eta Nafarroan eta Araban 1.000 bat. Alfabetakuntza lanetan ari da jendea alfabetatzen.
|
|
|
Hori dela ta, euskal bokalismoak BOST bokale
|
dituela
esan daiteke eta esan behar da; eta Zuberoa-ko [ü] soinua, berrikuntza dela, eta balio fonologiko txikikoa (edo batere gabea, azken funtsean).
|
|
|
Gauza itzela da kaleko pertsona bat izatea, esate baterako gerra sentitzen duzulako, ikusi ez arren. Eta hori ezin
|
du
esan edozeinek. Ze sentitzea... sentitzea da dena, Signora Maria.
|
|
|
Gero mahaitik altxatu eta esan zuen Ginorengana joango zela, eta proposatuko ziola. Ezin
|
zuela
esan ezetz. Tourrik ez badago, eta Girorik ere ez, irabazteko geratzen den gauza inportante bakarra dela etorkizunik ez duen jendeari etorkizuna ematea, horrela esan zuen Ciccillok, eta Pablok barre egin zion, esanez hori egiteagatik ez dizutela muxurik ematen azafata bik, eta, berriz ere esan zion igual Ginok ez zuela askorik galtzeko, baina irabazteko ere apenas, eta pentsatzeko ondo Ginorengana joan baino lehen.
|
|
|
Kaleak jendez bete dira gaur: denek nahi zuten gertutik ikusi Pabloren etxea, eta denek nahi
|
zuten
esan gaur eurei tokatu zaiela gerezia.
|
|
|
Badaude gauza batzuk, eta ustea da bat, barruan gorde behar dituzunak, bereziki inguruko denek uste dutenean Livia Scola deitzen zarela, horrela agertu zarelako beti jendearen aurrean, eta uste dutenean (dudarik ez dutenean) beste italiar normal bat zarela, iragan normalekoa eta etorkizun normalekoa, Triesten barik Arezzon edo Sienan jaiotakoa, normal normal, italiar guztiak jaiotzen diren moduan. Liviak pentsatu egiten ditu gauzak, baina ezin
|
ditu
esan.
|
|
|
–Ez nuke mutil hau ere neure erruagatik hilda ikusi nahi, eta horretara doala iruditzen zait. Hautsa harrotzen jarraitu nahi
|
duela
esan dit oraintxe!
|
|
|
Ordena apur bat mantendu behar zen. Gainera, gorputzak atseden pixka bat behar
|
duela
esaten omen zioten Amaiari. Zaletasun hura laudagarria bai, baina ezin zela ona izan hainbesterainoko sukarra.
|
|
|
–Yoga –lortu
|
zuen
esatea Josebak– Sinesten dut, bai. Mireia ezagututa ez nau batere harritzen.
|
|
|
Hitz haiek esan nahi
|
zutena
esan nahi zutela ere.
|