|
2010
|
|
|
Aurrez, Iparraldera ihes egin eta Ziburun beste euskaldun batzuekin batera zela, Parisera
|
joan
eta han iheslari euskaldunak argitaratzekotan ziren aldizkari baten buru izateko deia jaso zuen. Baina kontzientziak ez zion uzten halakorik onartzen.
|
|
|
Informazioa jasotzeko, ostera, idazkaritza nagusian lagun min batzuen, J.M. Arizmendiarrieta. (?) eta igande arratsalde guztietan harengana
|
joaten
zen, berarekin kontuak esan eta hainbat gorabeheraren berri eta zertzelada jasotzera. Umetatik ezagutzen zuten elkar, Saturrarango Seminariotik.
|
|
|
Bien bitartean, hoztu egin zitzaion apaiz izateko gogoa. Hala ere, gaixoalditik ongi sendatu gabe oraindik, Gasteizko Seminariora
|
joan
zen, garai hartako araudi zorrotzak ez baitzion uzten ikasketak etxetik jarraitzen. Eta berriro ere gaixotu egin zen eta etxera itzuli behar!
|
|
|
Euzkadin Lauaxetarekin harremanetan jarri zela adierazi dugu. Harreman hauek sendotuz
|
joango
dira gerora eta Lauaxetak, herriko kronikak ez eze, herri jakintza, ohiturak, estropada bertsoak etab. biltzea ere eskatu zion. Eta Augustini, bere bizitzako lan arlo handi bat izango dena zabaltzen zaio.
|
|
|
Ni neu ez
|
noa
han eta hemen esan diran gauzak aipatzera eta gitxiago oraindino iritzi horreek eztabaidatzera. Egia da, Elizan gotzainak aukeratzeko beste bide batzuk be erabili izan dirala.
|
|
|
Honek kaperara 30, ko bisitaldia egiten utzi zidan. Ondoren behera
|
joan
, galdera batzuk egin eta paper bat sinatzeko eskatu zidan polizia edo g.z. batek. Ezetz erantzun nion, neure abokatua behar nuela.
|
|
|
+ 06:00 aldean Getaria kalean E. EGUNKARIAren egoitzara
|
joan
ginen. Eskuburdinekin hemen ere ia 2 orduz:
|
|
|
salbuespenak? gela eta komunaren barruan eta forentsea (medikua alegia) edo beste karguren bat ikustera
|
joatean
. Orduan hasi zen infernu haren ezagupen eta dastapena:
|
|
|
Otartekoak eta ekarri zuten guztia gogotik jan nuen, elikagaien bidez ere indarra hartu nahian edo. Ura, berriz, ezer gutxi edan nuen, ez bainuen ziegatik at zegoen komunera
|
joan
nahi izaten, ahalik eta gutxien, umiliazio edo bexazio berri bat ez jasatearren, joanez gero, bestelako, atentzio eta tratuak ematen zizkiguten-eta.
|
|
|
Otartekoak eta ekarri zuten guztia gogotik jan nuen, elikagaien bidez ere indarra hartu nahian edo. Ura, berriz, ezer gutxi edan nuen, ez bainuen ziegatik at zegoen komunera joan nahi izaten, ahalik eta gutxien, umiliazio edo bexazio berri bat ez jasatearren,
|
joanez gero
–bestelako, atentzio eta tratuak ematen zizkiguten-eta.
|
|
|
Itaunketa luze
|
zihoan
. Hasierako ordu laurdena edo pasata, paretatik besoak jaisteko esan zidan batek.
|
|
|
Burumakur, begiak itxita sartu ninduten ziegara eta pareta ondoan zutik utzi. Ordu batzuk eman nituen postura hartan, berriz galdeketa berrira
|
joan arte
. Honetan itauntzailea beste bat izan zen, eserita ipini ninduten paretara begira eta begiak itxita.
|
|
|
Ondo portatu zara. Bihar horrelako deklarazioak eginez gero, dena ondo
|
joango
zaizu. Horrela guk eman dizugun tratu onaren aurrean zeure esker ona erakutsiko diguzu?.
|
|
|
Hango g.z. gizon emakumeenganako errukia, negar egiteraino eraman ninduena. Negargarri egiten baitzitzaidan hain portaera ez gizatiarra ikustea, beren deshumanizazio prozesuaz jabetzea: gu ezerezten gintuzten gizaki gisa eta gure giza eskubideetan, eta beraiek beraien izaera gizatiarra galduz
|
zihoazen
. Froga gisa galdera hau botako nieke (batez ere ama hari):
|
|
|
7 urte
|
joan
dira gutako batzuentzat erokeria, zabarkeria eta bidegabekeria sinesgaitz hau hasi zenetik. Behin behineko neurriak (funtsean:
|
|
|
Eta orain, zer? Bada, orain epaiaren zain gaude, gauzak oso ondo
|
joan
zirelako pozik, baina, aldi berean, Audiencia Nacional honetaz fio ez garenez, urduri. Dagoeneko joan da epaileburuak epaia ezagutarazteko denbora, epaileak 10 eguneko epea esan zigun epaiketa amaitzean?
|
|
|
Bada, orain epaiaren zain gaude, gauzak oso ondo joan zirelako pozik, baina, aldi berean, Audiencia Nacional honetaz fio ez garenez, urduri. Dagoeneko
|
joan
da epaileburuak epaia ezagutarazteko denbora, epaileak 10 eguneko epea esan zigun epaiketa amaitzean, eta berriki jakin dugu ebazpena beste bizpairu asteko atzerapenaz helduko zaigula, etxez aldatzen ari omen dela-eta.
|
|
|
Inoiz ez naiz damutu sasoi hartan euskararen eta Euskal Herriaren alde egindako lan ederraz eta EUSKALDUNON EGUNKARIA martxan ipini izanaz. Ondoan izan ditudan lagun berberekin, eta
|
joan
direnekin: Martin UGALDE, Joxemi ZUMALABE, Joseba JAKA, Luis GOIA eta abarrekin?
|
|
|
Hemen ere ñabardura txikiak
|
doaz
eredu batetik bestera. Gure ereduan bere denbora beitü er [r] ota egiledugu.
|
|
|
Ahapaldi hau beste kantu batzuetan ere agertzen da. . Hodeiak ilun ziren
|
joan
den gauean, kantan ere agertzen zen.
|
|
|
Belarra jateko pentzearen saria edo dirua nonbait ordaindu beharra egongo zen. Artzainak ez du onartzen haurdun utzi duen emakumea bere umearekin
|
joan
dadin bere etxera bizitzera. Horrexegatik uxatzen du gure olhan sartzeko eztizü zereki esanez.
|
|
|
izan behar luke. Hau da maitearengana
|
bazoaz
–amodioarekin?. Bigarren amoros, ordea, ondo legoke.
|
|
|
Kurba ireki bat da espirala, etengabe erradioa handitzen zaiona, eta beraz, bira bakoitzean hedadura handiagoa hartzen duena. Horrela irudikatu nahi izan da, duela 30 urte hasi zen experientzia txiki hura denboran zehar hedatuz eta hedatuz
|
joan
dela, eta are gehiago hedatuko dela etorkizunean, infinitutik harago. Espiral horretan zuhaitzak lerro ebolutibo baten arabera daude ordenatuta, zaharrenetik (Ginkgophyta) hasi eta ebolutiboki berriena den eukotiledoneo batekin amaitzeko.
|
|
|
Denok dakizuen moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen
|
joan
ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra. Guk landatuko ditugun zuhaitzetariko batzuk espezie erreliktikoak dira, fosil biziak deritzenak, edota, euskararen antzera, desagertzeko arriskuan daudenak.
|
|
|
Nere lagunik maitatuenaOmb·laztana, zu zera, Argatik nator zure kolkora, Ni malkuak isurtzera, Iduriturik naramazulaAtariko intxaurpera... Beti izango zaitut, goguan, Bañan
|
joan
nai det ostera, Euskal lurreko arbolpe artanNere ezurrak uztera.
|
|
|
oparotasunak historikoki alferkeria ekarri duela, eta alferkeriak atzeratzea dakarrela, relajatzeagatik). Klasikoek bitartean, gerren bitartez zabaltzen
|
joan
direla, gaur egun nagusigoa eurek dutelarik duda izpirik gabe (Elizako hierarkiak Jesusen parabolen mezua aintzat hartuta, nola parabolek gogora ekartzen duten despotismo orientala, Elizako hierarkiak ere kultura klasista hori ezinbestekotzat jo du, ohartu gabe universal bihurtu du, kulturetan bera bada ere txarrena, ahaztuz Jesusek nola argitzen dien apostoluei jendeei parabolaz mintzatzea, hau ... paraboletan mintzatzen zaie bestela konprenitzen ez dutelako, begiak dituzte ikusteko eta ez dutelako ikusten eta belarriak dituzte aditzeko eta ez dutelako aditzen.
|
|
|
Beraz, hiru privazio mota hartu ditut hipotesitzat, adibide bezala, lehena ekonomikoa (eta marxismotik haratago
|
joan
naiz nire argumentazioan, eta daukat ezen hobeto esplikatzen dudala historia, batez ere formazio klasisten historiaren jatorria ipiniz basamortuetako kulturetan), bigarrena, alferkeria (eta hor sakondu nahi duenak badu historiaren filosofo musulman bat, Ibn Jaldun), eta hirugarrena harrokeria (lehen bekatua dena, eta esplikatzen duena fenomeno universal bat, hierarkiak egiteko joera, batzuetan, a... eta horiek suposatuz direla historiaren eragileak nire historiaren filosofiak, oso simpleak, burutu ditut, larregi zabaldu gabe nire hizpìdea, eta ikasten dut ezen badagoela zertan lan egin horiek eta beste guztiak, kombatitzeko, nahiz eta privazio jatorrizko bat dugun, eta horregatik utopiarik ezinezkoa den, baina bai, bada posible aurreratzea, eta posible baldin bada orduan obligazioa ere bada.
|
|
|
...daukat ezen hobeto esplikatzen dudala historia, batez ere formazio klasisten historiaren jatorria ipiniz basamortuetako kulturetan), bigarrena, alferkeria (eta hor sakondu nahi duenak badu historiaren filosofo musulman bat, Ibn Jaldun), eta hirugarrena harrokeria (lehen bekatua dena, eta esplikatzen duena fenomeno universal bat, hierarkiak egiteko joera, batzuetan, askotan ere, arrazismoraino ere
|
joan
delarik, degeneratu delarik), eta horiek suposatuz direla historiaren eragileak nire historiaren filosofiak, oso simpleak, burutu ditut, larregi zabaldu gabe nire hizpìdea, eta ikasten dut ezen badagoela zertan lan egin horiek eta beste guztiak, kombatitzeko, nahiz eta privazio jatorrizko bat dugun, eta horregatik utopiarik ezinezkoa den, baina bai, bada posible aurreratzea, eta posible baldin bada orduan obligazioa ere bada.
|
|
|
Gure herrikideak euskal kantuakaz paperak banandu ebezan monja eta batu ziran iparramerikarren artean, eta danak ahalegindu ziran gugaz batera, Santu, Gure Aita eta Agur, Jesusen Ama, abesteko. Egintzaren barruan esan behar neban berbaldian, gure aurreko euskal artzainen adore harrigarria goraldu neban, Sartalde haretako lautada bakartuetaraino bizibide bila
|
joateko
adorea, eta beste herrietako etorkinena be bai, eta baita hartu zituan lurraren eskuzabala be, gaurko Ipar Amerika etorkinak eratutako nazinoa dala gogoraziz.
|
|
|
Karmel-ek: Ez zara, ardura eta
|
joan
etorri artean, gure herriaren zoriaz ahaztuta ibili.
|
|
|
Oraingoan ere, indar abertzaleak bildu dituen Euskal Herria bai koalizioko auzapezgai izan da, eta nahiz eta Alliot Marie-ren aldekoak irabazle atera diren, abertzaleek aski emaitza onak lortu dituzte. Gainera, legealditik legealdira, abertzaleen eta euskaltzaleen bozka kopurua gorantz
|
doa
Donibanen.
|
|
|
Hori dela eta, Urruñako gure etxetik gertuen zegoen euskal elkartea bilatu nuen, eta horrela, Donibane Lohizuneko Begiraleakelkartean izena eman nuen. Hasieran mutxikoak ikasi nituen, eta geroxeago kantu saioetara ere
|
joaten
hasi nintzen. Bertan biziki jende interesgarria ezagutu nuen.
|
|
|
Askotan, nik neurez dakit Eusebio Martija irakasleari entzunak gogotik ez baitzaizkit
|
joan
gaiak berak ihes egin arren, pasadizo jakin batekin oroitu egiten gara. Fernando Alkorta psikologiako profesoreak, ostera, hatz erakusle motxoa zeukan, ez dakit zeren ondorioz zatia galdurik.
|
|
|
Bide beretik, hirugarrenean: . Irakasleak bezela daukat/ nik ere aitortu naia,/ au esanikan
|
yoan
zitzaigun/ Arana Goiri aundia: / Il naiago det ikusi baiño/ Aberriaren amaia!?.
|
|
|
Horretarako derrigorrezkoa zen lan astunaz gainera, gure idazleak eman zien haize publizitarioa gero, bertsoak argitararaziz eta jardun haiei buruzko komentarioak eginez. Mende erdi luze bat
|
joan
da hil zenetik, eta orain altxor preziatu gisa irakurtzen ahal ditugu hartaz idatzi zituenak. Alor askotan izan zen Zubimendi aitzindari, eta bertsolaritza modernoaren lehen historiagilea ere, bera dugu.?
|
|
|
Bertsorik baina, ez zaigu heldu. Orduko argazkietan ikusten denez, brusa ilunez jantzita
|
joan
zen saiora, idunean koadrodun zapi bat zeramala.
|
|
|
Seme nagusia, Jose, Arratiako bertako Igorre herrian jaio zen, baina handik denbora laburrera Bermeora aldatu zirenez, garaitekoak (Miren, Julen, Lourdes eta Elisabete) kostaldeko herri horretan jaio ziren: . Gazterik
|
joan
zen Ma, ura ikazkin eta harez gero, Bermeon emango zuen bere bizialdia hargin eta udaleko enplegatu bezala? 45 Kartzela frankistetan osasuna galduta, bere lanbideak, hargintzak, eragindako gaixotasun batek jota, Bermeon bertan hil zen, 1947 urtean46.
|
|
|
Behin, tabernan, ordaintzeko modurik ez edo gogorik ez zeukan mutilzahar bati honako hauxe kantatu ei eutsan: Mutilzaharren bizitza/ beti
|
doa
penaz/ bentaja gitxi dauko/ etxetik urtenaz. / Nik diru gitxi eta/ hik bapez apenas/ neuk gonbidatuko haut/ poltsan daukotenaz?
|
|
|
Faustino Etxebarria dimoztar bertsolariak ere, jakingarri batzuk ez eze, Utarre ren bat bateko bertso batzuk ere opesten dizkigu. Izan ere, 1932 urtearen bueltan, hamabost bat urte zituela? 1917an jaio zen?, Faustino gaztetxoak, Dimako Santa Ageda ermitara egun pasa
|
joanda
, aukera izan zuen Uriarterekin saiotxo bat egiteko: –Aguazilak pregoia jo eban tanborreruagaz:
|
|
|
Muxuak ere, adinarekin, bustitzen
|
joaten
dira.
|
|
|
Baina soilik oparotasunean konpontzen ahal da zekenkeriaren arazo etiko politikoa, izanik oparatusuna bilatzen duen sozialismoa horren soluzioa. Sozialismo horrek ez badu ere zertan jabego pribatuaren inguruko legedia ezereztatu, eta permititu ere dezake jabego pribatua, merkatu ekonomia, ezten bezalako bat baitaitezke legearen barruan lan egiteko gogoa edukitzeko (etorkizun batean, joera birbanatzailearen bidean
|
bagoaz
, jakina, kontzeptu horiek aberastuak izan daitezke definizio zehatzagoekin, baina etorkizun dena ez dakigu zein izango den, beraz, gero gerokoa). Zeren dirudienez elkartasuna ez baita nahikoa, gaur egungo sozialismoetan ikasi ahal izan den moduan, gogorik pizteko lanaren alde, gizakia kultura metatzailean oso zekena baita, eta hori ezin da egun batetik bestera aldatu.
|
|
|
Azken 50 urteetan euskararen egoera aldatuz
|
joan
dela aipatu zuen Patxik. Euskal Herriko herri askotan gertatu izan den bezala, gazteek apenas jarraitu dute baserrietako bizimoduan herri eta hirietara zabalduz beren etorkizuna.
|
|
|
Omenaldietan gertatzen den bezalaxe, bakoitzak bere oparia eskaini nahi zuen eta momentu aproposa aukeratu zuen Aramaioko abesbatzak bertakoei pare bat abesti eskaintzeko eta ekitaldi nagusiari amaiera emateko. Derrigorrezko argazkiak atera ostean, elizaren aterian Aramaioko dantza taldeak bere errepertorioa eskaini zuen. kalejiran
|
joan
ziren gonbidatuak eta herritarrak anaitasun giroan herriko plazan antolatu zuten lunch batez gozatzeko eta egunak emandako guztia elkarrekin konpartitzeko. Une horretan entzun ziren euskaltzain berriari beronen ilobek bihotz bihotzez kantatutako bertso hauek ere:
|
|
|
Bertara
|
joateko
deia egin zion Henrikek Patxiri baina Jaungoikoak edo bizitzak beste bide batzuek zituen pentsatuta gure karmeldarrarentzat.
|
|
|
|
Joan
zen urtean, Euskaltzaindiaren 90 urteurrena zela eta, Arabako Aldundian izandako hitzaldi laburrean,, gizakiok une eta toki zehatz batzuetan bizi izaren garela?, eta horrek baldintzatzen duela gure bizitza gogoratu nuen. Izan ere, lurralde bakoitzeko geografiak eta demografiak baldintzatua izan ohi da.
|
|
|
Guzti hori kontuan izanik, nire jardun honetan Aramaioko nire jaioterrian euskarak azken mendean egin duen ibilbide luzeko ikuspegi orokorra jarri nahi dizuet aurrez aurre: nondik gatozen, non aurkitzen garen, eta norantz
|
goazen
. Eta hori, ekitaldi hau berba gozoetan, asmo ederretan edota elkartasunezko harreman hutsetan gera ez dadin?.
|
|
|
Urteak aurrea
|
joan
ahala, Aramaioko euskara auzoetan indartuz joan zen, hala bertako haur eta gazteek egunean zehar gehien erabiltzen zuten hizkuntza izanik. Baserriak ere leku aproposa ziren transmisioa sendotzeko.
|
|
|
Urteak aurrea joan ahala, Aramaioko euskara auzoetan indartuz
|
joan
zen, hala bertako haur eta gazteek egunean zehar gehien erabiltzen zuten hizkuntza izanik. Baserriak ere leku aproposa ziren transmisioa sendotzeko.
|
|
|
Horrek argi erakusten du Matxinek garai hartan zeukan sona eta ezagutza. Bide beretik, esan beharra dago, Txirritak, Iparraldera bertsotan
|
joaten
zenean, gehienetan?, Matxin izaten zuela kantu lagun.
|
|
|
Aitzolek antzeko pasadizo bat kontatzen digu. Behinola, Donibane Lohizunen eginiko bertso gudu baten, arratsaldea aurrera
|
zihoala
eta, epaimahaikoek erabaki zuten saioa bertan behera uztea. Hala ere, Matxin eta kantu lagunak bertsoaren suak hartuta zeuden, eta eurek euretara antolatu zuten jaia, debalde festa preparatu zuten:
|
|
|
Literatura oral vasca, 95 or. Alkainen semeak kontatzen du nola prestatu zituen txapelketako lehenengo bertso biak aitak: . Donostia' n lendabiziko bertsolari txapelketa antolatu zutenean, orduko agintari jaunak nere aita
|
joatea
gogotik nai zuten, eta ala eskatu zioten. Ta etxean bere lapitzarekin an jarduten zan, burura etortzen zitzaion ura paretan apuntatu ezi, ik, ordurako eskuan dardar aundia zuen da.
|
|
|
Bisaia triste antzekoa du, ordurako gaixorik omen zegoen-eta. Handik denbora laburrera
|
joan
zitzaigun mundutik.
|
|
|
Maitenik zuen kanta xaharra zen:
|
joan
zait lana, joan zait loa, nehon ez dut pakerik, amodiozko kantua. Bitxikeria aurkitu izan dut hemezortzi mendeko eliza kantu bat hitz hoiekin berekin hasten zena.
|
|
|
Maitenik zuen kanta xaharra zen: joan zait lana,
|
joan
zait loa, nehon ez dut pakerik, amodiozko kantua. Bitxikeria aurkitu izan dut hemezortzi mendeko eliza kantu bat hitz hoiekin berekin hasten zena.
|
|
|
Hona hemen testuingurua: . Gernikan bertsolari neurketa omen zen eta gure Matxin Lapurditik bertaraino
|
joan
. Suieta, guk diogun gaia, zazpi probintzia euskaldunak kopla batean sartzea omen zen, eta hara bertan Matxinek asmatutakoa:
|
|
|
Hainbertze gizon, holako ordre ederrean, hoin fite, oro utzirik, denak soldado. Gerla behar badugu,
|
doala
gerla. Biba Frantzia!? 75.
|
|
|
–Gerla handiko soldado gaitzak zuen ongi goresteko,/ Otxalde eta Elizanburu koplari ziren? (II);. Bihotzean ezarri ondoan gure Nausi Jesus Ona,/ Lerro lerro
|
joan
ginen oro, etsai higuinarengana? (IV);. Gora beraz Frantses soldadoa, gora bai mila' ta mila!?
|
|
|
Gugandik
|
joan
zela hirurogeita hamabost urte betetzen diren honetan, bitsetan legoke Matxin gazteon bertsoak entzuten; harro sentituko litzateke!
|
|
|
Hamaika plazatan abestu eta gero, Lehenengo Bertsolari Egunean() parte hartu, eta handik lasterrera, apirilaren lehenengo egunetan, Baionako ospitalera
|
joan
beharra izan zuen, pleurésis batek edo jota: –Bere burua etzuela ontsa kausitzen Elizakoak galdegin ditu berak aphezari astearte arratsaldean eta gero etcherat ekharri dute, eri handi? 23 Hurrengo asteko Eskualduna astekariak berri triste bat zekarren, Senperetik bidalia:
|
|
|
Ospakizunen artean, bertso saio bat ere egon zen, eta bertan Iparraldeko bertsolariekin batera (Ezponda, Mihura eta Xanpun), Hegoaldekoek ere abestu zuten (Argiñarena, Eguzkitze eta Gorrotxategi). 1935eko txapelketan Matxinekin kantatu zuen Basarri txapelduna ere egon zen omenaldian, hizlari
|
joan
baitzen Senperera, 74 urte beterik zeuzkalarik. Era berean, Panpilli eta Larreko senpertar bertsolariek bertso sorta bana eskaini zioten herritarrari.
|
|
|
Bainan gazterik
|
joan
zen hemendik Bordelera? 29 Lukaskoin Senpereko bertsolari zaharrak, 1939an, Joseba Zubimendiri kontatu zionez, 1910 urtearen bueltan Kanbo herriko plazan egindako bertsolari lehiaketara hamar bertsolari aurkeztu ziren, euren artean bi emakume (bata azkaindarra, eta bestea itsasuarra). Beste emakume bertsolari bi aipatzen dira Lapurdin:
|
|
|
Horrek, besteak beste, argi adierazten digu, gutxitzen
|
doala
gure artean euskararen aldeko militantzia eta konpromisoa. Lehen euskara hutsean bizi ziren hainbat eta hainbat, inguruko erdal giroak bultzatuta edo, erdara parra parra ezpainetan ikusten ditugu.
|
|
|
Eta umea gora
|
doa
, eta ama senarraren ondoan, eta basoa urrezko odeiak koroitzen dauan lez, olan zagoze zuok be aren inguru, itzal maiteok!, zoriontzuok, aren maminok.
|
|
|
Eta ara!, poztasun arren aipatzen doguz ardurak; ardao baltzak lez, poztuten dau kantu benak; jaia itzaliz
|
doa
, eta bakoitza joango biarbere bidetik lur medarrean.
|
|
|
Eta ara!, poztasun arren aipatzen doguz ardurak; ardao baltzak lez, poztuten dau kantu benak; jaia itzaliz doa, eta bakoitza
|
joango
biarbere bidetik lur medarrean.
|
|
|
Izan be norberaz aazturik, guztiz gertu jainkoennaia beteteko, pozarren artzen dauilkorrak, begiak zabalbein bere zidorrez
|
doala
,
|
|
|
dan guztirako biderik laburrena atzera; olan
|
doa
jatsizibaia, atseden bila, erakarri dau egiten, naiezta daroaaitzerik aitz lemabakoa
|
|
|
Doatsuak bakera
|
joan
diranaketa sasoi aurretik jausitakoak, areek be bai, areekuzta leenenkiak lez oparitutakoak, aurkitu dabe ondarea.
|
|
|
Oso prudenteak bihurtu dira demostrazioak egin behar direnean, eta diote ez dagoela gaur egun demostraziorik zerbait Jainkoaz egin daitekeenik. Barneratuta daukate nonbait tomismoan ez dagoela demostrazio sendorik, egiazkorik (Platonen intuizioa ez da demostrazioa, oso ona, ezin hobea ere, bada ere), nahiz eta abade izateko filosofian hori estudiatzen duten, hori eta horren ostean garatzen
|
joan
diren filosofia materialistak (aurrekoa superatua dutenak, omen).
|
|
|
Harek ditu irtenbide guztiak, eta ez da alferrikakoa Harengana itzultzea laguntza eske.
|
Noan
nire metafisikaren zientzia garatzera.
|
|
|
Komentatu nahi nuke gauza bat. Behin apaiz batek, eta ez bera bakarrik, zioen hitzaldi batean nola Jesus bere burua zein zen deskubritzen
|
joan
zela poliki poliki, baina, nik diot, hori hola izan bazen automatikoki deduzitzen ahal da ezen Jesus ez dela Jainkoa, zeren Jainkoak ez baitu zein den deskubritzen, omniscientea baita. Gu ez gara omniscienteak, jakina denez, eta guk ez dugu gure buruaren ezagutza universalik, eta horregatik ezin izan gaitezke divino, eta, nik diot, ezta beharrik ere ez dugu.
|
|
|
hitza eta, aita? hitza batera
|
doaz
, inola bereizi/ banandu ezinak dira. Horregatik,, aita?
|
|
|
Eta ondorio ezin txarragoak laster batean sumatu ziren komunitate bizitzan: eguneroko bizitzako diziplina gainbehera
|
zihoan
–.
|
|
|
Hauen artean aipatu behar ditugu A. Krisogono Gaztelako Probintziakoa, A. Bruno Burgosko Probintziakoa eta A. Alfonso AragoiValentzia Probintziakoa. Hirurei eman zien Eusko Jaurlaritzak ihesbidea Frantziara
|
joan
zitezen.
|
|
|
A. Ezekiel, kanporantz honen aldeko agertu arren, errezeloz eta urruntasunez hartu zuen: ez zuen bisitatu Agenen Veneziako Kapitulu Jeneraleko
|
joan
etorriko bidaian (1937ko apirila); ez zen joan hura ikustera Frantziako erbestetik itzulita bizi izan zen berrogeita hamar egunetan, eta 1938ko irailaren 13an Corellan hil zenean, inolako arrazoirik gabe, aitzakiak atera zituen Nafarroako San Joakim Probintziak eman duen gizonik handienaren hileta elizkizunera ez joateko.
|
|
|
A. Ezekiel, kanporantz honen aldeko agertu arren, errezeloz eta urruntasunez hartu zuen: ez zuen bisitatu Agenen Veneziako Kapitulu Jeneraleko joan etorriko bidaian (1937ko apirila); ez zen
|
joan
hura ikustera Frantziako erbestetik itzulita bizi izan zen berrogeita hamar egunetan, eta 1938ko irailaren 13an Corellan hil zenean, inolako arrazoirik gabe, aitzakiak atera zituen Nafarroako San Joakim Probintziak eman duen gizonik handienaren hileta elizkizunera ez joateko.
|
|
|
A. Ezekiel, kanporantz honen aldeko agertu arren, errezeloz eta urruntasunez hartu zuen: ez zuen bisitatu Agenen Veneziako Kapitulu Jeneraleko joan etorriko bidaian (1937ko apirila); ez zen joan hura ikustera Frantziako erbestetik itzulita bizi izan zen berrogeita hamar egunetan, eta 1938ko irailaren 13an Corellan hil zenean, inolako arrazoirik gabe, aitzakiak atera zituen Nafarroako San Joakim Probintziak eman duen gizonik handienaren hileta elizkizunera ez
|
joateko
.
|
|
|
neba hil nuen gero, egun arrunt batezeta ohitzen
|
joan
nintzenjendea hiltzerani baino gazteagoa zen, ia ezinezkoabere arnasotsa aditzen nuen ondoko logelansaihets hezurrak izara zurietan marrazten
|
|
|
lagun minak eta maitaleak izan ziren gero, era arraroenetan hiltzen nituenitsasoan, autoen atzeko eserlekuetan edo musuetan itotadenen hiletara
|
joan
naiz banan bananariketa bat dabadiotsut, gaur zure hiletan izan naizmaite dudan jendea bizirik hiltzeko joera daukatbenetan gertatzen denean hutsunera ohituta egon nadin.
|
|
|
Gaur nire gaztetasuna hil duterabaki gabe izan daliburutegira
|
joan
naizS. Beauvoirren La vieillessen bilaeta zahartzaroa maileguan hartuta bueltatu naiz etxera.
|
|
|
Uinen jokoa ikusi neban lats otzean, ontziak
|
joaten
ikusi nituan ibaian, anizango naz laster; mendi minok, beingorde ninduzuenok, jaioterriko
|
|
|
eta il erosta onek ez dau atsedenik.Baina aldia laster
|
doa
. Zerukoak indartsuak dira orain, bizkorrrak dira.
|
|
|
(Esk A, 13 i). . Nire bizitza bare eta zoriontsu
|
zihoan
. Buissonnets en neure burua maitasunez ikusteak haziarazten ninduen, nolabait esateko?
|
|
|
Zortzi urte eta erdira arte ez da
|
joango
Teresa ikastetxera. Bere lehenengo ikasketak bere etxean egingo ditu.
|
|
|
Penagarria bere kasua! Holantxe urteak
|
joan
urteak etorri. Bost urtean gorriak ikusiko ditu ikastetxean.
|
|
|
Betidanik nahi izan nuen enpresa bat egituratu eta nola
|
doan
ikustea.
|
|
|
Non bizi zara. Frantziarra naiz, Versailles-en jaioa. Zazpi urte nituenean, familia osoa Borgoniara
|
joan
zen bizitzera, eta han bota nituen nire unibertsitate arteko urteak. Unibertsitate garaian hainbat herrialde ezberdinetan izan nintzen:
|
|
|
Dijoneko unibertsitatean itzulpengintza, interpretazioa eta nazioarteko merkataritzako lizentziatura egin nuen. Beka bati esker Floridara
|
joan
nintzen urtebete ikastera eta han errusiera ikasi nuen, nahiz eta orain dena ahaztu zaidan. Ikasketak bukatu ondoren, Admsterdam era joan nintzen bizitzera eta han oinarrizko holandesa ikasi nuen.
|
|
|
Beka bati esker Floridara joan nintzen urtebete ikastera eta han errusiera ikasi nuen, nahiz eta orain dena ahaztu zaidan. Ikasketak bukatu ondoren, Admsterdam era
|
joan
nintzen bizitzera eta han oinarrizko holandesa ikasi nuen.
|
|
|
Holandara heldu bezain laster, Los Angeles eko diskoetxe independente batentzako lanean hasi nintzen, Europako marketing arduradun gisa. Gero, AEBetara
|
joan
nintzenean bizitzera, Chicagoko beste diskoetxe batentzako lan egin nuen nazioarteko marketing eta promozio zuzendari bezala. Egun osoz lan egiteari utzi egin nion liburua idatzi ahal izateko eta, ondotik, neure enpresa sortzeko:
|
|
|
Ikaragarri gustatzen zait bidaiatzea, ahal dudan guztian, gure planetaren izkina ezberdinak deskubritzen
|
joatea
. ondo ezagutzen dut Iparraldea, iparraldeko kostaldea eta barrualdeko zenbait herritxo (Ainhoa, Donibane Garazi...).
|
|
|
Orduan, nongoa izan zitekeen pentsatzen hasi nintzen eta ez dakit zergatik, Euskal Herrikoa izan zitekeela pentsatu nuen. Egun hartan, lotara
|
joan
nintzenean, ideia burutik ezin kenduta ibili nintzen eta amets garratz bat izan nuen. Biharamunean, jada, banekien zer istorio kontatu behar nuen.
|
|
|
Laurogeigarren hamarkadaren hasieran lehenengo aldiz Espainiara
|
joan
nintzenean, Kortaturen, hau da, Ferminen taldearen zinta bat oparitu zidan lagun batek eta izugarri gustatu zitzaidan bere musika. Hamaika urte nituen bere punk rock joera deskubritu nuenean.
|
|
2011
|
|
|
Bukaera ederra izan zen 75 urteurrena ospatzeko eta Begiraleak elkarteak urte osoan zehar burutu duen programari agur erraiteko.
|
Bihoazkie
lerro hauetatik nire zorion beroena.
|
|
|
Hala ere, gerraren ondorioak oso larriak izan ziren bi herriotan. Alde batetik, kontuan izan behar da, zazpi hilabetez (1936ko irailaren 21etik 1937ko apirilaren 27ra), Markinako eta Xemeingo erdigunetik, oinez
|
joanda
, 40 minututara egon zela gerrako frontea geldituta, eta, horregatik, ehunka miliziar eta gudari etorri zela gure herrira, gizarte bizitza goitik behera aldatuz. Bestetik, Markinako eta Xemeingo 400 gazte baino gehiago joan ziren alde bateko zein besteko fronteetara borrokatzera (Egaña, 2000, VIII. tomoa), eta hauetariko 53k bizia galdu zuten, hainbat zauritu zituzten eta beste askok urteak egin behar izan zituzten kartzelan, kontzentrazio esparruetan edo langileen batailoietan, bizibaldintza oso txarretan.
|
|
|
Alde batetik, kontuan izan behar da, zazpi hilabetez (1936ko irailaren 21etik 1937ko apirilaren 27ra), Markinako eta Xemeingo erdigunetik, oinez joanda, 40 minututara egon zela gerrako frontea geldituta, eta, horregatik, ehunka miliziar eta gudari etorri zela gure herrira, gizarte bizitza goitik behera aldatuz. Bestetik, Markinako eta Xemeingo 400 gazte baino gehiago
|
joan
ziren alde bateko zein besteko fronteetara borrokatzera (Egaña, 2000, VIII. tomoa), eta hauetariko 53k bizia galdu zuten, hainbat zauritu zituzten eta beste askok urteak egin behar izan zituzten kartzelan, kontzentrazio esparruetan edo langileen batailoietan, bizibaldintza oso txarretan. Gainera,, plaza militar?
|
|
|
Tradizionalisten eta abertzaleen artean zegoen harreman onaren erakusle ere bada 1931ko ekainaren 28an egin ziren Errepublikaren Gorte Konstituziogileak aukeratzeko hauteskundeetan, EAJ eta Comunion Tradicionalista elkarrekin
|
joan
zirela Estatutuaren Defentsarako Euskal Hautagaitza Candidatura Vasca Defensora del Estatuto (CVDE) izeneko koalizioan, eta, biek batera, 15 ezarleku lortu zituztela Gorteetan; Hego Euskal Herriko beste alderdiek baino gehiago. Koalizio honen helburua zen Euskal Herriko udalik gehienek Lizarran 1936ko ekainaren 14an onetsi zuten Autonomi Estatutuaren egitasmoa Errepublikako Gorteetan aldeztea (Rodriguez, 1996:
|
|
|
Desberdintasun ideologikoen gainetik, tradizionalistak, abertzaleak eta ezkertiarrak akordioetara heltzeko gai ziren Errepublikaren hasierako urteetan. 1933tik aurrera, herriko buruzagi tradizionalisten eta abertzaleen artean mesfidantzak eta ikusi ezinak handitzen
|
joan
ziren, baina, ordura arte, Markina eta Xemein gizarte kohesionatuak zirela pentsa daiteke.
|
|
|
Herritarrek Gipuzkoan gertatutako abertzale, euskaltzale eta ezkertiarren fusilatzeen berri zuten, eta 135 pertsona inguruk ihes egin zuten soldadu frankistak sartu baino lehen. Ihesean
|
zihoazen
markinar eta xemeindar askok ikusi zuten Arbatzegi Gerrikaitz eta Gernika bonbardatzen edota erretzen (Onaindia: 1980). Gelditu zirenetariko asko ezkutatu egin ziren edota kutsu abertzalea edo ezkertiarra zuten egunkariak eta liburuak erretzen aritu ziren gau osoan.
|
|
|
Bi eskola hauez gain, auzoetan era bazeuden Aldundiak sortutako auzo eskolak. Azken hauetara inguruetako baserritarrak
|
joaten
ziren, eta Errepublika garaian, hauetariko batzuetan, euskaraz ematen ziren klaseak.
|