|
2000
|
|
|
Ohargarria da bere lagunen hainbat aipamen jasotzen dituen ipuin horretan esaten dena nabegantea izan nahi lukeen zuhaitz horrek, nahi lukeen moduan bidazti, peregrina edo nabigatzailea izaterik ez izatearen arrazoia bere sustrai sakon ikaragarriak direla. Sarrionandiaren obrak ezin
|
du
bere sustraien gatibotzatik ihes egin inolaz, eta ezinbertzean" arteztasunarekin" besarkatzen duela eguratsa.
|
|
|
Gerardo Markuletak liburu honek izan bide dituen iturrien aipamena jasotzen
|
du
bere erreseinan" Ereduen artean Hegoameriketako narratzaile" laburrak" aipatuko nituzke nik, Augusto Monterroso batez ere, baina baita Eduardo Galeano, Mario Benedetti eta Julio Cortazar. Ironia zorrotzari dagokionean, Ambroise Bierce eta H.J. Mencke gogoratzen zaizkit orain."
|
|
|
Bestalde, literaturzaleak liburuan zehar entzungo dituen behin eta berriko oihartzun edo erreferentzia literarioen atsegintasuna gozatuz batera, ate osteko oharren bidez osatu ahal izango
|
du
bere literatur intuizioa. Bestela esanda, arrazoi ez literarioek baliteke, baina bereziki arrazoi literarioek azaltzen dute beste gabe liburuaren argitalpen ugaritasuna eta irakurleen zaletasuna.
|
|
|
Itsaso gartzeleratua", Hegats, 1989, I. alea, 5 or.) liburu honetan sumatzen den bilakaera aipatzen du, haren ahotsa orain" ahots nekatu eta etsitua" dela, kartzelaren zama bere gain daramanarena. Bereziki azpimarratzen
|
du
bere lehen liburutik hautatzen dituen poemen artean egin duen selekzioa eta berridazketa," Ez du idazten itsaso zabaletan zehar nabigatzaile inkonszienteak egingo zukeen eran, sufrimenduak ernarazten duen kontzientzia argitik baizik, alegia, poetak bere gorputzean" munduaren epilogoa" deitzen duen torturaren urraduren kontzientziatik." (8 or.)
|
|
|
M. Azkue" sariaren irabazle modura. Liburuaren hitzaurrean egileak poesigintzaren arloan sentitzen zuen deserosotasuna aitortzen zuen" errez idazten dira poemak, baina poesia ona idaztea gauzarik zailena da" eta, beharbada, horregatik esaten
|
du
bere obra hau" baino gordairu zaharren batean atxikitzekoa, berari eta adiskideei bakarrik dagokien lana" dela. Idazle gazte (23 urte) apalaren oharrok gora-behera, funtsean literatur zereginaren arloan jarduterakoan anbiziotsu agertzen da.
|
|
|
hizkera. Izan ere, aho hizkeratik urrun dagoen idazmoldea erabili
|
du
bere lana osatzeko. Hona hemen Mendiguren Elizegik eginiko azalpena:
|
|
|
Idazkeraren aldetik, narrazio korapilatsua egin du, esaldi luze eta nahasiekin. Eta hortxe
|
du
bere akats handiena: esaldi luzeetan porrot egiten du, narrazioa ia ia irakurtezina da-eta.
|
|
|
amodiozko gai bat jorratzetik genero beltza jorratzera igaro baita. Eleberri honetako pertsonaiak bat batean hilketa bat ikertu beharrean ikusiko
|
du
bere burua. Xabierrek aspaldian ikusten ez zuen anaiaren heriotzaren berri izan zuen.
|
|
|
Mikel, Zuria Beltz taldeko baxujolea da eta musikaz gain, parrandan besterik ez dabil. Gau horietariko batean ETArekin zerikusia duen gazte bat ezagutuko du, eta era inkonsziente batez, itzulbiderik ez duen egoera batean sartuta ikusiko
|
du
bere burua.
|
|
|
Hori dela-eta, eta Bilbora trenez igortzen zituen pakete batzuengatik Julen atxilotu egingo dute. Ondorioz, ziegan hartuko
|
du
bere buruaz beste egiteko erabakia.
|
|
|
Honela, neskaren lagun baten etxera joan beharrean egongo dira, eta bertan jantzi baten lapurretaren berri izango dute. Beraz, neska hura ezagutzearekin batera, lapurreta bitxi batean korapilaturik aurkituko
|
du
bere burua. Giro honi eusteko, bestalde, Jimenezek hasieratik pertsonaia kartzelaratua dagoela ezagutaraziz sortaraziko du.
|
|
|
Pertsonaia nagusia, noski, Joan narratzailea bera da. Nahiz eta pertsonaia nagusiak bere bizitzaren berri eman, ez
|
du
bere barnean sakontzeko ahaleginik egiten, izan ere, batik bat ekintzak axola zaizkio. Hots, bere bizitzan jazorikoari ematen dio lehentasuna, eta kanpo fokalizazioaren bidez aurkezten dizkigu gertakizunak.
|
|
|
Gobernu indartsuenek eta Kazakhstango gobernuak gertaturikoa ezkutuan mantendu nahi dute, arazorik ez sortzearren. Isidorok korapilo honen erdian nahasturik aurkituko
|
du
bere burua, bera izango delarik hau askatzeko ahalmena izango duen bakarra: honela, gizartearen beste ikuspegi bat bereganatuko du.
|
|
2001
|
|
|
(66.or.)"" Haren beroa sentitzen duk, sentitzen huen, sentitzen
|
du
bere ondoan etzanda lau baten forman doblatua atzea ematen dion gorputzari urreratzen zaionean".
|
|
|
Nobela honetako protagonistaren antzera, erremediorik gabe ohetik mugi ezinik dagoen Malone beckettiarrak ezin du" ni" esan, baina, aldi berean, ezin
|
du
berataz ez den ezertaz hitz egin. Ene Jesuseko protagonistak ezin du istoriorik asmatu, azken batean, bere buruaz beste ezertaz ez baitu hitz egiten.
|
|
|
Saizarbitoriaren nobelagintzaren kasuan, XX. mendeko artearen funtsa den formaren gaineko hausnarketatik etorri da. XIX. mendeko nobelagintza errealistak munduarekin erlazio gatazkatsurik ez daukan izakia iradokitzen badigu, XX. mende hasierako nobelak krisian dagoen gizartearen adierazbide berria izan nahiko du, eta horretarako, Filosofian eta Artean hedatuz joan zen adierazbidearen gaineko gogoeta egingo
|
du
bere. Egoera berriari, kontamolde berriak egokituko zaizkio, eta M. Butor ek Répertoire (1964) liburuan baieztatu zuen moduan, XX. mendeko nobela esperimentazio gune bihurtu zen, kontamolde berriez errealitate berriak iradoki nahi zituen gunea, preseski.
|
|
|
Azkenik, aipagarria da, halaber, plano honetan hizkuntza desberdinen erabilera (idazlearen beste bi nobeletan gertatzen den bezala): kontaketa bera, bai lehenengo mailako narratzailearena, bai bigarren mailakoarena (Samuelena), beti euskaraz azaltzen da, baina estazioan dagoen gozoki saltzaileak, Doña Klaudiak, gaztelaniaz egiten
|
du
bere produktuaren propaganda: " Hay chicles, caramelos, pastillas de café y leche" (12.or.,...)," Chicle americano" (12.or.,...). a) Historiako hizkuntza bikoiztasun hau ez da bigarren nobelaren kasukoa bezain bortitza.
|
|
|
Azken batean, idazleak" errealitate" berri bat eraiki nahi
|
du
bere nobelan, errealitate guztiz" sinesgarri" eta" koherentea", baina mundua eta iragana erreferente bakar ez dituena. Esparru berri honetan, irakurleari sinesgarria egingo zaio bertan kontatzen den guztia, eta poliki poliki egilearen ikuspuntu berria" bere egingo du".
|
|
|
Senar adardunaren obsesioa J. Joyceren Ulises (1922) edo Finnegan" s wake (1939) nobeletan iraunkorra bada ere, irlandarraren Harold Bloom protagonistak, Mollyren fideltasunik ezaren jakitun izanik ere, ez
|
du
bere emaztea akabatzen. Berak ere, Bihotz biko protagonistak Donostia eraldatuan egiten duen antzera, amoranteak emazteari igorritako mezua tartean, adulteroen eszenak imaginatzen ditu Dublin literarioan barna.
|
|
|
Saizarbitoriarentzat, nobela, ezer baino lehen, bilakuntza da, hau da, esperimentaziorako eta zerbait berria esateko baliagarria zaigun tresna literarioa. Hau dela eta, Frantziako Nouveau Roman deritzonaren abiapuntua egingo
|
du
bere. Éditions de Minuit argitaletxearen inguruan bildu ziren idazleok, istorioak kontatzearen ezintasuna defendatzen zuten.
|
|
|
50eko hamarkadan bizitzaren zentzugabekeria bizi duen biztanle hiritarrak ingurune latzean kokatuta ikusten
|
du
bere burua. Behiala aurrerapenei esker menderagarria zeritzon mundua, bat batean ulergaitza bihurtu zaio.
|
|
|
Senar adardunaren obsesioa J. Joyceren Ulises (1922) edo Finnegan" s wake (1939) nobeletan iraunkorra bada ere, irlandarraren Leopold Bloom protagonistak, Mollyren fideltasunik ezaren jakitun izanik ere, ez
|
du
bere emaztea akabatzen. Berak ere, Bihotz bi-ko protagonistak nobelako Donostia literarioan egiten duen antzera, amoranteak emazteari igorritako mezua tartean, adulteroen eszenak imaginatzen ditu Dublin literarioan barna.
|
|
|
Desiratutako objektuak ihes egiten diola pentsatzeak beragan sortzen duen urrikaltasun eta ziurtasunik ezaren adierazle ditugu, bere buruaz dituen irudi penagarriak. Protagonistak kiratsa besterik ez dio somatzen bere buruari (linimento eta sardinusainaren nahasketatik eratorria) eta zakur deslai baten modura abandonatzen
|
du
bere burua (121). Senar honen zeloek, A. RobbeGrillet en La Jalousie (1957) nobelako protagonistaren kasuan bezala, emaztearen eta amoranteen obserbazioa eragingo dute eta ezaugarri optikoz soilik transkribatzen diren eszenen errepikapena bultzatuko (Robbe Grillet en nobelan ehunzangoaren zapalketaren eszena zen etengabe errepikatzen zena).
|
|
|
Batetik bizipen pertsonala dago, norberari gertatutakoa norberak bizi izan duen eran kontatzen da, aitorpen kutsua bilatuz. Beste poema batzuetan egiten ikusi dugun bezala, aitorpenak ez
|
du
bere horretan geratu nahi, sinbolizazio joerak bilatzen ditu. Bestetik, torturaren gaiak, zingirara botatzen den harriak bezala, beste gai batzuk hartzen ditu bere inguruan.
|
|
|
Ispiluak ez dira ugariak poesia lanetan. Urri eta eskas agertzen
|
du
bere dirdaia idazle bion poema liburuetan. Etiopian eskas agertzen da, urri Izuen gordelekuetan barrenan.
|
|
|
Miraila etorkizuna ikusteko tresna da, asmatzeko aparatua, begia eta begirada. IV. mendean Esparciano deituriko idazle batek honela idazten
|
du
bere Historia Augustan:
|
|
|
Sarrionandiak egunerokotasunetik irteteko, hain baliabide erromantikoa den honekin betetzeko, bide bikoitza aukeratu du: bidaiatzea eta fikzioa egitea, eta biak aukeratuz indarrez bete
|
du
bere liburua, hein berean bidaia eta fikzioa dena, norberaren mundutik ihesi joateko modu bi aukeratu dituena, literatura literaturaz hornitzeko modua duena.
|
|
|
harat honat literatura mitikoaren bila abiaturikoa. Duda muda eta zalantzan agertzen
|
du
bere joanetorria, bere beste izateko gogo eta asmoa. Baina, era berean, bidaia kontatzen duenak bere helburua zuzen adierazten du; sorterri hautatutik utopiaraino mugitu nahi du bere borondatea, eta bidaia hauxe da, hauxe liburuak adierazten duen joera nagusia:
|
|
|
Duda muda eta zalantzan agertzen du bere joanetorria, bere beste izateko gogo eta asmoa. Baina, era berean, bidaia kontatzen duenak bere helburua zuzen adierazten du; sorterri hautatutik utopiaraino mugitu nahi
|
du
bere borondatea, eta bidaia hauxe da, hauxe liburuak adierazten duen joera nagusia: sorterritik utopiarainoko bidea da egiten dena.
|
|
|
Arrazoi politikoek eta estetikoek bultzatzen dute XIX. mendearen bukaeran itsas nabigazioaz sortzen den ardura. Kolonialismoaren garaia da, Europak, industralizazioaren bidez, irten beharrean ikusten
|
du
bere burua. Industriak tentsioak sortzen ditu, lehengaien beharra dute fabrikek, merkatu berriak bilatu behar dituzte, eta inbertsiorako lurralde berrien lana eskatzen du.
|
|
|
Era berean osotzen
|
du
bere liburua Sarrionandiak, bidaiaria bere etxerako itzulian jarriz eta, beharbada, euskal idazleak, Marinel zaharraken egitura errepikatuz, bidaiaren biribiltasuna azpimarratzen du. Agian, Sarrionandiak azpimarratzen duena, zera da:
|
|
|
nahiz eta etxera itzuli, ez dela betetzen zoriona, gizadiaren eta izadiaren arteko batasuna. Eta hau
|
du
bere azken paradoxa: Enscher en ipotxak bezala, bera ere denbora zirkularraren lerroetan preso dago, ipotxak gazteluko eskaileretan itzulerak ematera kondenatuak diren bezala.
|
|
|
" Gartzela? bizitza luze bat?" galderen bidez. Baina poetaren solasak metafora eta analogiaren bidez osatzen
|
du
bere pentsamendua.
|
|
|
Giro horretan jaio zitzaion Atxagari abangoardiarako. Zenbait iritzi emailek puntu honetan jarri
|
du
bere ikuspegia eta askotan aipatu dute idazkera joera hau Atxagarengan. Jon Juaristik, adibidez, hauxe idatzi du:
|
|
|
Zinemaren hizkuntzaren helburua garbia da: prozesu zatikatua osatzen
|
du
bere batasun narratiboan. Zatiak bildu eta zatikiekin muntaiaren bidez osotasuna lortu.
|
|
|
Hans Ricrerie k adierazi duenez: zinemak objektua bera arrazoizko esanahi anekdotiko eta sinbolikotik askatu
|
du
bere balio plastiko hutsez geratzeko.
|
|
|
Poema bera ere objektu bihurturik dago. Poemak egitea artisautza lana da eta Atxagak askotan konparatu
|
du
bere langintza bere aitaren ofizioarekin: arotza izatearekin.
|
|
|
Poemak, objektu den neurrian, hedatzen
|
du
bere autonomia. Munduan dago, baina beste gauza guztien antzera, besteekin batera eta besteetatik bananduta.
|
|
|
" Errealismo" hitza Joseba Sarrionandiak berak erabili
|
du
bere poesiaren eginbeharra definitu behar izan duenean:
|
|
|
Orakuluaren antza hartuz armiarmaren hariak denboraren irudia ematen du: irakurketa poetiko honez gain, Joseba Sarrionandiak" Gogoeta" izeneko poemetan osatu
|
du
bere pentsakizuna. Liburuan hainbat dira eta poemategiko batasun haria balira bezala liburuan zehar barreiaturik agertzen dira.
|
|
|
" Nekez uzten
|
du
bere sorterria sustraiak han dituenak" (IGB, 25)
|
|
|
Bidaia idazten duena beti norbaiti zuzentzen zaio, entzule bat
|
du
bere kontakizunaren entzuteko, beti du norbait adi. Bidaiariak beti maite du Sorterrira itzultzea eta han, entzule aditsuz inguratua, bere leienden kontaketan hartzen du plazerra, Zumthor ek deskribatzen duen irudia osatu arte:
|
|
2002
|
|
|
Eleberriko protagonista, Kepa Zenika, Gerra Zibila bukatu ostean agente gisa bidaltzen dute Errusian errefuxiatutako euskal haurren egoera ikertzera. Errusiako muga igarotzeko dituen zailtasunak ikusita, Finlandian geratzen da Kepa, eta bertan berregiten
|
du
bere bizitza, emakume baten ondoan. Baina bizitza aurrera doa Euskadin, eta han utzi zuen semea ETAn sartzen da, eta atxilotu eta torturatu egiten dute.
|
|
|
maitasuna eta gorrotoa, eta, Hamaika pauson gertatzen zen era berean, hasiera hasieratik jakinarazten zaigu nobelaren amaiera tragikoa: engainatu egin duela jakin ondoren, narratzaile protagonistak hil egiten
|
du
bere emaztea, leihotik jaurtiz. Nobela aitorpena dela esan genezake, eta haren bidez narratzaileak irakurlearen konplizitatea bilatzen duela gertakari deliktiboen kontakizunean (konplizitate hau nabarmendu egiten dute narrazioaren hartzaileari egiten zaizkion erreferentzia testualek).
|
|
|
37 urte ditu, txikia da eta distira ilun bat du begietan. Bizitzak inposatutako estandarretatik at jardun ondoren (senarra ez duen gizon batekin bizi izan da, haurrik ez izatea erabaki, dibortziatu, erakunde armatu batean sartu eta, azkenean, erakundea utzi zuen, birgizarteratzeko), zirkunstantzia horiek eraman duten bakardade amaigabea partekatzen
|
du
bere bidaideekin (bi moja eta emakume minbizidun bat). Horregatik da horren garrantzitsua eleberrian zeruaren sinbologia, pertsonaiak so egin ondoren bere gogoa islatzen duten tonu eta ñabardurak hartzen dituen zeruaren sinbologia.
|
|
|
Haien alboan, zenbait emakumezko pertsonaiaren garrantzia azpimarratu genuke, hala nola amona Roxalirena, euskal mundu ez arrazional eta mitikoaren iraunarazle denarena. Irigoienek berak adierazi izan
|
du
bere eleberrian landa giroko nobela, karlistaldietan zentratutako nobela historikoa eta euskal kulturaz zenbait antropologok egindako interpretazioak batu nahi izan dituela. Poliedroaren hostoak hartan kontatutakoaren haritik, lan honek beste hark baino hobeto nobelatzen du Euskal Herriko mundu mitikoa.
|
|
|
Eta zinez da azpimarragarria Lur bat haratagon Irigoienek egindako ahalegin literarioa, gure aburuz, Poliedroaren hostoaketik izan duen erronkarik handiena baita. Bertan, eleberrigintza klasikoaren helburu funtsezkoenetakoa egiten
|
du
bere egileak: istorio bat kontatzearena.
|
|
|
40 urte inguru dituen Simon Azkue ginekologo ospetsua da eleberri honetako protagonista narratzailea. Kartzelatik idazten
|
du
bere ezinegon itogarria askatzearren (10) eta lehenengo pertsonan adierazten dizkigu, aitormen modura, Madrileko Burtsaren Etxean egin zuen sarraskiaren arrazoi benetakoak. Izan ere, Azkue jaunak lehergailu bat eztandarazi baitzuen bertan, eta 17 lagun hil eta hogeitaka zauritu zituen eztandak.
|
|
|
Gauzak horrela, Yon Etxaidek, berriz, ez dio ohiturazko nobelaren ereduari eusten, eta nobela historikoa aukeratzen
|
du
bere kontakizunak garatzeko. [...] Hala ere, Yon Etxaide ez da guztiz libratzen Domingo Agirrek ezarritako ereduetatik eta bere idazlanetan nekazari mundua[...] eta, aurreko nobeletan bezala, kontakizunean parte hartzen duen narratzaile orojakilea ere agertzen dira.
|
|
|
Gorki eta Ladis aita semeak poetak dira, baina oso elkarren oso desberdinak: semeak mistikotzat hartzen
|
du
bere burua; Gorki, berriz, anarkista iraultzailea da. Ladis Enriketarekin dago ezkonduta, eta bi alaba ditu:
|
|
|
Adibidez, Annie Leclerc, Hélène Cixous, Luce Irigaray edo Julia Kristevak mendebaldeko tradizio androzentrikotik aldendu nahi duen idazkera berri batekin esperimentatzen dute. Idazkera horren muina ahots literario berriaren bilaketa da, eta ahots horrek emakume gorputzaren esplorazioan bilatzen
|
du
bere espezifikotasuna. Ildo horretan, Urretabizkaiaren eleberria emakume gorputzaren aipamen eta deskribapenez josita dago.
|
|
|
1976), bere haragian existentzia ororen kontingentzia, absurdoa, sufritzen duen pertsonaiaren aurrean. La nausée (1938) eleberrian A. Roquentinek bezala, Leturiak giza existentziaren zentzurik eza islatzen
|
du
bere egunkarian, baita gogoeta egin ere existentzialismoaren gai nagusien inguruan: bakardadea, heriotza, hautatu beharra... eta Jainkoaren existentziaren inguruko eztabaida, Leturiak ukatzen ez duen existentzia (1957:
|
|
|
Ez du noski, urrunagerrak zinea galduko, gaur dauden neurrian irauten baldin ba dute. Zineak ba
|
du
bere baitan, TV dalakoak ez duana. Urrunagerra egunkaria bezela da; irakurri ordez ikusi ta entzun egiten dala, geienbat.
|
|
|
" Zinez ere, euskal semeen artean, egungo egunean guztiak izkuntza berberaz ez mintzatzetik, egundoko leze sakon ta galgarria eratu zaio euskaldunen erriari. Ta euskaldungoak, jakiña ba, jasan bear izan
|
du
bere bular bizkarretan, ondamendiaren zauri odolusgarria. Euskera izan dan lokarria ta euskarria urratu ta deuseztutzean, barneko giroak betiere bi izango dira, edo iru.
|
|
2003
|
|
|
Saio bilduma horretan kritika zorrotza egiten
|
du
bere aldiko euskararako itzulpenei buruz, eta erizpide metodologiko zehatzak finkatu ere bai itzulpen literarioetan jagon beharrekotzat. Obra berean Moby Dick elaberriko kapitulu bat eskaintzen digu euskaraz itzulpen eredu gisa.
|
|
|
nondikoak diren, ze status edo gizarte egoeratakoak diren, besteak beste. Ingeles literaturan idoroko
|
du
bere jokabidea babesteko argumentua.
|
|
|
¿ Está el doctor Echeverría? galdetzen
|
du
berak, bainan besteak:
|
|
|
Beste fitxa batekin heltzen danean zazpigarrena da bera. Noizik behin, Bi, hogei ta bost, larogei, hamazortzi esaten
|
du
bere kolkorako, eta berari tokatu orduko hogei minuto igaro dira.
|
|
|
Hamar ipini ditu zerrendan Txominekin hitz egin duanak eta danak batera betetzen ditu. Gure gizonak besteen buruen gainetik hartzen
|
du
berea.
|
|
|
Geroago bere idazlanetan, besteak beste El libro negro del euskara (LibNeg) saioan behin eta berriro gogoratuko digu, euskaldunek, nork bere euskara egin ezkero, erraz elkar aditzen dutela eta erraz, baita, besteena ikasi. Eta euskararentzat berbeta modu natural hori erreibindikatuko
|
du
bere bizi guztian. Halakoxe euskal harremana islatzen da GabAt eta ondoko beste obra guztietan.
|
|
|
Ingelesarekin handik luze barik hasi zelako susmoa dugu. Hizkuntza ikasketen gai honek berebiziko garrantzia izango du gure biografiatuaren bizitzan, zeren gure idazleak, nahiz zientzia eta matematiketan eduki unibertsitate formazioa, hizkuntza irakaskuntza izango
|
du
bere bizitzako lanbide nagusia, ingelesarena zehazki, baina euskararen irakaste metodologia lantzen ere asko lagunduko diona. Izan ere, ikusiko dugunez, hizkuntzen irakaskuntza izango du iker eremu kutunenetariko bat.
|
|
|
Bizkaiko berbakerak hurkoago zitzaizkion jatorriz, eta giputz hizkerekiko kontakto ugariak zituen, baina nafar hizkeretakoak bere ahaleginez biltzen saiatu zen. Hala, Sakanako azpieuskalkia baliatuko
|
du
bere narrazio laburretan behin edo behin. rrituko fonologia ikerlan bi (1974 eta 1975) atera zituen, eta" Hizkera soinua dela ta" (1976) hirugarren lan batez osatu aurreko biak. Nafarroako FLV aldizkarian argitarako ditu lanok.
|
|
|
Idazle honen elaberririk, eta obrarik, esanguratsuena izango den horretan bere umetako Gernika islatzen du. Izan ere, bere bizitzako urterik gehienak, lehenengo Madrilen eta gero Iruñean emango baditu ere, Oskillasok gernikartzat edukiko
|
du
bere burua. Eta gernikartasun hori, geroago ikusiko dugunez, sarriro eta harrotasunez erakutsiko du han hor hemen, era duen guztian.
|
|
|
Puichek hustu
|
du
bere platera, Txomin oraindik zuku beroa koilarakadaka hartzen dagoela, eta ezer esan gabe, hartu Herria
|
|
|
Eguraldia ona da. Eguzki diztiratsuak dana alaitzen
|
du
bere argi biziarekin. Martinezek inoanez, Iziartxu eskuetatik ihes egiten hasi zitzaion.
|
|
|
" Ez dezute inoiz, bertsolaria dan bertsolaria, bakarrik kantari topatuko; nai ta naiezkoa
|
du
bere inguruan erria. Eta erria ere, bertsolaria balitz bezelaxe, adi adi egongo zaio, azken bertsoa igartzen eta askotan berekin batean esaten edo kantatzen duela.
|
|
|
Horrek bere buruari laguntzen ikasi behar du, apur bat txoriburua da eta. Guk baino hobeto ezagutzen
|
du
bere ama eta jakin behar luke hura pozteko zer egin behar duen... Ikas dezala Bibiot pentsakor geratu zen Arantxa atera heltzen zen bitartean.
|
|
2004
|
|
|
Testuak berak zehazten duenez, 1968ko Gabon Zahar eguneko gabeko hamabietan hasi eta ondorengo 24 orduetan burutzen den kontakizuna. " Nobela bat hogeita lau orduan baietz idatzi" dio iratxoak, eta ikastolarik ez duten iratxorik gehienen antzera,"... ni autodidakta bat naiz" esango
|
du
bere buruaz. Ekarri ahaleko material oso desberdinen irazte eta metatze sakabanatua eratzea du zeregintzat denbora ordenatzeko modu honek.
|
|
|
" Ba, hemen nebilek nobela edo ipui luze hau idazten"(...)" Baina, egia esan, mozorrodun nobela bat duk hau, logikagabetasunaren logikaz sortua eta idatzia"(...)" Mozorroak, irudiak, sinboloak irakurtzen dakienarentzat, mozorroen barruan nor edo zer dagoen ikusten ahalegintzen denarentzat, ulerterreza izango dela uste diat". Osagai tartekatu eta justifikazio handi gabeko hauengatik, nobelaren azken kapituluan, ijitoen pasartean sarturiko hausnarketa baten ostean, honela zuritzen
|
du
bere burua: " Barka iezadazu, baina asaskaldi on baten premina haundian egon naiz".
|
|
|
Munduko beste mundu batean jartzen da, literaturaren jarlekuan. Idazlearen zeregin moral aldetik, Mikelek, oso zentzu zehaztugabean baldin bada ere, lozorroan dagoen herriarenganako arduran kokatzen
|
du
bere eginkizuna: " Herria lozorroan,/ lozorroan dakusgu,/ erdiak eta gehiago/ lotan,/ erdiak eta gehiago.../ Ai!
|
|
|
Sudurra ta okotza, luzengak biak, elkarri mun eman nahirik ditu. Gaurko periodikua
|
du
bere esku troskoetan. Lo zurrunga batzuk egiten ditu noizbehinka.
|
|
|
Izerdi patsetan dago, sasi artean, biloizik, eztulka, usinga, arnasoska... Haur jaioparri bat
|
du
bere besartean. Zazpiki bat dirudi.
|
|
|
Gizon bizartsu koxkor batek hartzen
|
du
bere besartean, ta apa goxo bat ematen dio. Haurra bizirik dago, negarrez baitago..."
|
|
|
Nork jakin? Ez baitiegu ezer konprenitu egiten
|
du
bere baitan Kelementek.
|
|
|
Eta zorri hil biztua baino piztia txarragorik ez dago, nire adiskide batek esaten duenez. Aberats berria, herri filosofo zakarra ta harroa, sasi-jakituna dugu, eta mundu haundiko gizona dela esaten
|
du
berak, Frantziatik, Italiatik, Alemaniatik eta Alaskatik ere ibilia delako (eskoletan egoten dira batzuetan mandeuliak ere, baina ez dute ezer ikasten). Politikaz liberala dela esaten du, baina bere antzeko beste askoren antzera, gerritik behera bakarrik da liberala; haren politika:
|
|
|
Nork
|
du
beretzat oroitza?
|
|
|
Laino artetik, arte murriztu ta ziztrinen barna, zeharka dator; etorri da. Eta maitekiro musukatzen
|
du
bere ama lurra, ta kolore berriz jantzi. Hauxe benetan bat bateko bizitasun ta apaindurizko ikuskizun harrigarria, neguaren loan!"
|
|
|
" Presondegi ilun batean dago. Txifa txakur mordo bat
|
du
bere ondoan. Leiho txiki txiki txikitxo batetik bakarrik sartzen da argia bera dagoen toki itzaltsu, zikin, ta goibel hartara.
|
|
|
Nik neuk behintzat kofradia guztietako izen zerrendetan ikusi dut honen izena: San Pedrorenean eta Kepa Deunarenean, San Joserenean, San Antoniorenean, Santa Ritarenean, San Migelenean eta Mikel Deunarenean..., eta beste askotan esan
|
du
bere artean, negarrez, zizpuruka, Don Trifonen gorpuaren ondoan egon den zerbitzari zintzo batek.
|
|
|
Bai, zera! esan
|
du
bere baitan, negarrez, zizpuruka, beste zerbitzari zintzo batek.
|
|
|
Argi ta garbi etorriko dira gaurko gorabeherak biharko periodikuetan esan
|
du
bere baitan.
|
|
|
Muturra agertu du ilargiak eta Botxoa, hiriburu entzutetsua, egunez ta gauez argitan dagoen hiri zahar berritua, argiagotu egin
|
du
bere argi motelez.
|
|
|
Begira: gure lehiaketari gipuzkoar honek azkar eta ongi egin
|
du
bere lehiaketa, eta txalogarria dugu, benetan; hitz asko esan ditu, asko, bai; izan ere, berrehun hitz ditugu gure hizkuntza zaintsu ta beneragarrian" pinpilinpauxa" esateko. Aberastasun itzela!
|
|
2005
|
|
|
Arretxek ere bere aipamenetan eman izan
|
du
bere arrakastaren gakoen berri. Zabalik en edizio digitalean (Zabalik) horrela erantzuten zuen Larunbatak eleberriaren berehalako arrakastaren gakoen gainean:
|
|
|
Liburu honek zabaltzen du idazle honen ibilbide orain arte oparoa. Liburu honek ezartzen
|
du
bere literaturan nagusi jorratzen duen generoetako baten lehenengo mugarria ere, bidaia generoa hain zuzen. Liburuak alde nabarmena azaltzen du sail bereko liburuekiko.
|
|
|
10,25). Aberatsak uste
|
du
bere dirua aski zaiola zoriona ardiesteko. Diruarekin denak eros ditzake eta gure gizarteak zer ez dezake sal!
|
|
|
Idazlea ondo dokumentatua dago darabilen gaian; irakurri eta aztertuak ditu Elizak eta teologoek honezaz edo hartaz idatzi dituztenak. Gaien garapenean ezagun
|
du
bere eskola eta ikasbide sakona.
|
|
|
Gaurko apezek ez dituzte duela berrogei urte, gazteago zirelarik botatzen zituzten prediku berak egiten. Zein apezek oinarritzen
|
du
bere predikua Humani generis Pio XII.ak 1950ean izenpetu entziklikan, gure denborako aita saindu batek idatzia delarik alta. Elizaren seme den Karl Rahner Kontzilioko teologo handiak trajedia ilun bat bezala ikusten zuen entziklika hori batere dudarik gabe5.
|
|
|
Jondoni Paulori jarraikiz, hogei mendez hala egin delarik. " Buruhas otoitz egiten duen emazteak(...) desohoratzen
|
du
bere buru den gizona. (...) Emazteari ilelabur edo ilemotz egotea ahalgegarri bazaio, estal dezala bere burua." (Ko 11, 5)
|
|
|
Nondik izan dezakete apez egiteko gogoa, iduritzen bazaie ez dela haientzat egina? Zein amak nahiko
|
du
bere semea apezten ikusi, 86 urtetan bere herriko erretora beti lanean dela ikusten duelarik?
|
|
|
Ama ez da maite manamendu hori badelakotz, eginbidez, bortxaz. Mutiko batek ez
|
du
bere emaztegaia maite lege horri obeditzeko. Obligazionez.
|
|
|
Gerla hortatik etxera itzuli eta idatz zitzakeen bere oroitzapenak eta liburua harrapaka erosia izanen zen. Garai haietan zuen omenaz baliatu nahi izan
|
du
bere fedearen lekukotasunaren emateko Ene sinestea liburua idazten zuela.105
|
|
|
Honen lehen albuma From Genesis to Revelation Elizako CD en artean emana izan da saltegi askotan. Honek ere ez
|
du
bere fedearen aitortzeko ahalgerik. " Norat jo jakin gabean durduzatua naizelarik, Jainkoa otoizten dut neretzat eta nere familiarentzat, girixtinoen Jainkoa...
|
|
|
Denak herri handienera deitu? Meza aldizka eman herri bakoitzean? 141 Bakoitzak bere ber erabakitzen
|
du
bere xokoan. Erabakia hartu aitzin, nork daki Frantziako 2.750 elizatan apezik gabeko otoitza egiten zela jadanik 1997an.
|
|
|
Jondoni Xipirinek zioen, apezpikua bere Elizarekin ezkondua dela eta hartarik ezin bereizia: " Apezpikuak egiten
|
du
bere Eliza eta Elizak bere apezpikua" (Ep. LXVI. 8).
|
|
|
Eta pundu horretan ezin uka gure kontzilioa, nahi bezain kontzilio izana gatik, bide makurretik zoala. Ezkondua den gizon batek ez
|
du
bere haurrak eta emaztea uzteko eskubiderik.
|
|
|
Azken kontzilioak zioen: " Jainkoak ez du utziko bere Eliza zerbitzaririk gabe, hartarako on direnak hartzen badira." 227 Akinoko Tomasek jadanik errana XIII. mendean! 228 Ez
|
du
beraz
|
|
|
" Apez nagusia gizonen artetik hautatua eta Jainkoaren aintzinean gizakien ordezkari izateko ezarria da. Bekatuen gatik emaitzak eta opariak eskaintzea
|
du
bere lana. Ezjakinak eta bide makurretik dabiltzanak urrikari izan ditzake, bera ere ahuleziaz betea baita alde guzietarik.
|
|
|
Zein apez, apezpiku edo Burulehenek erakasten du egia bere osotasunean? Zeinek ez
|
du
bere gisara bere nortasunaren arabera ikusten Jesus eta beraz erakusten. Gaizki egin filma horiek ez ote lukete Jesusen mezua ezagut arazten edozein apez, apezpiku edo Burulehenek baino hobeki, filma horiek gabe ainitzek ez baitzuten Jesus izan zenik ere jakinen?
|
|
|
Orain ere gehiagokorik laket ez zaizkigun zerga biltzaileen etxean jaten du, jendea mar mar mar ari dela. Zakeo zerga biltzailearen etxera gonbitatzen
|
du
bere burua (Lk 19,1). Beste zerga biltzaile bat, Matiu, hartzen du apostolutzat (Mt 9,9).
|