|
2000
|
|
|
Gure asmoa ez da ordea euskalnortasunaren egoeraren analisi sakona egitea, ezta urrunetik ere, nortasun horrek oinarri ezberdinakdituela erakustea baizik. Beti ere
|
orain
arte azaldutako hipotesien arabera.
|
|
|
Hego Euskal Herriaren mailan egunkarien salmenta kopuruak zenbatekoak direneta berauen bezeriaren berezitasunak zein diren ikusi eta gero, azter dezagun
|
orain
, labur labur, herrialde bakoitzeko panorama zein den.
|
|
|
Telebista seinalea transmititzeko sistema desberdinak dauden arren (lurrazalekouhinak, kablea eta satelitea, nagusiki),
|
orain
oraingoz erabiliena, eta guk aztertukoditugun kanalen kasuei dagokiena, lurrazaleko uhin analogikoa da, hain zuzen ere, arruntena eta orokorrena dena.
|
|
|
DIARIO DE NAVARRAk,
|
orain
arte aipatu ditugun bi kazeten antzera, herrialdebakarrean zentratzen du bere bezeria. 63.803 ale kaleratuz egunero (OJD), ForuKomunitateko indartsuena da, gainera, alde ederra atereaz besteei.
|
|
|
Beraz, aurreko bi taulek erakutsi digutenez, albisteen kopuruaren aldetik, EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARAren artean ez dago ezberdintasun handirik, Euskal Herria irudikatzeko unean. Baina errepara diezaiogun
|
orain
albisteen edukiari: zeri buruz mintzatzen dira bi egunkari horiek herrialde edo eskualde bateko zeinbesteko albisteak aipagai dituztenean. Horretarako, albisteetako gertaera lekuakhartuko ditugu erreferentziatzat, eragite eremuarekin alde handirik ez baitute.
|
|
|
Erreferentzia eremu nagusiak (Euskal Herria, Espainia eta Frantzia) egunkarietanzein gairen inguruan egituratzen diren ikusi ostean, azter dezagun
|
orain
nola eraikitzendiren Euskal Herriaren barneko erreferentzia eremuak. Hots, jakin nahi duguna hauxeda:
|
|
|
Ikus ditzagun
|
orain
aipaturiko datuak, egunkariak banan bana harturik:
|
|
|
Datuz ondo ase ostean, saia gaitezen
|
orain
sintesi bat egiten, egunkariek darabiltzaten gai bakoitzaren inguruan nolako erreferentzia eremuak eraikitzen direnazpimarratuz.
|
|
|
Aktualitatearen subjektu modura aurkezten zaizkigun pertsona, talde zein erakundeen azterketan, bi alderdiri begiratuko diegu
|
orain
. Lehenik eta behin protagonistahorien izaeran sakonduko dugu, eta gero zein gaitan mugitzen diren zehaztuko dugu.
|
|
|
Joera bera aurkitudugu EUSKALDUNON EGUNKARIAn (ez, ordea, GARAn). Ondorioz, lehenago gaihonek Espainiaren erreferente izaera birsortzeko joera areagotzen duela ikusi badugu,
|
orain
ere Euskal Herriaren isla orekatuaren apurtzaile agertzen zaigula esan dezakegu.
|
|
|
Hori dela eta, frekuentzien berregokitzapen eta esleipen berriak izango dira. Bestalde,
|
orainarte
TDF konpainia publikoa izan da, telebista korporazio publikoaren seinalea garraiatzeko funtziohorretaz monopolioan arduratu izan dena. Alabaina, telekomunikazioen liberalizazioarekin, seinalearengarraio lanak ere liberalizatu dira.
|
|
|
bakarrik lehia baitzitezkeen.
|
Orain
, irratian bezala, arlo honetan ere, telebista lokalenean, alegia, hirugarren sektorea hedatzeko aukera zabaltzen da, nahizeta proposamen komertzialekin lehian betiere, ez baizaie frekuentzien erreserba berezirik egingo.
|
|
|
Ikuspegi aldaketa hau EEBBekin Munduko Merkataritza Erakundean hitzartu beharreko zerbitzuenmerkataritzaren liberalizaziorako hurrengo negoziazio txandara ere trasladatu da. Horrela, europar identitateari dagokionez lehen mehatxua kolonizazio amerikarra bazen,
|
orain
kultur aniztasunaren galeran dagokoska.
|
|
|
Are gehiago, irratiek eta telebistek telekomunikazioekin bat egitera jotzen dute gero eta indar handiagoz. Testuinguru berri honetan ekimen publikoaren zeregina ez da lehen bezalakoa.Eutsi egiten dio irrati eta telebista sistemaren atal baten eragile zuzena izateari, sistema publikoarena, alegia, nahiz eta,
|
orain
, enpresa pribatuekin lehian?, baina, horrekin batera, gero eta garrantzi handiagoarekin, sektorearen bilakaera, bereosotasunean, eta ez bakarrik sistema publikoarena, bideratuko duten joko arauakezartzean datza bere zeregina.
|
|
|
111).
|
Orain
onartu berri den komunikazio askatasunaren legearen eraldaketarako lege berriak ere? 2000 Legea, abuztuaren 1ekoa?, ez du tokiko aginteen partetiko eskuduntzenalderdi honetatik inongo aurrerapenik egin1 2.
|
|
|
Jakina, dibertsitate politikoak badu bere isla hedabide desberdinek euskalerrealitate nazionalari eman dioten lurralde trataeran. Horixe dugu
|
orain
erronka, alegia, lurralde marka bakoitzaren atzetik, irakurketa mapalizatu bakoitzaren atzetikzer eta nor dagoen jakitea.
|
|
|
Hitzaurrea, zuzeneko mintzaldiak eragindako atsegina aipatuz amaitu nahi dut.Eta, bide batez, atsegin hori banatzeko gogoz gaudenez, datorren urteko ikastarorako gonbitea luzatuz. Gainera, aurten etorri izan bazina, aparteko lagun giroa ezagutzeaz gain, ez zenuke
|
orain
liburua irakurri beharrik izango.
|
|
|
Euskal Herrian ere konstituzionalismoak
|
orain
arte ia urratu gabe egon denbidea irekitzen du abertzaleontzat. Nazionalismoa erronka berrietarako berregituratu behar bada eta erronka zaharretarako bere burua indartu behar badu, hortxe daukaaukera bat (ez bakarra, noski).
|
|
|
Alternatiba politiko bat bideratzeko orduan, ordea, ez da nahikoa mundu hobea nahi dugula esatea7 Politika, ekimen hori epe eta marko mugatubatean egin ahal izateko formula azaltzean datza. Horregatik,
|
orain
pairatzen ditugun, konstrukto, tamalgarri hauek (gure kasuan, Espainia eta Frantzia) bainoeskaintza hobea egiteko gai izan behar dugu, eta gainera, gaur egungo politikagintzan oinarriztapen homologatu bakar bihurtu den koska gainditzea lortu:
|
|
|
Lehen, sistema teknologiko fordista geneukan, eta orainmikroelektronikak bideratutako teknologiak berriak. Lehen Nazio Estatuak zirenekonomiaren motorea, eta
|
orain
, gero eta gehiago, munduko merkatuak ezartzenditu denontzako legeak. Egoera berri honetan, Nazio Estatuaren eremua gaindidezaketen prozesu integratzaile berriak agertu dira Europan, Amerikan eta Asian.Aldi berean, enpresa multinazionalen arteko uztartze prozesuek beren garrantziestrategikoa berrindartu dute.
|
|
|
Fenomeno hau hain indartsua izanik, egunero munduan zehar dabiltzan moneta bolumen handiek, banku zentralek beren moneten defentsan egin behar dutenesku hartzea ere gainditzen dute. Horrela, ekonomia osoak jartzen dira kolokan.Hain zuzen, Asiako Hego Ekialdeko herriak prozesu honen biktima izan dira; lehenago lurralde horietan kapital mordoa sartu bazen ere,
|
orain
, beren ahalmen esportatzaileak ahuldu direnean, kapital espekulatiboek ihes egiten dute, herri horienekonomia desorekatuz.
|
|
|
bideratzen dute. Internet en inguruko eztabaida ere aipatu genuke, zeinak batzuentzako informazioa demokratizatzeko aukera historikoa ekarri duen; baina, gero eta gehiago, herritarrak kontrolatzeko
|
orain
arte ezagututako sistema sofistikatuenaren gisa agertzen zaigu.
|
|
|
Internet ek asko erraztendu prozesu hori, Orwel en mamuak berpiztuz: pentsaera bakarra, historiaren berridazketa eta abar, oso errazak dira
|
orain
.
|
|
|
Konputagailuen iraultzak, lehenengo iraultza teknologikoa izan ez arren, ez du espero litekeen erreakzioa sortu gizartean. Alde batetik, informatizazioa propagandaitzelarekin datorrelako; beste aldetik, lehengo esperientziak nahiko ezberdinak zirelako eta
|
orain
gertatzen denarekin alderatzea aski zaila delako. Beraz, jasotakoeskarmentua aprobetxatzeko, teknozientziak ikasi dituen beste adibideak erabilibehar ditugu.
|
|
|
Agiri honek helburu testimonialabaino gehiago, helburu erabat pragmatikoa du: norbanakoaren identifikaziorakoerabilgarri izatea, hots,
|
orain
arte bestelako identifikazio agiriek bete duten funtzioabetetzea, eta baita euskal nortasuna formalki bermatzea ere. Hau dela eta, behin etaberriro azpimarratzen da agiria erabiltzearen garrantzia, bai maiztasunaren aldetik, eta baita erabile kopuruaren aldetik ere, erabileraren poderioz gizarteratua eta bermatua izan dadin.
|
|
|
Haatik, ENAren inguruan sortutako eztabaidak desobedientzia zibilarenildora garamatza. Batetik,
|
orain
arteko DNI eta Carte d, identiteren ordez dokumentu ofizial gisa erabiltzeko aukera ematen duelako. Bestetik, dokumentu ofizialaren inguruko eztabaida sortzeko bidea ematen duelako.
|
|
|
nortasun agiria, pasaportea, familia liburua, jaiotza agiria etagidatzeko baimena, besteak beste. Guztiak, baleko edo onargarri izateko,
|
orain
artebederen, estatu batek jaulkiak edota gutxienik onetsiak behar dute izan. Agiri haueknorbanakoaren berri zehatzak ematen dituzte:
|
|
|
Norbanakoaren nortasun formala finkatzen duten irizpideen inguruan,
|
orain
arteegin den eztabaida, oparoa baino gehiago, ixila izan da gizarte zientzen alorrean.Gaur egun identitatearen inguruko ikerketek antropologiaren ardatz nagusietako batosatzen badute ere,, hiritartasuna, edota, naziotasuna?
|
|
|
edota, naziotasuna? bezalako kontzeptuek apenasjaso duten oihartzunik
|
orain
arte, gai zabal bezain aberats honen inguruan egindakoikerketa ugarietan. Zenbaitek berriki salatu badu ere (Neveu, 1997; Stolcke, 1996; Leizaola, 1999), egoera hau ez da antropologiara soilik mugatzen, besteak beste, soziologia politikoan ere arreta txikia eskeini izan baitzaie horrako kontzeptu horiei.Zientzia politikoetan, oro har, Marshall en hiritartasunari buruzko azterketa klasikoaalboraezina bada ere, sarritan kontzeptuari baino gehiago beraren aplikazioari erreparatu izan zaio.
|
|
|
Estatuaz gaindiko egitura eta erakundeaksortzearekin bat. Europar Batasuna da, agian, gertuen dugun honelako adibiderikgarbiena?, lotura mota hau berrikusteko omen dago, baldintza berezien menpegelditzen baita. Hala ere, egindako aldaketak gutxietsi gabe, eta ahaleginak egin omendiren arren, zail dirudi epe laburrean hiritartasun europearra
|
orain
arte estatuek lortuduten moduko atxikipen sentimenduarekin lotzea (Shore eta Black, 1994).
|
|
|
Bere hitzetan, Frantzia, Ingalaterraeta Ipar Amerikako tradizio politikoetan uztarketa semantiko hori naziotasunarendefinizio politikoaren adierazlea da horietan estatua, nazioa eta herri burujabeagauza bera baitira (Brubaker, 1992: 50). Argi dago, beraz, eta nabarmen ageri da nazio estatu delakoen bilakaerari erreparatuz gero, estatua izan dela
|
orain
arte loturajuridiko honi atxikipen sentimendua bermatzen interesatuena, naziotasuna, nazionalitatea eta hiritartasuna bateratuz eta elkarren pareko egin nahiz.
|
|
|
Antzeko konplexutasuna agertzen da euskarazko herritartasunaren inguruan.Azterketa luze eta sakonagoa lukeen arren, honen inguruko azaleko zenbait arlo besterik ez ditut ukituko hemen. Azken boladan inoiz baino gehiago erabiltzen den kontzeptua dirudi, batetik euskal herritarra Euskal Herriko biztanleriaizendatzeko zabaldu den esamoldea delako(
|
orain
artean gehientsuenetan euskalduna erabili izan da; zenbaitetan, baskoa), eta bestetik politikagintzan agerpen nabarmena egin duelako. Gogora dezagun talde politiko jakin batek izenean bere eginduela ere:
|
|
|
Erabilerari erreparatzen badiogu, baina, eta horretarako Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka hartuko dugu irizpide gisa, hiritartasuna eta nazionalitatea hitzekin alderatuz, herritartasuna gutxien erabilia dena dugu oraindik7.Duen esanahi sinboliko potentzial handiagatik(, herria? delako kontzeptuak berebaitan laburbiltzen dituen esanahi ugari eta adierazkorrak kontuan hartuz), ordea, ezlitzateke harritzekoa erabilera politiko eta herri mailakoan
|
orain
artekoa baino zabalera handiagoa izatea epe laburrean, jendearengan atxikipen sentimendua oso errazpizten baitu.
|
|
|
Euskal Herrian,
|
orain
arte estatuek jaulkitako Espainiako Documento Nacional deIdentidad (DNI) eta Frantziako Carte d, identite eta estatu hauei dagozkien pasaporte eta gainerako dokumentuez gain, hau da, agiri, ofizialez, gain, nortasuna bermatzeko agiriak sortzeko zenbait ekimen izan dira.
|
|
|
Elkarteko kideen esanetan, datu zehatzak eskuratzea zaila badaere,, egunero 400 bat bider inguru erakusten da dokumentu hau? (Alaña, 2000). Horien artean, esanguratsuena, dudarik gabe, hiritartasunari dagokion eskubide gorentzat jotzen den bozkatze garaian ere jada ENA erabili izana izatea da, azken hauteskunde europarretan gertatu den bezala (Euskaldunon Egunkaria,). Onarpen bidean,
|
orain
arte zortzi udalek agiria ontzat eman dute ofizialki identifikatzeko prozeduretan. Berriki, euskara eta ENAren erabilera tarteko auzitaratutakokasuan, epaiak agiria balekotzat jo du pertsonak identifikatzeko.
|
|
|
Izendapen hauek fikziozkoak dira nik dakidala;
|
orain
arte ez dut inoren ahotan horrelakorikentzun. Alabaina, sarritan batez ere erdarazko testuetan, honen antzekoak diren izendapenak aurkiditzakegu, identitate konplexu baten adierazle baino gehiago (zenbaitetan hala dira, W.
|
|
|
inbertsio publikoak egitekoerabaki irizpideak edota enpresa eta zerbitzu publikoen kudeaketaren helburu estrategikoak, merkatu irizpideen bitartez zehazten hasi izan dira. Lehen, guztiontzakolanpostuak izatea eta hazkunde ekonomiko handiena lortzea ziren helburuak;
|
orain
, besteak beste,, eraginkortasuna?,, lehiakortasuna, edo, aurrekontu publikoen kontabilitate oreka?
|
|
|
Gobernuen ahalmen ekonomikoek oinarri objektiboa dute, baldin eta moneta produktu delako identitatea, hots, monetaren zirkuitua, errespetatu bada. Orduan, espazio monetario nazionala ordenatua izango litzateke; hau da, arazo mikroekonomikoak eta ekologikoak (eta politikoak...) ingurumari makroekonomiko orekatuanagertuko lirateke, eta ez
|
orain
bezala, non desegonkortasun makroekonomikoa gainerako arazoak larriagotzen laguntzen ari den.
|
|
|
–Estatua, ren mintzaira, batetik;. Herria, rena, bestetik.Ez da gaurko gure gaia norvegieraren normalizazioaren gorabeherak aztertzea.Ivar Aasen izan zen, norvegiera batua, ren apailatzailea(). Norvegiera batua, hala ere, ez zen inoiz erabat nagusitu. Hirietan, batez ere, daniera gelditu da nagusi(
|
orain
,. Bokmaj, izenaz ofizialki bataiatua;, liburuarenhizkera?); eta herri txikietan, oro har,, norvegiera berria?, Nynorsk, Aasen enproiektuaren araberakoa.Norvegia Askatuan, ondorioz, bi hizkuntza ofizial daude, oso elkarren antzekoak.
|
|
|
Markel Olano (EAJ PNV): Garai batean, estatuek errepresioa erabiltzenzuten horrelakoei aurre egiteko, baina
|
orain
, gure ustez, estatu berrien inkorporazioaren dinamikan murgildurik dago Europa. Beraz, gure herriaren gehiengoa egiten dugun proiektu politikoaren atzean demokratikoki ipintzea lortzen badugu, guere joan gintezke ate joka Europara.
|
|
|
Horrek aldaketak ekarriko ditu, ziur, nahiz eta nihaurez ados egon prozesu horieramaten ari den moldearekin. Gero eta gehiago,
|
orain
arte estatuen mailanfinkatzen ziren konpetentzia ekonomikoak Europanfinkatuko dira. Eta horrekbere ondorio politikoakizanen ditu.
|
|
|
Dugun aukera bakarra, gainontzeko euskaldunekin kontatzea da.Autodeterminazio eskubidea maila ekonomikoan eta maila politikoan gauzatubeharko genuke. Adibidez, hezkuntzan,
|
orain
dagoen egoeran Seaskak ezin dezakeiraun, ekonomikoki itoa izanen da: frantses hezkuntza sisteman integratzearen bideahartzen du ala gainontzeko Euskal Herriko ikastolekin kontatzen du.
|
|
|
Gaur egun, benetako aukera historikoa dugu erronka horri heltzeko. Hainbat urte pasatu ditu Euskal Herriak etengabeautodeterminazio eskubidea aldarrikatzen, eta zentzu horretan bereziki azpimarratubehar da ezker abertzaleak jorratutako lana, urte askotan bakarrik aritu delako autodeterminazio eskubidea era duin eta koherentean aldarrikatzen,
|
orain
gurekin batera gauza bera aldarrikatzen ari diren horiek Euskal Herriaren hitza mugatzen zuenmarko batean etengabe murgildurik egon ziren bitartean, Euskal Herriaren kalterako denbora galtzen. Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik.
|
|
|
Eskemaren azpialdean bakarrik da identifikagarria, esan badaiteke, identifikazioz terapia egiteko lekuan dagoen heinean; baina ez da identifikagarriaeskemaren goialdean, hots, duen boterea arbuiatzen duen lekuan. Eta hori da, hainzuzen ere
|
,
orain arte Estatuarentzat ulergarri izan ez den paradoxa. Grafoaren bisolairuen dikotomia bi diskurtsoen kontrakotasunean aurkitzen dugu berriro, hauda, nagusiaren diskurtsoan eta analistaren diskurtsoan.
|
|
|
Ukatu egiten dira sentipen eta sentimendu errealak: existituizan dira, sumatuak izan dira, baina
|
orain
jadanik ez. Ukapenak, zeina garezurraren oinean burua lepoarekin lotzen duten giharretan dagoen tentsio oso bortitzakeragina den, pertzepzio mekanismoa blokeatzen du, eta sentipenei kontzientziapertzeptiboaren atalasea zeharkatzea galarazten die.
|
|
|
Zatikatzeko beldur hori nork bere burua bere kasa uztekobeldurraren ordezko fisikoa da. Errealitatean, gorputzaren dardararen bidez, pertsonak tentsio muskularren eraginez gorputzean mugitu ezinik zeuzkan indarbortitzen kontzientzia hartzen du;
|
orain
, indar horiek bizitasun osoko sentipenaematen diote, eta alaitasun sentimendu bat.
|
|
|
Hasieran, bezeroak ametsetan agertzen diren pertsonaia eta gauzak deskribatzen ditu, alegia, ametsetan bere burua nola kokatzen duen eta agertzen direnpertsonaia edota gauzak ere nola ikusten dituen. Adibidez,?
|
orain
hormarengainean nago?,, menditik behera noa, emakume bat dago nire ondoan...?
|
|
|
Ondoko kontzeptuak aipatuko ditugu, besteak beste: , hemen eta
|
orain
–,, awareness? –irudia hondoa?
|
|
|
–Hemen eta Orain?. Hau da Gestalt Terapiaren printzipiorik aipagarriena.Guztia
|
orain
eta bertan gertatzen da, oroit, senti eta ahantz dezakegun guztia.Iragana orainean gogoratzen duguna da, eta geroa etortzear dago. Laburbilduz, bizipenak denak orainean gertatzen dira.
|
|
|
Holmes ek (1996) azpimarratzen duen bezala,
|
orain
arte, AtxikimenduarenTeoriaren aplikazio klinikoak pisu txikiagoa izan du ikerkuntza paradigma moduraduen kontsiderazioak baino. Dena dela, ikerkuntza horiei esker, atxikimendu ez seguruaren arrazoiak eta ondorioak garbi agertzen zaizkigu.
|
|
|
1991n, azkenik, Familia Terapiaren Elkarteen Federazio Espainiarraeratu zen, aipatu elkarteek eratua; handik laster Elkarte Andaluziarra, Galiziarra, Kanariarra, Gaztela Leondarra eta Kantabriarra erantsi zitzaizkion, eta gaur egun850 kide ditu. Familia Terapiaren aldizkako lehen argitalpena 1987ko urtarrileanhasi zen Espainian, J.A. Rios Cuadernos de Terapia Familiar (Familia TerapiarenKoadernoak) argitaratzen hasi zenean; hori da
|
orain
arte agertu den bakarra, etagaur egunera arte 20 zenbaki kaleratu ditu. Gainera, Psikiatriako eta PsikologiaOrokorreko aldizkarien zati handi batek, azken urteotan, Familia Terapiari buruzkoartikuluen kopuru ederra argitaratu du.
|
|
|
Talde dinamikan, tratamendu psikoanalitikoaren printzipio berberek agintzendute, baina gero dramatizazioaren teknika garatu eta zorrozten dute, zenbaitaldaketa burutuz. Horrela
|
orain
kontua ez da lehen bezala (Dreifus Moreau, 1950) ahozko asoziazio librea taldekideen (haurren kasuan) inolako mugarik gabekoaktuazio libre gisa, itzultzea?. Honek azkenean suntsipenak, erasoak, zauriak etaabar eragiten ditu eta inoiz ez efektu terapeutikorik.
|
|
|
Objektuarekiko harremanari eta barne objektuak subjektuaren eraikuntzan dueneragin erabakiorraren teorian kokatzen diren autoreek barne taldea hartzen duteabiapuntutzat, talde psikoterapia analitikoaren teoria eta teknikarako. Eta barne taldearen kontzeptuan funtsezkoa da batetik
|
orain
arte aipatu dugun barne objektua eta bestetik lotura. Ikus dezagun ondoren zer den lotura eta zer denbarne talde hori.
|
|
|
Teorizazio eta definizio hauek analistaren eta analizantearen arteko harremandualari buruzkoak dira. Taldearen testuingurua bestelakoa da, eta beraz, horrenelementu teknikoak egokitu egin dira, eta kontzeptuak berriro landu.Horretaz arduratuko gara
|
orain
.
|
|
|
Ez da beraz,, han orduan? delakoak, hemen eta
|
orain
–delakoari irabaztea (transferentziaren historizitatea).
|
|
|
Duela zenbait hilabete lagun batzuek beren asmoaren berri ematera hurbilduzitzaizkidanean, besterik gabe, baietz esan nien segidan, ezertxo ere pentsatu barik, ezezkoak berak lotsaraziko ninduen beldurrez edo. Nola ezetzik esan, gero etazorpetuago bizi nahi ez banuen,
|
orain
arteko zorra kitatzeko gaitasunik ez nuelajakinik ere?
|
|
|
Txillardegi gizon eztabaidagarria eta eztabaidatua izan da beti, disentsuarengizona,
|
orain
hain goraipatua den kontsentsuaren gizona izan ordez. Eta horrekbetidanik erakarri nau.
|
|
|
Horregatik, bihotzezopa diot, itxuraz opa behar ez niokeena: bizi bedi luzaro
|
orain
arte bezala, aitorpenofizialik gabe, kontsentsu euskaldun berria finkatu arte bederen, hori berori zuzendabilela adieraziko duen seinalerik onena izango baita.
|
|
|
Euskaldun izateko eta bizitzeko beste modurik ezdagoela erakutsiz.
|
Orain
duen adinean ere horrela biziz eta ekinez, intsumisioa etadesobedientzia zibila ez baita gaztaroko sukar beroaren ondorio, barne muinetansentituriko premia kontzientearen ondorio baizik, parametro justuagotan oinarriturikomundu berriaren aldarrikapena baizik.
|
|
|
Mundu berria sortzen ahalegindu da gure adiskidea eta horrek etena ekarri du.Etena, ez iraganarekin berarekin, iraganeko kontsentsu suntsitzailearekin baizik.Txillardegik behin eta berriro salatu du
|
orain
arteko kontsentsu integratzaile horrenarriskua eta behin eta berriro azaldu ditu disentsuko jarrerak, gure kontzientzien barnean ezarri nahi zen kontsentsu hori bere artikulu latzekin arrakalatuz eta sasi irtenbideen sendotasun itxurazkoa pitzatuz. Hitz batez, etena ekarri du, eta aurreko egoerarekiko etena aldarrikatu du, eten horretan parte hartzera deituz.
|
|
|
titulupean300 pertsonaiaren balentriak eta aurkikuntzak deskubritu genituen.
|
Orain
gogoratu, bakar batzuk baino ez ditut gogoratzen (Alejandro Handia, Bismarck, Darwin, Gandhi, Garibaldi, Amundsen, Kafka, Escriva de Balaguer, Lord Byron, Beethoven, Bakunin...) baina gazte idealista baten irudimena eta abentura gosea pizteko, biografiahaien eragina erabatekoa izan zen, eta liburua itxi ondoren luze mantentzen zirenbertan irakurritako hitzak eta, hitzei esker, nork bere koloreek ... Liburuaren helburua, ulertuko denez, hauxe zen, alegia, norberak bere buruari esan ziezaiola:
|
|
|
Oraingo honetan, ordea, bera irakasle eta ni ikasle izatea suertatu zitzaigun, Deustuko Unibertsitateak eskaini zituen doktorego ikastaroetan, euskaraz lehenengoz.Beraz, hiru hilabetez, ikastaro bat eman zigun ikasle bakar batzuei. Gutxi ginen, baina(
|
orain
konturatzen naiz hobeto) ikasle talde hark ez zuen ahuntzaren gauerdiko eztulazinolako zerikusirik.
|
|
|
Bai orduan, bai
|
orain
, errespetu osoz hartzen dut holako erabakia, ideiak, usteak, pentsamenduak eta jokaerak oro hagitz zilegiak baitzaizkit. Kasu honetan, ordea, azpimarratu nahiko nukeena da, ETAren historian gaindi, izandako bi lehen sozialista aitzindarietako bat, berbera izan zela urte batzuk geroago ETAko bertze sozialista, berantiarrak?
|
|
|
Txillardegiren nortasunaren bertze ikuspegi batez ihardunen dut
|
orain
. Ez dasoilik ikuspegiren bat, baizik eta, areago, Jose Luisek gehien eman diona gure herrihoni, ene uste apalaz:
|
|
|
Aipa dezadan
|
orain
bertze egintza bat. 1964 urtearen hondarrean, Jose MariBenito, E. Irigarai, Jose Luis eta laurok Pariseko gobernuak ohildu edo kasatu gintuenIparraldetik.
|
|
|
Emazte hura, Gaxuxa izenekoa, eta haren senarra Joanes, ezagutu zituen Jose Mari Kastantxok, haren denboran gertatu baitzen punizionea: «Ni gau hartaz oroitzen niz
|
orai
hementxeoihal hau bezain untsa (aurrean duen mahain oihala seinalatuz), zer gau zen hura: izigarri zen ihurtziria eta ximista, ximista, ximista ximisten gainean. Gero biharamunean berehala barreiatu zen (herrian) aire gaiztoak joan zakola supazterretik aztala».
|
|
|
Eta modu errekurrenteaz errepikatua izan delapentsa daiteke, Oxobi-k ere (1923) entzun eta argitaratu baitzuen Saindiaren zigorrarenistorioa, eta hartan izen bera du, Joanes, Harruseko nagusiak.
|
Orain
, iraganean ikustendute gertakaria berriemaileek, azpimarratuz gaur egunean Harrusean bizi diren jendeakez direla zigorra jasan zutenen ondorengoak edo familiakoak: orduko haiek, etxeaerrekara joan eta gero, Ameriketara joan baitziren.
|
|
|
artikuluari kontrapuntu kritikoak jarri beharrean aurkitzenda: . Berriro ikusten dugu harrituta, normalkuntzarako bidean oso garrantzitsu direnHezkuntza, Osasuna eta Ertzaintzaren alorrak,
|
orain
arteko Plangintzatik at utzidirela. Zergatik?
|
|
|
egia da, zalantzarik gabe: eta, urte gutxitan, harrigarrizko aurrerapenak egin ditugula, norbaiti agian gaitzi bazaio ere, zuzena.Ahaztu egin bide zaigu euskararen egoera
|
orain
dela hogei edo berrogei urte nolakoazen...? (20, 9).
|
|
|
–Erredakzio batzordean Finlandiari buruzko dossierra egitea erabaki genueneanbi helburu bete nahi genuen. Batetik nazioartean gertatzen ari zenari buruzko dossierren sailarekin jarraitzea, eta bestetik, zuengana hurbiltzea
|
orain
artean arrasarrotza izan zaigun prozesua, gure herrian suomiera normaltzeko prozesuak guretzatikasgai ugari zuelakoan? (30, 7).
|
|
|
BAT Soziolinguistika Aldizkaria k hamar urteak bete berriak ditu(). Hasieratik eta
|
orain
arte Jose Luis Alvarez. Txillardegi, izan da horren zuzendaria.
|
|
|
Irantzu Bernales, 1999ko abenduaren 15ean Euskaldunon Egunkariak dakarrenartikulu dokumentatuan, lan Dunham ek egindako balentriaz mintzo da: . Gizakromosoma baten kode genetikoa lehenengo aldiz deszifratzea osorik, eta
|
orain
artegizakietan ezezagunak ziren ehunka generen existentzia ezagutaraztea?.
|
|
|
Txillardegi,. Euskal kulturaren zapalketa? liburuxkan,
|
orain
delahogei urteko egoerari buruz mintzatu zen. Hizkuntzari buruz aritu zen batik bat, EuskalHerriko auzian hizkuntza galtzearen arriskua nabarmenena zelako.
|
|
|
Saioa bukatu genuen gehiagotanhartu genukeen solasgaia zela azpimarratuz eta hurrengo batean hasitakobidetik urrunago joango ginatekeela esanez?. Honaino
|
orain
dela 5 urte izandakomahai ingurua.
|
|
|
Bi kultura ezberdinen adierazle dira mantentzen direnjarrerak. Bi bandoen tradizioa, emakumearen eskubideak eta giza harremanak tartedirela, lehentasuna bati edo besteari emanez gero, ateratzen diren diskurtsoenondorioak makilaka erabakitzen ari dira
|
orain
arte, inolako erakunderik gauza izan ezdela oraindik guztien adostasuna biltzeko.
|
|
|
Baina oraingo honetan ez dut ondorio politikoez edo balioen erabilpen zinikoazaritu nahi.
|
Orain
adierazi nahi dut, kultura batean, gure baitan pentsatzeko ematen denprozesuan, zer pisu duten balioek erabakiak eta jarrerak hartzeko orduan.
|
|
|
Balioek estaltzenduten esparrua kultura batena baino zabalagoa da, zibilizazioarena. 2.000 urtearenhasieran ikus dezakegu
|
orain
arte zibilizazioaren gorputzaren baitan odola arrosatzenizan ditugun balioak sakonki aldatu direla. Hitzak, balioen izenak, mantendu egitendira oraindik, baina esanahia ez da berdina.
|
|
|
–Liberte, egalite, fraternite?
|
orain
dela bimende lehertu zen balio berrien bonba, su artifizialen parean geratu zaigu. Gaurkohonetan Frantzian nola ulertzen duten ikusi besterik ez dugu, gizarte baten benetakohelburu direnik inor gutxik sinesten duela konturatzeko.
|
|
|
Hautua ez da teorian ematen, praktikan baizik, Euskal Herriko beste biztanleen kasuan bezala. Euskal kulturarenaltxorraz jabe izaten dira (ez jaun eta jabe,
|
orain
arte saiatu diren gisan, ezagutuz etabere eginez baizik) ala euskal hiritarrak izango dira baina ez euskaldunak.
|
|
|
Sistema legitimatzen duena, gizabanakoarennahimena omen baita; baina hori kontrolatzen eta ezabatzen ahalegintzen da sistemabera! (Alderdi politikoak, hasieran luzaro debekatuak egon direnak mendebalekodemokrazietan, nahimen indibidual librearekin elkartezinak zirelako,
|
orain
nahimenbanako horiek ordena txukun batean, hots, kontrolpean bideratzeko tresnak baizik ezdira)... Kierkegaard-ek besteentzat uzten du, garai modernoan gaiztoa deitoratzea (Garoa-ren antzera); berak oraingo garai honen txepela deitoratzen du, gaiztoa izatekoere ez omen baitu kemenik.
|
|
|
Nolagarabilzki Naturalezak!?, intzirikatzen da Leturia. . Bi higuinaldi izan ditut
|
orain
arteMirenekin, eta biak izan dute oinarritzat bere gorpuztasuna?. Haragiaren eta askatasunaren borroka edo, nazka?
|
|
|
Neuk izan behar dut nere geroaren aukeratzailea?. Baina ezin izan, Mireni loturik dagoeno. Eten eta ospa egin behar, hortaz, Ulises berrihonek,
|
orain
arteko guztitik urrun, askatasun berri baten eguratsetaraino?. Halasentitzen du bere burua trenean, 140 kilometro orduko abiaduran:
|
|
|
(...) Nekez bete dezake mugadunsorkariak mugarik ez duen arrenkura?. Ulertzen du
|
orain
, gertatu zaion fiaskoa erezergatik izan den: gizakiak egiaz maite duena absolutua izaki, Mirenez maitemintzean, absolutuaren gaitasunak eratxiki zizkion hari, liluraturik9 Hots, maitaleak, ez dauzkandohainak ikusten dizkio maiteari.
|
|
|
Txiripaz etorri naizmundura, txiripaz ezagutu zuten elkar nere gurasoek, eta hala Adanganaino. Eta jaioondoren ere, Zoriak gidatu nau
|
orain
arte, ta milatan hil nindekeen. Eta hil izanbanintz, ezertan ere etzen nere hutsunea nabaituko; ez bainaiz ni inor, ustekabehutsaren seme baizik(...).
|
|
|
Eta: ?
|
Orain
oraingo kezkaz blai blai egindako eleberri gotorra dugu, ta oraingo gazteenbiotzak zulatzen ditun minez iosia. Norberak aukera bearra du gai ta ardatz.
|
|
|
Bukatzeko, nahiz eta hipotesia garatzeko Sabino Arana Goiri eta Txillardegisubjektibotasun mota bat perfilatzeko neurri batean parekatu ditugun, Sabinok ez zuenlortu euskarari
|
orain
duen maila politikoa ematea. Halaber, maila pertsonal eta profesionalean egin dizkioten presio politikoen aurrean amore ez ematearren, zerrikeria etabazterkeriak larrutik ordaindu ditu, duintasunez, Txillardegik, horrek bere mailapertsonala erakutsi digularik.
|
|
|
euskara.
|
Orain
, berriz, zer da Euskal Herria? –Negatiboki aurrena: Euskal Herria ez da Foruak, edo Kontzertua edo Autonomia.
|
|
|
Ondoren datorrena UEUko soziolinguistika sailaren baitan burututako. Gazte euskaldunen lagunarteko hizkera hemen eta
|
orain
–izeneko ikerlanean jorratu nuen atal batenberridazketa da.
|
|
|
Transkripzioak ikusi nahi dituenak: Esnaola, I (1999) Gazte euskaldunen lagunarteko hizkerahemen eta
|
orain
. Bilbo, UEU.
|
|
|
hizkuntza partikularraren azterketa munduan sartu etaeuskararen egoerari buruz zertxobait esateko, oso modu laburrean bada ere, eta 2) egoerahorretan, omenaldi liburu honetan dauden lanek nolako lekua betetzen duten azaltzekoere. Hau espreski ondo egiteko, ordea, zenbait baliabide lortu eta zenbait baldintzabete behar dira,
|
orain
ematen ez direnak. Horregatik, orain aipatuko direnak nolabaiteko behin behineko iritzi batzuk izango dira bakarrik, eztabaidagarri gertatzekoasmoarekin.
|
|
|
Hau espreski ondo egiteko, ordea, zenbait baliabide lortu eta zenbait baldintzabete behar dira, orain ematen ez direnak. Horregatik,
|
orain
aipatuko direnak nolabaiteko behin behineko iritzi batzuk izango dira bakarrik, eztabaidagarri gertatzekoasmoarekin. Azken helburua litzateke orain arteko euskararekiko zientziagintzareneztabaida eta ebaluazioa egitea eta, ondoren, nondik norako ibilbideak jorratu beharkoliratekeen, eta nolako premiarekin, proposatzea.
|
|
|
Horregatik, orain aipatuko direnak nolabaiteko behin behineko iritzi batzuk izango dira bakarrik, eztabaidagarri gertatzekoasmoarekin. Azken helburua litzateke
|
orain
arteko euskararekiko zientziagintzareneztabaida eta ebaluazioa egitea eta, ondoren, nondik norako ibilbideak jorratu beharkoliratekeen, eta nolako premiarekin, proposatzea. Hona hemen iritzi batzuk:
|
|
|
– Euskararekiko
|
orain
arteko zientziagintza neurtzeko, irizpide ezberdinak erabildaitezke, adibidez: alderdi kuantitatiboak eta kualitatiboak, modu erlatibo edokonparatiboan kontsideratuz.
|
|
|
nagusien aldaketa (konduktismo erradikaletik moderatura bilakatuz, adibidez) eta ordezkapena (konduktismotik kognitibora pasatuz, adibidez) etsenplu onak dira.
|
Orain
ere hizkuntzarengarrantzia nabaria da, paradigma kognitibo erradikala formulatzerakoan, adibidez; baita komunikazioaren garrantzia ere, paradigma konduktista erradikaletikmoderatura bilakatzerakoan, adibidez.
|
|
|
2) Teoria batzuen zabalkunde eta aplikagarritasun orokorra, adibidez informazio edo komunikazio teoriekin gertatzen den moduan, gizarte harreman+ gizarte eraginakaztertzerakoan, modu honetan diziplinartekotasuna erraztuz. 3) Zientzia eta teknologia konputazionalak, zientzia mota guztietan aplikagarri eta guztien transformatzaile bihurtu direnak, bai teorikoki eta baita enpirikoki ere;
|
orain
ere, hizkuntzaeta informazio teoriak+ komunikazio teoriak oinarrian aurkitzen dira.
|
|
|
Honengatik guztiagatik, lan honetarako
|
orain
aukeratzen ditugun ardatzak hauexekdira: hizkuntzaren garrantzia eta komunikazioaren balioa, besteak beste, omenaldihonetan agertzen diren lanen arteko eta lan hauen eta Txillardegiren curriculumarenarteko lotura egiteko, gero honekin guztiarekin euskararekiko ikerkuntza zertan denerrazago ebaluatu ahal izateko.
|
|
|
soziolinguistika, psikolinguistika, etab.; eta horrela gertatzen dira, baitaere, aditu eta ikerlari gehiago geroz eta jantziagoak egotea, modu anitz honetanorokorki zein partikularki hartutako hizkuntzak aztertzean.
|
Orain
ere komunikazio teoria egokitzat hartzen da, gizarte diziplina guztietan komunikazioa aztergaibat delako, horrela aniztasu naren topagune eta erdigune moduan funtzionatu ahalizateko, jadanik bibliografian ere nahiko argi adierazten den moduan.
|
|
|
–Belatxe, an e halako e, harrobi zahar bat dago, eta han Belatxen,
|
orain
beleak hemendabiltza, baina lehenago belea hemen gutxi ikusten zen, beleak han egoten ziren, beno, hori izan da sasoia, Solluben ardia eta ganadu asko egon denean, beleak ona etorribeharrik ez du eduki, ze bertan edukitzen dute jaten eta, bada orain Solluben ez dagoezer, hara Belatxera joan, guztiz arrisku handia egon!, baina guztizko arriskua, inoiz joannaiz, eskola galduta ere, bele habiak egot...
|
|
|
–Belatxe, an e halako e, harrobi zahar bat dago, eta han Belatxen, orain beleak hemendabiltza, baina lehenago belea hemen gutxi ikusten zen, beleak han egoten ziren, beno, hori izan da sasoia, Solluben ardia eta ganadu asko egon denean, beleak ona etorribeharrik ez du eduki, ze bertan edukitzen dute jaten eta, bada
|
orain
Solluben ez dagoezer, hara Belatxera joan, guztiz arrisku handia egon!, baina guztizko arriskua, inoiz joannaiz, eskola galduta ere, bele habiak egoten ziren han, ezta?, eta huraxe habia hartzeko?
|
|
|
Sintagma batean, ondoko irudian gertatzen den legez, hiru azentu lexikal edukiditzakegu;
|
orain
arte ikusi dugun moduan azentu lexikal bakoitzak osagai bat sortukoluke:
|