|
2000
|
|
|
Poesia itzulpenen artean, aldiz, T.S. Eliot() idazle ifarramerikarraren poesia itzuliz Gabriel Arestik eta Pott Bandako zenbait partaidek eginiko liburuan parte hartu zuen, eta Lur eremua (The Waste Land) hartu
|
zuen
bere ardurapean. (TS Eliot euskaraz.
|
|
|
" Poemak ez dira ideiekin osatzen, hitzekin baizik". " Je suis un syntaxier", definitu
|
zuen
bere burua Herodiasen egileak. Idazle baten mailu eta ingude hitza izaki, hitz horren zerbitzutara, sentimenduen eta estadu animikoen esanetara baino, jarri behar luke bide horri ekin nahi liokeen idazleak.
|
|
|
(Egunkaria XII) Izan ere, batzuetan gizonezkoa fokotzat hartuz, eta honen istorioaren berri emanez, bigarren mailakoa den emakumezko pertsonaiaren istorioa bereganatzen dugu gizonezkoarenaren hurbiltasun berberaz. Felipe Juaristik honela adierazi
|
zuen
bere iritzia: " Xabier Montoiaren pertsonaiak ez zaizkit iruditzen amodio desamodio uhin kontrajarri gorren gainean nabigatzen, gaina hartzen eta azkenik hondoratzen.
|
|
|
Bi eleberrietan, estilo erraz eta biziaren aldeko apostua egin du. Bigarren eleberriaren argitarapena zela-eta egin zioten elkarrizketa batean honela hitz egin
|
zuen
bere estiloari buruz: " Dena den, ez da mezuzko nobela trinkoa, irakurterreza eta arina baizik.
|
|
|
Saiatu naiz, hala ere, hizkuntza lantzen, lexiko joria erabiltzen eta esapide erdi galduak zirkulazioan jartzen." (Olasagasti: Egunkaria XII) Honela defendatu
|
zuen
bere aukera idazleak: " Iruditzen zait gure artean literatura handi gehiegi dagoela eta denbora pasarako gutxi".
|
|
2001
|
|
|
Bertan, Ramonek Bernardo Atxaga aurkeztu behar zuen eta horretarako," Atxagaren belaunaldi literarioaren aurretikotzat" jo
|
zuen
bere burua, eta belaunaldi literarioen kontu hau gehienetan eztabaidagarria bada ere, benetan argigarria suertatzen zaigu kasu honetan idazle honen ikuspuntu literarioaz jabetzeko. Aipatutako hitzaldian, honako berezitasunak egotzi zizkion Saizarbitoriak bere belaunaldiari:
|
|
|
Zaletasun horrek berrikuntza ahalegin handia ekarri
|
zuen
berarekin eta, hori horrela izanik, dudaezinezkoa da euskal narratiba modernoaren sorrera obra hauek zedarritu zutela.
|
|
|
Millas margolariak bere Ophelia ezagunerako modelo erabili zuenetik maite zuen Rossettik Siddal eta elkarrekin prometituta (10 urtez) egon ondoren, 1859an ezkondu omen ziren. Alabaina, 20 hilabete beranduago, bigarren haurraren esperoan zegoelarik, laudano sobredosi batekin egin
|
zuen
bere buruaz beste Siddalek. Bere penaren amildegian, Rossettik argitara gabe zituen poema guztiak Siddalen zerraldoan sartu zituen eta hantxe utzi, handik 7 urtera berriro aterarazi zituen arte.
|
|
|
Adituek diotenez, Rossetti-k beldur zion errealitateari eta nahiago izan
|
zuen
bere Palace of Arts kuttunean babestu. Errealitatera hurbiltzen zen bakoitzean, melankoliak, depresioak jota geratzen zen, eta kloralarekin konpontzen omen zituen insomniozko gau luzeak.
|
|
|
1976an argitara eman zenean garaiko irakurleriari" aurreratu" egin zitzaiola esan zuen kritikari batek baino gehiagok, nobela modernoegia zela garaiko euskal irakurlearentzat. Honen ondorioz, Saizarbitoriaren nobelarik biribilena den honek, ez
|
zuen
bere beste bi nobelek lortu zuten irakurleria zabalik eduki. Eta beldur gara ez ote den orain ere beste hainbeste gertatuko.
|
|
|
Plotino filosofoak erabili zuen joan etorriaren historia, Homero-ren adibidea erabiliz, eta Agamenon en aholkuak: " Ihes egin dezagun, ba, sorterri maitatura", oihartzun egin
|
zuen
bere lanean, ugaria zena batasunera itzultzeko deia legez. San Agustinek, ordea, Plotino gogoratuz eta kristautasuna kontuan hartuz askotan erabili zuen Kristoren parabola, kristautasunean lurreko bizitza eta zeruko bizitza kontrajartzeko.
|
|
2002
|
|
|
23 hizkuntzatara itzulita dago, eta merezi izan ditu, besteak beste, Kritika Saria (1988), Premio Nacional de Narrativa (1989), I. Euskadi Saria (1989), European Literary Prize delakoan finalista (1990), Millepages Saria (1991) eta Pyrénées Atlantiqueseko Trois Couronnes Saria (1995). Nola atzerriko hala bertako kritikak aipatu
|
zuen
bere garaian obra horren kalitate literarioa. Hartu zituen laudorioen artean, E. Suárez Galbánena aipa genezake (ik.
|
|
|
Poliglota berebizikoa zen Mirande (hizkuntza zelta guztiak ezagutzen zituen, eta gainera frantsesa, alemana, gaztelania, ingelesa, nederlandera, errusiera, hebreera modernoa, etab.), eta hogei urte inguru zituela hasi zen euskara era metodikoan ikasten. K. Mitxelenak berak ere azpimarratu
|
zuen
bere garaian autorearen oinarri kultural aberatsa, eta bere obra poetiko zein narratiboan asko dira irakurketa filosofiko (estoikoak, Nietzsche eta Spengler, batik bat) eta literario (Poe, Baudelaire, Kafka, Yeats...) ugarien oihartzunak. Baina bere ideia eta jarrera politikoek erakarri dute arreta gehiena bere ibilbidean.
|
|
|
Baina bere ideia eta jarrera politikoek erakarri dute arreta gehiena bere ibilbidean. Faxista, antisemita eta antikristautzat
|
zuen
bere burua eta bere garaiko joera literario eta politiko guztiekin polemizatu zuen. Autorearen ikuspegiaren adierazle da 1962an Txomin Peillenekin batera fundatu zuen aldizkariaren izena bera, Igela.
|
|
|
B. Atxaga gazteak 1971n argitaratua
|
zuen
bere lehen narrazioa," Lo que anhelamos escribir", El Norte de Castilla egunkarian, eta 1970eko hamarkadan sendotu zuen hasiera hura, abangoardismo osteko poetikak bere egiten zituzten testu esperimentalak argitaratuz. Ziutateaz eleberriaz eta Etiopia (1978) poemarioaz ari gara, lanotan modernitatearen amaiera ekarri zuen asperdura poetikoa iragazten baita.
|
|
|
Millas margolariak bere Ophelia ezagunerako modelo erabili zuenetik maite zuen Rossettik Siddal eta elkarrekin prometituta (10 urtez) egon ondoren, 1859an ezkondu omen ziren. Alabaina, 20 hilabete beranduago, bigarren haurraren esperoan zegoelarik, laudano sobredosi batekin egin
|
zuen
bere buruaz beste Siddalek. Bere penaren amildegian, Rossettik argitara gabe zituen poema guztiak Siddalen zerraldoan sartu zituen eta hantxe utzi, handik 7 urtera berriro aterarazi zituen arte.
|
|
|
" Literatura eta emozioak" izeneko irakasgaia gustukoa duen irakasle honek (ik. Psikodidaktika Doktorego Programa,)," subjektu nobela" gisara definitu
|
zuen
bere eleberrietako bat. Eta zehaztapena ez da, inondik ere, hutsala, finean, Mintegiren eleberrietan agertzen diren gertakarietan (dela giza sentimenduei buruzkoak, dela euskal arazo politikoekin hertsiki lotuak) bere subjektibotasuna begitatzen digun ahots narratzailearekin egiten baitugu topo.
|
|
|
Obra luzea da, ia 450 orrialdekoa, prosa berrian idatzia, eta aberastasun estilistiko ikaragarria du. Lan honekin, autoreak urrats garrantzitsua egin
|
zuen
bere esperimentazio narratiboan, eta euskal narratiban gutxitan ikusten diren erregistro eta ñabardura ugari lortu zuen. Kritikaren harrera, nola euskal eremuan hala espainierazkoan, ona izan da, eta gaur egun autorearen eleberri goretsienetako bat dugu.
|
|
|
Hala ere, Ian Duryk famatu egindako lema: " Sexua, drogak eta rock´n´rolla", iraganeko kontuak direla ohartuko da eleberriaren amaieran Edu Saragueta, rock a maite
|
zuen
bere belaunaldiak bizitzari aurre egiteko zailtasunak izan dituela. Testua alderik alde zeharkatzen duten abeslariek (Miles Davis, Mick Jagger, Janis Joplin, Dylan,...) edo erreferentzia zinematografikoek (John Forden Diligentzia; Dino de Lauretisen Waterloo; Mel Brooksen Frankestein,...) Chandler miresten zuen Lou zaharraren irudi errepikakorrarekin amaitzen dira.
|
|
|
Autorearen hurrengo eleberrian, Manu militarin (Elkar, 1987), norabide aldaketa poetiko handinahia egin
|
zuen
bere eboluzio literarioan. Eleberri luzea da, ia bostehun orrialdekoa, aurrekoa baino askoz konplexuagoa, eta narratzeko ekintzari buruzko gogoeta planteatzen du.
|
|
|
Haizeaz bestaldetik. Bertan, autoreak ostera jorratu
|
zuen
bere lehen eleberrian agertu zuen problematika existentziala: gizakia absolututasunaren xerkan.
|
|
|
Pixkanaka euskal literaturan prosa berri bat sortzen ari zen, eleberriaren generotik urrun samar artean, baina hura finkatzeko oinarriak ipintzen ari zena. 1870ean, J. B. Daskonagerrek euskaratu egin
|
zuen
bere Les échos du pas de Roland, jatorriz frantsesez idatzia, Atheka gaitzeko oihartzunak izenburua emanda. Daskonagerreren eleberriak ez zuen jarraitzaile askorik izan euskal idazleen artean, eta 1876 osteko literaturaren berpiztean, J. Juaristik (1987b) baieztatzen duen bezala, batik bat espainieraz idatzi zen.
|
|
|
Ez nuen halako erantzunik itxaroten, baina Asunek bipil agertu
|
zuen
bere mihiaren zorroztasuna.
|
|
2003
|
|
|
Elaberri laburra. Ika Ibaizabal argitaletxeak publikatu
|
zuen
bere euskal literatura bilduman, 143 zenbakiaz, kanpoko azalean egilearen izenik aipatzen ez zela. Barruko azalera jo behar da egilea zein den jakiteko:
|
|
|
Euskaltzaindiak erabaki zuen euskara batu eredua hedatzen eta indartzen zihoan aldi berean, euskalkiak endekatzen eta indargetzen zihoazela ikusten zuen idazleak bazterretako euskalkiak bereziki, eta bizkaiera modurik dramatikoenean. Euskararen ibilbideko alderdirik latzgarrien hori zuritzearen kontra zegoen; euskararen etorkizunak euskalkietatik igaro behar
|
zuen
berarentzat; edo beste era batera esanda, euskaldun natiboak direlakoak jagotean zegoen gehiago euskararen bizia, euskaldunberrien protagonismoan baino.
|
|
|
Ikertzaile honek ez zuen nahi batasun kontua gipuztar eta ifartarren arteko arazoa bakarrik izan zedin; hau da, garaiko Zeruko Argia eta Herria aldizkarien ereduen txertakuntza, alboetakoak, berariz bizkaieradunak bertanbehera utzita. Eta besteak beste arrazoi soziolinguistikoetan oinarritzen
|
zuen
bere jokabidea.
|
|
|
Bizitza errealean, Lleidatik Madrilera bihurtzeko arrazoia, hango" Instituto Nacional de Electrónica" n lan plaza bat ateratzeko zuen aukera izan zen. Fisikari batentzako plaza bat ei zegoen eta han lan egiten
|
zuen
bere lagun batek, Dominguez zeritzanak, plaza hori eskaini ei zion. Bekario modura edo egon zen aldi baten, baina ez luzaro itxura denez, ze azkenean militar baten semea sartu zuten plaza hartan.
|
|
|
Ez arduratu, ez deustazu inoiz ezer prestetan... esan
|
zuen
bere kolkorako.
|
|
|
Neska zikin sentitzen zen, menperaturik, nekaturik, eta aldi berean hura guztia sekula ez amaitzea desiratzen zuen. Eskuak gizonaren ipurdian ipini, atzazalak bestearen azalean gogor sakatu, eta gogor bultzatu
|
zuen
bere barrurantz, erritmikoki.
|
|
|
Ipurmasailen giharrak erritmikoki teinkatzeko kontua baino ez zen. Ezin inoiz begitanduko zitzaion Ainhizeri, zelan egin
|
zuen
bere aldeko lana.
|
|
|
Gainera, zin egingo zukeen beste ariketa baten ere aldaketak zeudela. Zalantzarik ez zegoen, haren lana zen; baina zelan lortu
|
zuen
beraren letra hain zehatz kopiatzea. Eta zelan lortu zuen azterketa bere eskuetara iristea?
|
|
|
Unaxek bekainak altxatu zituen, harrituta, baina ispiluek itzultzen zizkioten hamaika irudi deformatuen artean bere burua ezagutzen ote zuen itaundu zionean, galdera hori lar ezagun egiten zitzaiola aitortu behar izan
|
zuen
bere artean, bere buruarekiko zintzoa izanez gero. Dena dela, une hartan burua beteegi zeukan ezertan luzatzeko.
|
|
|
Kaka! Gainera gaur apur bat itxura formalagoaz etorri banintz behintzat" pentsatu
|
zuen
bere janzkerari erreparatuz: bakeroak, marteens ak eta kamiseta...
|
|
|
Ea egia dan! Ainhizek irribarrea behartu
|
zuen
bere ezpainetara, zer erantzun ez zekiela.
|
|
|
Bitartean, laguntasunezko keinua egin zion Ainhizek Unaxi, ukalondoko txikerra joaz. Unaxek gaia lehenago Bibiotekin" prestau" izana eskertu
|
zuen
bere baitan.
|
|
|
Emakumea gurina hartzeko zutitu zenean, azpiko gona gardenak eperdia doi doi estaltzen ziola ikusita, txabusina estutu zuen, dena ondo ostentzeko, lehen, ohi bezala, axolagabeki erdi zabalik baitzeraman. Ez zeukan zereginik emakume zardai haren ondoan; bera haur hutsa zen eta haur bezala ikusiko zuen irakasleak, esaten
|
zuen
bere baitarako. Baina buruko kristal guztiak puskatu zituena ez zen izan emakumea ikustea, ezpada bera agurtzeko itzuli zenean haren aurpegia ezagutzea:
|
|
|
ahotsaren moteltasunak dena ahaztarazi zion. Premia larrian sentitu
|
zuen
bere laguna.
|
|
|
Barruko gizonak hasieran ez zuen tutik ere esan, hain zegoen harrituta eta izuturik! Gurdia gidatzen zuen gizon arraroaren menpe ikusi
|
zuen
bere burua. Zelan saiatuko zen ezertan, ia orduko berrehun kilometroan joanik?
|
|
|
Zergatik susmatzen ote zuen Bibiotek, bere lagun berriak buruan beti ideia ilunen bat zerabilela? Haren begiek zintzoak ziruditen zuzen begiratzen zuenean, eta oso sendoa ematen
|
zuen
bere erabakietan. Beharbada sendotasunak berak bihurtzen zuen susmagarri haren begietan, eta gauza arraroa zen, Bibiot oso fidakorra izan ohi zen eta.
|
|
|
itaundu zion, eskuak poltsikoetatik atera baga. Idak setazko gonatxo bat zeukan eskuetan, baina berriro utzi
|
zuen
bere lekuan.
|
|
|
Bibiot bere etxeko idazgelan zegoen, pantailaren aurrean, eskuak ileari helduta zeuzkala, ezeroso, artega, ezinegona zuela buruan. Aldaketa airean zegoen, bazekien, baina ez
|
zuen
berarekin zerikusirik. Ez zekien zertan zetzan sentitzen zuen hura, eta zerbait idaztera behartuta aurkitu zen, bere burua ideia kontrajarrien zurrunbiloan murgilduta.
|
|
|
Atea zirkin egiten hasi baino lehenagotik, bestaldetik bero laztangarria barneratzen zitzaiola sentitu zuen. Artean, unea hainbeste luzatuz zergatik zigortzen
|
zuen
bere buruari galdezka zebilelarik, atea zabal zabal ireki zen, atzetik agertu zenaren aurrean harrizko irudi geratu zelarik, zozotuta, ideiak izotz bihurturik.
|
|
|
Artean zutunik, elkarren gorputzetan estuturik, Unaxen izterraren presioa nabari
|
zuen
bere sexuan, haren gainetik bultzatzeko amorrua nondik zetorkion ez zekiela. Baina aldakak eragiteari ezin zion utzi, kuleroan hezetasuna gero eta nabariagoa zela, barneko beroak kiskali beharrean.
|
|
|
Ainhizek ez zion oztoporik ezarri. Gustura laga
|
zuen
bere burua bestearen jokoen menpe.
|
|
|
Hasieran" ez" lotsati bat esan zuen, baina berehala aldatu zuen" ederra da" etsitu batekin. Lehenengo egunean Unax ez zen haraino ausartu, eta orain lehenengo aldiz sentitzen
|
zuen
berea ez zen esku bat han laztan eta jostari. Babesten zuen kotoizko ehuna blai, atzamar batez alderatu, eta beste batek bide labainkorra aurkitu zuen neke handirik gabe, artean estua eta hertsia, Ainhize marru baten urtu zela, burua zoratu beharrean holako sentipen berri eta bortitzpean.
|
|
|
Gogoratu zen Karmelek kontatutakoarekin. Pentsatu
|
zuen
bere barruan konpontzerik izango ez zuen zerbait apurtuko zela, eta beldur izan zen. Atsegin horren erdian, ezin begitandu zitzaion minari ere aurre egin ziola jakin zuen, eta beldur, bai, beldur izan zen.
|
|
|
biluzik, blai, nekaturik... baina inoiz baino ederrago antzematen zuen, eta honek harritzen zuen, guztiz garbi. Lohitasun izpirik ere ez
|
zuen
bere baitan sentitzen.
|
|
|
Hoztasun osoz esandako hitz haiek mezu oso argia helarazi zieten Arantxaren belarriei. Seguruenik Bibiotek ere harrapatu zuen zertaz zihoan laguntzeko aldarte hura, baina ezer entzun ez balu bezala jarraitu
|
zuen
bere eginkizunetan. Egia esan, beste irakasleen artean, sokarik gabeko arrabitaren soinuak bezala igaro ziren hitzok.
|
|
|
Kontatuko zion zelan eman zitzaien denborarekin itxura aldatzeko ahalmena, hainbeste mendetan arnasa hartzea bezain erraz bilakatu zitzaiena; edota zelan eman zituzten urte batzuk Tibeten, Euskal Herritik kanpoko euren egonaldi bakarrean, eta zelan han euren garunen ezagutza azken muturretara eraman zuten, denboraren mugarik ez egonik, azken txokoetara iristeko aukera irekitzen zitzaiela. Eta, zergatik ez, zelan egin
|
zuen
beretzako lekua ikastolan, irakasle inozo hura bidalirik. Baina neskaren hitzen aurrean ez zeukan erantzunik.
|
|
|
Gelan bera eta irakaslea izan ezik beste inor ez zegoela iruditzen zitzaion, eta arkitektura eklektikoaren gaineko azalpenek berarentzat mezu isilak ostentzen zituzten. Muga eta zehaztasunik gabeko gune argi usaintsu baten ikusten
|
zuen
bere burua, arbela, mahaiak, aulkiak, hormak, ikaskideak eta, guztiz ezabatuta; aurrean, berarentzako bakarrik mintzatzen ziharduela, Unax.
|
|
|
Ainhizek, artean erantzi gabe zuela, zorrotik atera
|
zuen
bere olerkia, hainbeste hileren ostean berriz irakurtzeko. Ezin zuen oroitu noiz idatzi zuen, orriaren goialdean zioen bezala, data barik zegoen eta.
|
|
|
Unaxek baietz egin zuen buruaz. Atsegin
|
zuen
bere eta lagunaren ordu libreak bat etortzea halako une lasaiak solasean igarotzeko. Horrela, eguna laburragoa izango zen harik eta eguneko platerik gozoenak heldu artean.
|
|
|
Sorbaldatik hartuko zuen, ohean jesarraraziko zuen, astiro astiro atorra erantziko zion. Hark gauza bera egingo
|
zuen
beraren nikiarekin eta gero berak, apur baten itxaronaraziz, sentsualki, bularretako zuria askatuko zuen, gutxika gutxika titiak agerian utzi artean, haren eskuei laztantzen uzteko...
|
|
2004
|
|
|
Krisialdian, aldatu aginean, eta usnatu egiten zen mundu berri baten atarian zegoen Euskal Herriaz idatzi zuen Mikel Zaratek. Haurgintza minetan zegoela ikusten
|
zuen
berak. Ez zuen igarketarik aurreratu baina, eta itxura batez nobelako ustezko pertsonaia nagusia, Amaia, azkenean, ez dakigu non dagoen, eta ez dugu jakingo erditzeko zeraman haurra jaio egin zen ala galdu egin baldin bazuen ere:
|
|
|
Zer nahi ote dute orain? esan
|
zuen
bere baitan Don Trifonek.
|
|
2005
|
|
|
Hala ere, narrazioon haria luzea da, Pott aldizkarirainokoa hain zuzen. Bertan Etxezarragak Martin Lezeta ezizenez idazten zuen, gero Sarrionandiak izen hori agertu
|
zuen
bere ipuingintzaren ibilbidearen laburpenean, Ifar aldeko orduak bildumako" Oroimena eta Desira" narrazioan. Beraz, Pott Bandakoen ipuingintzarekin bat etorriko lirateke kontakizunok, magia berezia sortzen duten marjinatu zerrenda luzearekin (basamortuko urre trukatzaileak, erregina beltzak, aleman galduak, zigor luzeko presoak, gudari hilen itzalak, ahateak, zakurrak, zaldiak, erromatarren legioen entseinak, erbesteko melkitak...).
|
|
|
Narrazio arrunten ondoan alegia, gogoeta eta kronikatik ezaugarriak hartzen dituzten elementuak agertzen dira. Horretan, adierazgarria da M. Zaratek hartu zuen bidea, gaurkotze ahalegina egin arren, berez beste tradizio eta garai bati dagokion generoa hartu
|
zuen
bere ipuinak oinarritzeko. Gaurko ikuspegitik anakronia dela esan genuke.
|
|
|
Aurretiaz esan bezala, euskal ipuingintza modernoak 70eko hamarkadan hasi
|
zuen
bere ibilbidea. Lehenengo ipuin liburuak hamarkada horretan argitaratu ziren, baita, Bizkaiko euskal idazleenak ere.
|
|
|
Lanok ez zuten izan beharbada izan zuten eragina. Martin Ugaldek erbestean ondu
|
zuen
bere bilduma eta Euskal Herrira ez zen zabaldu. Beste bildumak idazleak hil ostean egin ziren.
|
|
|
Gerra osteko literatura girokoa den Eusebio Erkiaga lekeitiarra() aipatu genuke. Nahiz eta ipuin bildumarik ez argitaratu, ipuina ere landu
|
zuen
bere lan oparoen artean. Berriki
|
|
|
Gizartean eztabaida zabaldu zuen eta urte haietan euskal gizartean eta kulturan gertatzen ziren kontraesanen eredu bihurtu
|
zuen
bere bizitza.
|
|
|
15 (hamabost) urterekin sartu zen han lanean, eta 85 (laurogetabost) urteak arte, etzuten jubilatu. Ofizina mehar eta ilun batean pasatu
|
zuen
bere bizi luzea..."
|
|
|
Hasierako aldian idazle mordotxoak idazten
|
zuen
berean: Curutchet, Irigoyen, Daranatz, Frère Innocentius, Duvoisin eta abar.
|
|
|
Lehenago ere aitortua
|
zuen
bere fedea kantuen bidez." The Ghost of Tom Joad" en entzunen duzue:
|
|
|
Nazio Batuek onartu Gizonaren eskubideak Cassin ek idatziak dira. Bibliako ttuttutik edanetatik, bai eta Euskal Herriko kulturatik hazia
|
zuen
bere gogoa. Ez bakarrik giro orokor batean, baina haur denboran etxeko sehi zeukan ortzaiztar emazte haren gandik:
|
|
|
Gutun bat agertu zuen horren kontra eta kondenatua izan zen 1719an. Apez erakasle jansenisten eskuetan eman
|
zuen
bere seminarioa 1722an. Honetatik landa zuen Larresoroko seminarioa sortu Jean Daguerre apezak 1733an.
|
|
|
Mirakuluaren bidez ihes egin behar zion goseari, orduan. Beste mirakulu baten bidez, Zeruko Aitak eskua zuzenean sartuz, behar
|
zuen
bere oinazetatik libratua izan hemen. Jesusek aldi honetan ere tentazioari ihardoki zion" Haatik, ez nik nahia, bainan zuk nahia." (Mk 14,36)
|
|
2009
|
|
|
Postu horietako bat maiordomoarena izaten zen; batzarren deia egitea eta auzokoak batzea, bideak konpondu, arbolak sartu eta beste era bateko konponketak egiteko. Era berean, diruaren administrazioa ere kofradiako kide horrek hartzen
|
zuen
bere gain. Jataberi dagokionez, kofradietako maiordomoak betetzen zituen funtzioak Herriko Etxeak betetzen izan ditu XX. mendean.
|
|
|
Etxe batzuetan txokolatea prestatzen zieten zetozenerako, baina fruitu sikuak, sagarrak, mandarinak edo gozokiren bat izaten ziren ohiko ordainak. Ume bakoitzak bere poltsan hartzen
|
zuen
berari zegokiona.
|
|
|
Beharlekuan daukana barku batean ei zegoen antzina. Lekeition erosi
|
zuen
bere aititak, eta mungiar baten laguntzaz, zaldi karroan ekarri zuten. Beroarekin bigundu eta kolpeekin desberdindu egiten da ingudea.
|
|
|
1 Kukuaren eta berari buruzko sineskeren gaineko informazio gehiago Mitologiari dagokion atalean aurkituko duzue. ziren. Ingelesak izango
|
zuen
bere indarraldia, baina horretarako gerraostera itxaron behar dugu. Gerra aurrerako guztiz normala zen erdararik ez zekitenek ere erdaraz abestea.
|
|
|
Buztergile ona, gure lekukoen iritzian. Bere sinadura ipintzen
|
zuen
berak egindako uztarrietan. Mungiako taxi gidaria ere uztargilea izan zen.
|
|
|
Zin egiteko, epaiketak egiteko eta salerosketak egiteko leku jakinak egon izan dira. Gernikako haritzaren azpian defendatu behar
|
zuen
bere burua foru zaharrean, zer edo zer dela eta akusatua zen bizkaitarrak. Eta haritzaren aurrean beti egia esatera behartuta zegoen.
|
|
2013
|
|
|
Salbadorrek zalantza izugarria zerabilen buruan, infernu hartatik alde egin nahi zuen, oso ahul ikusten
|
zuen
bere burua, ez zuen indarrik ezertarako. Aldi berean, baina, bihotzak alde egiteko esaten zion.
|
|
|
Han, ora et labora, baratza lantzen eta idazten igaro zituen urteak. Hala ere, fraide etxean ere sumatu zuen erregimenaren itzala, ez
|
zuen
bere burua lasai ikusten. Fraideen komunitateko buruek pertsona arriskutsua zela uste zuten.
|
|
|
Euskaldunok erabili dugun komunikabide nagusia bertsoa izan da, horrela zioen Joserra Garziak artikulu batean (2008) 131 gehienak euskaraz aritzen ziren bitartean, gutxiengo alfabetatuak erdarara gaztelaniara zein frantsesera jotzen
|
zuen
bere idazkietan (Eizagirre 2007: 11) 132 Ziur aski, idatziaren ekoizpen urriak bideratu zuen ahozkotasunaren arrakasta eta, bide batez, herri xehearen ahotsa izan zedin erraztu zion bertsolaritzari (Davila 1995:
|
|
|
Joxe Zapirainek orainaldi traumatikoan jarri
|
zuen
bere burua. Bertsolariak, gorputzean eta ariman pairatzen zuen oinazeari aurre egiteko, bertsoa sortu zuen erregistratu gabeko iraganetik.
|
|
2015
|
|
|
Baina bere [Iraolaren] garaikide prosisten lan ezagunagoek, hala Txomin Agirreren baserritar eta arrantzaleek nola Pedro Miguel Urruzuno apaiz elgoibartarraren umore zarpail eta infantilak, nekez eskein liezagukete egungo narrazioak irrikiz behar dituen tradiziozko erreferentzi garbirik. Didaktisko moralismoak oro bazterturik (Peru Abarcarenean hasi eta Garoa edo Kresalaraino guztiz bizirik dirautenak), lirismo purtzil guztiak gaindituz (Arrese y Beitia-ren prosa poetikoa zeharo kutsatzen duena), Iraolak euskal giro urbano batek eskeintzen dituen hariaz josi
|
zuen
bere prosa labur eta zoragarria, hizkuntza kaletartu eta lotsagabe batek ematen zizkion ahalmenak sano profitatuz. Bere ohorerako, ez zuen gainera sekula erdaraz izkribatu, guk dakigunez bederen.
|
|
|
Esan bezala, Landa eta Hernandez Abaitua Susa aldizkariaren sortzaile eta kide ziren, eta 1981eko maiatz horretan bertan argitaratu zuten aldizkariaren hirugarren zenbakia. Ordurako, baina, Hernandez Abaituak Susatik erdi kanpora ikusten
|
zuen
bere burua (Hernandez Abaitua, 2010, 65).
|
|
|
Kutsu ozpinduaz erantzuten zion, inpresionismoa eta zientifismoa, biak behar zituela literatur kritikak, eta idazle frustratu izatekotan Etxezarreta zela frustratuena, Hernandez Abaitua bera eta Kortazar idazle zirelako kritiko izateaz gain85 Kriti85 Oraindik libururik atera gabea bazen ere, zenbait literatura lan publikatuak zituen Hernandez Abaituak Susa aldizkarian, eta 1981 hartan irabazi zuen Donostia Hiria ipuin saria. Kortazarri dagokionez, 1982an argitaratuko
|
zuen
bere sormen lan bakarra, Bidean izan zen Rosapen. ka inpresionista eta zientifikoaren arteko bereizketan sakontzen zuen, lehena baloratiboa judizioak egiten dituena eta bigarrena interpretatiboa dela azpimarratuz. Baina artikuluan deigarriena egiten zena bere tonu oldarkorra zen:
|
|
|
Aurreko zenbakiko beste testu baten segidatzat har daitekeen beste bat Emilio Cao ri buruz izenekoa zen. Aurrekoa bezalaxe Ruper Ordorikarena da nahiz eta ez
|
zuen
bere izenez sinatu. Cao Ordorikaren belaunaldikoa da, garaian hogeita bost urte baino ez zituen, eta disko bakarra argitaratua, Fonte do Araño (1977).
|
|
|
18 Poema hori Mikel Laboa-k kantu bihurtu eta grabatuko
|
zuen
bere azkeneko estudio lanean, 2005eko Xoriek diskoan, Lisabö taldearekin.
|
|
|
Aurreko zenbakian Hernandez Abaituak idatzitako artikuluari erantzuten zion. Saizarbitoria ipintzen zuen adibidetzat, zeinaren literaturak bide itsu batean geratzeko arriskua
|
zuen
bere ustez. Ikusi dugu nola ez zuen berria Azurmendik joera abangoardista muturrenekoei kritika egitea, eta kasu honetan ere ildo berari heldu zion, Saizarbitoriaren adibidea erabiliz.
|
|
|
Literariotzat jo daitekeen azkeneko artikulua Patri Urkizuk sinatua zen, kasu honetan herri literaturaren esparrukoa. Donostiako Aldundian eskuizkribu bat topatu zuen, 1789an hirian kantatzen zen gabon kantu batena, eta sarreratxo bat gehituz argitaratu
|
zuen
bere horretan Oh! Euzkadin.
|
|
|
Zenbait intelektualen aipuak baliatu ondotik, Karlos Santamaria ipintzen zuen intelektual eredugarritzat. Intelektualaren figuraren ezaugarritzat jotzen
|
zuen
bere ideologia gorabehera askatasunezko distantzia bat gordetzeko gaitasuna, eta horixe aitortzen zion, hain justu, Santamariari.
|
|
|
literatur teoria, literatura unibertsalaren historiak, euskal literatura garaikideko korronteak eta euskal klasikoen azterketak. Deigarria da ikustea nola hain gazterik Uriak jada gordetzen
|
zuen
bere baitan talde lanerako grina hori, ondorengo urteetan aski erakutsiko zuena euskal kulturako hainbat egituratan (Argia, Euskaldunon Egunkaria, Hamaika telebista). Mikel Antzak, urte haietako bere Susako kideen erretratua egin zuen Atzerri nobela hasieran.
|
|
|
Handik ibiltzen zen Anjel Zelaietak lana hartu eta Arestiri pasa zion; azken honek erabaki zuen argitaratzea. Honenbestez, bakarrik zegoen orduan Atxaga, eta zerotik abiatu
|
zuen
bere ibilbidea.
|
|
|
Garai hartantxuan, 1967an, Arestik Kriselu argitaletxea sortu
|
zuen
bere kabuz eta han argitaratu ziren, esaterako, Harri eta Herri liburuaren bigarren edizioa eta Txillardegiren Elsa Scheelen. Lur taldekoek, argitaletxea martxan jartzekotan zirela, Kriseluren katalogoa erosi eta Lur argitaletxea eratzea deliberatu zuten, eta halaxe batu zitzaien Aresti belaunaldi berriko kide haiei.
|
|
|
Arregi ezbehar haren ondorioz hil zen 1969ko uztailaren 10ean Mendaroko errebuelta batean. Patu makur haren zantzuak hurrengo urtean Arestik plazaratuko
|
zuen
bere azkeneko poesia lanean aurkitzen ahal dira, Harrizko herri hau poemategian. Bi zatitan banaturiko liburua, lehena Saizarbitoriari eskainia dago eta bigarrena, aldiz, Arregiren omenezkoa da, tituluak ongi azaltzen duenez:
|
|
2017
|
|
|
Atxagak bere haurtzaroan ezagututako mundua izan du akuilu, ordurako jada gainbehera zetorren mundu ikuskera jakin bat, zeinaren gako deskriptiboa ez baita ez mitoa, ez basatasuna, antzinatasuna baizik.84 Horrezaz gain, antzinatasun horrek mundu modernoaren aldean erakutsitako diferentzia ez da esentzialtzat jotzen Obabakoak en. Arestian aipatu bezala, Atxagak mundu ikuskera antiesentzialista gorpuztu
|
zuen
bere lanean," Arrazoia" eta" Mitoa" ren arteko muga lausoak ezinezko egiten zuelarik zehaztea non bukatzen den bat eta noiz hasten bestea. Obabakoak ek alegoria nazional esentzialista itxuratu zuelako akusazioa, beraz, ez da onargarria.
|
|
|
gizabanakoak kolektiboaren esku uzten du bere izate osoa, baina eskaintza ezin altruistago horri esker, gizabanakoak bere singulartasun konplitua jasotzen du trukean, bere esentzia, alegia. Iñaki Abaituak ez
|
zuen
bere burua mistika horretatik kanpo kokatu nahi, eta ahal izan balu helburu iraultzaileak azkeneraino besarkatuko zituen, baina ez zuen sekula den dena emateko prest egoterik izan, eta horrek berdindu ezinezko erru sentimendua ekarri zion, bere burua onartzeko ezintasuna, alegia, ni duinez, deusez eta gabetu batez ahal bezala bizirauteko beharra, finean.
|
|
|
Horrek, ezbairik gabe, Juan Martinen egoa elikatu egingo zuen, izaki berezia zela sentiaraziz: " [i] zan daitekeen dohainik handiena da idazteko gaitasuna";" qué maravilla poder escribir, poder expresar tus sentimientos";" [a] ver cuándo puedo leer algo tuyo";" a ver cuándo me escribes algo"... 150 Eugeniak adierazitakoen aurrean, Juan Martinek ez
|
zuen
bere osotasun fantasia kolokan jarrita ikusten. Eugenia" konkistatu" ondoren, bere egoari nahikoa jana emanda, alegia, Juan Martinek ez zion sekula kasu gehiagorik egin, erabat mespretxatuz harengandik jasotako deiak eta abar.
|
|
|
Gorabehera batzuk etorri ziren ondoren, Managuatik New Yorkera eta handik San Franciscorako bizileku aldaketak tarteko, baina Anek ezin izan zuen berriro sentitu hasierako betetasuna. Mikel oso osorik behar
|
zuen
berarentzat, Mikelek bera maitatu besterik egin ez zezala behar zuen. Hori ezinezkoa zela egiaztatuta, Aneri jada ez zitzaion aski harreman hura, eta etxera itzultzea erabaki zuen, sei urte lehenago tupustean lagatako familiarengana, alegia.
|
|
|
Agindua onartzeko istantetik beretik, horrela, Keparen maitasun konpromisoa ez zen jada nahikoa izango noizbait etxera itzuliko zela bermatzeko. Hau da, istant hartatik beretik Keparen konpromisoak abandonua eramango
|
zuen
bere baitan, aldi berean, ezinbestez, betiko. Baina halaxe izana zen betidanik ere, ordea.
|
|
2018
|
|
|
1881 urtean, Humboldt naturalista alemanak dantza hori aipatu
|
zuen
bere lanetako batean. Ordutik, tradizioak etenik gabe eutsi dio, eta gure lurraldeko txoko guztietara hedatu da.
|
|
|
Alferrik zela, berriz, ezer esatea buruan ondo sartuta zuen; itxurazko muturra jarriz, eta atzea emanda, alde egiten zuelako lotsarik txikiena gabe, haserrea erakusteko beti atea kolpe batekin zerratuz. Ateari eman zion danbadarekin orduan ere, ate eta horma behera botako zituela esan zitekeela egin
|
zuen
bere arterako Elbak. Musturkera garbia zela, koplosa hutsa ez ezik, lotsagabe galanta ere bai, bere senarrak babesturik zuen behargin hura, argi zeukan.
|
|
|
Bai, uste zuen idealak jendetzak mugiarazteko gai zirela, baina batzuetan bakarrik, eta aldietarako bakarrik. Elbak ez zuen ezertan sinesten, baina konprenitzen
|
zuen
bere egoera berdinean zeudenak idealetan murgiltzea, arrazoi bila bizitzan, edota euren bizitza bat edukitzeko, ez besterik. Zoriontsuak haiek, zertan edo hartan fedea zeukatenez, nolabaiteko borroka egiten zutelako; berdin zen horretan edo honetan, baina zeozeren alde batez ere, eta, azken finean, bakoitza bere buruaren alderako.
|
|
|
Orain, memoria argitzean, tamalgarriena aurkitzen zuen, emagaldu merke trazak ikusten zizkiola gizonagazkoan bere buruari; bizimodu finko eta egonkorraren ordean jasaten zituelako, nahiz eta hoztasunaz, astindu eta astrapala guztiak. Horregatik aurkitzen
|
zuen
bere burua haragi tratulari gisa. Dirua eskura hartzeagatik egiten ez bazuen ere, zerbaiten trukean egiten zuen izarapekoa, eta ez hutsagatik.
|
|
|
Posizio onean zeuden. Familiatik harturikoak gutxi ez zirela, Augusto enpresa multinazional bateko exekutiboa zenez, ezeren faltarik ez zutela egiten
|
zuen
bere baitan Elbak, berak bizitza hutsik sentituagatik.
|
|
|
Senarragana joan ziren berarenak, baina ez zuen betikoa baizik aurkitu; lasaitasuna. " Madarikatuori!", esan
|
zuen
bere kautan.
|