|
2000
|
|
|
Narraziogintza honen bilakaeran, Aitzpea Azkorbebeitiaren iritziz, lehenengo narrazio liburutik bi berriago hauetara leku denboren koordenadei dagokienez egileak determinazio gehiagorantz eta errealitaterantz egin du: " Badirudi, beraz,
|
orain
arteko indeterminazio joera aldatu egin dela, lekutasunari dagokionez bederen. Aieru honek bat egingo luke, honela, Sarrionandiaren narrazio bildumetan narrazio fantasiatsu eta irrealetatik errealagoetarako garapena gertatu delako Kirmen Uriberen hipotesiarekin." (J.S.
|
|
|
Gerardo Markuletak liburu honek izan bide dituen iturrien aipamena jasotzen du bere erreseinan" Ereduen artean Hegoameriketako narratzaile" laburrak" aipatuko nituzke nik, Augusto Monterroso batez ere, baina baita Eduardo Galeano, Mario Benedetti eta Julio Cortazar. Ironia zorrotzari dagokionean, Ambroise Bierce eta H.J. Mencke gogoratzen zaizkit
|
orain
."
|
|
|
Poetaren bilakabidean garai hartako gustuak hor irauten dute, gustuko zituen idazleak ditu
|
orain
ere alboan, Pessoa, Kafka, Borges, metafisiko inglesak... Halere," sentsibilitate berri bat erne zaio hauen ondoan, militantziaren eta literaturaren bideak elkarganatu egin zaizkio.
|
|
|
Iñaki Aldekoak(" Joseba Sarrionandiaren poesia: Itsaso gartzeleratua", Hegats, 1989, I. alea, 5 or.) liburu honetan sumatzen den bilakaera aipatzen du, haren ahotsa
|
orain
" ahots nekatu eta etsitua" dela, kartzelaren zama bere gain daramanarena. Bereziki azpimarratzen du bere lehen liburutik hautatzen dituen poemen artean egin duen selekzioa eta berridazketa," Ez du idazten itsaso zabaletan zehar nabigatzaile inkonszienteak egingo zukeen eran, sufrimenduak ernarazten duen kontzientzia argitik baizik, alegia, poetak bere gorputzean" munduaren epilogoa" deitzen duen torturaren urraduren kontzientziatik." (8 or.)
|
|
|
Giro hau islatzeko hizkera bizia eta aberatsa erabili ditu. " Hizkeraren aldetik, euskarak
|
orain
artean behintzat oso berezkoak izan ez dituen giro ilun eta gordinenetara egokitzeko saio orekatua egin du Edorta Jimenezek, nola araztasun garbiegitik hala zabarkeria lotsagabetik ihesi." (Egunkaria I)
|
|
|
Laburpenerako joera hau sentimenduetan ere nabaritzen da, ez bere istorioek sortu dezaketen zirraran hori bakoitzaren sentipenetara eta sentitzeko moduetara mugatzen da, Arretxek bere istorioak kontatzeko duen eran baizik. Orain arteko grina, bere alderdi ezkutu hori ez erakustea izan da.(...) Honela, sentimenduek murritzak eta nahikoa laburrak izaten jarraitzen badute ere, Arretxeren luma aberastu egin da oraingoan, eta lehenagoko isiltasunak
|
orain
adierazpenarekin lotzen ditu. Burutik eta adimenetik baino gehiago, bihotzetik eta adimenetik datoz orain sentimenduak.
|
|
|
Orain arteko grina, bere alderdi ezkutu hori ez erakustea izan da.(...) Honela, sentimenduek murritzak eta nahikoa laburrak izaten jarraitzen badute ere, Arretxeren luma aberastu egin da oraingoan, eta lehenagoko isiltasunak orain adierazpenarekin lotzen ditu. Burutik eta adimenetik baino gehiago, bihotzetik eta adimenetik datoz
|
orain
sentimenduak. Eta aldaketa hau bai estiloan eta baita sortzen dituen zirraretan ere nabaritzen da.
|
|
|
Honela, narrazioen ostean sentsazio mingotsa utziz. Markos Zapiainek adierazi zuen bezala," Otamendik demagogiarik gabe, gehiegikeria barregarririk gabe,
|
orain
eta hemen dugun mina eta zikina eman digu, hizlau doi, dotore eta ederraz." (Egunkaria III)
|
|
|
Bestelako konparazioak entzun ditut han hemen: Espainia aldean
|
orain
urte batzuk modan egondako kronen mania, Italiako Gioventù Cannibale delakoa..." (Jakin 112)
|
|
|
Nire irakurketak eta nire asmoak mundu onirikotik errealistago batera joan dira
|
orain
dela hiru edo lau urte Carver irakurtzen hasi nintzenetik. (Argia 1739)
|
|
|
Fernando Barrena Txalapartako arduradunak liburuaren aurkezpenean esan zuenez, belaunaldi baten islada da liburua,
|
orain
40 urte inguru dituen belaunaldiarena, hain justu. Autobiografikotik asko ei duen nobela hau, komentua, sexu grina, militantzia abertzalea, erbestea eta ekintza armatuaren inguruan hezurmamitua izan da, eta egileak, polemikoa izan daitekeela aurreratu zuen.
|
|
|
beti bezain ongi idazten eta bere istorio eta mundua irudikatzen jarraitzen du: baina
|
orain
, gainera, narrazioaren erritmoa eta denbora kontrolatzea lortu du.(...)
|
|
|
|
Orain
, Mujikaren ikuspuntua objetiboagoa da. Bere beste lanetan hurbiltasun handiagoa ikusten zitzaion.
|
|
2001
|
|
|
Robbe Grillet: "(...) la función del arte no es nunca ilustrar una verdad(...), sino traer al mundo preguntas (y también quizás, en su día respuestas) que no se conocen a sí mismas.") 3
|
orain
artean idatziriko hiru lanetan hiru esperimentazio egin dituela esan daiteke, bilakaera narratibo horretan bata bestearen ondorio zuzen bihurtzen diren hiru saio, hain zuzen. Forma narratiboarekiko ardura hau XX. mendeko nobelagintzak izan duen
|
|
|
Gorago aipatutakoaren ildotik, nobelagintza honek irakurleari ematen dion interpretazio marjinera itzuli nahiko genuke
|
orain
. Eta interpretazio marjinaz ari garenez, ikus dezagun garaiko, eta orokorrean, gaurko irakurleek nola jaso dituzten Saizarbitoriaren nobelak.
|
|
|
Lehenengo argitalpenetik hogei urte pasa diren honetan, nekez aurkituko dugu 100 metro irakurri ez duen euskal literaturzalerik. Nobelak
|
orain
artean izan dituen hamar argitalpenak edo lau itzulpenak geurean titulu bakanen batzuk izan duten arrakastaren lekuko ditugu. Hori gutxi balitz, nobela hau 1985ean Alfonso Ungriaren zuzendaritzapean egindako filmaren oinarri ere badugu.
|
|
|
Dudarik ez dago, gehienetan hala gertatzen baitzaigu, luzaroan zerbaiten esperoan gaudenean gure espektatibak ez direla betetzen, edo espero genuen horrek ez gaituela erabat asetzen. Ez da hau, inondik ere,
|
orain
argitara emandako Saizarbitoriaren azken nobelak, Hamaika pauso k, irakurle honengan sortu duen inpresioa.
|
|
|
Laugarren nobela honetan, nobela irakurtzen hasi orduko igartzen den saio literario ausarta egin du Saizarbitoriak. Hamaika pauso, gure iritzi apalean, Saizarbitoriak
|
orain
artean egin duen ahalegin anbiziosoena gerta daiteke, nobelaren beraren luzeraz haratago, kontaketa biribila, oso" lotua" eskaintzen digulako. Forma eta egitura literario berri bat egiten saiatu da egilea, bere hitzak erabiliz" abentura literario" berri bat.
|
|
|
1976an argitara eman zuen 100 metro k aurreko nobelak sortu zituen igurikimenak bete zituen. Bigarren nobela honek aurrekoaren arrakasta gainditu egin zuen eta honen frogagarri ditugu
|
orain
artean izan dituen lau itzulpenak (gaztelania, frantsesa, ingelera eta italierara itzuli dute) eta kaleratu diren hamar argitalpenak.
|
|
|
Honen ondorioz, Saizarbitoriaren nobelarik biribilena den honek, ez zuen bere beste bi nobelek lortu zuten irakurleria zabalik eduki. Eta beldur gara ez ote den
|
orain
ere beste hainbeste gertatuko.
|
|
|
" Jakin nahi nuke nork betetzen duen
|
orain
nik utzitako zelda...
|
|
|
" Eta
|
orain
, hitzaren polisemia profitatuz, Marginalia izendatu nahi dudan liburu bat diat esku artean. Gure hizkuntzaren marginalitatea, estatuarekiko gure marginalitatea, gure bizitzaren herbeste marginalitatea eta beste adierazi nahi diat tituluan." (Marginalia, 123)
|
|
|
" Ispiluok,
|
orain
arte ez dugu esan benetan zaretena." (Rilke)
|
|
|
Baina,
|
orain
arte, idazle biongan ispiluak ipuingintzan izan duen lehen esanahiez aritu gara, baina gure liburuaren helburua batez ere poesiari begira dagoenez, genero bien arteko orekan aztertuko dugu sinbolo honen eragina, Atxagaren eta Sarrionandiaren lana, beraz, poesiaren ikuspegitik begiratu dugu, beti ere ispiluaren esanahia aztertzeko asmoarekin.
|
|
|
Hiru aipamenetan, etorkizuna heriotzarekin lotzen da. Baina ez da hori
|
orain
garrantzizko duguna. Ispilua urezkoa da, airezkoa da, hodeizkoa ere bai, ilargia bera eguzkiaren ispilua da, eta Fata Morgana airean agertzen den bezala, zeru armadak hodeietan agertzen dira.
|
|
|
Escher, gainera, oso irudigile garrantzizkoa da Sarrionandiaren lanean, ez baikenuke ahaztu behar, eta horretaz luzeago jardungo gara hurrengo atalean, Izuen gordelekuetan barrena liburuko azalean agertzen den irudia Escher en ezin litekeen mundu bat dela, Eskailera gora eta behera deiturikoa. Baina
|
orain
begira dezagun Objektuak kalearekin grabatua. Etxe barneko irudia begiratzen du ikusleak, baina zerbait arraroa gertatzen da:
|
|
|
Beti jarraitu diogu arrasto berari. Errealitatea fikzio bihurtzen ikusi dugu zine pantailan, itxura aldatzen ispilu baten ate ostearen miasmetan; hirugarrenez begiratu behar diogu
|
orain
aurrez aurre itxuraldaketari.
|
|
|
La canción del viejo marinero deitzen da, eta Joseba Sarrionandiak ipuin bateko lan moduan ere hartu du. Oraindik
|
orain
Pamiela etxeak argitaratu dio Sarrionandiari horren itzulpena, marrazki beraz hornitua.
|
|
|
Ez noa
|
orain
oihartzun zehatzak azaltzera, ezta influentzia aztarnak banan banan aipatzera ere. Erromantizismoak sortu duen bidaia mitologia aipatu nahi nuke, eta ahal dela, bere esanahia azaldu:
|
|
|
|
Orain
, alabaina, beste bikoiztasunez ari gara, bizieraren eta idazkeraren artean sortzen dena, norbera izan denaz orain idazterakoan sortzen den mugimendu bikoitzaz ari naiz, autobiografia guztiek eskatzen duten era bateko eta era bereko hurbilketaz eta urrunketaz, izaeraz eta ahotsaz, aspaldiko bizieraz eta gaur papereratzerakoan sortzen den irudiaz. Bikoiztasun honetan sortzen da poetaren memoria.
|
|
|
Orain, alabaina, beste bikoiztasunez ari gara, bizieraren eta idazkeraren artean sortzen dena, norbera izan denaz
|
orain
idazterakoan sortzen den mugimendu bikoitzaz ari naiz, autobiografia guztiek eskatzen duten era bateko eta era bereko hurbilketaz eta urrunketaz, izaeraz eta ahotsaz, aspaldiko bizieraz eta gaur papereratzerakoan sortzen den irudiaz. Bikoiztasun honetan sortzen da poetaren memoria.
|
|
|
Eszena sinplea da. Argazki bat nola egin zuten hirurak aspaldian, aspaldiak soilik duen goxotasunean, baina liburu honek ez du goxotasunerako joerarik eta kontraste bortitza erabiliz, lehen alditik
|
orain
aldira ekartzen du eszena idazleak:
|
|
|
Zabaldu egiten zaigu
|
orain
hitz jario honen norabidea, zeren galdera eta erantzun berriak jartzen dizkigu Sarrionandiak irakurketaren beso artean. Poetizazio joerak irudia hartzerako orduan, etsipena bilatzen dute, irudiaren bukaera puntuak ez du, ez izadia, ez edertzat duguna aukeratzen:
|
|
|
Identifikazio eta batasun joko horrek ondorio larriak dakarzkio irakurleari. Ikusle gisa filmaren narratibitatea zein den eta nola jokatzen duen ikastera behartua izan den bezala, irakurlea
|
orain
behartua dago irudietan oinarrituriko poesia hori irakurtzen ikastera.
|
|
|
Zinemak egiten duen aldaketarik nagusiena honetan datza: mezua ez dago
|
orain
fabulan, baizik eta fabula eratzeko erabiltzen ditugun elementu guztien arteko loturan; ez objektuan, baizik eta objektu arteko nexoek sortzen dituzten irudi eta zeinuen sujerentzian.
|
|
|
udan gertatzen den poema bat, edo udari buruzkoa. Semantikak agintzen du
|
orain
, udarekin loturiko irudiak datozkigu: masustak, sosegua, arratsaldeko baretasuna.
|
|
|
Poemak adierazten duena, azken finean, bizitzaren eta literaturaren arteko amildegia da. Poema honen bizkia gogoratu genuke
|
orain
eta bien arteko paralelotasunaz ohartu, sufrikarioan ezerk ez baitu zentzurik(" Dena eza, dena gabezia eta dena mingarria" GP, 48), ez literaturak, ez bizitzak:
|
|
|
Ekintzaren eta literaturaren artean du
|
orain
bihotza erdibitua Sarrionandiak. Baina ez hori bakarrik, orain ere zalantza iraultzaren funtziora luzatzen da, Marginalian argitaratu testu honen arabera, nahiz eta Sarrionandiak utopian sinestu:
|
|
|
Ekintzaren eta literaturaren artean du orain bihotza erdibitua Sarrionandiak. Baina ez hori bakarrik,
|
orain
ere zalantza iraultzaren funtziora luzatzen da, Marginalian argitaratu testu honen arabera, nahiz eta Sarrionandiak utopian sinestu:
|
|
|
hitzaren eta objetuaren arteko borrokan geratu da, bien arteko distantzia lotu nahiz. Eta hori da Sarrionandiak
|
orain
egiten duen galdera: nola aldatu gauza, gizartea, mundua... hitzaren bidez?
|
|
|
" Jakin nahi nuke nork betetzen duen
|
orain
nik utzitako zelda" (P, 205)
|
|
|
Pentsakizun barrokoan, mundua den irudi hau heriotzan askatzen da, egia zen Jaungoikoarengana heltzen zen unean.
|
Orain
ez dago federik. Heriotzan, zain dugu Ezereza.
|
|
2002
|
|
|
Bat gatoz I. Aldekoarekin (1998), esaten duenean eleberri hori, A. Lertxundiren Hamaseigarrenean aidanez eleberriarekin batera, 1980ko hamarkadako onena dela. Lau hizkuntzatara itzuli duten eta
|
orain
arte hamahiru edizio saldu dituen Bi anai eleberriak Paulo eta Daniel anaiek Obabako ingurune bihozgabean daramaten bizitza kontatzen du. Baina ziur aski lorpen handiena zenbait narratzaile erabiltzea da (txoria, katagorria, sugea eta antzarak), narratzaileok indartu egiten baitute errugabearen sakrifizioaren narrazio tragikoa.
|
|
|
Bi lehen eleberri haiek lortu zuten arrakastaren parekoa izan zen hirugarrenak sortutako harridura. Nahiz eta Ene Jesus (1976) hark 1982ko Kritika Saria irabazi, hiru edizio besterik ez dira egin
|
orain
arte, eta bere garaian" zientifikoa" eta" zaila" zela esan zuten zenbait kritikarik. Izan ere, Ene Jesus aurrerapauso bat zen autorearen bilakaera literarioan, bere garaiari aurreratuz, irakurleen aurreusteak apurtzen zituen aurrerapauso interesgarria.
|
|
|
Grande Place, Ed. Akal, 1985], bi planotan kontatutako bidaia iniziatiko, politiko eta sentimentala, Olagarroa (1987), 1986ko Azkue Saria irabazi zuena, eta Melvilleren irakurle den protagonista presoaren patu tragiko saihestezinaren ingurukoa, eta, azkenik, Gela debekatua (1998), giro gotikoan kokatua; Arantxa Urretabizkaiaren Zergatik Panpox (1979) [itz.: ¿ Por qué, Panpox?, Ed.
|
Orain
, 1995] eta Koaderno gorria (1998) eleberriak; M. Erdozaintzi Etxarten Gauaren atzekaldean (1982) eleberria; Joseba Zulaikaren Zu zara... (1982); Patri Urkizuren Etsipenez (1984), eleberri gisa emandako oroitzapenak; Pello Lizarralderen Hatza mapa gainean (1984) eleberri onirikoa; Felipe Juaristiren (1957) Arinagoa duk airea, Absalon (1990) [itz.: Más leve que el viento, Absalón, Ed. Vosa, 1993], 1990eko Kritika Sariaren irabazlea; Juan Luis Zabalaren (1963) eleberrigintza; Ramon Saizarbitoriak 1990eko hamarkadan argitaratutako eleberriak; Yolanda Arrietaren Jostorratza eta haria (1998), edo azken urteotan kaleratu diren zenbait eleberri psikologiko, hala nola, Jokin Muñozen Joan zaretenean (1997); Th..
|
|
|
Beste hainbat desehorzketa aitzakia dituzten bost narrazio luzek osatzen dute Saizarbitoriaren azken liburua, Gorde nazazu lurpean (Erein, 2000). Liburuaren harrera bikainaren adibide ditugu
|
orain
artean lortutako sariak: Kritika Saria 2000, Beterriko Liburua Saria 2000 eta Euskadi Saria 2001 Horiezaz gain, 2001 urteko Espainiako Narratibako Sarian finalista izan zen.
|
|
|
Bere azken eleberrian, Sisifo maite minez (Txalaparta, 2001) izenekoan, amodioaz, desiraz, maiteminaz... hitz egiten digu, berriro ere, Mintegik. Baina oraingo honetan inoiz baino luzeago, zehatzago, ausartago heltzen dio gaiari, eta, hori dela eta,
|
orain
arteko eleberririk biribilenaren aurrean gauden susmoa dugu. Maitemintzeak muturreko egoeretara eraman gaitzakeela frogatu nahi izan du egileak.
|
|
|
(1963) aipuan adierazten zaigun bezala, zeru zati bat ikustean heriotzak ematen dion beldurretik urruntzen duen ihesbidea zabaltzen zaio. Une labur horietan lortzen du mundutik bereiztea, eleberrian barrena errukirik gabe inposatzen den
|
orain
mehatxagarritik bakartzea.
|
|
|
Babilonia, Acento, 1999], autorearen ezagunena eta maitatuena da. Horren froga dira
|
orain
arte izandako hamahiru edizioak eta saldutako 30.000tik gora euskarazko aleak. Hau gutxi balitz, euskal gazteek beren nobela kuttuntzat hartu zuten Atxaga, Follet, King, Allende eta beste zenbait idazleren lanekin batera (ik.
|
|
|
Amaia Ezpeldoi detektibea da Itxaro Borda (1959) Iparraldeko idazlearen polizia nobeletako protagonista. Autorearen ibilbide literarioan badaude poesia (Bizitza nola badoan, Maiatz, 1984; Krokodil bat daukat bihotzaren ordez, Susa, 1986; Just Love, Maiatz, 1988; Allegro ma non tropo, Ed. Hiru, 1989; Bestaldean, Susa, 1991;
|
Orain
, Susa, 1998) eta narratiba lanak, baita konta ezin ahala kolaborazio, hainbat literatur aldizkaritan, esaterako, Maiatzen. Haren lehen nobelak, Basilikak (Susa, 1984), nahiz polizia edo detektibe nobela ez izan, Bordaren estilo narratiboaren ezaugarri nagusiak biltzen ditu.
|
|
|
Bere azken eleberriak, Arrainak ura baino (Kutxa, 1998; Elkarlanean, 1999) Irun Hiria Eleberri Saria irabazi zuen 1998an. Literatur lan horiez gain, Sukaliztegi partikularra(
|
Orain
, 1996), eta Luis Irizar sukaldariarekin eta Julian Bereziartua medikuarekin lankidetzan egindako Erabateko Sukaldea (Ttarttalo, 1998) plazaratu ditu.
|
|
|
ekintza" heroikoak" egiteagatik zigortu zuten alemaniar terroristaren oroimena. Horregatik aldatuko dio izena Vladimirri, Rita eta Hansen semeari, Leninen gorazarrez aukeratutako izen horrek aita oroitarazten diolako, Rita gaztetan liluratu zuen aita iraultzailea,
|
orain
kartzelan dena. Umore beltzak, korrosiboak zeharkatzen du Arrainak ura baino eleberria alderik alde, frustraziorik handienean bizi den protagonista gizagaixo honen patu tragikoa ulertzeko beharrezkoa den umoreak, hain justu.
|
|
|
Edu dugu istorioaren narratzailea eta irakurleari etengabe egiten dizkion iruzkinengatik(" lehenago erran ez badu,
|
orain
dut parada" [155]," oroit gizonezkoen lagun taldetako kideek lehenago egin sailkapena" [167],...) aitortza luze gisara kontsidera genezake Rock" n" Roll. Eleberriaren kontatzen direnak, 1999ko abuztuaren 4tik 23 bitartekoak dira, Iruñea izan daitekeen hiri batean, uda sargorian gertatutakoak.
|
|
|
Gauzak horrela planteatuta, interesgarria izango litzateke euskal kritika publikoak azken hamarkadetan izan duen garapena zehazki aztertzea eta euskal liburugintzaren bilakaera garaikidean merkatu estrategia berriek izan duten eragina zehaztea. Edonola ere, dudarik ez dago, inoiz baino kritika publiko gehiago egiten dela gaur egun eta behiala ezinezko ikusten ziren hainbat errealitate (telebista, irratia, Internet...)
|
orain
eskura dauzkagun tresnak direla. Euskal literaturak inoiz baino presentzia handiagoa du gaur egun komunikabideetan.
|
|
|
Alegia, idazleok kaleratutako lanak kritikarien arreta, onespena lortuz doazen neurrian (Miren Agur Meaberen poema liburuak 2001ean erdietsitako Kritika Saria ere hortxe dugu), euren izaera marjinala ere gaindituz doazela esango genuke. Azken batean," euskal emakumezkoen boomaz" mintzo garenean,
|
orain
artean erdietsi gabeko oihartzuna da adierazi nahi duguna13 Beraz, gai honi buruzko ikerketa kuantitatibo sakonagoen beharra berriro ere aitortu arren, euskal emakumezko idazleen izaera marjinala gainditzeko bidean urratsak egiten ari direla nabarmendu nahi genuke.
|
|
|
Azken hamarkada honetan argitaratu diren zenbait literatur historia begiratu besterik ez dago irizpideak guztiz aldatu direla ikusteko. ...a emandako Literatura Vasca Siglo XX (Etor, Donostia, 1990), Euskal literaturaren historia txikia (Erein, Donostia, 1997) eta Euskal Literatura XX. mendean (Prames, Zaragoza, 2000); J.B. Orpustanen Précis d" histoire littéraire basque() (Izpegi, Baigorri, 1996); Xabier Etxanizen Euskal haur eta gazte literaturaren historia (Pamiela, Iruñea, 1998); Patri Urkizuren Historia del teatro vasco(
|
Orain
, Donostia, 1996) eta berak zuzendutako Historia de la Literatura Vasca (UNED, Madril, 2000); Iñaki Aldekoak apailatutako Mendebaldea eta narraziogintza (Erein, Donostia, 1998) eta euskal poesia modernoaren bilakaera aztertzen duen egile beraren Antología de la Poesía Vasca (Visor, Madril, 1993).
|
|
|
Zergatik, Panpox (1979) [itz.: Por que, Panpox?, Llibres del Mall, 1986; Ed.
|
Orain
, 1995] eleberri laburra da autorearen lanik ezagunena. Ongi idatzitako eleberri liriko bikaina da.
|
|
|
Par. Erraniko guztia
|
orain
laburzki erranik: bata existitzen ez baldin ba da, existitzen eztela erran ba genu, ¿ zuzenaz ez othe ginake mintzatuko?
|
|
|
Bat. Lurralde Historikoetako Iraskunde doiek, heuren lurralde barruan, ariel jaurpidea eukierazo, jarri ta edutu ahal izango dabe, hurrengo arielok ezik, arean Errenterietako Sarkizunetan horniduak diranak, Jimelketa Fiskalaren bitartez
|
orain
batzen diranak eta alkoholen gaingo ezarpena, honeen arauketea Estaduaren eskukotasun dalako.
|
|
|
Lehenengo. Errenteri Sarkintzea osotuten daben arielen araukatze, zuzemen, azterkuntza, berrikuste ta diru batzea, Jimelketa Fiskalen bidez
|
orain
batzen diranak eta alkoholen gaingo ezarpena.
|
|
|
Seme barrijak agertu jakoz
|
orain
Euzkadi' ri, eta eurok ez ei dabe biar uzkurtzarik. " Utzi Jaungoikua" esan dabe, eta Lagi Zarra' gaz bakarrik geldituten ei dira.
|
|
|
Egunokaz atun apurrak ikusi dogu.
|
Orain
deun Kepa aurregunera arte ezkara kontixu etxera etorriko, esan dausku adiskide batek. Tira ba, arrain asko artu ta ondo ibili.
|
|
|
Baztarrak legortuta dagoz eta luginak eurijari itxaroten dagoz. Eurija ze aldintsuba
|
orain
ixan leiteken iñork eztaki. Errukituko da Goikoa...
|
|
|
Dictadura zale eta euzkotar arrotzak ixan diranak geure Ama" ri eta eurenari kalte geyen egin dautsoenak eztauke
|
orain
indarrik, baña ez uste orrek jausi dirala eta Aberrija arerijo barik dagubanik, ez. Orain agindari dagozanak beste jantzikera bat daukoe ganetik, baña barruba, lenguak baxen ustela; orrei ez ziñistu guzurra baño eztarabille ta.
|
|
|
Ispasterreko jayak amaitu ziran eta
|
orain
Mendexa" kuak doguz ganian. Bat baño geyago egongo da estitan orrelan ibilteko jairikjai... edo ardaurik ardau.
|
|
|
Eta
|
orain
argitu daigun esan nai geunkena. Gure izkuntzea gexogexorik egona da; oraintxe bizkortuten asi da, jagiten be asi yaku bata.
|
|
|
Eztakit non errua dan; dana dala, orrek azkena biar leuke. Laster asiko dira lanian, euzkerea ikasten, abestijak eta abar, eta ordubantxe edo lagako dautse
|
orain
arteko zeregiñari. Tira ba, asi arin, orduba onezkero ixango da ta...
|
|
|
Gero Lagi Zarra" tzaz jardun eban.
|
Orain
, emakumiak gixonak baxen gogotxu ekin biarko dabe aberri lanetan. Gixaldi onetako 31 urtiotan, abenda buztartubak buru yaube egiten ikusi doguz; euren eskubidiak galtzen bat bere ez ostera.
|
|
|
ARRANTZALIAK. Egunotan papardua polito dakarre. Arrañau aldi baten ezan agertu be eiten, eta
|
orain
berau ugarijena. Besigua ostera beste leku batzutarantz yuan yaku edo, kayan bixi ta urtian bost edo sei bisigu oskil baño eztoguz jaten ba.
|
|
|
Bai, eta hura bera, Antiphon.4 Bainan, zertara dathor hori
|
orain
.
|
|
|
Bere lehen gaztazarotik, elkhar hizketok behin eta berriz iraganazi ditu Antiphonek bere izpirituan.
|
Orain
, bere aiton eta izen bereko denaren ondoan dago, zaldien gorabeheretan sartua, eta haiei dagoten antzeari emana. Nahi baldin ba duzu, haren galde ioan gintezke.
|
|
|
Iakin ezazu eder eta iankotiar dela philosophi hautemanketarako duzun lehia. Bainan zure izpiritua frogapean iartzea beharreko duzu,
|
orain
gazte zareno, jendeak alphertzat eta erausi hutsekotzat dadukanean ari izaitea. Bertzelarik, zail izanen zaitzu egiaren ardiestea.
|
|
|
Ederki; zure asmoari gehitu beharrekoa
|
orain
ikhusiren duzu: behar bezala ari zaitezen, idea badela izan uste izaitean eta hypothesis horren ondorenak aztertzea, aski ezta; noraezeko duzu, gainera, idea existitzen eztela uste izaitea.
|
|
|
Herri xeheak eztaki ikasketa hauk eta gauzeri buruzko ibilketa hauk egiteke egiaren arkhitzea alpherreko lana denik. Baina,
|
orai
, Parmenidek Sokrateren eskariekin batean ditu nireak ere, eta aspaldi ez ta, nik ere entzun diezodan.
|
|
|
Par. Bertze gauzaren baitan baldin ba litz, hunek inguratua legoke, obo baten bait legoen, eta gauzari lekhutan ukhitzen.
|
Orain
, erragun: bat dena, zathigabea dena, eta oboaren ezer eztena, mila puntutan ukitua izatea, ezineko da.
|
|
|
Par.
|
Orain
, bada; ez ahal dugu erran bata horrek lekhuren baten hartzea ezineko duela, eta halaber, zerbaitengan izaitea ere?
|
|
|
Par.
|
Orain
, ikhus: berekiko ala bertzekiko, differentearen muinkide edo erdikide dena, beregan ala bertze gauz hortaz ahantzagabe da, baldin berdintasunaren muinkide den hori ahantzeko ba da.
|
|
|
Par. Hunela, beraz, bata hori nehola ere aldiaren kide ez baldin ba da, etzen nehoiz bilhakatu, ez izan, ez bilhakatu izan ere;
|
orain
, ezta bilhakatu, ez bilhakatzen, eta izan ere ezta; eta oraindik, ezta bilakatuko ez bilhakatua izan izanen da, eta izan ere izanen ezta.
|
|
|
Par.
|
Orain
, erragun: eztenak, eta eztelakotz ba ahal dezake ukhan ezer ere bere denik?
|
|
|
Par.
|
Orain
, numeru bakhoitza izanaren muinkide baldin ba da, numeru horren zathi bakhoitza ere, izanaren muinkide othe?
|
|
|
Par.
|
Orain
, erragun: bertze gauza norberagan duena, muga bat da.
|
|
|
Par.
|
Orain
, bada: osoa bere zathi batzuetan ez baldin ba da, ez hekietarik baten soilik ez eta guztietan ere, nahi eta nahi ez bertze gauzaren baten baithan izanen da, edota lekhurik ere hartuko eztu, betheko eztu, nehon ere izanen ezta.
|
|
|
Par.
|
Orain
bada: bethi gauza berean dena, nahi eta ez, egonean da.
|
|
|
Par. Eta
|
orain
: gauza heiek batzuetaz bertze eztirela guk erranikoak, ez zathi, ez oso, ez differenteak eztirenak, berdinak dira.
|
|
|
Par. Hortaz, bata garaitikoetaz bertze baldin ba da, eta garaitikoak bertze batari buruz, hau, bertzeren muinkide delarik, garaitikoak muinkide diren gauzaz bereaz muinkide da, eta ez gauza differentaren.
|
Orain
bada: gauza beraren kide dena, ahantzeko da; egia ez othe?
|
|
|
Par.
|
Orain
bada, bertze korapilo bat agertzen zaiku. Batak bere buruari ukhitzea eta halaber, bertzeeri, ohar ezazu.
|
|
|
Par.
|
Orain
bada: bata ezik bertze diren gauzak, bata eztirela eta hunen minkide eztirela ere, erran dugu; hartaz bertze baitira.
|
|
|
Par.
|
Orain
bada: handitasunaren edo hedagoraren eta tipitasunaren eidea biok existitzen ez ahal dute?
|
|
|
Par.
|
Orain
, ordea, ikhus: bata, bertze gauzak baino handiago ez tipiago ez baldin ba da, behar beharrez, possible ezta gauzok gaintutzea, ez eta hekietaz gainditua izaitea ere.
|
|
|
Par.
|
Orain
bada: bertze batean den gauza bat, bera baino handiagoan dateke, bera tipiago izanik.
|
|
|
Leon, horrek dira berotasunak. Zelan
|
orain
–Zeure uko horreen ostean ni beste bategaz...
|
|
|
Eta geroago be, betiko edo, zuk eta harek hain urrunera.
|
Orain
, berriz, leitekena da, gugandik hurre hurrean...
|
|
|
Haundia zan, horraitino, hango gau batzarren entzutea. Entzute horrek
|
orain
be, ba dirau.
|
|
|
Horraitino, pertsonai nagusien ezizenak eta basetxe biren izenak, ez dira egiazkoak, hain zuzen, Ezenarro eta Galardi. Giroa ta buruerak
|
orain
berrehun urte zirelakoak edo. Gure mitologian arnas hartu dot.
|
|
|
" Ceta" ipinten dabe
|
orain
.
|
|
|
Zu jaio eta hazi zinanean, ni orduko be, zaharra nintzan eta asko ikusia. Aspaldietan hazurruts bizi naz eta
|
orain
azalik be ez dot. Antzinarik etsita nago, baina zeregin handirik be, ez dot eta, egon, hementxe egon.
|
|
|
Lehen bai, ba neban ura be. Horraitino urteen urteez, idortu egin zan, eta
|
orain
idorrune hutsa da, sikua, agorbazterra.
|
|
|
Itsas, zure adiskideago izango naz laster. Nik zugaz,
|
orain
baino egote luzeagoak egingo. Kutunagoak.
|
|
|
Poz pozik
|
orain
, e?
|
|
|
Nire egonarriaren kaikuak gainez egingo baitu.
|
Orain
, elkarrengandik banandu baino lehen, ezaugarri nabaria emango didazu.
|