|
2005
|
|
|
...hinakustikoetanaurkidaitezkeenezaugarri aldagaitzenazterketakoharmenarenjokabidea azaltzeko.Funtseanformakinenkokaguneak, horienbilakaeraetabalioak; trantsizioennorabide, bilakaeraetabalioak; herskarienisilune balioak... aintzat hartuz etaentzumen frogakeginezburutzen dituzteikerketak.Besteakbeste (Assmann, 95eta96; Fernández, 93; Martínez Celdrán, 94eta95; Romero, 1988; Heuvel etabesteak, 96),
|
pertsonen
oharmenakharditzakeen hizkuntza ezberdinetako bokalenuhinakustikoetako ezaugarrialdagaitzakaurkitudituzte; herskarienak (Bonneau etabesteak, 95; Ohde etabesteak, 95; RalloetaFernández, 95; Núñez Romero, 95; Villalba,
|
|
|
Zerbait gehiago behar da eta euskal historia egiten dugunean saiatzen gara, hein berean historia unibertsala egiten, geure unibertsala delako, unibertsoaren zatia baino ez garelako, eta ez da gutxi. Eta Euskal Herriko historiatik abiatzea iraskas kuntzako curriculumean erabat zilegizkoa da inguruko unibertsoetan txertatuz eta irekiaz
|
pertsona
ez eta herri isolaturik ez dagoelako.
|
|
|
Gizarte zientzien esparrua aldendu eta arlo bakoitzean ikerlari berriak nabar mendu ziren.
|
Pertsona
horien bidez, euskal historiografía aberastuz eta berriz tuz joan zen. Geografía general del País Vasco Navarro, entziklopedia gisa asmatua, garaian garaiko jakituria historiografikoaren eredua dugu.
|
|
|
Deskribapen soila eta formala gainditurik gelditzen da, ikerketa teori koan aukerak eginez, ez modu abstraktuan, enpirikoan baizik, berez etorri zetorren ondorioa modu naturalean agiriaz.Sozilogismo berriaren ekarpenak jasoko ditu 1950ean, aurkakoa, hurren go hamarkadan, sikologismoan murgilduz.
|
Pertsonen
, protagonisten nundik norakoan kezkaturik agertu zen beti, heldutasun intelektuala irabazi ahala. Pertsonen grinen garrantziaz ere jabeturik zegoen.
|
|
|
Pertsonen, protagonisten nundik norakoan kezkaturik agertu zen beti, heldutasun intelektuala irabazi ahala.
|
Pertsonen
grinen garrantziaz ere jabeturik zegoen. Horregatik, genero bio grafikoaz gogoeta jakingarriak idatzi zituen bere bizitzaren azken aldian eta modu originalean aplikatu bere buruaren azterketara.Beraz, badugu bai zer ikasi, J.C.B.ren lanetan, ikerketa egiteko moduaz.AZKEN MENDE LAURDENAXX. mendean paradigma interpretatibo nagusiak, funtzionalismoa, alde batetik, aldaketarena, bestetik, non marxismoa barne kokatzen baitut, egon direla esango nuke.
|
|
|
ingurukoherrietan aldehandia dagoikasketak herritik kanpo Iruñean egin dituztenetaherrian bereanegindituztenegungo gizon gazteen gaztelanian. Desberdintasun nabarmenak gertadaitezkeikasketakIruñean egindituen batengandik herrian bereanetaberazmailaapalagoanegindituen bereanaiarengana.Herrianfamiliarenetatradiziozko lanenetahizkuntza ohituren inguruan biziizanak edozein
|
pertsona
markatzen du, ikasketek etaIruñeko kulturaetagirourbanoagoakloturik daramatzatenhizkuntza erekmarkatzen duten bezala.
|
|
|
Hizkuntza komunak dituen aditz paradigmetatik
|
pertsona
jakin batzuen adizkiak baino ez dira erabiltzen, batez ere testu idatziak eta inpertsonalak direlako. Aldiz, modalitateari dagokionean, neutroa izateko helburuak hizkuntza komunean neutralizazio bidean daudekeen zenbait bereizketa aintzat hartzera' edo nekez erabiltzen diren adizkiak ustiatzera garamatza.
|
|
|
batetik, fonologia eta ortografia; bigarrenik, morfologia flexiboa; hirugarrenik joskera, eta azkenik hiztegiaren zati handia. Edonola, jos kerari dagokionez, hizkuntza komunean posible diren zenbait baliabide ez ditu erabiltzen hizkuntza tekniko zientifikoak zehaztasun, argitasun, neutrotasun eta inpertsonaltasunaren mesedetan, esate baterako zenbait
|
pertsonari
dagozkien adizkiak baino ez ditu erabiltzen. Beste baliabide batzuk, aldiz, hizkuntza komunak baino gehiago ustiatzen ditu zientzia eta teknikaren hizkuntzak: izen sintagma konplexuagoak, modalitate bereziko zenbait adizki.
|
|
2019
|
|
|
Federalismo kultural hori Austria Hungarian gauzatu ez bazen, Espainia frankistari aplikatzea ameskeria hutsa zen. Dena dela,"
|
pertsona
versus lurraldea" printzipio austromarxista zatekeen F. Krutwigen" sentido psicológico de las nacionalidades" en iturria (cf. Recalde 1982:
|
|
|
140 E. Bilbaoren artxibo pertsonala gaur egun Bilboko Sabino Arana Fundazioaren Abertzaletasunaren Agiritegian dago, baina
|
pertsona
esanguratsuekin (R. M. Azkue, J. Urquijo, N. Oleaga, J. M. Areilza, J. L. Goyoaga, etab.) izandako korrespondentzia aztertu ondoren, ez dut Euskaltzaindiaren 1941eko birfundazioarekin zuzenean lotutako dokumenturik aurkitu (SAF AA).
|
|
|
R. M. Azkueren ausardia, ordea, zeharo arduragabetzat jo zezakeen errepresio frankistaren jomugan egondako edozein
|
pertsonak
nahiz kolektibok. Nafarroako ikastetxea euskaltzaletasunaren gune ospetsu bilakatu zen XX. mendean eta kaputxino ugari urgazle izendatuta saritu zituen Euskaltzaindiak.
|
|
|
1948ko urtarrilean urgazle izendatu zuten eta otsailean eskerrak eman zizkion J. Urquijori izendapenagatik.324 J. Urquijoren ustez A. Tovar latin katedraduna zen, linguistikan zuen heziketagatik, euskal ikasketak Espainian zuzentzeko
|
pertsona
egokiena.325 Euskaltzaindiaren Donostiako batzarrean parte hartu zuen 1948ko maiatzean, R. M. Azkue, J. Urquijo, F. Krutwig eta N. Oleagarekin batera:
|
|
|
L. Villasanteren hitzaldiak aipatzen zituen gaiek ondorio politiko labainak izan arren, ezerezean geratu ziren F. Krutwigek erantzun hitzaldiarekin sortu zuen istiluaren ondorioz.795 Hitzaldiak izan zuen oihartzunagatik, kopia ugari gorde dira, jatorrizko euskal bertsioan nahiz gaztelaniazko itzulpenean, hainbat instituzio eta
|
pertsonaren
artxiboetan: Euskaltzaindia, JCV, EAJ PNV, E. Bilbao, M. Irujo, A. Ibinagabeitia edota J. Zaiteguirenetan, besteak beste.
|
|
|
Baina N. Oleagak prestatutako zerrendan ageri ez zirelako, 1953ko Euskeran hamazazpi urgazle falta ziren, Akademiaren historia gorabeheratsuaren era1085 1953ko Euskeran agertutako euskaltzain zerrendan, N. Oleagak prestatutako agiritik jasotako bi akats bitxi daude. Alde batetik, M. Olasagarre eta" Dámaso de Inza" (OFMCap) bi
|
pertsona
ezberdintzat jotzen ziren; bata urgazle eta bestea euskaltzain. Bestetik, Constantin aita semeak, Jean Baptiste() eta Albert() nahastu egin zituzten.
|
|
|
Izan ere, 1952ko abenduan L. Dotres mailaz igo zutenetik, Felipe Ugarte Lambert() koronela zen Informazio eta Turismoko ministerioaren Gipuzkoako delegatu berria, lerro politiko berberari eutsi ziona (La Voz de España). J. M. Azaola bereziki saiatu zen kargu hori
|
pertsona
liberalago baten esku gera zedin, eta J. Aparicio Prensa ko zuzendari nagusiak berari eskaini zion postua, baina azkenean uko egin zion, agian zuzendari nagusiaren beldur zelako.1104 Nolanahi den, F. Ugartek telefonoz deitu zion A. Irigarayri, baina euskaltzainak ukatu egin zuen aleak banatzen ari zirenik eta adierazi zion baimena Bizkaiko delegazioan eskatu zutela. Biharamunean Gipuzkoako gobernu zibiletik deitu zieten telefonoz I. M. Echaide eta N. Oleagari.
|
|
|
68" Decreto delegando en la
|
persona
del Consejero de justicia y Cultura del Gobierno provisional del País Vasco cuantas facultades referentes a materia de enseñanza competen al Estado= Oroagindua.Laterriari, Irakaskintzari buruz dagozkion eskubideak, Zuzentza ta Gogo lantze Burukide danaren eskuetan utziaz", Diario Oficial del País Vasco= Euzkadi’ko Agintaritzaren Egunerokoa, eten egin zuen euskalduntze instituzionala. J. M. Leizaola EAJ PNVren gizona zen EJ GEn, baina justizia sailburu gisa lanpetuago zegoelako, A. Ruiz del Castaño sabindar ortodoxoak eragin handia izan zuen kulturgintza ofizialean.
|
|
|
Ignacio Omaechevarría (OFM)(), historialaria izateaz gain, euskal filologian (bereziki onomastika historikoan) ordenako
|
pertsona
jantziena zen une horretan, eta barne aldizkariaren hurrengo zenbakian erantzun zion: " ¿ Esperanto o vascuence?".
|
|
|
Nire ustez, euskararen historia sozial hori egiteko beharra eta tresna intelektualak Un futuro para nuestro pasado tesi soziolinguistikoan eta ondoko lanetan ezarri ziren (Sánchez Carrión 1987; 1991; 1992; 2015). Euskal Herriko politika linguistikoak alde batera utzita, bistan dago tesi horren eragina azken hogeita hamar urteko euskarazko kulturaren historiografian, baina kudeatu beharreko informazio ugariak arazoak sortzen ditu eta, ondorioz,
|
pertsona
edo erakunde aipagarrien azterketara jo da, salbuespen gutxirekin (Erize Etxegarai 1997; Madariaga Orbea 2014). Euskaltzaindiak, hain zuzen, euskararen historia sozial anonimo hori egiteko proiektua abiatu eta metodologia xehea proposatu du (Intxausti 2007; 2011; Zalbide, Joly & Gardner 2015).
|
|
|
Nire saioa ere intelektualen historiaren arlokoa izan arren, José M.ª Sánchez Carriónen idazlanen lorratzean egindako ikerketa da,
|
pertsonen
eta komunitateen arteko berdintasuna duelako helduleku etiko. Gabezien artean, emakumeen presentzia eskasa nabarmendu behar da, garaiko matxismo granitikoaren isla besterik ez dena.
|
|
|
Nolanahi den, ez da hau euskal hiztunen azterketa, baizik eta neurri handi batean erdaraz ere aritzen zen Euskararen Akademiarena, frankismoko intelektualen historiografian kokatzen dena (Morente 2016).
|
Pertsona
bakarrari (F. Krutwig, adibidez) erreparatu ordez, historia biografiko kolektiboaren zenbait ideia ere erabili ditut akademikoen ekarpena, korporazio gisa, aztertzeko.
|
|
|
Dena dela, nire ikerketa oso pertsonalista da, baita filosofikoki ere, indibiduoaren gogoetak, ekintzak eta harremanak dituelako aztergai. Horregatik, garrantzi berezia eman diot korrespondentzia arakatzeari, gutun pribatuek, gehiago hurbiltzen gaituztelako
|
pertsonen
motibazioetara, publikoari begira idatzitako dokumentuek baino.5
|
|
|
Publikoki euskal poesiak eta kazeta artikuluak idaztera mugatu arren, hainbat aldiz atxilotu zuten diktadura frankistan. J. Ajuriaguerraren konfiantzazko
|
pertsona
zen eta Nafarroako jeltzaleak antolatzen saiatu zen (Chueca 1989; Bidador 2000; Kintana Goiriena 2008). ordezkaritza bat antolatzeko E. Esparzari aipatu zizkion lagunen artean egon arren, proiektu hori hutsean geratu zen.586 J. Aguerrerekiko harremana nolabait berreskuratuta, hurrengo urteko lehen batzarrera idazki bat bidali zuen Iruñeko euskarari buruz, baina gero berriz aldendu egin zen (Eusk... 17). 587
|
|
|
618 F. Krutwigek N. Ormaecheari idatzi zionez, 150 inguru
|
pertsonak
bete zuten udaletxeko ekitaldia, baina prentsako berriak irakurrita ez dirudi horrenbeste jende bildu zenik (Iztueta & Iztueta 2006: 473).
|
|
|
Bertako artxibo historikoa ikertzeaz gain, euskarazko zenbait poema eta kanta argitaratu zituen, baita Gazteiz-ko Eliz-barrutirako kristau ikasbidea berriz moldatu ere. 19201930eko hamarkadetako edizio ugariekin erkatuta," notin"(
|
pertsona
) bezalako sabindar neologismoa bere horretan ageri zen, baina ez ordea zeinu ortografiko bereziak(" ŕ"," ľ"), ezta Euskaltzaindiaren onarpena ere (Lekuona 1949). 448 Nolanahi den, euskaltzain izendatzea urrats garrantzitsua izan zen bere errehabilitazio politikoan. M. Lecuonak, hain zuzen, 1949ko irailaren 15ean Txingudiko badian isilpean egindako elkarrizketan, salatu egin zion J. M. Barandiaran lankide ohiari Espainiako Eliza katolikoaren egoera larria:
|
|
|
Euskaltzainburuaren heriotzak sortutako nahigabearen erakusgarri, instituzio eta
|
pertsona
ugarik bidalitako dolumin mezuen berri eman zuen batzarrak: J. Casares RAEko idazkaria, JCV, E. Bilbao Gorteetako presidentea, A. Elorriaga GPDko presidentea, Conde de Peñaflorida, RSVAP, euskaltzainak (B.
|
|
|
M. Arruzak, eskarmentu handiko euskara itzultzaile eta irakasleak, dosier bat bidali zuen Akademiara.
|
Pertsona
izenordain berriak sortu nahi zituen, gaztelaniazko parekideak izateko, baina aktei erreparatuta, Akademiak ez zuen aintzat hartu: " Ene eritxi haur on hartzen baldin baduzue xu erdarazko tu eta xuik erdarazko vosotros izanen lirake"
|
|
|
131). ida, Marqués de Aycinena, M. Ciriquiain, G. Manso de Zúñiga, A. Delaunet, J. Elorza, C. Barcáiztegui, A. Loyarte, R. Mendiola, F. Arocena, A. Arrue, etab. Hoja del Lunesek berrehun
|
pertsona
inguru bildu zirela zioen biharamunean, baina urtebete ondoren J. Artechek esandakoaren arabera, hiletan ehun pertsonak" besterik ez" zuten parte hartu," para vergüenza del país" (La Voz de España). 569
|
|
|
131). ida, Marqués de Aycinena, M. Ciriquiain, G. Manso de Zúñiga, A. Delaunet, J. Elorza, C. Barcáiztegui, A. Loyarte, R. Mendiola, F. Arocena, A. Arrue, etab. Hoja del Lunesek berrehun pertsona inguru bildu zirela zioen biharamunean, baina urtebete ondoren J. Artechek esandakoaren arabera, hiletan ehun
|
pertsonak
" besterik ez" zuten parte hartu," para vergüenza del país" (La Voz de España). 569
|
|
|
980 J. Elorzak ez zuen gerra zibil aurreko protagonismo politikorik, baina probintzian
|
pertsona
ospetsua izaten jarraitzen zuen. Esaterako, 1955eko maiatzean Gipuzkoako CAPen batzordeko kide izendatu zuten (GPD 1956:
|
|
|
Euskera agerkarian argitaratzeko aukerarik ezean, Eganen argitaratu zituzten hurrengo hitzaldiak ere" Euskaltzaindi ko solas aldia" azpitituluarekin. Izan ere, zailtasunak gorabehera, euskararen alde egon zitezkeen tokiko gizarte frankistaren
|
pertsona
esanguratsuak erakartzea lortu zuten berehala, I. M. Echaide eta A. Irigarayk nahi bezala. 1953ko ekainaren 25ean A. Arrue abokatu karlistak eman zuen hitzaldia, J. B. Aguirre Asteasukoaz(), agian gipuzkerazko idazle klasiko onenaz.
|
|
|
Nolanahi den, onartzen joan dugu egungo euskal kulturaren tradizioaren zati garrantzitsu batek, euskarazkoak barne, funtsean ez duela bere gertuko jatorria XX. mendearen lehen hereneko autonomismoan, ez abertzaletasun errepublikanoan, ezta erbesteko nahiz barnealdeko antifrankismoan ere, baizik eta
|
pertsona
eta erakunde eskuindar nahiz frankistetan. Diktadurak errepublikanismoa eta abertzaletasun politikoa ez ezik, euskal kultura bera ere (kontzertu ekonomikotik hasi eta herri hizkuntzaraino) suntsitzeko asmoa agertu zuenean, euskal eskuin garailearen eta elizgizonen zati bat, karlismora mugatzen ez zena, desegite hori oztopatzen saiatu zen, bereziki euskararen arloan Gerra Hotzeko abertzaletasun posibilistarekin bat eginda.
|
|
2021
|
|
|
...rak eta Txabalategi Hernanikoak; zeñean izandu nintzan ekadoi edo jueztako Zabalak billatua; baña egun batzuez aurretik eritasun txiki batek artu ninduelako, ez nuen serbitu, eta nire ordez eraman zuen bere erritar Fernando; baita Txabalategik ere, Aizarnazabalko elizaia; eta Billabonako alkate jaunak, erabakitzalle D. José Mendizabal Tolosako apez aundi sonatu ura ifinirik, lau milla ta geiago
|
personaren
aurkezean kantatu zuten bi orduz jokalariak[...] (Iztueta, 1990: 145)
|
|
|
Tenka horretan bi elementu desberdin kontrajartzen dira. Batetik,
|
pertsonak
berak. Txirrita[...] 150 kiloko gizon puska, mutilzaharra, bi makulurekin ibiltzen zen.
|
|
|
Juan Mari Lekuonak, esaterako, nahikoa modu lausoan iradokitzen du: " Jendeak susmoa zuen barnetik bilatzen zen zera hura
|
pertsona
konkretu batengan gauzatua ikusi zela: Proiektu berriak badu bere gizona, horri dagokio bertsolaritza berritzea, etab." (Dorronsoro eta J.M. Lekuona, 1987:
|
|
|
Chahok etsai ugari ukan zituen[...] zeinek gainera ardurenean ‘erotzat’ ukan baitzuten, hala nola
|
pertsona
‘sutsu’, ‘fanatiko’ eta ‘arriskutsu’ batetzat. Haietarik askok gaineratzen zuten Zuberotarra autore ‘ulergaitza eta nahasia’, ‘kazetari mistikoa’, ‘gezurtia’, ‘buruberoa’ eta ‘intolerantea’ zela[...] autore ‘minkorra’, ‘garratza’, ‘trufaria’, gizon ‘suharra’ eta ‘harroa’ izaitea hala nola ere ‘paper gaiztoak’ idaztea leporatu zioten askotan.
|
|
|
Ideiak, ordea, porrot egin zuen. Lanbide hartarako
|
pertsona
egokia ez zen nonbait. Horrela kontatzen du La Baskonia aldizkariak:
|
|
|
Eta gaur egun, agian informazio zabalegia eta arinegia eskaintzen du hain aldizkari espezializatua izateko. Aldiz, aldizkarian datorren zenbait informazio oso bertsozale ez direnentzat ere egokia izan daiteke (batik bat bertsolari
|
pertsonarekiko
notiziak eta berriak). Baina noski, horiek aldizkaria erostea askoz zailagoa da.
|
|
|
Bata 16 orrialdekoa finalaren egunerako eta bestea zortzikoa biharamunerako (Egunkariaren kasuan asteartea). Finalerako finalisten soslai sorta, hainbat
|
pertsona
ezagunen pronostiko sorta, adituen iritzi artikuluak, txapeldun ohiei eta antolakuntzako buruari elkarrizketak, egunaren jarraipen mediatikoari buruzko erreportajea, belaunaldi berriari buruzko erreportajea... Eta biharamunerako hainbat kronika, txapeldunari elkarrizketa luzea eta finalistei laburragoak, egunari buruzko apunteak, epaileen lanari buruzko iritzi testua eta elkarteak gonbidatutako kanpoko adituari elkarrizketa.
|
|
|
Aurreko zikloko bi protagonista nagusien, Iñaki Eizmendi Basarriren eta Manuel Olaizola Uztapideren, oihartzuna ziklo honetara ere indartsu iritsiko da. Eta bertsolariak izan gabe eragile garrantzitsuak izan diren bi
|
pertsona
ere sartuko dira hogeiko horretan: Antonio Zavala, neurri handi batean berari buruzko monografiko bat argitaratu zelako, eta Joxerra Garzia, eragile, aditu eta aurkezle gisa ziklo honetako aurpegi ezagunenetako bat izan delako.
|
|
|
Pentsamendu humus bat ekoizten joan da, horren inguruan ametsa sortzen.
|
Pertsonen arteko
harremanak trinkotzetik hasi zen, organurik barrukoenetatik abiatuta[...]. Hortik joan da deskiribila hedatzen, bertsozale talde zabaletara, euskaldunen geruza ezberdinetara, nazioarteko harremanetara.
|
|
|
" [Artanoren hitzak] Aldaketa garrantzitsua izan zen errealizadore bat buru belarri gurekin egotea. Izaskun Bernedo nik ez nuen ezagutzen, baina harekin egonez gero berehala konturatzen zara nolako
|
pertsona
den: ez daki geldi egoten" (id.:
|
|
|
Irratiko programa erreferentzialaren historia kontatzeko errazagoa da. Azken batean
|
pertsona
bakarrak osatzen baitu lantaldea. Nikolas Aldaik gorpuztu zuen 2006an jubilatu zen arte, eta garai hartan Euskadi Irratian bekadun gisa zebilen Xabier Sukiak hartu zion erreleboa.
|
|
|
[Altunaren hitzak] ‘Zergatik dauka halako erakarpena gure artean, hainbesteko arrakasta, lau urtetik behin 14.000
|
pertsona
biltzeko... zer eta zortzi tipo kantatzen ikusteko zortzi orduz, musika barik, argi efekturik gabe, besoak bizkarrean dituztela, bestuario berezirik gabe. Ez da oso normala.
|
|
|
398 Hemen ere bertso munduko sareen jarraitzaileen batura eskaini denez litekeena da
|
pertsona
berak kontu bati baino gehiagori jarraitzea, eta, beraz, horrek datua puztu izana.
|
|
|
Tarte polit bat eskaini zion planteamenduari, abiapuntu gisa indar horri erreparatuz: " Mass mediek edozein ekimen, talde edo
|
pertsonarekin
egiten
|
|
|
[...] [Sarasuaren hitzak] Sinbiosia izan zen Elkarteko gidaritzan zeudenen eta garai hartako bertsolaritzaren elitean pisua zuten batzuen artean[...]. Garai hartako 548 elitearen gailurrean zeuden
|
pertsonak
, Andoni Egañarengandik hasita, apustu horrekin engaiatzeak eta lehen lerroan ikusteak garrantzi handia dauka; horrek sinesgarritasun handia sortzen du mugimenduan. Irudikatu eliteko izar bat telebistarekin negoziatzen, izarrak telebistan gutxixeago atera eta programa zabalago bat egitearen alde,[...] horrek indarra sortzen du, kutsatu egiten da.
|
|
|
Eta errezeloak izan zirela. [...] penatxoa dut hamarraldi horietako guztietako ikuspegi, lan eta apustu horietatik kanpoan geratu zirelako mundu jeltzaletik gertuen zeuden
|
pertsona
baliotsu batzuk. (Barandiaran, 2011:
|
|
|
Lau orenetan astekuak ziran pertsulariak. Ni, lauak eta laurdenak pasaturik sartu nitzan trinketera eta bertan zeuden lau
|
pertsona
, Agirre Lehendakaria bere emaztea eta bi seme alabarekin. Bertze nior ez...
|
|
|
Gakoak eta azterbideak liburuan zerrendatzen dira bide horretatik landu litezkeen gaitasunak:
|
pertsonaren
gaitasunen garapenaren baitan, inprobisaziorako jarrera eta gaitasunak (autokonfiantza nahiz jarrera sortzailea), komunikazio ekintza antolatzeko gaitasunak, eta erlazio gaitasunak eta oroimenaren garapena; kultur ondarearen ezagutzan ahozko inprobisazioan murgiltzea eta horren bidez gaurkotasuna landu nahiz euskal historia ezagutzea; hizkuntza gaitasunari dagokionez ahozko espresiorako trebezia ... 44).
|
|
|
408 Honela kontatzen du berak: "[...] Garai hartan jokatzera bortxatua sentitu nintzen (ez
|
pertsonek
bortxatua, baizik egoerak eta nire irtenbiderik ezak) eta azken bertsoa protesta hutsa izan zen, garrasia, lekukotasuna. Ez nekien txapeletik gertu ibiliko nintzenik, nire ardura bakarra aurretik oso gaizki ez egitea zen, protesta hura purrustadatzat har ez zedin.
|
|
|
Eta ber368 tsogintza jartzen zuen estilo horren eredu gisa: "[...] erreferentziazko hondarreko
|
pertsonaren
berrinterpretazioa aldarrikatu zuen, bertsolariarena. Bertsolariaren irudia euskal herriaren islarik garaiena gisa atzeman zuen; espiritualki, herriaren barren barreneko egia kultural puru eta koherenteenaren isla gisa" (Gandara, 2015:
|
|
|
Xabier Amurizak ere lehen
|
pertsonan
bizi izan zuen hura guztia, eta Euskal Kantagintza Berriaren eta zenbait bertsolariren arteko sintonia azpimarratzen du: " Esango nuke sintonia bat eman zela kontzientzia mailakoa mugimendu hau eta zenbait bertsolariren artean.
|
|
|
Nazioarteko testuinguruak, garaiaren logika soziologikoek, ekonomikoek, politikoek, hegemonia eta kontra hegemonia kulturalek, aldaketa sozial eta teknologikoaren abiadurak... baldintza estruktural handi eta nahasi horiek guztiek batera determinatzen dute errealitatearen norabidea? Edota zenbateraino, eragin horiek guztiak tartean direla,
|
pertsona
batek, pertsona multzo txiki batek, haien agentziak, eragiten du, determina dezake, errealitatearen ibilbide bihurria. Antxokaren lana ez da galdera horretatik sortu, eta ez doa galdera hori erantzutera.
|
|
|
Nazioarteko testuinguruak, garaiaren logika soziologikoek, ekonomikoek, politikoek, hegemonia eta kontra hegemonia kulturalek, aldaketa sozial eta teknologikoaren abiadurak... baldintza estruktural handi eta nahasi horiek guztiek batera determinatzen dute errealitatearen norabidea? Edota zenbateraino, eragin horiek guztiak tartean direla, pertsona batek,
|
pertsona
multzo txiki batek, haien agentziak, eragiten du, determina dezake, errealitatearen ibilbide bihurria. Antxokaren lana ez da galdera horretatik sortu, eta ez doa galdera hori erantzutera.
|
|
|
Nik uste dut gutxi gorabehera hor dauden
|
pertsonek
perfil bat betetzen dutela. Bat da bertsotan ibiltzea, bestea sare sozialetan saltseatzeko grina, kazetari358 Koldo Tapiak eta Arantxa Mariskalek diseinatu eta gauzatu zuten jauzi hori (E.
|
|
|
Baina arrakastaren eredu hori monolitikoagoa zen. Jaialdi handiak ziren, sei edo zortzi bertsolarirekin eta milaka
|
pertsona
entzuten. Eredu hori bakarrik zegoen.
|
|
|
Arrakastaren aparra deskontrolatu zezakeen, bertsolarien arteko prestigio irizpideak bere erara mugitzeko arriskua zuen, muineko ezaugarri batzuk bortxatzen zituen, eta arriskuen sintomak ematen hasia zen. Ehun berrehun mila
|
pertsonak
ikusten gintuzten igande bakar batean, urte osoan norberak plazaz plaza pasatako guztiak baino askoz gehiagok. Teleikusle horiek ikusten zutena jokaldi solte batzuk ziren, onenak, eta ez partida osoa.
|
|
|
|
Pertsona
alaia zen Lola, Mertxe bera baino zaharragoa, Europako Parlamentuko itzulpen zerbitzu hartan urte asko zeramatzana eta aurki hartu beharreko erretiroa buruan zeukana ia beti, nola bere bihotzeko Cadizera itzuliko zen, eta geldituko zitzaion pentsio ederra nola eta zertan gastatuko zuen. Horregatik harritu zuen mintzaldiaren fatalismoak.
|
|
|
Egiazko
|
pertsonen
eta ipuinetako pertsonaia batzuen arteko bat etortzea ageri agerikoa da, zenbait kritikarik nabarmendu izan duten bezala (ikusi, berbarako, Sarasolaren zein Zuloagaren iruzkinak). Errealitatearen eta fikzioaren arteko mugan jauzika, jolasean ari da autorea.
|
|
|
erraz horditzen duena. 2 (1818)(
|
Pertsona
) zentzuduna... (adibidez) Erkinak eta kankailuak, burutsuak eta burugabeak...
|
|
|
Fikziozko itzultzaileak edo itzultzaile apokrifoak erabiltzea estuki lotuta dago sasi itzulpenak tartekatzeko estrategiarekin. Sarrionandiak sortu edo itzuli dituen testuak berak asmatutako itzultzaileei egozten dizkienean, zabaldu egiten du nolabait testu horren eraketan parte hartu duten
|
pertsonen
–edo pertsonaien– taldea, testu bat autore bakar batekin lotzeko joera tradizionala salatuz eta literatura partaide ugariren arteko jolas interaktiboa dela gogoraraziz.
|
|
|
Lehenbiziko itzultzailea Kafkaren maitale izandako Milena da, eta emakume horrek lagundu omen zion Kafkari jendeari hilik zegoela sinetsarazten eta ezkutuko gordelekura bidaiatzen. Itzulpenak elkartu zituen Kafka eta Milena burgesia txekiarreko emakume ezkondua, eta azken hori zen" Kafkak ezagutu zuen
|
pertsonarik
ausartena eta ziurrena, zalantzarik gabe" (25 or.)," erabakimen handiko emakumea" (26 or.). Kafkak kibbutzean idatzitako hiru koadernoren berri jakiten du narratzaileak (28 or.), hebreeraz idatzita daude, eta adituek, Kafkarenak diren galdetuta," iruzurra direla" (29 or.) erantzun izan dute. Testuak alemanera itzultzeko proposamena egin zioten Ernst izeneko pertsonaiari," egilearen idazkera ahalik eta hobekien imitatuz" (29 or.)," Eta, behin itzulpena eginda, hogeita hamarreko eta berrogeiko hamarraldietako papera eta idatz materialak erabiliz, testu horiek transkribatzea, Kafkaren letra zehatz mehatz imitatuz" (29 or.). Ernst da ipuineko bigarren itzultzailea:
|
|
|
6 Eskola horretan literatur gaiak lantzen ez zirela-eta aipamen hau besterik ez dugu egingo lan honetan. zizkion geletan. Hona hemen 30
|
pertsonetako
lehen ikaslego hark lau irakasleren eskutik ikasi zituen ikasgaien zerrenda:
|
|
|
110). Estetika berriak sortzeak ere lotura zuzena du eremuaren egitura aldatzearekin, jarduera artistiko jakin batzuetan inplikatzen diren
|
pertsonen
engaiamenduarekin edo, bestela esanda, posizio berriak sortzearekin. Eta, hain zuzen ere, horrela autonomizatzen dira azpieremuak, edo horrela hedatzen dira lehendik zeuden eremuak.
|
|
|
Hala, badira legitimazioa markatzen duten eragile eta erakundeak (akademiak, museoak, sozietateak, hezkuntza sistema), eta onespen sinbolikoa haien mende egoten da, nolabait. Kooptazioa baliatzen da eremuan autoritateak eta
|
pertsona
jakitunak izendatzeko: sariak, izendapenak, akademiako kide bihurtzea, unibertsitate zein batzorde zientifikoetako partaide bihurtzea, antologietan, ikerketa aldizkarietan edo historia liburuetan agertzea...
|
|
|
Euskal Herriko egoera soziolinguistikoan itzulpenak duen garrantzia ez eze, eleaniztasunak norberarengan eragindako itzulpena ere agertzen digu Saizarbitoriak. Hain zuzen ere, Saizarbitoriaren hitzak ekarrita," hizkuntzak diskurtsoa bera baldintzatzen du", eta hori are nabarmenagoa da
|
pertsona
eleaniztunen kasuan (Saizarbitoria, 2015). Euskal Herria kanpora azaldu beharrak eragindako itzulpen arazoak dira aipagai, eta" errepresentazioaren mugak" nabarmentzen dira, itzulezintasuna izanik etengabe errepikatzen den auzietako bat.
|
|
|
bi kontzeptuek deskribatzen dituzte gatazka unibertsoak. Baina, bata bestetik bereizte aldera, Chestermanen hitzak ekarrita, kultur ikerketak fokua ideietan jartzen du, eta ikerketa soziologikoak, aldiz,
|
pertsonen
jarrera behagarrian (2006: 9):
|
|
|
balioak, ideiak, ideologiak, tradizioak... dira fokua; b) testuinguru soziologikoa:
|
pertsonak
dira fokua; pertsonen jarrerak, jarduteko moduak, pertsonek osatutako taldeak...; eta c) testuinguru kognitiboa: prozesu mentalak, erabakiak hartzeko prozesuak... dira fokuak.
|
|
|
balioak, ideiak, ideologiak, tradizioak... dira fokua; b) testuinguru soziologikoa: pertsonak dira fokua;
|
pertsonen
jarrerak, jarduteko moduak, pertsonek osatutako taldeak...; eta c) testuinguru kognitiboa: prozesu mentalak, erabakiak hartzeko prozesuak... dira fokuak.
|
|
|
balioak, ideiak, ideologiak, tradizioak... dira fokua; b) testuinguru soziologikoa: pertsonak dira fokua; pertsonen jarrerak, jarduteko moduak,
|
pertsonek
osatutako taldeak...; eta c) testuinguru kognitiboa: prozesu mentalak, erabakiak hartzeko prozesuak... dira fokuak.
|
|
|
273). Kapital soziala, ostera,
|
pertsona
edo talde batek duen baliabide multzo erreala eta birtuala da, gizarte harremanetatik eta ezagutzetatik datorkiona:
|
|
|
estrategiaren eta inbertsio berariazkoaren araberakoa da (dela nahita egindako inbertsioa, dela nahigabeko inbertsioa). Kapital soziala, bestela esateko,
|
pertsona
edo eragile batek, talde bateko kide izanagatik, talde horretan duen aintzatespena da, norberak landutakoa edo oinordetzan hartutakoa (Bourdieu, 1980).
|
|
|
Kapital kulturala barneratzeak eta metatzeak gaitasunak indartzeko eta bereganatzeko prozesu jakin bat eskatzen du, eta horrek denbora inbertsioa dakar. Alegia, gaitasunak ez dira berez, bat batean edo unean unean barneratzen, transmititzen, trukatzen edo oinordetzan jasotzen; nolabait esateko, kapital pertsonala da kapital kulturala, gorpuztutako jakintza,
|
pertsonaren
zati integratzailea. Hala ere, norbanakoa zein eremu sozialetan bizi den, inbertsioa eta barneratzea egiteko baldintza egokiagoak edo ezegokiagoak izango ditu.
|
|
|
–Baina niretzat ez zagok heroirik.
|
Pertsonen alde
hauskorra gustatzen zaidak niri, ez balentriak. Beldurra ematen zidatek heroiek.
|
|
|
Itzultzailea heroi arrunta da, hortaz, Uriberenean;
|
pertsonen
alderdi hauskorra erakusteko modukoa. Hemen ere, Thiemek (1995) zioen gisan urruti dago itzultzailea" Connan itzultzailea" heroiaren pare agertzetik; baina, Kirmen Uribek azaldu legez, askotarikoak dira gaur egungo gizarteak onartzen dituen heroiak, eta horretan itzultzaileak heroi izatera ere iragan daitezke.
|
|
|
" Zergatik idatzi nederlanderaz, Frantziako eta Alemaniako tradizio nagusien bitartean dagoen hizkuntzan?", galdetu dio bere buruari. " Munduan kokatzen nauelako
|
pertsona
gisa", esan du ahapeka, lurrean birrintzen diren euri tantei begira doala, ukabilak estutuz. " Ganteko Ferrerlaan kaleko langileen hizkuntzarik gabe ez nintzen ni neu izango".
|
|
|
Eta ahots horiek laguntzen diote urratsak aurrera ematen, bizidunen bozak baino areago. Bakardadeak behartu egiten du ez dauden horien konpainia izatera, aspaldi ikusi ez dituzunak, hildakoak, hortxe bertan daude, egunero kaletik gurutzatzen dituen
|
pertsonen
maila berean, beraiek bezain benetakoak dira. Urteetan aurrera egin ahala antzeko zerbait gertatzen da, bizi direnenak eta hildakoenak, horien guztien ahotsak izaten ditu norberak gomutan.
|