|
2000
|
|
|
Horretarako erabiltzen duen mintzaira literarioak erro sakonak
|
ditu
bere formazio filologikoan. Euskal klasikoen ezagutza sakonari gehitzen zaio Miranderen prosa narratiboaren eragin handiari, moldaketa pertsonal batean aleaturik bere oinarrizko euskalki bizkaitarraren arragoan.
|
|
|
Ohargarria da bere lagunen hainbat aipamen jasotzen dituen ipuin horretan esaten dena nabegantea izan nahi lukeen zuhaitz horrek, nahi lukeen moduan bidazti, peregrina edo nabigatzailea izaterik ez izatearen arrazoia bere sustrai sakon ikaragarriak direla. Sarrionandiaren obrak ezin
|
du
bere sustraien gatibotzatik ihes egin inolaz, eta ezinbertzean" arteztasunarekin" besarkatzen duela eguratsa.
|
|
|
Joseba Sarrionandiak liburuaren sarreran bertan adierazi bezala," literatura oro literaturaren literatura da", alegia, tradizio literarioaren oihartzunak islatzen ditu literatura orok. Gero bereziki aztertuko den Narrazioak liburuan ere irizpide honi beroni eusten dio Sarrionandiak, eta horretan eredu, maisu edo inspiratzaile dituen Kavafis, Pessoa, Auden eta XX. mendeko beste zenbait poeta handiren iritziko da, Iñaki Aldekoaren ustez: " Gure garaian poesia hoberenak literatur tradiziotik datozkigun isladak nahitaez errefraktatu behar
|
ditu
bere literaturan. Ahaztu gabe, betiere, ironia, poeta edozein tradiziotatik urruntzen duena, tradizio hau errepika ezina bihurtuaz.
|
|
|
honetan, bere emaztea, Laura, asteburuan kurtsilo bat egitera joan dela-eta bakarrik geratzen den senar baten istorioa kontatzen zaigu. Senarra, Markos, bakarrik geratzean, rock musika talde bat
|
duen
bere anaiarekin Vigora kontzertu bat entzutera joatea erabakitzen du. Lauraren irteerak eta giro aldaketak kolokan jarriko dute pertsonaiaren mundu osoa.
|
|
|
Lehendik zeuden horiek idatzirik eta, argitaratzeak ez dio talentuan murrizketarik eragingo egileari. Auzia beste bat da hemen, nik uste; hain zuzen ere, idazkuntzatik bizi nahi duen euskal idazleak non eta zelan erabili behar
|
duen
bere talentua. Edo beste modu batera esanda, Canok eta bestek erakusten duten bokazio sendoak zein etorkizun duen hedabideetatik kanpo geratuz gero.
|
|
|
Liburu honetan azaltzen diren pertsonaiak kondenaturik daude, kondena hori zenbaitetan jatorritik datorkie umezurtzak izaten dira (I eta II atalean batez ere) eta heldutasunean badirudi, irtenbide bezala, suntsipena erabili behar dutela; erahilketa, suizidioa. Besteetan, pertsonaiek errealitatea, interpretapen eta bizipen distortsionatu batetik, desarroilatzen dute, eldarnioan murgildurik daude, giro etsai honek pertsonaiei oso baliabide urriak horni diezazkieke, beraz, kanpotik datorrena traumatikoa izan ohi da, edota pertsonaiak berak
|
badu
bere baitan zerbait traumatikoa dena. Beraiek harrapaturik daude, maiz planteatzen den egoera edo errealitatea itogarria gertatzen da, eta pertsonaiak emango duen irteera ez da bere kondena baino izango.
|
|
|
Idazkeraren aldetik, narrazio korapilatsua egin du, esaldi luze eta nahasiekin. Eta hortxe
|
du
bere akats handiena: esaldi luzeetan porrot egiten du, narrazioa ia ia irakurtezina da-eta.
|
|
|
Trilogia osatzen duten eleberrietan antzekotasun ugari aurki daitezke. Tramari dagokionez, hiruretan gertaerak une historiko jakin batean harilkatuz garai jakin batzuk islatu nahi izan ditu; hezkuntza erlijiosoak eta mundu erruralak garrantzia handia
|
dute
bere eleberrietan; plano ezberdinak erabiltzeko joera erakusten du; eta munduak bitan banatu ohi ditu, mundu manikeoak eraikiz.
|
|
|
Kasu honetan bata" abertzaleak" eta, besteak," karlistak" eta nazionalak.(...) Abertzaleen aldetik" Iraeta" tarrak," Txomin" buru delarik. Eta, bestea," karlistak", Murua tarrak," Jenaro" alkatea buru.(...) Bakoitzak
|
ditu
bere espazioak. Halanola" Iraeta" tarren ildotik dabiltzanek, abertzaleek, badute bere" Batzokia"," Perutegi" taberna, eta" besteak" berriz, boterearen nagusi direnek," Udaletxea"," Karlisten zirkuloa" eta" Sastrenea" taberna, besteak beste." (Etxebarria, Gillermo:
|
|
|
Eta, bestea," karlistak", Murua tarrak," Jenaro" alkatea buru.(...) Bakoitzak ditu bere espazioak. Halanola" Iraeta" tarren ildotik dabiltzanek, abertzaleek,
|
badute
bere" Batzokia"," Perutegi" taberna, eta" besteak" berriz, boterearen nagusi direnek," Udaletxea"," Karlisten zirkuloa" eta" Sastrenea" taberna, besteak beste." (Etxebarria, Gillermo: Egan 46)
|
|
|
Iñaki eskolak irudikatzen duen kultur mundura egokitzen ez denez, baserrian lanean jarraitu du. Baina, kultur munduan murgildu eta egokiturikoek ez
|
dute
bere jarrera onartuko, baztertu egiten dute. Iñakik naturarekin duen harremana azpimarratzeko zozoarekin duen harremana irudikatzen zaigu:
|
|
2001
|
|
|
estazioko berritsuaren eta Giseleren planoetan. Itxuraz inongo loturarik ez duten bi plano hauek, sakonean, Lasagabaster ek8 dioskunez, berritsuaren diskurtsoaren izaera polifonikoan
|
dute
bere azalpena. Esan daiteke, berritsuaren etengabeko hizketaldi horretan maila heterologikoan azaltzen zaizkigun diskurtso kultural desberdinek gerora, Giseleren historian, behin eta berriro nabarmenduko diren gatazken" background" kulturala eskaintzen digutela.
|
|
|
Nobela honetako protagonistaren antzera, erremediorik gabe ohetik mugi ezinik dagoen Malone beckettiarrak ezin du" ni" esan, baina, aldi berean, ezin
|
du
berataz ez den ezertaz hitz egin. Ene Jesuseko protagonistak ezin du istoriorik asmatu, azken batean, bere buruaz beste ezertaz ez baitu hitz egiten.
|
|
|
Azken batean, idazleak" errealitate" berri bat eraiki nahi
|
du
bere nobelan, errealitate guztiz" sinesgarri" eta" koherentea", baina mundua eta iragana erreferente bakar ez dituena. Esparru berri honetan, irakurleari sinesgarria egingo zaio bertan kontatzen den guztia, eta poliki poliki egilearen ikuspuntu berria" bere egingo du".
|
|
|
Emazteak adarrak jarri dizkiola jakitun denetik, deliriora eramango duten obserbazio eta antsietateak guztiz ezkutagaitzak suertatuko zaizkio protagonistari. Desiratutako objektuak ihes egiten diola pentsatzeak beragan sortzen duen urrikaltasun eta ziurtasunik ezaren adierazle
|
ditugu
bere buruaz dituen irudi penagarriak. Protagonistak kiratsa besterik ez dio somatzen bere buruari (linimento eta sardin usainaren nahasmendutik eratorria, 86) eta zakur deslai baten modura abandonatzen da etxean (121).
|
|
|
Bere hilobitik aterako bailitzan, erabateko mendekua hartuko baitu Siddalek bere senar ohiaren obsesio bera duen Juan Martinekin (207): naturaz gaindiko indarra
|
duen
bere ile gorrian bilduta obsesio guztien iturri izan den artelana ukatuko dio.
|
|
|
Batetik bizipen pertsonala dago, norberari gertatutakoa norberak bizi izan duen eran kontatzen da, aitorpen kutsua bilatuz. Beste poema batzuetan egiten ikusi dugun bezala, aitorpenak ez
|
du
bere horretan geratu nahi, sinbolizazio joerak bilatzen ditu. Bestetik, torturaren gaiak, zingirara botatzen den harriak bezala, beste gai batzuk hartzen ditu bere inguruan.
|
|
|
Sarrionandiak egunerokotasunetik irteteko, hain baliabide erromantikoa den honekin betetzeko, bide bikoitza aukeratu du: bidaiatzea eta fikzioa egitea, eta biak aukeratuz indarrez bete
|
du
bere liburua, hein berean bidaia eta fikzioa dena, norberaren mundutik ihesi joateko modu bi aukeratu dituena, literatura literaturaz hornitzeko modua duena.
|
|
|
Duda muda eta zalantzan agertzen du bere joanetorria, bere beste izateko gogo eta asmoa. Baina, era berean, bidaia kontatzen duenak bere helburua zuzen adierazten du; sorterri hautatutik utopiaraino mugitu nahi
|
du
bere borondatea, eta bidaia hauxe da, hauxe liburuak adierazten duen joera nagusia: sorterritik utopiarainoko bidea da egiten dena.
|
|
|
Bidaztiak arazo bat du, komunikazio arazoa hain zuzen ere; nola adierazi hitzetan bere begietara etengabe abailtzen diren bizikunen errekastoak, nola zuzendu nahaspilean eta denak batera agertzen zaizkion sentsazio, usain, kolore multzoak? Bidaztiak forma asko
|
ditu
bere luman ezkutuak hitzez deskribatzeko bere bizikizun berria (puntilismoa, espresionismoa), baina gehien erabiltzen duena pilaketa dugu:
|
|
|
nahiz eta etxera itzuli, ez dela betetzen zoriona, gizadiaren eta izadiaren arteko batasuna. Eta hau
|
du
bere azken paradoxa: Enscher en ipotxak bezala, bera ere denbora zirkularraren lerroetan preso dago, ipotxak gazteluko eskaileretan itzulerak ematera kondenatuak diren bezala.
|
|
|
Orain aurkako eszenatokiari begiratu behar diogu. Bidaiak higidura dakar berarekin, hormak gelditasuna; bidaiak aire berria, hormak berdintasuna; bidaiatzea kulturarekin lotzen da, geldirik egoteak
|
baditu
bere abantailak eta abaguneak, geldiak barrenera begiratzen du, barne begiradarako toki aparta da hormaren sendotasuna; kartzela eta autobiografia bildu egiten dira besarkada bertsoan, barne begirada eta idazlearen bakartasun sortzailea biltzen diren bezala... zoritxarrez!
|
|
|
Harresiak, hala ere (kontsolamendu flakoa dugu) ez du atzematen idazlearen gogoa. Idazleak
|
badu
bere territorio librea, euskara.
|
|
|
Beste zenbait poematan, ordea, bukaerak
|
badu
bere joera berezia, eta hitz joko batean bukatu beharrean, irudi batekin koroatzen du poema Sarrionandiak:
|
|
|
Eta beste alde, poetak badaki hormak ez
|
duela
bere izaera hartzen, nitasunak hegan egiten duela airean, txoriak bezala. Eta desioa agertzen da, edo ametsetako irudia.
|
|
|
" Poesiaren gaia errealitatea da, beraz, baina egungo filosofiak eta egungo poesiak ondo dakite ez dela posible errealitatearen ezagumen oso eta sistematikoan antzematea, poetak badaki ezin duela errealitatearen bere esperientzia baino isladatu ahal, eta esperientzia hau ere galbahe ugari iraganda gero bakarrik, bitarteko bait
|
ditu
bere oroimenaren hutsuneak, bere gogoaren eta bere lengoaiaren akatsak, eta poemagintzako desfigurazio bera ere bai. Orduan galbahe hauek iraganez gero, poesiaren objetoa errealitatea bada ere, poeman ez da benetako errealitatea isladatzen, baizik eta errealitate poetikoa, poesian bertan kreaturiko beste errealitate bat halegia.
|
|
|
Unea garapen bihurtzeko abangoardiako poesiak
|
baditu
bere joera propioak, bere espresabide erretorikoak.
|
|
|
Bidaia idazten duena beti norbaiti zuzentzen zaio, entzule bat
|
du
bere kontakizunaren entzuteko, beti du norbait adi. Bidaiariak beti maite du Sorterrira itzultzea eta han, entzule aditsuz inguratua, bere leienden kontaketan hartzen du plazerra, Zumthor ek deskribatzen duen irudia osatu arte:
|
|
2002
|
|
|
Baina bere ideia eta jarrera politikoek erakarri dute arreta gehiena bere ibilbidean. Faxista, antisemita eta antikristautzat
|
zuen
bere burua eta bere garaiko joera literario eta politiko guztiekin polemizatu zuen. Autorearen ikuspegiaren adierazle da 1962an Txomin Peillenekin batera fundatu zuen aldizkariaren izena bera, Igela.
|
|
|
B. Atxaga gazteak 1971n argitaratua
|
zuen
bere lehen narrazioa," Lo que anhelamos escribir", El Norte de Castilla egunkarian, eta 1970eko hamarkadan sendotu zuen hasiera hura, abangoardismo osteko poetikak bere egiten zituzten testu esperimentalak argitaratuz. Ziutateaz eleberriaz eta Etiopia (1978) poemarioaz ari gara, lanotan modernitatearen amaiera ekarri zuen asperdura poetikoa iragazten baita.
|
|
|
Bere hilobitik aterako bailitzan, erabateko mendekua hartuko baitu Siddalek bere senar ohiaren obsesio bera duen Juan Martinekin (207): naturaz gaindiko indarra
|
duen
bere ile gorrian bilduta obsesio guztien iturri izan den artelana ukatuko dio.
|
|
|
Hitz batekin deskribatu bagenu Mintegiren unibertso literarioa" emozio" hitzaz egin genuke. Esan daiteke emozioek zeharkatzen dutela idazle honen obra alderik alde eta amodioak, desamodioak, desirak, ametsek, etsipenek, konpromiso politikoak... presentzia erabatekoa
|
dutela
bere lanetan. " Literatura eta emozioak" izeneko irakasgaia gustukoa duen irakasle honek (ik.
|
|
|
Baina nobela horren ongi egituratuta eta planteatuta egotea da benetan nabarmentzekoa. Babilonia, kritikariren batek abertzaletasunaren egungo egoeraren alegoriatzat hartu izan duena, hiru plano narratibotan dago egituratuta, eta haietako bakoitzak
|
badu
bere narratzaile propio eta estilo berezia. Poliedroaren hostoaken bezalaxe, narratzaile ezezagun batek eskuizkribu bat aurkitu eta bertan kontatzen den istorioa narratzen du.
|
|
|
Hala ere, Ian Duryk famatu egindako lema: " Sexua, drogak eta rock´n´rolla", iraganeko kontuak direla ohartuko da eleberriaren amaieran Edu Saragueta, rock a maite
|
zuen
bere belaunaldiak bizitzari aurre egiteko zailtasunak izan dituela. Testua alderik alde zeharkatzen duten abeslariek (Miles Davis, Mick Jagger, Janis Joplin, Dylan,...) edo erreferentzia zinematografikoek (John Forden Diligentzia; Dino de Lauretisen Waterloo; Mel Brooksen Frankestein,...) Chandler miresten zuen Lou zaharraren irudi errepikakorrarekin amaitzen dira.
|
|
|
4 Platonen bertze anai bat, amaren aldetikako soilik, ordea, textoak erraiten duenez, Platonen ama Periccionak hirur seme ukhan
|
zituen
bere lehen ezkontzan; Platon, Adeimantos eta Glaukon. Bigarren ezkontzakoa zuen Anthiphon hau, Pyrilampesen seme.
|
|
|
Basoak gauean lo egiten dau, eguzkia bere bide luzearen bihurgunera heldu eta kuku egiten dauanean. Iretargi aldakorrak, horrek bai, gauetan
|
ditu
bere jardun zorangak. Ez beti bardin, ostera, txandaka baino.
|
|
|
Ez du noski, urrunagerrak zinea galduko, gaur dauden neurrian irauten baldin ba dute. Zineak ba
|
du
bere baitan, TV dalakoak ez duana. Urrunagerra egunkaria bezela da; irakurri ordez ikusi ta entzun egiten dala, geienbat.
|
|
|
Joan, etorri, ibili, aldatu horra neskatxaren gurpil urduria. Halaxe, eguzkia berdintsu xamar izanik aspergarri baldin bada ere, illargiak ba
|
ditu
bere aldakuntzak.
|
|
2003
|
|
|
Polizi elaberrien tankerakoa. Elaberri honetako dialogoetan, euskara nagusi izan arren, frantsesak ere
|
badu
bere lekua, Poirot detektibearen aitzakiaz, eta gaztelaniak ere bai, guardia zibilak bitarte direla. Beste narraziolanetatik hastantzen den puntua, dialogoetako eta narrazioko euskara berdina edo berdintsua izatean datza; euskalki edo azpieuskalkiek apenas dute tokirik hemen.
|
|
|
Euskaltzaindiak erabaki zuen euskara batu eredua hedatzen eta indartzen zihoan aldi berean, euskalkiak endekatzen eta indargetzen zihoazela ikusten zuen idazleak bazterretako euskalkiak bereziki, eta bizkaiera modurik dramatikoenean. Euskararen ibilbideko alderdirik latzgarrien hori zuritzearen kontra zegoen; euskararen etorkizunak euskalkietatik igaro behar
|
zuen
berarentzat; edo beste era batera esanda, euskaldun natiboak direlakoak jagotean zegoen gehiago euskararen bizia, euskaldunberrien protagonismoan baino.
|
|
|
Eta horrek beldurturik ez ei zen ontziratu, hain suerte handiz ezen itsasontzi hori bere itsasbidean zihoala japoniarrek bonbardatu eta hondoratua gertatu omen zen. Horregatik beharbada, Oskillasoren plan horren berri izan
|
zuten
bere adiskide bakanek, Mendietak eta Jon Bilbaok, hiltzat eduki zuten luzaroan, eta beronek ere bai haiek.
|
|
|
Pelotarien aipuak GemItur elaberrian, EuskM elaberri honetan ere egiten dira, ia atal osoa eskaintzen diola Recoletos eko frontoian egiten den pelota partiduari. 22 Esana
|
dugu
bere pinturagintzako motiboetariko bat ere euskal pilota dela.
|
|
|
Bainan Lizarragak ezetz, oso diferenteak dirala Espainako euskeldunen euskera eta Frantziko eskualdunen eskuara, eta hizkuntzaren izena bera diferentea dala ikustea nahikoa ezpalitz, ohartzeko zelan agertzen dan oso sarri h letraa Herrian, Frantzian egindako asterokoan, ohartzeko ch, tch, th, lh eta honelako letra elkartuak, eta Espainan egindako liburutxoan ordea inun ere etzala agertzen honelakorik. Catalanak behintzat
|
baduela
bere nortasuna, bainan euskara, hain diferentea iruditu arren, espainolaren dialektu bat baino eztala jakintzaren gaindegitik ikusita. Ohartzeko zelan agertzen diran liburutxoan ñ, ¿, eta ¡; euskaraz izan ezik mundu guztian espainolez bakarrik erabiltzen diranak, danok dakigun bezela.
|
|
|
Jesusen Barri Onak eta Jesusen Eleizeak Herri bakotxa bera dan letxe hartu behar dabe, herri horren balio ta aberastasun guztiak aintzat hartu, garbitu, aurrera eroan... Gure Euskal Herriak, herri lez,
|
baditu
bere bereak direan gauza batzuk: izakerea, hizkuntza, jakintza, kondaira, kezkak eta amesak, gurari biziak...
|
|
|
Baina, beste alde batetik, askatasun horrek
|
baditu
bere baldintza edo kondizino batzuk, fedeak eta Ebanjelioak eskatuta; laster ikusiko dogu zeintzuk direan. Orduan, kristinau batek askatasun haundia dauka, bai; baina bere fedeak jokabide batzuen neurriak jarten deutsoz.
|
|
|
Kritiko gazte baten eretxiz, Lauaxetaren lan postsinbolistaren hurretik ei dabil, eta Juan Ramon Jimenezegan ei
|
ditu
bere estetika oinarriak zure poesiak, lehenengo aldikoak behintzat. Aita Onaindiak inor mintzeko bildur handi barik autortzen dau;
|
|
|
Gure itzulpen honek agiri agirian
|
ditu
bere akatsak, ezjakinaren ume erkinak; baina beronen bidez emon ahal izan zan lehenengo meza hori euskeraz Arrazola herritxu zoragarrian. Euskal liturgiaren artxibuetan zor jakon leku bat izan begi euskerazko itzulpen apal honek, baztertxu batean behinik behin.
|
|
|
Sarritxotan atsegin zaizu, ba, gogoratzea Pascalen ura: biotzak ere ba
|
dituala
bere arrazoiak, eta buruak ez aiñakoak...
|
|
|
" Ez dezute inoiz, bertsolaria dan bertsolaria, bakarrik kantari topatuko; nai ta naiezkoa
|
du
bere inguruan erria. Eta erria ere, bertsolaria balitz bezelaxe, adi adi egongo zaio, azken bertsoa igartzen eta askotan berekin batean esaten edo kantatzen duela.
|
|
|
Halabeharrez ikasi zuen eurentzat presak ez zuela lekurik, denborak ez baitzituen inoiz inora eramango. Zer gehiago nahi
|
zukeen
berak hainbestetan...
|
|
|
Kamasutrari, hain zuzen. Gordetzea ahaztu zuen; normalean ez zuen oso eragin ona izaten gurasoengan, baina nola azaldu gaztea zela eta asko ikasi behar
|
zuela
bere maitearekin gauza berriak dastatzeko. Halaz ere andreak ez zuen ezer esan eta bere golkorako gorde zuen iritzia.
|
|
|
Bibiot bere etxeko idazgelan zegoen, pantailaren aurrean, eskuak ileari helduta zeuzkala, ezeroso, artega, ezinegona zuela buruan. Aldaketa airean zegoen, bazekien, baina ez
|
zuen
berarekin zerikusirik. Ez zekien zertan zetzan sentitzen zuen hura, eta zerbait idaztera behartuta aurkitu zen, bere burua ideia kontrajarrien zurrunbiloan murgilduta.
|
|
|
Artean zutunik, elkarren gorputzetan estuturik, Unaxen izterraren presioa nabari
|
zuen
bere sexuan, haren gainetik bultzatzeko amorrua nondik zetorkion ez zekiela. Baina aldakak eragiteari ezin zion utzi, kuleroan hezetasuna gero eta nabariagoa zela, barneko beroak kiskali beharrean.
|
|
|
Beste ziorik ez baleuka ere, nahikoa zen ikasteko Unax bakarkako irakasle legez txarto utzi nahi ez izatea. Izan ere, azkenaldian liburuei ez zieten tarte handirik uzten, baina horrela erabaki zuten biek, denbora atseginerako baino ez zutela nahi, eta Ainhizek konpromisoa hartu zuen egin behar
|
zuena
bere buruz egiteko. Eta azken azterketetan sarturik, artean emaitzak jakin ez arren, bazekien guztia ondo zihoala, edo ia guztia.
|
|
|
Unaxek baietz egin zuen buruaz. Atsegin
|
zuen
bere eta lagunaren ordu libreak bat etortzea halako une lasaiak solasean igarotzeko. Horrela, eguna laburragoa izango zen harik eta eguneko platerik gozoenak heldu artean.
|
|
2004
|
|
|
Xabier Azurmendiren" Hustu gaituzte" poema moralizatzailea jarri ondoren("... Eta poetak uste du ezerk ez duela ezer balio..."), egileak bera ere tartekotzat jartzen delarik" herriaren barne lokartua esnatu eta indartzeko", hustu gabeko" poeta jator eta bete batzuk" badaudela oraindino diosku. Gogoeta moralak ikuspegi aberkoi eta didaktikoz eskaintzen dituen testua
|
dugu
berea.
|
|
|
Krisialdian, aldatu aginean, eta usnatu egiten zen mundu berri baten atarian zegoen Euskal Herriaz idatzi zuen Mikel Zaratek. Haurgintza minetan zegoela ikusten
|
zuen
berak. Ez zuen igarketarik aurreratu baina, eta itxura batez nobelako ustezko pertsonaia nagusia, Amaia, azkenean, ez dakigu non dagoen, eta ez dugu jakingo erditzeko zeraman haurra jaio egin zen ala galdu egin baldin bazuen ere:
|
|
|
Sudurra ta okotza, luzengak biak, elkarri mun eman nahirik ditu. Gaurko periodikua
|
du
bere esku troskoetan. Lo zurrunga batzuk egiten ditu noizbehinka.
|
|
|
Izerdi patsetan dago, sasi artean, biloizik, eztulka, usinga, arnasoska... Haur jaioparri bat
|
du
bere besartean. Zazpiki bat dirudi.
|
|
|
Don Julian medikuak, ordea, ez du izaten infernukoaren astruzien beldurrik, tximistorratza
|
duelako
bere etxeko teilatuan.
|
|
|
Iratxozahar izateak
|
baditu
bere alde onak ere izan, esate baterako: askatasuna.
|
|
|
Nork
|
du
beretzat oroitza?
|
|
|
" Presondegi ilun batean dago. Txifa txakur mordo bat
|
du
bere ondoan. Leiho txiki txiki txikitxo batetik bakarrik sartzen da argia bera dagoen toki itzaltsu, zikin, ta goibel hartara.
|
|
2005
|
|
|
• Idazleei dagokienez, Miren Agur Meabe eta Jon Arretxe dira beste argitaletxe, hizkuntza eredu eta bestelako generoetara bideratu diren idazle bakarrak. Jon Arretxe
|
dugu
bere traiektorian ipuingintzari eusten dion bakarra.
|
|
|
Bestalde, honetan ere Kintanak ez du euskararekiko kezka ezkutatzen. Hitzaurrean ere salatzen du sasoiko euskal idazle gazteen euskara" barbaro eta aberrantea" 7, ondorioz uste behar
|
dugu
bere ipui7 Sasoiagatik,, Pott eta antzeko aldizkarietako idazleentzako kritika dela pentsatu genuke. nak hizkuntza proposamena ere badirela, alegia, arauari jarraituko zion proposamena. Ipuinok literatura asmoa baino, bestelako helburuak dituzten susmoa honako hitzek ere salatzen dute:
|
|
|
Baina abiadore izan nahi zuen, abiadore. Eta esan ta esan, hegazkintzako ikasketak egitera bialdu
|
zuten
bere gurasoek.
|
|
|
10,25). Aberatsak uste
|
du
bere dirua aski zaiola zoriona ardiesteko. Diruarekin denak eros ditzake eta gure gizarteak zer ez dezake sal!
|
|
|
Idazlea ondo dokumentatua dago darabilen gaian; irakurri eta aztertuak ditu Elizak eta teologoek honezaz edo hartaz idatzi dituztenak. Gaien garapenean ezagun
|
du
bere eskola eta ikasbide sakona.
|
|
|
Etor daitezke oraino Europan dauden beren herritarretaz arduratzeko. Hauek ez
|
dute
beraz europarrekin lan egiterik. Iheslari politiko ere etorri daitezke bainan kasu honetan, Vatikanoko baimena behar dute hemen lan egiteko154 Ikus daitekeen bezala ez da hor aterabiderik guretzat.
|
|
|
Ebanjelioa baztertu eta, ez dut ikusten kontsensus minimo bat egin lezakeen beste deusik. Ez ote
|
ditu
bere frogak eginak 2.000 urtez. Duela 2.000 urte dotzena bat apostolu gaizo haiekin hasirik, 1.500 milioi jendek kodetzat hartua dute orai, bidekoarekin bezala, askotan, noizean behinka, nork nola, bakoitzak bere libertateak hartzen baditugu ere.
|
|
|
Hor daukazue Afrikako beltzen irriaren segeretua. Izigarriko elkartasuna
|
badute
beren artean. Haien bizi soziala biziki aberatsa da.
|
|
|
Honen lehen albuma From Genesis to Revelation Elizako CD en artean emana izan da saltegi askotan. Honek ere ez
|
du
bere fedearen aitortzeko ahalgerik. " Norat jo jakin gabean durduzatua naizelarik, Jainkoa otoizten dut neretzat eta nere familiarentzat, girixtinoen Jainkoa...
|
|
|
Lehenago ere aitortua
|
zuen
bere fedea kantuen bidez." The Ghost of Tom Joad" en entzunen duzue:
|
|
|
Auzoko salda etxekoa baino hobea zelako, ñapurraren ñapurrez pentzetik larrera pasatu ardiaren historioa ederki aipatzen du Denis Tillinac ek: saiakera asko eta asko egin ondoan eskuin eta ezker, ez
|
zuela
bere oinaren neurriko zapatarik nihon aurkitu, ez bada fedea, erraten duelarik.113
|
|
|
Bere zorionean loratzekoa. Haurrak ere ba ote
|
duen
bere zorionean loratzeko eskubiderik ez da aipatua izan. Amak aldiz ba, badu egun guziz gizonaren gozatzeko eskubidea, biak elgarrekin, hori ba.
|
|
|
Horrek
|
baditu
bere ondorioak. 1940ko hamarkadako lehen partean, apezpikuetan gutiz gehienak Pétain kolaboratzalearen aitzinean zeuden belauniko:
|
|
|
Fraileetaz etsenplu bat hartuko dut. Orain arte diozesa bakoitzak
|
bazuen
bere seminario handia, bere irakasleekin. Frailen seminarioetan baino irakasle gehiago bazen diozesetan.
|
|
|
Ez da laneko kontratu bat hola eta hola hausten tipus tapastean. Amodioak ere
|
baditu
bere gorabeherak. Baina nork ez daki ortzi eta ximisten ondotik heldu dela denbora ederra, pazientzia labur bat baduenarentzat.
|
|
|
Etxe horretara ihesi etorri emazte batzu, lehen okasionean, berriz doaz beren senarrarekin. Dotzena erdi bat emazte bere eskuz erail dituen Patrice Alègre batek
|
badu
bere emazte fan taldetxoa, presondegira idazten baitiote, xoratuak. Zoazte zerbait konprenitzeBatak ala besteak hutsak egiten dituzte, batak ala besteak barkatu behar beraz:
|
|
|
Ez ahal dira jate, edate, lo egite, hatsa hartze eta gaineratikoetarik gelditu, baizik eta Francok jaten, edaten, lo egiten, hatsa hartzen eta abar egiten zuela! Buruaz murrua jo eta ohartuko ditazke gizarte batek
|
badituela
bere legeak.
|
|
|
Nazio Batuek onartu Gizonaren eskubideak Cassin ek idatziak dira. Bibliako ttuttutik edanetatik, bai eta Euskal Herriko kulturatik hazia
|
zuen
bere gogoa. Ez bakarrik giro orokor batean, baina haur denboran etxeko sehi zeukan ortzaiztar emazte haren gandik:
|
|
|
Ingalaterran, emazte batekin bizi zelako, apezgoa utzi zuen beste bat duela zenbait urte. Nihaurek badakit zazpigarren bat, Erromara bildua
|
baitute
bere herrian poligama zelakotz. Azken kasuak baizik ez aipatzeko.
|
|
|
Bi egunez kofesatzen aritzen ginen bestalde, goiz eta arratsalde, hiru apez. Elizkizun horiek kenduak izan dira, baizik eta bekatoros bakoitzak aitortu behar
|
dituela
bere bekatuak. Egia da mortalak deituak direnentzat:
|
|
|
Azken kontzilioak zioen: " Jainkoak ez du utziko bere Eliza zerbitzaririk gabe, hartarako on direnak hartzen badira." 227 Akinoko Tomasek jadanik errana XIII. mendean! 228 Ez
|
du
beraz
|
|
|
" Apez nagusia gizonen artetik hautatua eta Jainkoaren aintzinean gizakien ordezkari izateko ezarria da. Bekatuen gatik emaitzak eta opariak eskaintzea
|
du
bere lana. Ezjakinak eta bide makurretik dabiltzanak urrikari izan ditzake, bera ere ahuleziaz betea baita alde guzietarik.
|
|
|
Mirakuluaren bidez ihes egin behar zion goseari, orduan. Beste mirakulu baten bidez, Zeruko Aitak eskua zuzenean sartuz, behar
|
zuen
bere oinazetatik libratua izan hemen. Jesusek aldi honetan ere tentazioari ihardoki zion" Haatik, ez nik nahia, bainan zuk nahia." (Mk 14,36)
|
|
|
Hor ere amodioa mehe daiteke. Hamar emaztetarik batek bortizkeriak jasaiten
|
ditu
bere lagun edo senarraren gandik; joak, biolatuak.... 44!
|
|
|
Ez gaiten ar amentsetarik" lehenagoko denbora" famatu haietaz. Orduan ere aste bakotxak
|
bazuen
bere ostiralea.
|
|
|
Orain ere gehiagokorik laket ez zaizkigun zerga biltzaileen etxean jaten du, jendea mar mar mar ari dela. Zakeo zerga biltzailearen etxera gonbitatzen
|
du
bere burua (Lk 19,1). Beste zerga biltzaile bat, Matiu, hartzen du apostolutzat (Mt 9,9).
|
|
2007
|
|
|
Asko sobrante iduki arren ezertxo ez besterentzat. Munduon eta bizi den arte lagunik ez
|
du
beretzat. Gero Jainkuak zeruan ezta ez du lekurik orrentzat.
|
|
|
Sekulan etzaitez aztu zure aitagutxik nai
|
duana
beraz etzaitez aztu.
|
|
|
Euskarak, mende luzeetan latinarekin edo erromantzeekin batera bizi izanaren ondorioz, fisonomia berezia hartu du: hauetatik jasoriko askotariko maileguak
|
ditu
bere sisteman. Maileguok, batez ere hitzetan dira ageriago, baina baita eratorpen atzizkietan, morfologiaatzizkietan, sintaxian eta esamoduetan ere gertatu dira.
|
|
2008
|
|
|
Aditu horien ustez halako idazleek errekonozimendu apur bat eskertuko lukete, gehixeago saltzea ere bai, baina beren helburua komertzialtasunaren zentroan kokatzerik ez lukete onartuko. Gehixeago saltzeko, ordea, irakurle4 Zentrotik periferiarako edo periferiatik zentrorako mugimenduak. ak gai izan behar
|
du
bere irizpideen arabera aukeratzeko, eta zenbait adituren ustez, kalitatezko lanak irakurri nahi dituen irakurlea sarritan ez da ausartzen" aukeratuen" talde txikitik ateratzen:
|
|
|
Euskal Literatur Sistema deskribatzean azaleratu den ezaugarrietako bat izan da bi hierarkia
|
dituela
bere baitan: bata prestigioari edo kalitateari lotutakoa, eta bestea merkatu irizpideekin zerikusia duena.
|
|
2009
|
|
|
Antzerki mota honen zuzendaria, errejenta, taula gainean dago, orkestraren azpian eserita, aurrean mahaitxo bat duela. Nork parte hartu behar
|
duen
berak erakusten du ikur urdina edo gorria. Antzina errejentak egokitzen zuen argumentua antzezpenera eta bertsoak sortu pastoralean kantatzeko, zuzendariarena egiteaz gainera.
|
|
|
" Noizbait norbaiten ahotik irten dena eta oroitzapen kolektiboak gorde izan duena". Esaldi horrek hainbat ez zaitezela estutu. bereizgarri
|
ditu
bere barruan. Batetik, egilea norbait edo nor edo nor denez, ez daukagu egile ezagunik, ez
|
|
|
Eta hori zer zan ba?
|
Nau
bere iños yon nas aurrogi. Ori ixete (n) san ogi biribiltxu bet trapu beten barrun, eta ori yoten san lenengo.
|
|
|
Ez zuen esne askorik hartu gura izaten, bost azunbre onartzen zizkion etxe bakoitzari, ez gehiagorik. Kopuru horretatik gora saldu gura
|
zuenak
bere kontura konpondu behar zuten. Esaterako, Bilbon senitartekorik izanez gero, esnea erosiko zieten bezeroak lortzeko ahaleginak egiten zituzten.
|
|
|
Zin egiteko, epaiketak egiteko eta salerosketak egiteko leku jakinak egon izan dira. Gernikako haritzaren azpian defendatu behar
|
zuen
bere burua foru zaharrean, zer edo zer dela eta akusatua zen bizkaitarrak. Eta haritzaren aurrean beti egia esatera behartuta zegoen.
|
|
|
Amerikako kolonizazioaren osteko gizaldietan elikagai ugari heldu ziren itsasoaren beste aldetik Europara. Iraultza gertatu zen elikaduran, eta azken mendeetan Euskal Herriko dietan oinarrizko lekua hartu duen hainbat jangaik Amerikan
|
du
bere jatorria. Esaterako indietako babak edo indabak, tomatea, piperra eta artoa.
|