|
2009
|
|
|
Mendiarekin zoramena zuen; eta mendiko artzain eta nekazariekin topo egitean hau galdetu eta beste hura esan ibili ohi zen.
|
Jende
orrekin izketalditxo bat egin gabe ezin utzi, eta izketaldi oiek bultza ninduten ontan sartzera.
|
|
|
Hala ere, ikaragarri lan gogorra izango da guretzat, orain ez baitugu bere memoria historikoaren laguntasunik izango, nahiz eta
|
jende
ikasia eta iaiotua den Aldundiak hortarako jarri duena.
|
|
|
Atzera begira, berriz, ia ia eskura ditu joandako urteak: Tolosan bizi izandako hamazazpiak, larunbatetan merkatu egunez Zerkausian ikusi eta entzundako bertso saltzaile haiek tarteko; udan Adunan pasatako oporrak; gero, Loiolako lau urteak, herriko
|
jendearekin
eta baserritarrekin nola harremanak izango bila; Orduña, Oña eta Xabierko urteak, begiak zabalik etxeko liburutegietako euskal liburuetara eta belarriak erne kanpoko jendearen kontakizun eta kantetara:
|
|
|
Atzera begira, berriz, ia ia eskura ditu joandako urteak: Tolosan bizi izandako hamazazpiak, larunbatetan merkatu egunez Zerkausian ikusi eta entzundako bertso saltzaile haiek tarteko; udan Adunan pasatako oporrak; gero, Loiolako lau urteak, herriko jendearekin eta baserritarrekin nola harremanak izango bila; Orduña, Oña eta Xabierko urteak, begiak zabalik etxeko liburutegietako euskal liburuetara eta belarriak erne kanpoko
|
jendearen
kontakizun eta kantetara:
|
|
|
Etxetik irten eta Gaztelako, Naparroako eta Aragoiko erdal
|
jendearekin
topo egiten genduan. Nortasunez ondo jantzitako lurraldeak oiek ere.
|
|
|
Karmelo Etxenagusiaren literaturarekiko zaletasuna handia izan zen eta hala erakutsi zuen beti. Bere ikasle izandakoen esanetan, berak sentitzen zuen zaletasun bera pizten zuen
|
jendearengan
. Euskal literaturari buruzko antologia batzuk idatzi zituen, besteak beste
|
|
|
Ondotik, sinesteen eragina ikusiko dugu. Geroago, euskarazko literaturan nola ikusi den
|
jendea
; geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien. Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten nola biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Alfabeto zirilikoa irakurtzen eta idazten jakingo bagenu, ez legoke arazorik. Baina hori, gure artean, oso
|
jende
gutxik daki. Testu ulergarri bat, irakurgarri bat, lortu nahi badugu, jatorriz alfabeto zirilikoan idazten diren izen horiek gure alfabetora aldatu ditugu:
|
|
|
Ez luzatzeko, hiztegi orokorrean beso, buru, erro, oin sailekoak, Matematiketan agertzen dira. Herri psikologian, bestalde, Piarres Larzabalek aspaldian bildu zerrenda erabili du, eta
|
jendeen
karakterrak eta ekanduak gehituz, nola erabiltzen diren landare eta animalien izenak baita zeintzuk erabiltzen diren ere ikertu eta azaldu du euskaltzainak.
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu da egilea. Horretarako, lehenik hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu ditu eta ondoren, besteak beste, euskarazko literaturan nola ikusi den
|
jendea
ikusi du, baita geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien ere.
|
|
|
1975eko ekainaren 27an Euskaltzandiak erabaki zuen komunikabide alorreko
|
jendea
hartu behar zuela bere baitan eta hala izendatu zituen zenbait euskaltzain urgazle berri, tartean, Mikel Atxaga. Esan dezadan, bidenabar, Euskararen Akademiaren eginkizun, ekitaldi eta lanetan laguntzaile eta jarraitzaile aparta zela.
|
|
|
Aurtengo egitaraua, larunbat arratsean hasi zen, esan bezala, lagunarteko afaria eta Gipuzkoako Goierriko gazte talde batek Xalbadorri buruz egindako errezitala eta Xendarineko ahizpen eta Erramun Martikorenaren kantuak lagun. Bazen egunsentira arte erretiratu nahi izan ez zuenik, eta, hala ere, igande goizean 9: 30etarako
|
jendea
prest zegoen herriko plazan mendi ibilaldia hasteko, Xalbadorren etxola eta inguruak ezagutu edo bisitatzeko irrika biziz perretxikoak eta gaztainak biltzeko saskia eraman zuenik ere bazen tartean. 10: 30etan, Xalbador, Antonio Zavala eta Joxe Mari Aranalde gogoratuz eman zen mezaren ostean, Xalbadorren hilobira bisita eta lore eskaintza egin zen, iparraldeko beste bertsolari zendu guztiak ere gogoan.
|
|
|
sokatira, orga jokoa, lasto altxatzea, trontzariak... Euripean hasi zen plazako ikuskizuna, baina
|
jendearen
halako ikusminaz ohartuta edo, eguraldiak onera jotzea erabaki zuen, horratio.
|
|
|
Bertsolarien saioa 15: 30etan hasi zen, Maialen Lujanbio, Andoni Egaña, Sebastian Lizaso eta Amets Arzalluz nor baino nor zirela, gai librean nahiz jarritako gaiei erantzunez. Bertso onak entzuten ohitutako
|
jendea
izaki, gozatu ederra hartu zuten Urepeleko pilotalekuan bildu ziren bertsozaleek. Aldi berean, haurren txokoa egin zen plazan, herri kirolak haurrei egokituta, urte oro bezala Mutrikuko taldeak zuzenduta.
|
|
|
Nola bertso saioa hala haurren txokoa, arratsaldeko bostak aldean amaitu ziren, hegoaldeko
|
jendeak
egun argiz etxera abiatzeko modua izan zezan, urrun samar egiten baita Urepele, batez ere Bizkaia aldetik eta joaten denarentzat. Hala ere, erromeriak gogotik jarraitu zuen ezker paretan, Gasteizko trikitilari gazteak lagun, astelehenez jai egingo zela ta hegoaldean behintzat.
|
|
|
Jagon Sailak, euskararen erabilera izanik lan esparru, gai hau jorratu beharra zuen. Handik eta hemendik etorritako
|
jendeak
bakoitza bere kultura eta hizkuntzarekin euskararen normalizazioan eraginik izanen ote du. Eleaniztasuna mesedegarri ote dugu?
|
|
2010
|
|
|
Pozik agertu da Bernardo Atxaga. Batetik, Irlandari buruzko atala ikusita, oso interesgarria delakoan dago besteak beste, Seamus Heaneyren testu batzuk ageri dira, Paddy Woodworthenak, baita Patxi Ezkiagaren itzulpenak edota Txomin Artola eta Jose Angel Irigarairen testuak ere, eta bestetik, aldizkariaren atalak finkatzen ari direlako,
|
jende
askoren konplizitatearekin gainera. Jendea esan du Atxagak laguntzen ari da, eta nik idazle guztiekin hitz egingo dut, denei idatziko diet, ahots desberdinak interesatzen zaizkidalako niri.
|
|
|
Batetik, Irlandari buruzko atala ikusita, oso interesgarria delakoan dago besteak beste, Seamus Heaneyren testu batzuk ageri dira, Paddy Woodworthenak, baita Patxi Ezkiagaren itzulpenak edota Txomin Artola eta Jose Angel Irigarairen testuak ere, eta bestetik, aldizkariaren atalak finkatzen ari direlako, jende askoren konplizitatearekin gainera.
|
Jendea
esan du Atxagak laguntzen ari da, eta nik idazle guztiekin hitz egingo dut, denei idatziko diet, ahots desberdinak interesatzen zaizkidalako niri. Ahotsak nahi ditut, ez dut nahi korurik.
|
|
|
Hiztegi Batuko erabakiak hartzeko, Euskaltzaindiak erabiltzen dituen irizpideak, laneko prozedurak eta tresnak erakustea. Andres Urrutia euskaltzainburuaren hitzetan, Euskaltzaindiak hiztegigintzaren arloan daraman prozedura aldatu egin du, eta beharrezkoa ikusten dugu prozedura berri horren albiste ematea, prozedura berri hori zabaltzea
|
jendearen
artean, eta batez ere, euskalgintzaren aldetik, egunero lanean hizkuntzarekin dabilen jendearen artean, hain zuzen ere.
|
|
|
Hiztegi Batuko erabakiak hartzeko, Euskaltzaindiak erabiltzen dituen irizpideak, laneko prozedurak eta tresnak erakustea. Andres Urrutia euskaltzainburuaren hitzetan, Euskaltzaindiak hiztegigintzaren arloan daraman prozedura aldatu egin du, eta beharrezkoa ikusten dugu prozedura berri horren albiste ematea, prozedura berri hori zabaltzea jendearen artean, eta batez ere, euskalgintzaren aldetik, egunero lanean hizkuntzarekin dabilen
|
jendearen
artean, hain zuzen ere.
|
|
|
Eguerdian hasi zen ekitaldia Larreko elizan; hor Pruden Gartzia Isasti euskaltzain urgazleak Joan Perez Lazarragakoren nortasunaz, haren garaiko giroaz eta idazle honen lan historiko eta poetikoez hitz egin zuen euskaraz eta erdaraz, sermoilari onek bezala, mamia eta forma eskuarki ezkonduz eta hitzaldia labur gertaraziz. Gero Larreko Jose Lezea albokari eta klarinetista, Makario soinularia eta Gasteiztik joandako musikari multzo bat lau obra jotzen aritu ziren, kontzertuz
|
jendea
gozaraziaz, gaurko egunetan musikaz mutu edo trakets izaten den eliz giroa berriro bizkortuz.
|
|
|
Arabierazko izenetik, bai alhódiga eta bai fonda berbak iragan dira gaztelaniara. Euskaraz, aldiz, gure
|
jendeak
hitzaren amaiera euskaraz, tokia esan gura duen tegi atzizkiarekin elkartu (harategi, biltegi, usategi, ardandegi, okindegi...) eta alondegi sorrarazi zuen, arabierazko al baitar, euskarazko ari atzizkiarekin loturik, albaitari, animalien sendagilea' eratu zuen bezala. Hitz zaharrak dira biak, arabieratik euskarara heldu zaizkigun ale gutxietakoak, eta egokitze fenomeno interesgarrien erakusle.
|
|
|
Gizartean eta herritar
|
jendearen
artetik sortu direlako,
|
|
|
Hala ere, zehaztu du, askotan ez da kalitate kontu hutsa, nahiz eta kalitatea oso inportantea izan eta hemen kalitate handiko testu, argazki eta irudiak dira. Egiteko modu bat ere bada,
|
jendea
inplikatzeko era bat, eta hori hemen egiten da. Beraz, nire ustez, erakunde honen indarra hor ere ikusten da.
|
|
|
irakurleen saioak deritzana. Hala bada, abenduan, Euskaltzaindiaren Bilboko egoitzan, Erlea aldizkariaren irakurleen saio bat egingo da, eta ideia hori da, irakurleak biltzea,
|
jendea
batzea. Atxagak iragarri duenez, datorren urtean mamituko da proiektua, 20 bat saio egingo direlarik.
|
|
2011
|
|
|
Datu hauek guztiak aztertu eta gero 1.139 leku izendatu dituzte. Izenak, edo hobeki esanda, kokapena zehatza dutenak, Bizkaiko Foru Aldundiaren argazkien gainean kokatu dira eta joan den abenduan ikusgai jarri zituen Udalak, herritarren parte hartzea bultzatzeaz gain,
|
jendeari
zuzenketak edo beste ekarpenak egiteko aukera emateko. Bertan bildutako datu berriak erabiliko dira azken proposamena gauzatzeko.
|
|
|
Belaunaldi oso bat hazi da diglosiaren miseriaz hitz egiten, esan du. Hori horrela, haren ustez, diglosiari buruz
|
jendeak
duen ustea ez da zuzena, ez beti, eta pentsatzen dut badela garaia honetaz hitz egiteko, batez ere ondorioak oso inportanteak baitira.
|
|
2012
|
|
|
Ondoren, Antton Currutcharry irakasleak ondo baino hobeto laburbildu zigun Nafarroa Baigorri Kintoa historia, ordubeteko hitzaldian. Haren osagarri, Urepeleko alkate izan zen Maria Antoinette Etxarren andereak, azken urteetako Kintoa mendietako larreen erabileraz hitz egin zuen,
|
jendeari
argitasunak emanez.
|
|
|
Kronika labur hau amaitzeko, esker bereziak merezi dituztenak badirela esan behar dugu: Hala nola, Joakin Berasategiren familia, Urepeleko Herriko etxea, Bizkaiko Foru Aldundia, Euskaltzaindia, Euskadi irratia, Joxe Mari Egañak animatzen duen Mutrikuko talde langilea (herri kirolak, plazan
|
jendearentzat
pintxoak eta urtero otorduak prestatu eta banatzen saiatzen direnak), kantariak, trikitilariak, joaldunak, dantzariak eta abar.
|
|
2013
|
|
|
Opari moduan, eskaini zaizkion liburuen artean, euskal pertsona izenak zein deiturak modu ofizialean administrazioan agertzeko, Euskaltzaindiak argitaraturiko bi liburu eskaini dizkio idazkariak, bere herrian antzeko zerbait egiteko orduan lagungarri gerta dakizkiekeelako. . Europako kolonialistek oraindik harro irakasten dute beren eskoletan beren kolonietako
|
jendeei
berek gure kontinentetik hara eramandako hizkuntza inperialak (espainola, ingelesa, portugesa,...) irakatsi zietela, baina aldi berean, ezkutatu egiten dute horrek zer nolako kalteak eragin zituen han, bertako hizkuntzak eta kulturak galtzen ere lagunduz. Gu pozik geundeke, ahal dugun neurri apalean, geure etsenpluaz eta animuaz, beren jatorrizko hizkuntza nazionalak suspertzen, indartzen eta berreskuratzen lagundu ahal bagenie?
|
|
|
Esker oneko hitzak esan dituenean, euskalgintza izan du gogoan: . Eskerrak, orobat, euskal
|
jendeari
, eta euskal kultura egiten duten guztiei, horien eguneroko ahaleginik gabe ezinezkoa izango bailitzateke Euskaltzaindiaren lana. Euskalgintzari asko zor diogu eta berarentzat ere bada sari hau?.
|
|
|
Udazkeneko eguraldi ederraz gozatu ahal izan du Urepelen bildu den jendetzak. Alabaina, zerbaitean hutsegin ote duen sentimendu gelditu zaio taldeari, aurreko urteetan baino
|
jende
gutxiago bildu baita aurten. Gizartearen gaur egungo egoera ere kontuan izan, agian, asteburu luzeegiarena ahaztu gabe.
|
|
|
Igandean, Deiadarrak antolatu egitasmoak agintzen zuenaren arabera, Xalbadorren etxola aldea ezagutuz egin zen mendi ibilaldian
|
jende
multzo ederra bildu zen, tartean gibelurdin eta onddoak bilduz. Eguraldiak hartaraxe bultzatzen, nonbait.
|
|
|
Leku izen xumea zen, baina bertan Andre Mariari eskainitako elizatxo bat eraikitzeak ezagun bihurtu zuen. Europan neskak izendatzeko Andre Maria izenak erabiltzeko zegoen joeraz baliatuz,
|
jende
askok hautatu zuen izen hau alaba izendatzeko, gainerako euskal izenak debekatuta zeuden garaian. Honek ekarri zuen, Euskal Herrian eta kanpoan ere, ezagun bihurtzea.
|
|
|
batetik, transmisioaren inguruan gogoeta egiteko bide jarriko digu Paula Kasaresen tesiak: Euskaraz hazi Nafarroan; bestetik, euskarari buruz ematen dugun mezua eta
|
jendearengana
iristeko egiten duguna izanen dute hizpide ondoren. Alemanen hitzetan, dibulgazioaren beharra, topikoen indarra eta besteren inguruan gogoeta egiten lagunduko digu Xamarrek.
|
|
|
Xabier Eritzek, aldiz, euskarara nola ekarrarazi
|
jendea
, nola saldu euskara gure inguruan... gaiaren inguruan arituko da.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak; Patxi Baztarrika Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak; Ana Castro Bizkaiko Foru Aldundiko Euskara zuzendari nagusiak; Pello Ugalde Laboral Kutxako Lurralde zuzendariak; Adolfo Arejita EHHA ren zuzendari akademikoak eta Xarles Videgain egitasmoaren arduradun teknikoak. Guztiok azpimarratu dute EHHA egitasmoaren emaitzak
|
jendearen
eskura jartzearen garrantzia.
|
|
|
Adolfo Arejita zuzendari akademikoak esan bezala,, euskaldun
|
jendeak
ahoz darabilen euskara sistemaren berri ematen du liburuki honek, eta zeharka gramatikako xehetasun gehiago ere bai?.
|
|
2014
|
|
|
Egin zuen esker onezko hitzaldian, Janbattittek, haatik, aski kuriosa aurkitu du ohoratze hori herriko hauteskunde kanpaina garaian egitea (jakinez bere seme bat herriko abertzaleen listan aurkeztu dela, herriko auzapezarenaren aurka, beraz). Nahiz, lehenago egina izan bazitzaion,
|
jendeak
beharbada uste izango zuen medaila hori Sotxiko joko olinpikoetan irabazia zukeela; halaxe erran zuen ironia pixka batekin. Halaber, oroitarazi zuen lan hori guzia urtetan aitzina eraman ahal izan badu, duela bi urte zendu zitzaion Lore bere emazteari esker ere izan dela.
|
|
|
Gure gizarte honetan esan du, euskara aurrerabidea da, gure bizitzaren ezaugarria da. Erakundeekin, eragileekin, gizartea osaten duten pertsona guztiekin lan egin nahi du Euskaltzaindiak, Andres Urrutiaren esanetan, euskararen mundua egunero posible egiten duen
|
jendearekin
egon nahi baitugu.
|
|
|
Eduardo Apodakak azpimarratu duenaren arabera,, sortu zirenetik hiriak fluxuen kontzentrazioak izan dira. Garai batean,
|
jendeak
, baliabideak eta zerbitzuak biltzen ziren segurtasun eta ziurtasunen babespean. Gaur egun ere hala da.
|
|
2015
|
|
|
Donostiako Nazioarteko Zinemaldian prentsaburua izan zen, baita aldizkariaren zuzendaria ere; Gipuzkoako Kazetarien Elkarteko presidentea izan zen; Irun Hiria poesia eta Hondarribia Hiria sariketetan epaimahaiko; Bordari eta Satarka literatur lehiaketetan mahaiko, hasieratik, Donostiako Amara auzoan sortu zen Santo Tomas Lizeoaren sortzaile eta bultzatzaileetakoa... Joxe Mari Iriondoren hitzetan,, garai bateko
|
jendeak
nekez ahaztuko du Aranburu langile porrokatuaren arrastoa euskal kazetaritzan?.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak; Xabier Egibar Euskadiko Kutxako Negozio Garapenaren Areako zuzendariak; Adolfo Arejita EHHA ren zuzendari akademikoak eta Xarles Videgain EHHA ren arduradun teknikoak. Aurreko bost liburukiak aurkeztean egin zuten bezala, Guztiok EHHA egitasmoaren emaitzak
|
jendearen
eskura jartzeak duen garrantzia azpimarratu dute.
|
|
|
Baina euskara helburu politiko horren ardatzik handienetako bat da, ez dago Euskadirik euskararik gabe, euskarak egiten gaitu euskaldun?. Etxebarriaren ustetan, Sabino Aranaren eraginik handiena euskarari dagokionez,, abertzaleen kontzientzietan egin zuena izan zen. Abertzalea izateko euskalduna izan behar zelako mezuak
|
jende
asko erakarri zuen gure hizkuntzara. XX. mende hasieran zenbat egin ote ziren.
|
|
|
XX. mende hasieran zenbat egin ote ziren. Haren mezuari esker,
|
jende
asko sartu zen euskararen aldeko lanean, bere jarraitzaile politikoak mezu hori zabaltzen ahalegindu ziren?. Eta honako hau gaineratu du: –Mende hasiera horretan garatu zen Euskal Pizkundeak asko zor dio Sabino Aranaren bultzadari.
|
|
|
Argi frogatu da, beraz, euskarak kultura eta zientziarako balio duela?. Hala ere, oztopo ugari dago oraindik. Bere esanetan,, aurreko politika zentralisten ondorioz, oraindik hor gelditzen zaigu, inertziaz, desafio berri bat,
|
jende
batzuek euskara erabiltzeko ohiturarik eza, eta elebitasun ofizialak horixe eskatzen du eguneroko jardunean: publikoki herritar guztiei berdintasunezko tratua eskaintzea.
|
|
|
|
Jende
askoren ustez, Iparraldeko bertsolari gazteei bidea ireki zien, neurri handi batean. Herria astekarian lanean hasi zenean, bertsolari gazte askok horra bidaltzen zituzten euren lanak.
|
|
|
Urriaren 16an, Akademiaren Literatura Ikerketa batzordeak antolatua, Piarres Larzabal sortzearen mendeurrena() jardunaldia egin zuen Euskaltzaindiak Baionan, Paueko eta Aturri Herrialdeetako Unibertsitatean. Jardunaldiak oso harrera ona izan zuen eta Unibertsitateko aretoa
|
jendez
bete zen.
|
|
|
Gaur, urriaren 23an, Euskaltzaindiaren Ahoskera batzordeak antolatuta, Ahoskera Jardunaldia egin du Akademiak, Gipuzkoako ordezkaritzan, Donostiako Luis Villasante Euskararen Ikergunean.
|
Jendearen
interesa agerian geratu da, aretoa bete baita. Gaur eman diren hitzaldiak, baita Ahoskeraren batzordearen txostena ere, Euskera Euskaltzaindiaren agerkari ofizialean argitaratuko dira.
|
|
2016
|
|
|
entzutean ulertuko genukeena bera ulertzen. Normalean, lehen kasuan, arazo orokorragoak eta sozialak?, bigarrenean?
|
jende
konkretuen arteko tratu edo harremanetako gorabeherak?, eta hirugarrenean, nolabaiteko (adis) kidetasuna dutenen arteko arazoak, izaten direlako.
|
|
|
Bestetik, ez dezagun ahantz, euskaraz
|
jende
hitzak, `pertsonen multzoa, esanguraz gainera,, mota, klase?
|
|
|
ere esan nahi duela, eta maiz animaliak eta gauzak aipatzeko erabiltzen dela anitz tokitan: zamari
|
jendea
–zaldiak?, ardi jendea,, ardiak?, zuri jendea, arropa zuria?.
|
|
|
ere esan nahi duela, eta maiz animaliak eta gauzak aipatzeko erabiltzen dela anitz tokitan: zamari jendea, zaldiak?, ardi
|
jendea
,, ardiak?, zuri jendea, arropa zuria?.
|
|
|
ere esan nahi duela, eta maiz animaliak eta gauzak aipatzeko erabiltzen dela anitz tokitan: zamari jendea, zaldiak?, ardi jendea,, ardiak?, zuri
|
jendea
–arropa zuria?.
|
|
|
–Bazkari xumea izaten da, baina 300 bat lagun batzen ditugu urtero. Bertsolariei dagokionez, klasikoak ekartzen ditugu, hara doan
|
jendeak
bertso molde hori entzun nahi duelako. Aurten ere gurekin izango ditugu Amets Arzallus, Xebastian Lizaso, Juan Joxe Eizmendi Loidisaletxe eta Jose Luis Gorrotxategi?, aitortu du Deiadarreko kide beteranoak.Joxe Mari Iriondok ondo ezagutzen ditu aurtengo omenduak, Larre eta Hernandorena, eta haien pasadizo ugari gogoratzen ditu:
|
|
|
Bitartean, herriak mantendu du bizirik aranera, Akademia berriko kideek diotenez. Kaleko
|
jendeak
eta irakasle batzuek mantendu zuten bizirik aranera. Gaur egun, irakasleek lau urteko formazioa daukate eta ezinbestekoa dute aranera jakitea ibarrean lan egin nahi badute.
|
|
|
Ezusterik eman dizu mundu horrek. Pentsatu baino aberatsagoa iruditu zait, benetan da unibertso bat.
|
Jende
asko bizi da hor, artea egiten, bizitzaren mesedetan, gizarteko tentsioak azaleratzen... Eta antzerkiaren unibertso zabalean beste unibertso batzuk daude, askotariko aktoreak, zuzendariak, gidoigileak...
|
|
|
Antzerkira bueltatuz, bestelako ezusterik eman dizute antzerkigile edo antzerkizaleek. Bai, teatroko
|
jendea
iruditu zaidalako jende dinamikoa, bizia, kasu batzuetan modu harrigarrian. Esaterako, Patxo Telleria eta Mikel Martinez... bikote horrekin egin daiteke beste aldizkari oso bat!
|
|
|
Antzerkira bueltatuz, bestelako ezusterik eman dizute antzerkigile edo antzerkizaleek. Bai, teatroko jendea iruditu zaidalako
|
jende
dinamikoa, bizia, kasu batzuetan modu harrigarrian. Esaterako, Patxo Telleria eta Mikel Martinez... bikote horrekin egin daiteke beste aldizkari oso bat!
|
|
|
Eta hori antzeman egin da ale honetan. Antzerki munduko
|
jendea
errealitatearen frontean dago, parean. Idazleak ere bizirik daude, bai, baina bestelako bizitasun bat aurkitu dut antzerkilarien artean.
|
|
|
Edizio aldetik ere egin duzue ahalegin bat, zenbaki bakoitzari hari estetiko bat ezarriz.Bai, hori nabarmena da, eta beti egin izan dugu lan inguruko
|
jendearekin
. Eta begi bistan da inguruan oso jende ona, artista bikainak ditugula.
|
|
|
Edizio aldetik ere egin duzue ahalegin bat, zenbaki bakoitzari hari estetiko bat ezarriz.Bai, hori nabarmena da, eta beti egin izan dugu lan inguruko jendearekin. Eta begi bistan da inguruan oso
|
jende
ona, artista bikainak ditugula. Kasu honetan Xabier Idoateren ilustrazioak ditugu, bere interpretazioak.
|
|
|
Inoiz esan duzu lan handia ematen duela Erlea editatzeak... Bai,
|
jendeak
ezin du imajinatu... Lan gehiena, itzulpen kontua; itzulpenen arloak hurbila izan behar du...
|
|
|
Juan Carlos Pérez, Garbiñe Biurrun... Eta egoera zailean dagoen
|
jendearen
testuak ere jaso ditugu, esaterako, Jose Mari Lasarenak, jada hil den poetarenak. Hamargarrenean bere sei poema argitaratu ditugu, Azkenak, eta benetan azkenak izan ziren, aurten bertan hil delako, horiek semeari idatzi ostean.
|
|
|
10.000 biztanle izatetik 180.000 izatera iritsi da Donostia, eta hizkuntza harremanak biderkatu egin dira: lehen baino hizkuntza harreman gehiago ditu
|
jendeak
eta lehen baino jende gehiagorekin. Jarduerari dagokionez, orain dela 250 urte erabateko nagusitasuna ahozkoak bazuen ere, gaur egun idatzizkoak toki ohargarria hartu duela esan dute ikerlariek.
|
|
|
10.000 biztanle izatetik 180.000 izatera iritsi da Donostia, eta hizkuntza harremanak biderkatu egin dira: lehen baino hizkuntza harreman gehiago ditu jendeak eta lehen baino
|
jende
gehiagorekin. Jarduerari dagokionez, orain dela 250 urte erabateko nagusitasuna ahozkoak bazuen ere, gaur egun idatzizkoak toki ohargarria hartu duela esan dute ikerlariek.
|
|
2017
|
|
|
Horrek ez du esan nahi, Euskaltzaindia erakunde zaharkitua dela. Aitzitik, gure batzordeetan
|
jende
asko dago lanean, tartean, dozenaka urgazle eta teknikari gazte eta horrela bermatzen da, belaunaldiz belaunaldi, Euskaltzaindiaren edukia eta zereginak eskualdatzea.
|
|
|
|
Jendeak
badaki euskaltzainek ez daukatela soldatarik, hau da, beraien lana egiteagatik ez dutela ezer kobratzen. Batzuek akaso ez dute jakingo, baina hala da. Euskaltzainek ez daukate soldatarik, hau da, euren lana borondatez egiten dute; dietak baino ez dituzte kobratzen.
|
|
|
Alberto Barandiaranek badaki euskararen komunikazio esparrua txikia dela, ahula eta hauskorra, baina, aldi berean, sektoreak dituen indargunean ere ezagutzen ditu:
|
jende
askok osatzen du eta pertsona askorengana iristeko ahalmena du hedabide txikien sareak. 600 langile inguru biltzen dira hedapen handia duen esparruan.
|
|
|
Itun hori derrigorrezkoa da, lehenbailehen lortu beharreko zerbait. Bai, baina ituna planteatzen dugunean ez dugu bakarrik diru gehiago eskatzen, ez. Nahi duguna da begiratu kontsumoak nolakoak diren,
|
jendeak
zer eskatzen duen eta abar, igual egiten gabiltzan proiektuak ez direlako jendeak nahi dituenak. Edo bai, baina beste ikuspuntu batetik egin behar dira.
|
|
|
Itun hori derrigorrezkoa da, lehenbailehen lortu beharreko zerbait. Bai, baina ituna planteatzen dugunean ez dugu bakarrik diru gehiago eskatzen, ez. Nahi duguna da begiratu kontsumoak nolakoak diren, jendeak zer eskatzen duen eta abar, igual egiten gabiltzan proiektuak ez direlako
|
jendeak
nahi dituenak. Edo bai, baina beste ikuspuntu batetik egin behar dira.
|
|
|
|
Jendeari
begira egoteak baditu bere arriskuak, batez ere kazetaritza serioa edo duina egin nahi bada.Bai, baina entzun nahi dugu jendeak zer eskatzen duen, eta administrazioak esan nahi diguna jaso. Horren ostean ikusiko dugu zein bide jarraitu, zein produktu egin.
|
|
|
Jendeari begira egoteak baditu bere arriskuak, batez ere kazetaritza serioa edo duina egin nahi bada.Bai, baina entzun nahi dugu
|
jendeak
zer eskatzen duen, eta administrazioak esan nahi diguna jaso. Horren ostean ikusiko dugu zein bide jarraitu, zein produktu egin.
|
|
|
Gaur, Euskaltzaindiak Bilbon duen egoitzan aurkeztu da Oinarrizko hiztegi juridiko parlamentarioa.
|
Jende
ugari hurbildu da Plaza Barrira, lan berriaren emaitza ezagutu eta hauspotzera. Tartean, erakundeetako ordezkari asko, Hiztegiaren lantaldeko kideak, euskaltzainak, proiektuan parte hartu duten ganbera legegileen ordezkariak eta gobernu bakoitzarenak.
|
|
|
–Oinarrizko hiztegi juridiko parlamentario hau, hizkuntza baten adierazpena ez ezik, herri baten adierazpena ere bada, euskarak izena ematen dion herriarena, Euskal Herriarena eta Euskadirena, bere barruko desberdintasun eta aberastasun guztiekin(...). Hizkuntza zaintzea eta garai berrietarako prestatzea herria eta
|
jendea
duintasunez tratatzea da, eta horretarako gaude erakundeak, herritarrei begirunea izateko bere berea dutena zainduz, oraingoan, euskara?. Andres Urrutia euskaltzainburuak egin die harrera politikariei. Urrutiak nabarmendu du lan honen merituetako bat dela batasunarena,, hiztegi honek erakusten baitu, pluralitatea errespetatuz eta uniformetasunean erori gabe, euskara bat dela, bere kolore eta soinu desberdinekin, bere errealitate sozial eta geografiko diferenteekin?.
|
|
|
Eta ez dadila izan azkena gehitu du Urrutiak, behar beharrezkoak zaretelako euskara bera hedatzeko. Honela, literaturaren bidea jarrai dezaten animatu ditu, bide batez, beraien sentimenduak, pentsaera eta bizipenak
|
jendeari
transmititzeko, euskaraz.
|
|
|
Nola erakundea berriztatzen genbiltzan, eta, batez ere, Iparraldeko euskaltzainez zehazki informatu ninduen.Geroztik, Juanjo Zearreta, nire lankide trebea eta biok joan ginen, Euskaltzaindiko bere sarrera eratzeko. Oroitzen naiz nolako gela estuan izan zen,
|
jendea
gainezka baitzegoen; bai eta haren hitz jarioa ere. Ez bakarrik, ohi bezala, bere aurrekoa laudatzeko, Piarres Lafitte euskaltzaina, hain zuzen, baizik eta zehazki eman zituen xehetasunez.Baionako Euskaltzaindiaren ordezkaritza atontzen elkarrekin aritu ginen.
|
|
|
Baina euskaraz idatziak izatearen berezitasuna zuten.
|
Jende
gutxik idatzi zuen euskaraz ordurarte; nolabaiteko engaiamendua zen.
|
|
|
Zalantzarik ez dago alderdi bakarreko gobernuan errazagoa dela dena, erabakiak azkarrago hartzen direla, eta oro har, norabide berean eta helburu partekatuak lortzeko lan egiten dela. Lau alderditako koalizio batean, aldiz, erabaki guztiak adostu behar dira, interes ezberdinak daude askotan, eta jatorri eta ibilbide ezberdinetako
|
jendearen
artean adostasuna bilatzea ez da lan erraza. Baina alde positiboa ere badu, alegia, Iruñeko aniztasuna ordezkatua dagoela gobernuan.
|
|
|
Baina alde positiboa ere badu, alegia, Iruñeko aniztasuna ordezkatua dagoela gobernuan. Oposizioak gogor egin dizue bi urte hauetan, baina, kalean, zer esaten dizu
|
jendeak
–Kritikatzen zaituzte?
|
|
|
Kritikatzen zaituzte? Herritarren berotasuna sentitzen duzu. Kalera ateratzen naizenean
|
jende
asko gerturatzen zait, batzuk zoriontzera, beste batzuk, aldiz, ardurak eta kezkak kontatzera. Eta hori bere horretan oso polita da, jendearen gertutasuna sentitzea eta zurekin konfiantza dutela ikustea.
|
|
|
Herritarren berotasuna sentitzen duzu. Kalera ateratzen naizenean jende asko gerturatzen zait, batzuk zoriontzera, beste batzuk, aldiz, ardurak eta kezkak kontatzera. Eta hori bere horretan oso polita da,
|
jendearen
gertutasuna sentitzea eta zurekin konfiantza dutela ikustea. Orokorrean, aldaketaren alde bozkatu zuen jendea pozik dagoela esango nuke, eta aldiz, aldaketaren beldur zirenek ikusi dute ez dela eskuinak iragarri zuen apokalipsia iritsi, eta gauzak normaltasun politikoaren baitan egiten ari garela.
|
|
|
Eta hori bere horretan oso polita da, jendearen gertutasuna sentitzea eta zurekin konfiantza dutela ikustea. Orokorrean, aldaketaren alde bozkatu zuen
|
jendea
pozik dagoela esango nuke, eta aldiz, aldaketaren beldur zirenek ikusi dute ez dela eskuinak iragarri zuen apokalipsia iritsi, eta gauzak normaltasun politikoaren baitan egiten ari garela. Zarata mediatikoa ere nabarmena da.
|
|
|
Horrek baldintzatzen du zuen lana. Aldaketak badu bere ibilbide orria, eta bere erritmo propioa; alde horretatik, behintzat, giro mediatikoak ez du gobernuaren lana baldintzatzen, nahiz eta egia den eragina baduela eta, sarritan, egiten dugun lanean baino, aspektu periferikoetan zentratzen dela eztabaida publikoa. Oposizioari buruz ezin gauza bera esan, sarri badirudi hedabide jakin batzuk markatzen diotela erritmoa.Alde horretatik, eta kritikak kritika, zer esango zenioke hiritar guztientzat gobernatzen ez duzula pentsatzen duen iruindarrari. Inbestidura hitzaldian esan nuen, eta gerora ere askotan errepikatu izan dut, bozkatu ninduen
|
jendearentzat
, noski, eta batez ere, bozkatu ez ninduen jendearentzat gobernatzen saiatzen naizela, hain zuzen, nire aurretik egon zirenen sektarismoan erori nahi ez dudalako.
|
|
|
Horrek baldintzatzen du zuen lana. Aldaketak badu bere ibilbide orria, eta bere erritmo propioa; alde horretatik, behintzat, giro mediatikoak ez du gobernuaren lana baldintzatzen, nahiz eta egia den eragina baduela eta, sarritan, egiten dugun lanean baino, aspektu periferikoetan zentratzen dela eztabaida publikoa. Oposizioari buruz ezin gauza bera esan, sarri badirudi hedabide jakin batzuk markatzen diotela erritmoa.Alde horretatik, eta kritikak kritika, zer esango zenioke hiritar guztientzat gobernatzen ez duzula pentsatzen duen iruindarrari. Inbestidura hitzaldian esan nuen, eta gerora ere askotan errepikatu izan dut, bozkatu ninduen jendearentzat, noski, eta batez ere, bozkatu ez ninduen
|
jendearentzat
gobernatzen saiatzen naizela, hain zuzen, nire aurretik egon zirenen sektarismoan erori nahi ez dudalako.
|
|
|
Badakigu eskaintza horrek ez duela oraindik eskaria bermatzen, familien %38.5k nahi baitu seme alabak euskaraz matrikulatzea eta %26.6k bakarrik izan du aukera, baina eskaintza hobetzeko lanean jarraituko dugu.Eta zer esango zenieke erabaki hau inposizio bat dela aipatzen duten alderdi politikoei. Aukerak zabaltzea ezin da inposizioa izan.
|
Jendeari
seme alabak euskaraz ala gaztelaniaz matrikulatzeko aukera ematea ez da inposizioa, baina euskaraz matrikulatu nahi dituztelarik, aukera hori ez ematea, bai da inposizioa. Iruñeko egoera soziolinguistikoa ukatzea da niretzat inposiziorik handiena.
|
|
|
Hau da, zeintzuk dira euskararen zifrak hirian. Foru Erkidegoaren joera bera jarraitzen du Iruñeak ere. Kalean gero eta gehiago entzuten da euskara, euskararen presentzia, nolabait esateko, zabaldu egin da kalean, eta
|
jendearen
jarrera euskararekiko ere aldatuz doa, biztanleriaren %37, 6k du euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera. Zer nolako harremanak ditu Udalak Euskararen Nafar Kontseiluarekin?
|
|
|
Hurrengo hamarkadan, bai Eusko Jaurlaritzak, bai Nafarroako Gobernuak tituluen gaia bere esku hartu zutenean, D titulu hura EGArekin baliokidetu zen, eta Europako Erreferentzia Markoa abian jarri zenetik, C1 izeneko ziurtagiriarekin. Kontua da urte haietan
|
jende
franko izan zela, interes eta ilusio handiarekin D titulua lortzeaz gain, maila altuagokoa zen B titulua ere lortu zuena. Baina azken hau baliokidetu gabe gelditu zen, segur aski urte haietan ez zelako aurreikusi EGA mailatik goragoko titulurik, gogoratzen du euskaltzain nafarrak.Euskaltzaindiak 1972an sortu zituen D, B eta A tituluei Euskal irakasle titulua izena jarri zien:
|
|
|
Arestiren Euskal Harria poemarioak 50 urte betetzen dituen honetan, jardunaldi berezi bat antolatu nahi izan du Akademiak, Gabriel Aresti Elkartearekin batera. Honela, urriaren 11n idazle eta euskaltzain bilbotarra ondo ondo ezagutu zuen
|
jendea
bilduko da Bilboko Plaza Barrian. Tartean, Xabier Kintana, Bernardo Atxaga, Arantxa Urretabizkaia, Oskorri taldeko kideak sei pieza joko dituzte edo Jon Kortazar.Horrezaz gain, Andoni Egañak eta Mikel Martinezek ere parte hartuko dute jardunaldian.
|
|
2018
|
|
|
Amiküze eskualdeko eskuaraLiburu honek urte luzeetako lana dakar, Nafarroa Behereko goi alderdiko ibar bateko euskararen azterketa sakona. Indarra galduz doa euskara Donapaleu buru duen Amiküzeko eskualdean, gizartean ahul dago, horregatik, azken urteetan adineko
|
jendeekin
egonez mintzoa biltzea eta aztertzea izan da helburua. Horretarako, Amiküzeko eta ondoko ibarretako herrietara jo du egileak, grabazio luzeak egitera:
|
|
|
Eta ikaragarri poztuko naiz gainera.Greba egingo duzu gaur. Geldialdia egingo dut UZEIko lankideekin batera. (Miriam Urkia euskaltzain osoa, otsailaren 23ko Osoko bilkuran, Iruñean). EUSKAL ERABILTZAILEEK LUPAREKIN BEGIRATZEN DITUZTE HIZTEGIKO EMAITZAK. UZEIko Lexikografia Saileko arduraduna zara, eta Euskaltzaindiaren Hiztegiko arduraduna. Nola azaldu
|
jende
arruntari zer den lexikografia eta zergatik den hain garrantzitsua. Gizakiok komunikatu beharra daukagu, eta komunikazio horren parte garrantzitsu bat hitzak berak dira, elkar ulertzeko erabiltzen dugu lexikoa. Hori gabe nekez moldatuko ginateke.
|
|
|
Gizarte osoak hain erraz onartuko balitu aldaketok, errazagoa izango litzateke elkarbizitza.Hitzen inguruan lan egiteak, zer erakutsi/ eman dizu. Mundu konplexu bezain liluragarria dela, zehaztasuna asko findu behar dela, eta hitz batetik tiraka hasi orduko mundu berri bat irekitzen dela etengabe. Eta hori guztia estandarizazioa tartean dela egiten duzunean, ardura eta zama ere bai,
|
jende
askorentzat ari baitzara lanean, eta euskal erabiltzaileek luparekin begiratzen dituzte hiztegiko emaitzak.Inportantea da esaten/ idazten duguna zaintzea. Hau da, garrantzitsua da hitzak zaintzea?
|
|
|
Bereziki, grafiaren aldetik.Euskara batuari, idazteko sortu zen euskara literario horri, alegia, gaitz askoren errua bota zaio.Bai.
|
Jendeak
ulertu behar du euskara batua momentuko euskara idatzia dela, eta mintzatzean askatasun handia uzten duela, baina betiere, elkarrengana hurbilduz, eta bereziki gure hiztegia zabalduz. Euskara Batuak arau batzuk betetzen ditu, denentzat berdinak.
|
|
|
Baina,
|
jende
uzkur hauen belaunaldia euskararen gainbeherarena izan da. Gogor jarririk beren euskararen egiazkotasunaz, haurren euskararen erabilera desagertzera utzi dute halere, eta hauetarik bat naiz.
|
|
|
Maratoi baten antzekoa izan zen Euskaltzaindiaren XVII. Biltzarraren lehen eguna: trinkoa, tarteka nekagarria eta balentria handi baten antzekoa, mikrofonoa hartu zuen
|
jende
andana kontuan hartuta.
|
|
|
bitartekari ala eskumakila hitzaldian. Editore lanetan aritzen denez,
|
jendeari
testuak zuzentzen aritzen dela eta akats batzuk etengabe zuzentzen dituela esplikatu zuen: –Akats batzuk zuzen argitaratuta ere, hurrengo liburuetan berriro bueltan datoz?, idazle beraren lumatik askotan, eta idazle berriek eginak, beste askotan.
|
|
|
Batasunik gabe nola euskaldundu erdara nagusi den hiri eta herri handietan bizi den
|
jendea
–Zein euskalki erabili Iruñeko ikastetxe eta euskaltegietan?
|
|
|
Komedia bai, baina beste genero batzuk ere landu ditugu Gheron, eta estetika aldetik asko arriskatu dugula esango nuke.
|
Jendea
harrituko da egin dugun hautuarekin, gaineratu du Jokin Oregi zuzendariak.
|
|
2019
|
|
|
Gainerako jardunaldietan hartutako irudiak proiektatuz eman zaio ongietorria Bilboko Euskal Museora bildutako
|
jendeari
, eta ordezkari politikoen hitzak heldu dira jarraian. Bizkaiko Euskara eta Kultura Saileko foru diputatu Lorea Bilbao euskararen aberastasuna, balioan?
|
|
|
Miriam Urkia euskaltzain osoak bere hitzaldi sarrera irakurri du, gaur,
|
jendez
gainezka zegoen Aretxabaletako Arkupe kultura etxeko Zaraia aretoan. 2018ko otsailaren 23an izendatu zuten euskaltzain oso, eta Joan Mari Torrealdai emeritu izatearen ondorioz sortutako hutsunea bete du Urkiak.
|