|
2006
|
|
|
pastorala antzeztu zenean oso jende gutxik ulertu zuen bezelaxe. Eta ez al
|
dugu
esaten Oihenart gure klasikoetatik bat dela?
|
|
2007
|
|
|
Zeinek kontsideratuko lituzke, euskaraz, Konstituzio Espainola edo Gipuzkoako Diputazioa fenomeno izpiritualak? Euskaraz ez
|
dugu
esan ohi, historia edo zuzenbidea izpiritu jardunak edo izpiritu zientziak direla (Dilthey esplikatzeko ez bada). Gure esku eta buru lanak, alemanez esku eta izpiritu lanak da (eta < langile izpiritualak> dago); apezak, izpiritualak dira (< geistliche>); autorearen jabego intelektuala, izpirituala da (< geistig>); distraiturik egotea, < izpiritu absente> egotea; gaixo mentalak, gaixo izpiritualak dira; adimenezko edo adimentsu oro, gogozko, etab., berdin, izpirituala da; animatu, entusiasmatu, < izpiritu tu> da (< begeistern>; desanimatu, < izpiritugabetu>), etc., etc. < Geist> ek jatorrian esanahi zuena, iratxoak ziren (ingl. ghost), andre gizonak ikaratzen, arbintzen, durduzarazten,, sorgintzen?, edo miraritsuki laguntzen dituztenak, beraz nolabait pertsonalak diren izakiak (latinezko < spiritus> en justu alderantziz, jatorrian ezpertsonala dena, eta teologiak eta filosofiak pertsonalizatu eta substantzializatuko dutena?
|
|
|
Baina aldi bakoitzari aldikoarena bakarrik eska dakioke erantzukizuna. Sozialismoaren ideiak ez zuen sortu Stalin, eta Inkisizioa kristauek asmatua delako, ez
|
dugu
esaten, Jesus Nazaretekoak sortu zuela.
|
|
2009
|
|
|
Beste hainbeste mende, politika eta morala ez datozela hobeto elkarrekin. Baina politikak eta moralak bat etorri behar dutela jarraitzen
|
dugu
esaten, oraindik sinetsiko bagenu bezalaxe bat etor daitezkeela. Utopiarik ez dugu nahi politikan, moralean utopia baino ez.
|
|
|
Fenomeno hauek, laborategiko esperimentuak aparte orain?, ez
|
dugu
esango arruntak, baina aski ezagunak dira psikologo, antropologo, soziologo, erlijioen historialarientzat. Neurri batean, esperientzia estetikoan ere ematen dira, musika batek edo artelan batek ezohiki hunkitzen bagaitu.
|
|
2010
|
|
|
Bizipoz horrekin jaikitzen zen goizero, umea esnatu eta biontzako gosaria prestatzen zuen gero. Baporeak portuan sartzerakoan bezala turruta joz Nire kapitaina eskolara joan behar
|
dugu
esaten zion oheburura hurbilduta. Eta burutxo irribarretsu bat azaltzen zen kotoizko oihanean, non elefante baldarrak gazelak baino salto handiagoa egin baitzezakeen edozein unetan; edo jirafaren lepoa agertzen zen, lehendik luzea, gelatik ezkaratzeraino luza zitekeena txiklea bailitzan, lehoiak eta tigreak oihaneko erregetza lehiatzen zuten artean.
|
|
2011
|
|
|
sozialki normalizatu, gizarte modernoak ez duelako konpartimentatze sistemarik onartzen garai batekoetan bezala. Ez
|
dugu
esango, dena ala ezer ez, izan behar duenik, nahitaez, baina orain arteko eskarmentuak berez mintzo dira ikuspegi globalaren alde.
|
|
|
Kanpotik ere antzeko albisteak datozkigu. Justo Bolekiaren bertsioan, Afrika
|
dugu
diogunaren argigarri:
|
|
|
Kanpoarekiko harreman orekatuak lortzeko, bere buruaren jabe izan behar luke hiztun herri orok. Elkarrekiko harreman orekatuak ez baitira lortzen norbere sistema nazionalaren beregaintasunik gabe. Zulo beltzaren irenspenetik bizirik atera nahi duen komunitateak nolabaiteko muga nazional babesleak behar ditu. Ez
|
dugu
esango bere baitan gotortu behar duenik, baina bai mendekotasun harremanak gainditzeko bezainbateko independentzia behar duela.
|
|
|
munduko gutxiengo zapalduetako herritar gutxi dira asimilazio ideologikoari gain hartu diotenak. Euskal Herria bera
|
dugu
diogunaren lekuko. Gurean ere, euskaldunon zorigaitzerako, nazio anitzeko estatu etnozentrikoen eredu konstituzionalean oinarritutako, zuzenbide estatuan?
|
|
2012
|
|
|
Uste dugu gaitz guztiak kanpotik datozela, baina ez da horrela, hori iritzi edo erresorte kultural bat baino ez da. Ikasi behar
|
dugu
esaten: –Ni naiz horren egilea?, eta aurrez aurre begiratzen hasi.
|
|
|
Errealitatea ukatzeko interes handia, fikzio bati emateko errealitate itxura. Interes hori denok dakigu ez dela zelo morala, politikoa baizik, are politika espezifiko batekoa, ez
|
dugu
esango izena. Erradikalki ukatzen dena borroka armatuaren zilegitasun morala baino askoz gehiago da:
|
|
2013
|
|
|
Zein ozeanotan? Ez dakigunez, ez
|
dugu
esan. Artikoan?
|
|
|
Non? Ez
|
dugu
esan. Oroimena lanbropean galtzen da, urak izenak oro irensten ditu.
|
|
|
Ez
|
dugu
esate hutsez esaten. Eta dugu esaten dudanean, Kleo eta biok gara.
|
|
|
Ez dugu esate hutsez esaten. Eta
|
dugu
esaten dudanean, Kleo eta biok gara. Jendeak bereganatu du Hobeto.
|
|
|
Ez
|
dugu
esate hutsez esaten. Berez, teorian, erraza dirudi Hobeto praktikatzen:
|
|
|
Gainera, batere demokrata ez den hizkera kalkulatu eta anbiguo bat erabiltzen zuen, oso ongi pentsatua. Baina ezin
|
dugu
esan legearen ikuspegitik erantzukizuna izan zuela, auzitegiek ezin izan dutelako frogatu haren esku hartzea. Nire iritzia?
|
|
2014
|
|
|
Bordeleko geltokira heltzean hiri inguruko autobidea zeharkatzen du adineko emazte zarpailduak autoen artetik sigi sagaz abiadura eztitzen dute David De Souza poetaren oharra agurea salbatuko da igandea baita sukarra zer egiten
|
dugu
dio bidaiariak bereber Belcier kebabtegiaren aitzinean jaistean gauzak den mendrena aldatzeko gauden tokietan arranoak gara kolibriak izateko ordez expresso bikoitza manatzen du zu mitnehmen nortasun kontrola trenean H.S. arrotzak dituzte bilatzen vos papiers svp diote larderiaz denek entzuteko moduan t, as vu comment ils nous parlent ihesean dabilen emakumeak Vitale txartela dauka gutxienez laur...
|
|
2015
|
|
|
lagun eta ezagunen inbidiarako berriro ere. Ez
|
dugu
esaten baina biok pentsatzen dugu: elkarrekin gauden bitartean, ezerk ez gaitu hondoratuko.
|
|
|
–Gutxienez, orain badakigu su etenari buruzko espekulazioak ez datozela bat errealitatearekin?, erantzun nien. . Ez
|
dugu
esan ez datorrenik?, arrapostu zidan galdera egin zidan berak, irribarrea ahoan, ironiaz ari balitz bazala. Iluntzen hasia zen furgoneta gidariak herri batera eraman gintuenean.
|
|
|
ez al
|
dugu
esan, bada,
|
|
|
edo guztiz fisikoa ez den cyborga egiten dut edo terminator sikariorik gabe geratzen naiz. Alabaina, ez
|
dugu
esan bada cyborga izaki sinbiotikoa dela?
|
|
|
Hain garran tzizkoa al da garun bat honetaz edo hartaz egina izatea? Ezin
|
dugu
esan garuna pentsamendu mailaren bat lor dezakeen zerbait dela. Ez daukat argi.
|
|
|
Kontuak kontu, 1986ko udan (33 zenbakiarekin batera) aro berriari ekin zion kazeta horrek, arrazoi desberdinak tarteko. Atekaren 31 zenbaki horren editoriala
|
dugu
esanikoaren lekuko:
|
|
|
–(...) Guk ez
|
dugu
esan nahi errugabeak garenik, ez, mediorik bagenu igual leporaino hanka sartuko genuke. Bitartean beste batzu egiten ari dira hau.
|
|
2016
|
|
|
Gure pertsonaia nor den ez
|
dugu
esango,
|
|
|
Zeharka aztertu behar dugu ea emakume esklaboek zer nolako emazte rolak betetzen zituzten. Ezin
|
dugu
esan esklaboen etxean gonbidatu hutsa zela gizona. Baldin eta berrikusten badugu gizonek nola betetzen zituzten senarren eta aiten zereginak, pentsatzekoa da normalean esaten den baino askoz konplexuagoa behar zuela izan emakumeen posizioak.
|
|
|
Alsinaren gogoetak ari ginen berritzen, bere aita amen bidaldi hartako xehetasunak alabaren irudimenetik jasotzen. Harrigarri samarra gertatzen da alaba batek bere aitari buruz horrelako pentsuak eta juzguak jaulkitzea, egia da hori, baina ez da pentsatu behar haatik emakume gupidagabe eta bihotz gogorra denik; aitzitik, ikusia dugu nola emakume bihozbera den, bere sentiberatasun hori fikziozko hunkimenduetara lerratuagoa bada ere hezur haragizko (hau bai hitz pare topikoa, zergatik ezin
|
dugu
esan, horren ordez, ile hortzezko) errealitatera baino; dena den, esan dugu lehen ere ez dugula eleberri psikologikorik egin nahi, are gutxiago psikoanalitikorik; haurtzaroko balizko traumak eta gabeziak alde batera utzita ere, arrazoi franko izan litezke gizonezkoekiko erresumin apur bat edukitzeko; norberaren esperientzia mikatzen bat adibidez, kasu honetan ez dagoena; edo inguruko uste eta pen... Pentsamenduen jatorriak eta irudipenen iturriak ez zaizkigu gehiegi axola, ordea:
|
|
|
Eleberrigilea beti ibiltzen da zalantzan, gertaera harrigarrien kilika ala egunerokotasunaren erretratu zintzoa eskaini behar duen, jakinik biak ere konbentzio hutsak direla, biak ere fikzio, batak edo besteak irakurleari efektu bera eragiten ez badiote ere. Orain ez
|
dugu
esan nahi erdibidea denik aukera egokiena, urrun bitez epelen moderazioa eta txepelen erdipurdikeria, baina kasu honetan asma genezake beste ihes modu bat ere, ez lehena bezain nobeleskoa, ez bigarrena bezain aspergarria, baina bien aldean umore pixka bat erants dezakeena: eman dezagun, esate baterako, gure familia honek eta beste lagun euskaldun batzuek agintariei adierazi dietela Lourdesera joan nahi dutela, Ama Birjinari eskerrak ematera ordura arte bizirik atera direlako, edo Europarentzako bakea eskatzera, edo gaixo dagoen haietakoren baten sendatzearen alde otoitz egitera, berdintsu izango da arrazoia, edozein izanda ere denak baitira on Ama Birjinari bisita egiteko fedea izanez gero, eta gauza jakina da euskalduna horretan txapelduna dela.
|
|
|
aldaketa kimikoa nola gertatzen den pentsatuz gero, ez
|
dugu
esan nahi zehazki bi atomo
|
|
|
1 Ezin
|
dugu
esan iraganaren interpretazio bakar batek historia bere osotasunean azaltzen duela.
|
|
2017
|
|
|
ahal hori sortzeko ez zegoen trukean arima galdu beharrik; aski zen norberaren gorputza administratzea eta menderatzea, eta, hedaduraz, beste izaki batzuen gorputzak administratzea eta menderatzea. Orduan, ezin
|
dugu
esan, Easleak bezala (Leibnizen kritika bat errepikatuz), kartesianismoak bere printzipioak ezin izan zituela erregulazio praktikoetan bildu; hau da, munduko materia kontrolatzeko ahaleginean ari ziren filosofoei, eta batik bat merkatari nahiz fabrikatzaileei, ezin izan ziela egiaztatu nolako abantailak lor zitzaketen harekin (ibid.:
|
|
|
Hala gabiltza. Ez dugula sinesten, badakiguna, segitzen dugu sinesten; suntsitu zela, ikusten dugun mundu batean, segitzen dugu fidatzen; itxaropen handiak signifikatu zituzten hitz handiak, segitzen
|
dugu
esaten, nahiz hustuta dauden aspaldi. Hura joan baitzen, baina besterik ez da etorri (Nietzsche:
|
|
|
Baina, fedeari eutsi nahi dion bekatariak ere, zer etorkizun du? Guk ez
|
dugu
esaten, luterano biderratu horiek bezala, fede hutsa aski eta asko dela, nahikoa betiko bizia iristeko, Jainkoak hala nahita. Ez.
|
|
|
–Ekitaldien agenda amaitu behar
|
dugu
esan zuen Mirenek, kexu apal batean.
|
|
2018
|
|
|
Generoaren parodiaren ideia proposatzean ez
|
dugu
esan nahi genero original bat dagoela eta identitate parodikoek hori imitatzen dutela. Izan ere, original bat egotearen ideia bera parodiatzen da hemen; genero identifikazioaren ideia psikoanalitikoa fantasia baten fantasia den bezala,, dagoeneko «irudi» bat (zentzu bietan) den Beste baten transfigurazioa?, generoaren parodiak erakusten du generoaren atzean omen dagoen identitate originala bera originalik gabeko imitazio bat dela.
|
|
|
Haren hitzek biluzi nahi dute maiz matxismoa dagoela ustez jaiek eragiten duten emozioaren atzean ere. . Kontu horiek emozionalak direla diogunean, ez
|
dugu
esan nahi irrazionalak direnik, baizik eta boterearen espresiorik garatuena direla; gorputzera garamatzate, emozioetara?. Ongi daki hori Margaret Bullenek ere:
|
|
2019
|
|
|
Eskegi eta gero, emakumea hantxe gelditu zen une batez, bat batean denak irrealtasun airea hartu zuen, altzari hauek, liburu hauek, eta hor barruan, logelan, bazegoen gizon bat ohean, izterren barru aldetik behera irristatzen zitzaion fereka hotz bat sentitu zuen, Berea da, pentsatu zuen, dar dar egin zuen, eta estalkian bildu zen areago, baina imintzioak bere gorputzaren biluztasunaz ohartzeko balio izan zion, eta orain bere baitan arestiko sentsazioen oroitzapenak burutik kendu ezin zuen pentsamendu narritagarri baten kontra egiten zuen borroka, Ohe gainean biluzik gelditu bada, pentsamendua hortxe eteten zen, edo bestela emakumeak ez zuen pentsamendua azken bururaino segitu nahi, baina oso garbi ulertzen zuen mehatxu bat zela, hartuta zegoen erabaki bat zela, baita mehatxu edo erabakia norentzat zen nabarmena ez bazen ere. ...bere egin zuen, etsai ezkutu eta kezkagarria balitz bezala, ondoren pentsatu zuen horren arrazoia aurkitu zuela, gizonak ez zekien nola deitu, bai, Maria Sara esango zuen, baina auzia ez zen zer hitz erabiliko zituen, erabiliko zuen tonua baizik, nola aukeratu gorputz baten jabea dela uste duenaren aginterazko tonuaren eta goxotasun sentimentalaren adierazpenaren artean, goxotasun hau delarik, ez
|
dugu
esango itxurazkoa, baina bai, ausaz, erabat berezkoa izateko kontzienteegia, partez erabaki kontziente baten ondorioa. Logelara itzuli zen, pasabidetik barna zihoala hauxe pentsatzen zuela, Estali egin da, estali egin da, eta hain antsia handiaz pentsatu ezen hemen esan eta egin diren hitz eta egintzen etorkizuna estalita egote horretan erabakiko zela baitzirudien.
|
|
2021
|
|
|
Badakizue gaurko pieza oso garrantzitsua dena. Gure lehenengo trena sinatuko
|
dugu
esan zuen aurrean zuten lurrunezko tren historikoa seinalatuz. Ainhoari zelatariari dagozkion aginduak eman zizkion, lehor eta tinko.
|
|
|
Burutik pasatzen zaigun guztia ere ez
|
dugu
esaten, baina inportantea izan daiteke –eta izaten da– harreman batean; beraz, elkarri esaten ez dioguna moduren batean adierazten ere ikasi behar da, elkarrizketak egiten ditugunean.
|
|
|
Alonso de Ercillaren La araucana ez da nobela, zehatz esanda, baina hain urrun ere ez dago eta guztiz vascoamericanoa dela ezin uka. Eta ezin al
|
dugu
esan nobela handi bat dela Lagun izoztua eta nolabaiteko idazle vascoamericanoa Joseba Sarrionandia bera?
|
|
|
Hamarkadak behar izan ditugu literaturan feminismoa behar dugula onartzeko, eta deklarazio horren feminismoaz ez gara ohartu ezta Virginie Despentesen King Kong Teoria euskaratu eta gero ere. Arestiren promesari ere ez diogu daukan balioa eman, ez
|
dugu
esan bere ereduak bide etiko bat seinalatzen digula, idazleoi eta sistema honen parte garen guztioi. Inork ez du zertan egin nahi ez duen promesarik, baina hitzaren jagoleak garen neurrian gogoratu genuke gezurra esateak kalte egiten diola hizkuntzaren arimari eta ez gaudenez berba egitera behartuta, ez genuke gezurrik esan.
|
|
|
Lehiakortasunak itsutu egiten gaituela esaten dugu, eta egia da. Baina elkartasunak begiak zabaltzen lagun diezagukeela ez
|
dugu
esaten eta hori ere egia da. Horregatik da hain gauza ederra gure industria kultural handiena Elkar deitzea, etengabe gogoratzen digulako gauza handiak elkarrekin egiten ditugula.
|
|
|
– Literatura Nobel sariaren historia ere kontatzekoa da. Esan dugu liburu honen beraren hasieran Benito Perez Galdosen kontra kanpaina egin zuela Espainiak, Literatura Nobel saria jaso ez zezan, ez
|
dugu
esan ze esker txarrekoak izan ziren noventayochista guztiak berarekin, hasi Azorinekin eta Valle Inclaneraino108 Galdosen ordez Jacinto Benaventek irabazi zuen saria, faxismoaren idazle kuttuna bihurtu baino lehen. Camilo Jose Celarena okerragoa izan zen:
|
|
|
Norabide horretarako errealismoa aukeratzeak mugatu egiten gaituela esan dugu, eta egia da. Baina mugak ze zabalak diren ez
|
dugu
esan. Eta oso zabalak dira.
|
|
|
Guretzat, argitaratu den guztia kontuan hartuta, idazlerik garrantzitsuena, beharbada, Aresti izan da. Baina Espainiako literaturarekin konparatzen badugu, ezin
|
dugu
esan geuk ere badugula idazle kolosalen zerrenda antzeko bat, bertan Lope de Vega, GarcÃa Lorca, Cervantes, Galdós, Quevedo, Salinas, Cernuda eta Calderón batuko dituena. Ez dugu modurik izan, ezta denborarik ere.
|
|
|
Ez
|
dugu
esango eriondoan berak adiskideei gomendaturikoa egin zuenik, zera, lasai hartu, jan, ibili, ehizan joan eta abar. Ezta emaztea adoregabeturik izanda ere.
|
|
|
Ezkondu berrien hariari eutsiz, bataren eta bestearen urteen kontuak eginda, Eugenio eta Nikolasaren artekoa ez
|
dugu
esango gaztetako beroaldia izan zenik; ez eta andrearena egun bereko alarguntza izan zenik ere, bigarren senar Eugenio handik zortzi urte eta erdira hil baitzitzaion. Aurreko senarra, bera baino hamar urte zaharragoa zena, ezkondu eta hiru urtera hil zitzaion.
|
|
|
Giro hartan Sabinok, politikagintzari ez ezik, Nikoleren egoerari ere adi egon beharra zeukan. Eta ez
|
dugu
esango horietako ezeinetarako gizona osasunez ondo zebilenik. Ez eta Nikolek horren berririk ez zeukanik ere.
|
|
2022
|
|
|
Babesgabeenen ikuspuntuan ardaztutako jakintzaz ari garenean, ez
|
dugu
esan nahi soilik babesgabeenen esperientzian oinarrituta eraiki behar denik curriculuma. (Izatez, curriculumak bere horretan ezin du ezein talderen esperientzia islatu; esperientziaren kritika bat da beti, kulturatik egindako hautua).
|
|
|
" Lanean hasi orduko California furgoneta bat erosten dute eta maratoiz maratoi ematen dituzte asteburuak. Ezkontzen direnean autokabanara ematen dute jauzia, baina ez da gauza bera, edozein korrikalarik badaki hori, badaki amore ematea dela, traizioa ez
|
dugu
esango, baina bizitzako helburuetan koska bat behera egitea bai", esan nuen.
|
|
2023
|
|
|
Ez
|
dugu
esan du. Bere emaztea eta bera ekipo bat izan dira honetan guztian.
|