|
2001
|
|
|
Eta integrazio faktore inportanteenetako bat, hain zuzen, euskararen irakaskuntza izan dela uste dut. noski, bakarra, hemengo
|
lan
baldintzak, bizimodu, osasun eta gizarte zerbitzuen kalitate onak ere berea eragin baitute, udaldian beren jatorrizko autonomietara joatendi renean argi ikusi ohi dutenez. Baina edonola ere, Bizkaialdean behintzat, garbi nabari da zer nolako harrotasunaz presentatzen dituzten etorkinek beren seme alabak edo ilobak" euskaraz ondo dakitela" azalduz, berek euskara ikasteko izan ez zuten aukera, beren ondorengoengan behintzat konplitu dela ikusiz.
|
|
2002
|
|
|
Unibe rtsitate publikoen finantzazio sistema zuzengabea da oso. Unibertsitate ikasketak dituzten langileen soldatak garaiagoak dira beste langileen soldatak baino, etabe ren
|
lan
baldintzak ere hobeak dira. Izatez, unibertsitateko ikasketek bizitza osorako onurak ekartzen dizkiete ikasketak gainditzen dituzten ikasleei.
|
|
|
Hau da, gaztea da gehienbat eta jarrera positiboa du oro har, baina oso
|
lan
baldintza eskasetan aritzen da, hainbat eta hainbat zailtasun aurkitzen baititu: dela jakintza alor gehienetako euskarazko tradizio falta, dela irakasgai desberdinak aldi berean azaldu beharra, zein eskolen prestaketan ordu asko eman beharra, edo tesia egiteko (eta, beraz, norberaren promoziorako) denbora eskasia, eta beste.
|
|
2003
|
|
|
Zinez uste dut beren eskuzabaltasuna txalogarria dela, eta zailtasun guztien aurrean tinko jokatzeak duen meritua azpimarratu behar da. Nolanahi ere, pairatu behar izan dituzten
|
lan
baldintza urriek sektorea markatu egin dute. Baldintza horiek kasu askotan mugikortasun handia ezarri dute eta" beteranoak" euskal kantetan agertzen bazaizkigu ere, sektorearen ezaugarria gehiegizko mugikortasuna da, horrek dituen ondorio latzak kontuan hartuz:
|
|
|
Kalitatezko zerbitzua eskainiko dugula esango dugu EH osoan herritar heldu guztiei euskara ongi, baldintza eta bitarteko duinekin eta azkar ikasteko eskubidea bermatzeko gauza garenean. Bestalde,
|
lan
baldintzen hobekuntza ezin dugu oinarritu orain arteko kontresanean: lan baldintzak hobetzeko matrikula igo behar dugunez ikasleak galduko ditugu, beraz, ikasleak ez galtzeko lan baldintza kaxkarretanaritzera zigorturik egongo gara.
|
|
|
Bestalde, lan baldintzen hobekuntza ezin dugu oinarritu orain arteko kontresanean:
|
lan
baldintzak hobetzeko matrikula igo behar dugunez ikasleak galduko ditugu, beraz, ikasleak ez galtzeko lan baldintza kaxkarretanaritzera zigorturik egongo gara. Irtenbidea administrazioek euskara dohainik ikasteko eskubidea bermatzea da, eta zerbitzu publikoa eskaintzen duten irakasleen lan baldintza duinak ziurtatzea.
|
|
|
Bestalde, lan baldintzen hobekuntza ezin dugu oinarritu orain arteko kontresanean: lan baldintzak hobetzeko matrikula igo behar dugunez ikasleak galduko ditugu, beraz, ikasleak ez galtzeko
|
lan
baldintza kaxkarretanaritzera zigorturik egongo gara. Irtenbidea administrazioek euskara dohainik ikasteko eskubidea bermatzea da, eta zerbitzu publikoa eskaintzen duten irakasleen lan baldintza duinak ziurtatzea.
|
|
|
lan baldintzak hobetzeko matrikula igo behar dugunez ikasleak galduko ditugu, beraz, ikasleak ez galtzeko lan baldintza kaxkarretanaritzera zigorturik egongo gara. Irtenbidea administrazioek euskara dohainik ikasteko eskubidea bermatzea da, eta zerbitzu publikoa eskaintzen duten irakasleen
|
lan
baldintza duinak ziurtatzea. Horixe da modu bakarra kontraesana gainditzeko; bestela, beti izango da HEA bazterreko jarduna.
|
|
|
Euskara ikastea izugarri garestia da, matrikula altuegiak dira eta norberarenhizkuntza ezagutzeagatik ezer ordaindu ez bagenu ere, herritarrak uxatzeko moduko matrikula prezioakeskaintzen ditugu. Dena den, matrikulak, oraindik ere, altuagoak ez badira irakasleek derrigorrez onartu behar dituzten
|
lan
baldintza eskasei esker da. Hori gutxi balitz, ikasi ahal izateko ikaslea merkatari bihurtu behar dugu eta pegatak, kamisetak, kalimotxoak, zozketak eta abar matrikularekin batera jasotzen ditu.
|
|
2004
|
|
|
" Uzinetako, miagia suerte guzietako langileak.../ Bash errietan egonki eta gogorki lanari eman laborariak..."(" Jauna mintzo", 1960). Langileria borrokaren irudi bihurtzen du, eta mailu kolpe bakoitza, herriaren indarraren sinbolo, askatasunerako pauso bat da(" Behereko lantegietatik", HH, 115 or.). Poesia baliatuko du salatzeko langileen esplotazioa,
|
lan
baldintza gogor eta itogarriak, uzinen itxiera, langabezia... (ik.
|
|
2006
|
|
|
Ikasleek ere oso ondo baloratzen dituzte ikastaroak, eta ikasteko berehalako ilusioa azaltzen dute. Dena den, ikasleen berezko arazoengatik(
|
lan
baldintza gogorrak, txanda aldaketak lanean, etxez maiz aldatu beharra...) zenbaitetan asistentzia ez da oso ona izaten. Ikastaro hauekin mundu berri bat irekitzen zaie ikasleei; izan ere, kaletik doazela ez zaizkie arrotzak egiten ikusten dituzten kaleko errotuluak, kartelak...
|
|
|
5 irudian, dimentsio horren alderdi bakoitzaren datuak aurkezten ditugu. Bertan ikus daitekeenez,
|
lanerako
baldintzak alderdia da ikastetxeetan era positiboagoan nabarmentzen dena.
|
|
|
Bestalde, urriaren 1eko 228/ 2002 Dekretuak, Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitatez kanpoko irakasle funtzionarioen
|
lan
baldintzak arautzen dituen hitzarmena onartzen duenak, bere 6 artikuluan hainbat bide irekitzen ditu:
|
|
|
228/ 2002 Dekretua, urriaren 1ekoa, Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitatez kanpoko irakasle funtzionarioen
|
lan
baldintzak arautzen dituen hitzarmena onartzen duena (EHAA 204,).
|
|
|
4
|
Lanerako
baldintzak (argia, tenperatura, altzariak...) dira positiboen baloratzen diren alderdiak. Aldiz, gutxien baloratzen dena segurtasuna (segurtasun neurriak, materialen segurtasuna...) da.
|
|
2007
|
|
|
Gobernuaren irteera hori benetan bitxia zen; izan ere, berez, onartzen zen tramankulu sindikal hark garaiko langile eta enpresaburuen arteko arazoak konpontzeko (soldatak edo lantegiko lan harremanak, kasu) ezin zuela balio. Lege horren arabera, enpresetan
|
lan
baldintzak eta soldatak enpresaburuen eta langileen arteko ordezkariek hitzartu ahal izango zituzten, nahiz eta negoziazioak Sindikatu Bertikaleko egituran egiteko beharra mantendu. Bestalde, handik urte gutxi barru Langile Batzordeak sortu ziren, hau da, langileriaren mugimendu berriaren ikur modernoa, langileen abiapuntu bateratua, ideologikoki zabalik, klaseko erakundea (Amsden 1974).
|
|
|
Hori dena kontuan izanik, 1956ko greba handiak aztertzerakoan ikus daiteke nola grebalariek soldaten igoera,
|
lan
baldintzen eta lan harremanen hobekuntza (hau da, lehen ere eskatu ziren hobekuntzak) eskatzen zuten; baina greba horiek, aurrekoekin gertatu ez zen bezala, kapitalismoaren beste fase edo epe ezberdin batean kokatu behar ditugu. Aitzinakoak kapitalismoaren garapen motelean izan baziren, oraingo epe honetakoak aldiz kapitalismo industrialaren fasean izan ziren, ekonomiak goranzko bilakaera bizi zuen garaian.
|
|
|
nahiko homogeneoa (gaztea, batez ere kanpotarrak, lantegi handienetan kontzentraturik, bizilekua lantokietatik hurbil kokatua), eskarmentu sindikal eskasekoa edo gabekoa, sindikatu historiko militanteekin harreman gutxi zuena (egitura industrial berrian militante historiko horiek gutxi zirelako, nahiz eta garrantzi handia izan lan egiten zuten enpresetan). Modu ez trinkoan antolatzeko joera izan zuten langile horiek, langile batzarretan, lankideen artean lagun zuzenenak edo borrokalarienak ordezkari izendatuz gero enpresaburuekin
|
lan
baldintza eta soldaten hobekuntzak defendatzeko... Langile berrien mundu horretan egin zuten lan mugimendu apostoliko katolikoek eta sindikatu historikoetako militanteek, alderdi komunistako kideek egindako lana inolaz ere ahaztu gabe (Ibarra 1987, 48).
|
|
|
Hiritarron ohiko bizimodu arruntarekin zerikusirik duten kontuak dira: etxebizitzaren garestitzea, enpleguaren
|
lan
baldintzak, osasun publikoaren kalitatea, e.a. Helburu orokorragoak dituzten beste kausa batzuk ere hartzen dira gogoan: militarismo ororen aurkako edota bakearen aldeko mugimenduak dira, adibidez.
|
|
2008
|
|
|
Hortaz, alde horretatik, itunerako beste bi elementu oso garrantzitsu daude; honako oinarri hauek dituen gizarte eredua: batetik, berdintasun sozialaren aldeko eta bizi baldintzak hobetzeko borroka (etxebizitza, osasuna,
|
lan
baldintzak), eta, bestetik, desberdintasunekiko eta kultura aniztasunarekiko errespetua. Nahitaezkoa da beren elkarteak osatzea eta bat egitea auzo edo herri bakoitzeko borrokarekin, beren egoera, eskaerak eta beharrak hobetzeko eskatzeko, horiek adierazteko eta antolatzeko; eta beharrezkoa da, halaber, arrazismoaren eta bazterketaren aurkako borroka lana garatzea.
|
|
|
armagintza eta armen esportazioa finantzatzea, paradisu fiskalak baliatzea narkotrafikotik eta paramilitarrengandik etorritako dirua zuritzeko, Latinoamerikako ingurune babestuetan paper fabrika eta harrobi erraldoiak eta petrolio eta gasbideak eraikitzea edota etorkinen diru bidalketekin lukurreriaz jokatzea. ELA, LAB eta CGT sindikatuek, horrez gain, beharginen
|
lan
baldintzak okertzea egotzi zioten banketxe handiari.
|
|
|
Korporazioen esanetara dauden gobernuek dena erraztu dute. Horretarako, ezinbesteko baldintza sektore publikoa ahultzea da, eta hori finantziazio eskasarekin eta
|
lan
baldintza okerrekin lortzen da. Gainera, artifizialki sorturiko gatazken bidez sektore publikoaren prestigioa zikintzen da.
|
|
|
Hala ere, hezkuntzaren merkantilizazioak ondorio oso kaltegarriak dakartza gizartearentzako: elitizazioa, ikastetxe publikoen degradazioa, interes ekonomikoa ez duten jakintzen bazterketa sistematikoa, hezkuntzako langileen
|
lan
baldintzen kaskartzea... Baskongadetako unibertsitate publikoko Bizkaiko campuseko berrantolaketa aipa daiteke.
|
|
2009
|
|
|
Ez da, horratik, denen gustuko. Ez bakarrik langileen
|
lan
baldintza txarrengatik, baizik eta bere negozio ereduagatik ere bai: liburu denda makinari lotzen dio Amazonek, Kindle irakurgailuari, eta horren bidez merkatu gatibua sortzea du helburu.
|
|
2010
|
|
|
2005ean, Osasunerako Mundu Erakundeak (OME) Osasunaren Determinante Sozialen (ODS) Batzordea sortu zuen, ODSez lan egitea jendearen osasuna hobeagotzeko eta ezberdintasunak gutxiagotzeko biderik eraginkor eta egokiena zela pentsatuz, eta gainera helburu hori lortzea inperatibo etikotzat aitortuz39. " Abantaila/ desabantaila sozialekin sistematikoki loturik doazen osasuneko (eta bere determinante sozial klabeetako) desberdintasunen ausentzia" modura definitzen den berdintasunaren sustapena da Batzorde horren oinarrizko betebeharra40 ODSak, orokorki esanda, jendearen bizitzaren eta
|
lan
baldintzak dira, bizitza osasuntsua bizi ahal izateko dituzten aukerak mugatzen dituztenak. Arlo honetan garrantzitsuak dira, batez ere, boterea, ondasuna eta arriskuak sortzen eta banatzen dituzten motor edo instituzio zentralak41.
|
|
|
Azken buruan, globalizazioak, merkataritzaren liberalizazioak, gobernuen politikak zein mundu mailako ekoizpen praktikak arautzeko gobernu nazionalek nahiz nazioarteko erakundeek erakutsi duten gaitasun ezak, desarautzea eragin dute, eta ondorioz, araudien ahultzea eta gutxieneko babes laboralen zein
|
lanerako
baldintzen endekatzea. Testuinguru ahalkegarri samar honetan, beharrezko bihurtu da" jarduera ekonomikoen eta langileen eskubideen arteko konexioa eta OITren konbentzio oinarrizkoenak betetzea" 17 helburu izango duten sistema globalak antolatzea, eta orobat, nazioz gaindiko izaera duten enpresek" jarduten duten leku orotan gutxieneko lan molde bidezkoei eusteari" 18 begira erantzukizuna beren gain hartzea:
|
|
|
Izan ere, ezin zalantzan jar daiteke langileek alderdi inplikatuen artean duten leku nabarmena. Hori dela eta, langileen ordezkari diren erakundeek gero eta interbentzio aktiboagoa eskatzen dute EGEaren arrazoibideen inguruan, kontuan harturik EGEak langileen
|
lan
baldintzen gainean daukan eragina, batez ere industrializatu gabeko herrialdeetan kokatzen diren enpresen langileei dagokienean.
|
|
|
EGEak lotura handia dauka globalizazioarekin, eta bereziki enpresen nazioartekotze prozesuarekin zein deslokalizazio industrialarekin. Hala ere, ezin ahantz dezakegu EGEaren nozioa enpresa guztien antolaketan —izan multinazionalak edo ez— aplikatzen dela egun, nahiz eta esparru sozialetik aztertuz gero, eskubide sozialak aintzatetsita ez (edo ezegonkor) dauden herrialdeetan diharduten enpresa multinazionaletako langileen eskubide eta
|
lan
baldintzen gain proiektatzen den nagusiki. Ikuspegi horretatik, EGEaren lan dimentsioaren aspektu batzuk aztertzen saiatuko gara datozen orrialdeotan:
|
|
|
Izan ere, enpresa baten jarduera nekez jo daiteke sozialki arduratsu langileen eskubideak urratzen dituenean, adin txikiko langileak enplegatzen dituenean kasu, edota oinarrizko
|
lan
baldintzak errespetatzen ez dituenean. Horregatik, ezin ditugu ekintza sozialak edo filantropikoak EGEaren edukian sartu; EGEak ezin baitu izan ez marketing tresna eta ezta negoziazio kolektiboaren ordezko ere12.
|
|
|
Bakan batzuk aipatzeagatik:
|
lan
baldintzen hobekuntzari dagozkion aspektu batzuk, lanbide heziketa, langileen lanbidetasuna eta aukera berdintasuna, edota emakidadun, kontratista zein hornitzaileak giza eskubideak errespetatzera behartzeko mekanismoak13 Lan eduki horiei honokoak gehitu dizkio Europako Batzordeak Liburu Berdean: lan arloa, familia arloa eta norbere bizitza uztartzea, soldata berdintasuna, osasuna eta segurtasuna lanean eta azpikontratazioen zein enpresen berregituratzearen fenomenoak.
|
|
|
Hori horrela, enpresaren kudeaketan giltzarri diren alderdiekin du zerikusia, hala nola, giza baliabideak, osasuna eta segurtasuna lanean, langileen prestakuntza, enplegua, ordainsarien berdintasuna, eta abar. Lehenago aipatu bezalaxe, ordea, EGEa legeak eta hitzarmen kolektiboak ezarritako betebeharretatik haratago doanez, legez edo hitzarmen kolektiboen bidez araututako
|
lan
baldintzek EGEtik at geratu behar dute. Barneko EGEak, ondorioz, leku txikia du:
|
|
2012
|
|
|
6 Enpresa transnazionalen aurkako ardatzak adierazten du korporazio horiek kontrolik gabe jarduten dutela etekinak lortzeko,
|
lan
baldintzak okerrera bultzatuz eta ingurumen kalteak eraginez.
|
|
2013
|
|
|
Bide honetan, profesionaltasuna, aginte gune politikoekiko autonomia, legitimazio soziala, ikus entzuleen parte hartzea eta
|
lan
baldintza duinak ezartzeko eta zaintzeko ordua heldu da, izan arauketa berrien bidez zein EITBren barruko berme sistemak erabiliz (erredakzio kontseilua, estilo liburua, promozio eta izendapen sistemak berrituz...). j
|
|
2014
|
|
|
8 Kooperatibek modu praktikoan erakutsi dute euren forma juridikoaren abantaila, esaterako,
|
lan
baldintzen eta soldaten malgutasuna aplikatzerakoan. Barne elkartasun erakustaldia ere egin dute hein batean.
|
|
2015
|
|
|
Bistan da, hura abisua zen. Karpetan gordeta zituzten" sei zazpi proiektu interesgarri" aurrera ezin eramateagatik kexu agertzen zen kantari bilbotarra Berria ko elkarrizketan, eta" inguru kulturalari" (euskararen egoera ahula, krisi garaian kulturan murrizketak egitea normaltzat jotzen duten agintarien jarrera, gizartearen jarrera pasiboa, sortzaileen
|
lan
baldintza prekarioak...) egozten zion errua, arranguraz eta minez, inebitablea zirudiena ebitatzen saiatzeko azken ahalegin etsian bezala.
|
|
2016
|
|
|
Begira diezaiogun, adibidez, estatu espainiarrari eta pentsa dezagun Euskal Estatu propioa izanez gero, zer aldatuko litzatekeen:
|
lan
baldintzak hobetuko lirateke hemen lan erreforma horiek onartuko lituzkeen erakunderik ez bailitzateke egongo; pentsioak hobetuko lirateke, Euskal Estatuak espainiarrak baino baliabide gehiago izango bailituzke; LOMCErik ez litzateke aplikatuko, hemen PPk ez baitu inolako indarrik; abortu eskubidea bermatua legoke, euskal jendartean espainiarrean baino erro sendoagoak dituen aldarrikapena izaki (... Horiek guztiek badituzte baina garrantzitsuak, baina adibide horiek guztiek ematen digute aukera ideien trintxera errealean aritu ahal izateko.
|
|
2017
|
|
|
Bata: enpresak
|
lan
baldintzak hobetu ditzala. Eta bestea:
|
|
|
Kalera denak. Berez, irailean amaitzen zen Manpower Group Solutions enpresaren eta Guggenheim museoaren arteko hitzarmena, eta akordio berria egiterakoan
|
lan
baldintzak hobetzeko eskaria egiten zieten grebalariek museoari eta euskal erakundeei. Horregatik protestak.
|
|
|
Espainiar estatuan, 70eko hamarkadan hezitzaileen irudia sortu eta horien jarduera martxan jarri zenetik, beren lana sinesgarritasun eta aitorpen faltaz inguraturik egon da. Hori horrela, beren ekintza esparrua ongi definitu gabekoa izan da, adin eta ezaugarri guztiz ezberdinetako publikoekin jarduera oso ugariak burutuz, horretarako
|
lan
baldintza egokienak izan gabe, gainera. 2008ko krisi ekonomikoaren ondoren, eta lanaldi baterako azpikontratuak bideratzen dituzten enpresa bitartekarien ezartze masiboarekin, egoerak okerrera besterik ez zuen egin.
|
|
2018
|
|
|
Krisiak, azken hamarkadan, kulturak zituen diru laguntzak %50 murriztera eraman du. Ondorioz, sektorearen
|
lan
baldintzen esparrua erabat aldatu da. Horrek gogoeta sakon batera eraman behar gaitu, bai hiritarrak, bai arduradunak.
|
|
|
Begoña Zearreta adinekoen zaintzailea da. 2016ko urrian hasita, adineko egoitzetako zaintzaileen
|
lan
baldintzak hobetzeko egindako 370 eguneko greban parte hartu zuen, beste 500 emakume langilerekin batera. Bizkaian inoiz egindako grebarik luzeena izan zen, eta, agian, baita Euskal Herriko luzeena ere.
|
|
|
Saltzen diguten eskarmentu berezirako egiten dugu lan, eta gero ordaindu. Turistak, gainera, bere esperientzia estandarizatu apartan ez du grebarik gura, ezta
|
lan
baldintzarik edo lan istripurik ikusi nahi ere. Turisten mundua politikarik eta klaserik gabekoa da, existitzen ez dena.
|
|
|
Telebistak ez du langilerik erakusten jada. Kalean ez dira ikusten inon, fabrikak hiri eta herrietako aldirietara eraman zituzten aspaldi, gero munduaren aldirietara, eta orain, gaur eta hemen, langile klasea lurrundu egin da, lanbrotu, eta zaila da subjektu homogeneo samar batekin identifikatzea, ezaugarri eta
|
lan
baldintza eta problematika antzekoak dituen gizarte klase bat imajinatzea, eta horixe da noski kapitalismoaren garaipen handietarik bat, dena atomizatu da, nork bere arazoak ditu, nor bere egoeraren erantzule bakarra bihurtu da, eta hortxe hasi eta amaitzen da mundua (Zuloa, Elkar, Donostia, 2018, 56 or.).
|
|
2020
|
|
|
Sektore ekonomiko helduetan jarduten duten enpresa askok deslokalizatu egin dituzte beren enpresak garapen bidean dauden herrialdeetara. Enpresek malgutasun handiagoa izan behar dute, etengabe berrikuntzara bideratuta egon behar dute, eta
|
lan
baldintzak gehiago indibidualizatu behar dituzte.
|
|
2021
|
|
|
Aspaldiko aldarria, izurritearen eraginez ozenagotu dena. Kultur profesioen inguruko estatutu bat sortzeko asmoa adierazi du berriki Eusko Jaurlaritzak, sortzaileen
|
lan
baldintzetan eta profesionalizazioan sakontzeko. Eskaria eta eskaintza bat etorrita, luze gabe gorpuztu litzateke, behin borondatea adierazita, presazko tramitazio administratiboa aplikatuz.
|
|
|
Profesionalizazioan sakontzeak estatus juridiko aitortua eta gutxieneko
|
lan
baldintzak behar lituzke oinarrian, baina premiak harago doaz. Liburugintzan diharduten askotariko profesionalei, afizioa ez ezik ofizioa garatu dezaten, eskarmentudunen transmisioa eta etengabe janzteko eta formatzeko aukera eskaini behar zaie.
|
|
|
Aitzitik, ikusi dugu gai direla, salbuespenik gabe, zuzenean eragiten dieten auzi politiko nagusiak identifikatzeko, auzi horiek beren bizitzak baldintzatzen dituztelako goitik behera: enpleguaren egonkortasunik eza eta
|
lan
baldintzak, etxebizitzaren prezioa, familiatik emantzipatzeko eta bizitza autonomoa eta duina garatzeko zailtasunak, bizi proiektuak aurreikusteko ezintasuna eta etorkizunari buruzko ziurgabetasuna, besteak beste. Instituzio politikoei, politikariei eta, oro har, sistema demokratiko liberalari buruzko ikuspegi kritikoa ere ez da falta gazteon adierazpenetan.
|
|
|
Arestian aipatu ditugun agendaz eta kezka politiko partekatuez gain(
|
lanaren
baldintzak, etxebizitza, emantzipatzeko aukera eskasak, eta abar), ikusi dugu ezagutza eta interes mailak zeharo aldatzen direla gutxiago politizatutako gazteen multzoan, gizartean nahiz politikan ekiteko dauzkaten baliabideen arabera. Baliabideen desberdintasun horrek estrategia eta ibilbide desberdinak eragin ditu gazte multzoaren barruan.
|
|
|
Gaiok mahairatu zituzten, besteak beste: ...o Bizitzeko Gutxieneko Errenta abiarazteko aukerak aztertu behar dira (Frantziako intermitentziaren eredua gogoan); kalitatezko tartea lortu behar da euskarazko sortzaileen lanentzat irrati telebistetan, kuotak eskatu, EITBtik hasita; erakunde publikoak dira artisten patroi nagusia, eta eurak ere baliatzen dira sortzaileen eta artisten babesgabetasunaz, ahalik eta gutxiena ordaintzeko; militantzia
|
lan
baldintza eskasetan aritzeko aitzakia bihurtzen da gehiegitan.
|
|
|
Bortizkeria nonahi Interneten ere: ziberjazarpen, zibereraso, eta ziberaurrizki gabeko indarkeria orori gehitu teknologiak dakarren
|
lan
baldintzen prekarizazioa, klasismoa, eta, hortik tiraka, jarraitu ismo zein fobia atzizkien zerrendarekin.
|
|
2022
|
|
|
Tituluak hain maiteak dituen gaur egungo ikuspegitik entenditzen ere lanak, guraso batzuek homologatu gabeko ikasketak egitera bidaltzea beren umeak. Zuen
|
lan
baldintzak ere hala moduzkoak ziren.
|
|
|
horiek guztiak ez dira kapitalismo globalaren zutabeak, baizik eta kapitalismo eta espazio finantzario global horren legitimitatea lortzeko sortutako dispositiboak. Ezinbestekoak dira ekitaldi horien kontra antolatzen diren ekintza deslegitimatzaileak, hala nola langileek bertan dituzten
|
lan
baldintzen publikazioa eta politizazioa, hots, jasotzen dituzten diru sarrera miserableen kritika publikoa. Azken adibidea greba feministak dira:
|
|
|
Sistema feminizatu bat, profil profesionalak lantzeke dituena,
|
lan
baldintzak etengabe eztabaidan
|
|
|
Informalitateak pisu handia duen sektore batean, galdera horiek erantzun gabe daude oraindik. Eta, noski, aurreko bi elementuekin bat,
|
lan
baldintzak ere hobetzeko bide nabarmena duen arloa dugu zaintzena. Konbenioen etengabeko negoziaketan, deslokalizatzen ez den arlo bat nola bihur daiteke lanerako erakargarri?
|
|
|
Eta zeini eskatu behar zaio gure herri gastronomiko honetan menuak euskaraz egotea? Bestalde, sektore horietan
|
lan
baldintzak duinak balira, euskararen erabilera hobetuko litzateke. Badugu garaia galdera horiei heltzeko.
|
|
|
herritarrentzako gardentasun orokorrak ez dauka zerikusirik enpresa erraldoi batzuen gardentasun faltarekin. Merkantzien jatorria, ekoizpenaren
|
lan
baldintzak, eragindako ondorio ekologikoak, paradisu fiskaletan gordetako kapitala..., datu horiek ezkutatu egiten dira. Horra hor enpresa erraldoien kutxa beltza, black boxing deiturikoa.
|
|
2023
|
|
|
Osasun mental txarra gizarte aldaketa azkarrekin,
|
lan
baldintza estresagarriekin, genero diskriminazioarekin, gizarte bazterketarekin, osasungarriak ez diren bizimoduekin, indarkeria arriskuarekin eta osasun fisiko desegokiekin eta giza eskubideen urraketekin lotzen da.
|
|
|
Badakigu gure gizartea, Mendebaldeko gizartea oro har, azken hamarkadetan asko, ikaragarri aldatu dela: gizarte harremanen desinstituzionalizazioa edo suntsiketa joera; muturreko krisi ekologikoa; muturreko zaintza krisia;
|
lan
baldintzen prekarizazioa eta lan eskubideen galera eta horren ondorioz gizarte desberdinkeria areagotzea; eta demokrazia instituzionalari buruzko ezkortasuna zabaltzea. Esan dezakegu gure garaiaren ezaugarri nagusia krisi guztiak larriagotu izana dela.
|