|
2015
|
|
|
Bere lan poetikoak eguneroko gauzez eta gaiez egindako kronikak dira, detaile batetik abiatu eta beti istorio bat kontatzen dute. Iñakik Bilbon bota zituen erroak duela 30 bat urte eta urte
|
horietan
euskara irakaslea izan da bertan. Bere gonbidatua Jabier Muguruza musikari eta abeslaria da.
|
|
|
euria ari du zarra zarra/ eta ni aterki barik/ hori dela eta oraintxe nago/ goitik behera bustirik/ gainera ez dut inon aurkitzen/ estaltzeko aterperik/ a ze nolako bronka entzungo/ dudan amaren ahotik. Gaiaren berri izatean burura datorkizun lehen gauza ez, bigarrena ere ez, hirugarrena jorratzeko gomendio zentzuzko horren harira ez dut ezer esango; dena dela, lerro
|
horiei
erreparatu eta berehala pentsatzen dut gaia emanda etortzeak (neurri zurrunak) itzel laguntzen zidala, kasik behartzen, zerbait amaitzera, eta zerbait hori ahalik eta txukunen gauzatzera, nire eleketari ibilbidean irabazi nuen hurrengo sarian ere gaia emanda idatzi bainuen idatzi beharrekoa, hitz lauz oraingoan; liberazio bat, gaia; eta egia da, halaber, bi sari horien ostean idazketari ez niola ... Kontuak kontu, bestelako toki batera ere badoakit gogoa bertso horren aurrean, hain zuzen jarreren inertzietara, eta auto ironiko irakurtzen dut azken puntx gisa saiatu nuen hura, amaren bronka, topikoagorik.
|
|
|
Emaitza: 4.000 ikusle, 20 herri kirolari, hamar dozena foku eta kea sortzeko makina
|
horietako
bat… A, eta bi bertsolari, Amurizaren talentuz edo erruz, hitzaren kirol nazionalaren atleta bihurtuta.
|
|
|
Etxean gordetzen dudan gauza bakarra koadernoak dira. Izan naizen saioetan jarri dituzten gaiak eta saioan zehar hartutako oharrak daude koaderno
|
horietan
. Horiek ere Xenpelarrera eramatea izango dut onena, ezertarako balio badute behintzat”.
|
|
|
Izan naizen saioetan jarri dituzten gaiak eta saioan zehar hartutako oharrak daude koaderno horietan.
|
Horiek
ere Xenpelarrera eramatea izango dut onena, ezertarako balio badute behintzat”.
|
|
|
Hori da gure ustez Xenpelar Dokumentazio Zentroak egun duen ezaugarri nagusienetakoa. Bizi bizirik dagoen kultur mugimendu oso bati buruz sortzen den informazioa dokumentatzea etengabeko lana da, eguneroko dinamiketan oinarritzen da gure jarduna, egun gertatu berri, gertatzen eta epe laburrean gertatuko diren saioei buruzko informazioa jasotzen dugu, zein bertsolari non arituko diren bertsotan, nork antolatzen duen, saioetako kartel nahiz iragarkiak biltzen ditugu, bertso saio
|
horietatik
lagin bat grabatzen dugu, ahal diren emanaldietan argazkiak ateratzen dira, aukeratutako bertsoen transkripzioak egiten dira, bertso doinu berrien identifikazioa egiten da, eguneroko nahiz aldizkako prentsan azaltzen den bertsolaritzari buruzko informazioa jasotzen dugu, liburuak, aldizkariak… Egungo bertsolaritzaren jardunaren behatokia izan nahiko genuke, bizia, dinamikoa”, gaineratu ...
|
|
|
“Xenpelarren zerbitzua da Hitza jolas bertso irratsaioaren bizkar hezurra. Gaurkotasuna eta freskotasuna eskaintzen diote grabazio
|
horiek
irratsaioari eta aldi berean entzuleei. Gaurko bertsolaritzaren eta plazetan gertatzen ari denaren berri eman dezakegu horrela”, azaldu digu Sukiak.
|
|
|
Tratu bat egin ohi dut bertsopaperen jabearekin: berak niri orijinalak ematen dizkit eta nik berari
|
horiek
denak kopiatuta eta beste bertso asko ematen dizkiot. Batzuek nahiago izaten zuten orijinalarekin geratzea, eta, orduan, ez nuen errespetatu beste erremediorik izaten.
|
|
|
Batzuek nahiago izaten zuten orijinalarekin geratzea, eta, orduan, ez nuen errespetatu beste erremediorik izaten. Tarteka nik enkuadernatu ere egiten nizkien bueltan itzulitako kopia
|
horiek
. Nik enkuadernatutako bertso sorta horiek hor ibiliko dira baserrietan.
|
|
|
Tarteka nik enkuadernatu ere egiten nizkien bueltan itzulitako kopia horiek. Nik enkuadernatutako bertso sorta
|
horiek
hor ibiliko dira baserrietan. Tratu horrekin haiek gustura geratzen ziren eta ni ere bai”.
|
|
|
Egun lan horretan ari direnei galde egin diegu, zer dela-eta hasi ziren lantegi honetan eta euren esperientziaren inguruan. Gorka Azkarate dugu
|
horietako
bat. Zumarraga Urretxuko bertso eskolan 2003ko Martxoan Bertsoa zikloaren lehenengo edizioa antolatu zutenean hasi zen “modu serioan” materiala biltzen.
|
|
|
‘Zergatik ez nabli ondo? Zergatik ez naiz gustura sentitzen? ’ Agian, saio mota batzuetan ez zara gustura sentitzen, eta gogoeta
|
horiek
egiten dituzu. Beti ez bada, ia beti, norberaren barruan daude erantzunak.
|
|
|
Era bertsuan mintzo zen gaiaz Agirre ere: “Uste dut zure gorputzaren kontrola eta zure gorputzaren barrutik doazen zirkuitulabur
|
horiek
denak kontrolatzea ezinbestekoa duela bertsolari batek. Berak izan behar du bere gorputzaren eta bere buruaren jabe”.
|
|
|
Lanketa psikologikoa zertan datzan erakutsi zuen Vazquezek: “Lehenengo norberaren emozioak identifikatzen eta onartzen dituzte, eta baita emozio
|
horiek
euren gorputzean dituzten erantzunak ere. Ondoren, emozio horiek logikoki kokatzen dituzte euren bizitzetan”.
|
|
|
“Lehenengo norberaren emozioak identifikatzen eta onartzen dituzte, eta baita emozio horiek euren gorputzean dituzten erantzunak ere. Ondoren, emozio
|
horiek
logikoki kokatzen dituzte euren bizitzetan”. Psikologoak “euren hipopotamoa” ikusten laguntzen die, eta jabearazten die nondik somatizatzen duten.
|
|
|
Psikologoak “euren hipopotamoa” ikusten laguntzen die, eta jabearazten die nondik somatizatzen duten. Behin jabetuta, euren bizitzan kokatzen dute, euren biografian, eta emozio horiek guztiak nondik datozkien identifikatzen dute, emozio
|
horien
lagun egin arte. “Pozaren kontra inor ez da borrokatzen.
|
|
|
Uste dut asko landu dutela batzuek. Nire ustez
|
horiek
askotan biluzten dira. Nik askotan ikusi egiten ditut.
|
|
|
Ez daude. Nik hartzen ditut nik miresten ditudan gizonezko bertsolari
|
horiek
, eta oso oso gutxitan ikusi ditut benetan tripetatik kantatzen. Eta ez nabil hasierako eta azken agurrari buruz.
|
|
|
Horren beldur ere badira. Ahultzat kontsideratu ohi diren emozio
|
horien artean
biluztea gogorragoa da, arrisku handiagoa du. Pentsatzen dut euren barrutik segurtasun eza edukiko dutela”, aztertu zuen Vazquezek.
|
|
|
Niretzat sinesgarriena da sentimenduetara gehien hurbiltzen dena. Sentimenduetatik ari zarenean oso zureak dira bertso
|
horiek
, beste inork ezin du kantatu, eta gainera nork jarriko du zalantzan kantatu duzun hori? ”. Iritzi berekoa da Agirre:
|
|
|
Egin beharrekoa ebatzia du Elortzak: “Lanketa
|
horiek
egiten ari zarenean, bakoitzarengandik datorren horri bidea eman eta hori lantzea da egin behar dena”.
|
|
|
Zergatik ez naiz irtengo eta kantatuko: ‘Hemen zaudeten %70ek ikusten duzue neska lodi bat, %20k neska bat eta %10ek neska erakargarri bat? ’ Zuk hori benetan pentsatzen duzu, baina pentsamendu
|
horiek
ekidin egiten dituzu”.
|
|
|
Niretzat ere ez litzateke ona, zerbait arrastatuko nukeelako handiegia bihurtuko litzatekeena arrastatu ahal izateko”. Bizitza pertsonaleko emozio denak norberarekin eroanda, eta
|
horiei
saioak sortzen dizkien egonezin guztiak batuta, maskara jartzea da “errazena” Enbeitarentzat.
|
|
|
Bere burua ez du prest ikusten emozio guztiak kaleratzeko. “Nire borroka psikologiko batzuk ez ditut kaleratzen; nahiz eta
|
horiei
lotutako emozio batzuk bizi, beste zerbait kaleratzen saiatzen naiz batzuetan. Delikatua da, norberarentzat ere oso gogorra izan daiteke”, bizi du Barrosok.
|
|
|
Ezin du gai askotan lasai kantatu. Hargatik, gai
|
horiei
tiraka kantatu ala ez kantatu erabaki borrokan aritzen da, eta gai batzuk ekidin egiten ditu, jakin dakielako kostatu egingo zaiola eta negarrari diola eutsi. “Jende batentzako oso ondo dago hori, egin behar da, baina beti ez naiz ni izango negar egingo duena:
|
|
2016
|
|
|
Eta beste batzuek erdia kontatu dute.
|
Horiek
dira sendatu behar diren zauriak. Kontatu barik kontatzen diren istorioek sortzen dituzten zauriak.
|
|
|
Zenbateraino ez dira edo badira orduko haren eraginez? Zenbatuta ote ditugu Frankismoaren zauri
|
horiek
denak. Ebidentea da oraindino daukan eragina.
|
|
|
Zergatik egon dira erakundeak isilik hainbeste urtean? Ni elkarrizketa
|
horiek
ikusten ari naiz eta jende horren izenak agertzen dira. Zer gertatu daiteke izen horiek argitaratzen badira?
|
|
|
Ni elkarrizketa horiek ikusten ari naiz eta jende horren izenak agertzen dira. Zer gertatu daiteke izen
|
horiek
argitaratzen badira?
|
|
|
Bai, zalantzarik gabe. Hori ezinbestekoa izan da isiltasun hau mantentzeko, motibo asko direla eta; konplizitatez, beldurrez, lotsaz… antzerkian agertzen dira
|
horietako
batzuk. Horrek guztiak osatu gaitu.
|
|
|
Pertsonaia nagusi batzuek daramate haria eta horren inguruan mugitzen dira gainontzekoak. Baina metafora
|
horiek
etengabe erabiltzen ditugu. moduko bat da.
|
|
|
Nik badaukat azkenaldian kezka bertsolaritzan entretenimendura gehiegi jotzen ote den. Gauza
|
horiek
ziklikoak izaten dira. Akaso garai oso saturatuak eta ideologikoak bizi izan ditugulako izango da, baina, aspaldian, askotan esaten dut halako hustasun moduko bat sumatzen dudala tematikan.
|
|
|
Horrek, hala ere, baditu bere aldagarriak. Batzuek aldizkari mota
|
horiek
erosten dituzte, baina bada beste zaletasun mota bat gure artean oso zabaldua: Tertulia megafatxak entzuteko zaletasuna.
|
|
|
Tertulia megafatxak entzuteko zaletasuna. Jende askok entzuten ditu tertulia
|
horiek
irratiz edo ikusten ditu telebistaz. Carmen Martinez Bordiu hor dago, baina beste zaletasun hori ere hor dago.
|
|
|
Aktoreek sei bat egonaldi egin dituzte, bakoitza astebete ingurukoa, Euskal Herriko hainbat antzokitan. Egoerak proposatu, egoera
|
horien baitan
inprobisatu eta inprobisazio horietatik jasotakotik idatzi dute Elortzak eta Iturriagak gidoia. «Horregatik jartzen du Unai Iturriaga eta Igor Elortzarekin idatzia, elkarlan bat izan delako», zehaztu dute bertsolariek.
|
|
|
Aktoreek sei bat egonaldi egin dituzte, bakoitza astebete ingurukoa, Euskal Herriko hainbat antzokitan. Egoerak proposatu, egoera horien baitan inprobisatu eta inprobisazio
|
horietatik
jasotakotik idatzi dute Elortzak eta Iturriagak gidoia. «Horregatik jartzen du Unai Iturriaga eta Igor Elortzarekin idatzia, elkarlan bat izan delako», zehaztu dute bertsolariek.
|
|
|
Tapiaren ustez, Txirritaren bertsoak, kasu askotan, garaiko gertakizunen kronika bakarra dira: Canovas del Castillo hil zutenean haren alargunari jarri zizkion bertsoak; Kubako gerra; Maria Cristina itsasontzia hondoratu zenekoa; Norteko Trenaren bertsoak… Zizurkildarrak bertso
|
horiei
komiki zantzuak ikusten dizkie: “Gauzak kontatzeko zeukan eragatik irudiak irudika ditzakezu.
|
|
|
Baita Tellei Txiki eta Pello Errota ere! 1982an antzezlana egitean Letek aukera eduki zuen behin zentsuratutako bertso
|
horiek
amaieran jartzeko, baina ez zuen horrela egin, amaiera aldatzea erabaki zuen; batek daki zergatik, izango zituen bere arrazoiak. Zentsuratutakoak, debekatutakoak beti dauka interes gehiago; kasu honetan, bertsozalearentzat”.
|
|
|
bazegolako
|
hoiek
|
|
|
“presondegia”. Arau
|
horietan
itxitura baten barruan zaude. Hasieran ematen du eromena dela, baina sartzen bazara, disfrutatu egiten duzu.
|
|
|
Azken batean, bizitza ere hala da, ataka estuan gaudenean eta ateratzea lortzen dugunean, gu, beste gu berri eta hobe bat gara beti, eta hori lorpen bat da. Bizitzak presiopean jartzen zaitu eta estutasun horretan konexio berriak sortzen dira, eta konexio berri
|
horiek
ideia berrietara zaramatzate. Niretzat hori da Cynghanedd:
|
|
|
Ez dute kontzientzia batetik abiatuta hitz egiten, hizkuntza salbatzeko eta abar, euren hizkuntza delako baizik. Nik
|
horiengana
iritsi nahi dut. Eta entzule hori ez datorrenez nigana, ni joaten naiz entzule berri posible horien bila, langile auzoetara, eurak fabriketatik ateratzen direnean, adibidez; edo autobusetan egiten dut Cynghanedd.
|
|
|
Nik horiengana iritsi nahi dut. Eta entzule hori ez datorrenez nigana, ni joaten naiz entzule berri posible
|
horien
bila, langile auzoetara, eurak fabriketatik ateratzen direnean, adibidez; edo autobusetan egiten dut Cynghanedd.
|
|
|
Sozialki hobeto enkajatzeko. Eta jendeari erakusteko beste errealitate
|
horiek
. Hori da gure funtzioa.
|
|
|
Formaren eta metrikaren dotoretasun horretan bakarrik geratu gabe. Forma
|
horiek
funtzionatu dute, baina gizartea aldatzen ari da eta berrikuntza beharra dago.
|
|
|
Gertatzen dena da Galesko bardoak, gehienak gizonezkoak direla, eta gizonezko
|
horiek
alfer hutsak direla! Beste lan bat daukate, gehienetan oso ongi ordaindua, eta, orduan, noizbehinka, otutzen zaienean idazten dute zeozer.
|
|
|
Eskatuko nieke poeta
|
horiei
lan egiteko, ez izateko hain alferrak, hain akomodatuak, eta erradikalagoak izateko.
|
|
|
Desagertuak bilatzea, beren etxetik indarka erauzitako jende horri bide bat ematea… Ezinezkoaren muga jo arte, justizia, zati txikietan bada ere, itzultzea jendeari. Eta ezin denean itzuli, denboran atzera egin ezinezko lur zati eta etxe puska
|
horietan
bezala, zergatik ez aitortu, eta izendaturik utzi lekuok: “justizia ezinezkoaren tokia”.
|
|
|
Badauzkagu kanta finko batzuk, eta beste periferiko batzuk. Saiatzen gara entseguetan
|
horiek
aldiro aldiro berritzen, ez gelditzeko herdoildurik. Oso segidan pilatu zaizkigu bi disko.
|
|
|
kontzertu bakoitza bazen letra berri bat egiteko motibazioa. Bigarrena gehiago izan da zer gai landu nahi izan ditugun, eta gai
|
horiei buruz
letra batzuk idaztea. Dena joan da batera.
|
|
|
A.B.: Eboluzio
|
horietan
bi mugarri izan dira: bi diskoak.
|
|
|
Gure artean, inguruko musikan edo bertsolaritzan ere bai, beti gorrotatu izan dugu mezu erraza, guk kantatu izan dugunean eta besteei entzun izan diegunean. Errazegi hunkitzeko edo betiko kontsignen barruko hitz
|
horiek
ez ditugu inoiz ongi hartu, eta horien kontra joaten saiatu gara beti. Saiatzen gara hitzak zaplazteko bat izaten, geure buruentzako lehenengo, baina, gizarte honen parte garenez, gizarte honentzako ere bai.
|
|
|
Gure artean, inguruko musikan edo bertsolaritzan ere bai, beti gorrotatu izan dugu mezu erraza, guk kantatu izan dugunean eta besteei entzun izan diegunean. Errazegi hunkitzeko edo betiko kontsignen barruko hitz horiek ez ditugu inoiz ongi hartu, eta
|
horien kontra
joaten saiatu gara beti. Saiatzen gara hitzak zaplazteko bat izaten, geure buruentzako lehenengo, baina, gizarte honen parte garenez, gizarte honentzako ere bai.
|
|
|
Saiatzen gara hitzak zaplazteko bat izaten, geure buruentzako lehenengo, baina, gizarte honen parte garenez, gizarte honentzako ere bai. Horrek zerbait mugitzea eragin badezake, gutxi izanda ere, bada garaipen txiki bat, eta orokor samar ikusten ditugun hitz eta lelo
|
horietatik
aparteko zerbait.
|
|
|
Ekartzen duten material asko eskura daude eta estetikaren parte ere badira. Haurrek une jakinak izan ohi dituzte
|
horiek
erabiltzeko. Ez du balio ezertarako erabiliko ez den kontu bat ekartzeak.
|
|
|
Gurasoengandik informazio, material eta tresna
|
horiek
jasotakoan, jasotako interesaren arabera, hasi ziren irakurketa idazketarako, matematikarako, musikarako, eskulanetarako, esperimentaziorako, pentsamendurako eta bestetarako tresnak sortzen. Gonbidatuen ekarpenek sustatu zituzten jolas eta esparru berriak ere:
|
|
|
Edukien kontzientzia hartzeko, manipulatu eta esperimentatu beharra azpimarratu zuen Gonzalezek: “Zabalik eskaintzen baditugu, gehiago esperimentatuko dute adimen
|
horietatik
. Eduki horiek guztiak zentzuarekin ikasiko dituzte.
|
|
|
Lazkao Txiki printzearen planetakoak izan gabe, gure planetakoak diruditen errealitateak dira gehienak. Batzuetan, espazioan ez ezik, denboran zehar bidaiatu behar izan dut planeta
|
horietara
iristeko.
|
|
|
Eta geurea bezalako egitura eta funtzionamendu hetereoa duen aldizkari baten kasuan are gehiago: ...n da eta ‘honi deitu litzaiokek’ eta horri galdetuta ‘hark egingo likek/ n testua’, eta testua egingo lukeen horrek ezin duela ‘lanez lepo nabilen/ k’ baina ‘beste hari eskatzen badion/ k igual…’ ta hark ‘bueno saiatuko naun/ k, baina egun zehatz horretan izan liken/ k…’ eta ohikoan lan egiten duen argazkilariak ezin du, kanpoan dago egun
|
horietan
(Lubaki Sirian bertako gerraren jarraipena egiten, Conny Berlinen familia bisitatzen, Galder Estatu Batuetan Berri Txarrakekin kontzertuak ematen… Eguna iritsi eta elkarrizketatuari azaltzea ahaztu…
|
|
|
Grabagailuaren, argazki kameraren, arkatzaren, ispiluaren, beste aldean jarri direnak ere, 411
|
horiek
baino hiruzpalau aldiz gehiago, ezinbestekoak izan dira erabat. Andoni Egañak, esaterako, dozena bat testu argitaratu ditu aldizkarian urte hauetan, baina laurogeitaka aldiz ere eman behar izan du aurpegia beste aldean ere.
|
|
|
Ziurra da hobeto egin zitekeela, badaezpadako erabaki dezente hartu ditugula, baina egindako ekarpena eztabaidaezina delakoan ere bagaude. Guzti horrengatik, honenbestean eta ezinbestean, lanean jarri diren 411
|
horiei
, ispiluaren beste aldean jartzera animatu diren guztiei, iragarleei, administrazioei eta, batez ere, harpidedunei, irakurtzen gaituzuenoi, webgunearen edo sare sozialen bidez jarraitzen gaituzuenoi, aupa zuek, zorionak, MILA MILAKA ESKER.
|
|
|
Beti uste izan dut ia ezinezkoa zela bi ildo
|
horiek
uztartea, besteak beste ildo baten zale direnei ez zaizkielako beste ildoko lanak gustatuko. Esaterako, Bertsolamintza jardunaldien txostenak, nago lehor samarrak izango zitzaizkiola hainbat harpidedun eta irakurleri.
|
|
2017
|
|
|
1972ko apirilaren 30ean, Donostiako Anoeta pilotalekuan Zeruko Argia astekariaren aldeko jaialdi bat burutzen ari zelarik, mutu geratu zen jaialdi erdian, 1972ko maiatzaren 2an, Zestoan, kantatu zuen azkenekoz jendaurrean, eta handik astebetera tronbosi atake batek apartatu zuen erabat bertsogintzatik. Txapelketa
|
horiek
jokatu izan balira txapeldun berriak izango zituzten, bada, kasik seguru.
|
|
|
Aurreko hamarkadako bi txapeldun handiak erretiratuta edo erdi erretiratuta, txapelketa
|
horietako
gainerako sailkatuei erreparatuta ez da zaila hautagai batzuk irudikatzea.
|
|
|
Diru asko irabazi zuten antolatzaileek. Zenbait bertsolari irabazi
|
horien kontra
gogor mintzatu zen (…) ” (Sarasua: 14) [9].
|
|
|
Tirabira
|
horiek
alditxartuta ekin nion Hitzetik Hortzeraren 1993 sasoiari. Urrian hasi eta urtea amaitu artekoa, nagusiki txapelketako saioekin osatu genuen, eta ezin dut aipatu gabe utzi une larri hartan sekulako laguntza eskaini zidala txapelketako epaile batek, Antton Kazabonek.
|
|
|
ofizio biak berari eman eta mikrofono banatan kantatu; atzekoen auskalo zer ezaugarriak bana banaka aletu… Egokitu bakarrik ez, horrelako lan bihurrietan sekulako maila ematen zuen Egañak. Bertsoaldi
|
horietako
asko buruz dakizkit nik, eta ez dira gutxi 1990etik 1993ra bitartean kantatutakoak (gerokoak ere asko dira, hala ere).
|
|
|
Inoiz ez zait gustatu izan zain egon beharra, baina egun hartan, ikusminak eraginda, begiak zabal zabalik egon nintzen ilara luzean, finalista
|
horietako
gehienekin noizbait oholtza konpartitzeko zoria izango nuela jakitun izan gabe.
|
|
|
Bertsolari aldizkaritik deia jaso ostean, zalantzan geratu nintzen. Entzule lez 2000 bitarteko txapelketa bat aukeratzea ia ezinezko egiten zitzaidan, eta, kostata, azkenean, bi aukeratzea erabaki dut… Zergatik hautatu ditudan bi
|
horiek
–Beharbada, hamarkada horretan entzule moduan gehien sufriarazi eta gozarazi zidatenak direlako.
|
|
|
ta irudi
|
horien
parte
|
|
|
Fina, dotorea. Alkandora hipsterrak janzten zituen,
|
horiek
hipster izan aurretik. Bertsotan eta beste hainbat diziplinatan, dedikatua bezain delikatua.
|
|
|
Gauzak horrela, aurkeztutako lau gizaseme
|
horien
bila abiatu naiz Baionara. Eguerdiko 12:00etan da zita, San Andres plazan, Baiona Ttipian.
|
|
|
Izan ere, zuria eta urdina omen ziren jatorrizko koloreak, baina, 1932az geroztik, Iruñeako jaien mugaz bestaldeko ispilu bilakatu dira Baionakoak. Horrek dakartzan gauza onekin, baina baita txarrekin ere, azken
|
horietatik
jendetza, zezenketak, frantziarrak eta sexu erasoak aipatu beharrekoak. Hala ere, zorionez, ostiral eguerdi lasai bat tokatu zaigu.
|
|
|
Eta ez aipatu, mesedez, euskal itzal itzel tradizionalaren aurrean, aire girotua deritzon birus fabrika eztarri urratzaileen menpe bizirauten duen gizagaixorik, ez eta gizalegezko kanpin proletario baten ordez, furgonetaren aldeko hautua egiten duen euskal furgesia berririk.
|
Horien
konponbidea gaitza bera baino makurragoa delako, klase ikuspegi batetik behintzat. Hain zuzen ere, klasea baita beroaz gozatzeko behar dena.
|
|
|
Itzalik apenas, ziburuetan gora eta behera dabiltzan haur hiperaktiboen bizkartzain eta esklabo. Iratxo nekagaitz
|
horien
ardura soldatapeko profesional tituludun batzuen esku zegoen garaien nostalgiko, ikasturtea berriz noiz hasiko zain. Eta jabetzen naiz badirela merkatuen kontroletik at salerosten diren lan indarrak.
|
|
|
Handitu zenerako sinetsita zeukan ezin zuela ihes egin, gai zen arren. Bakoitzak, haur, gazte zein heldu, bere kateak dauzka eta
|
horiek
hautsi ahal ditugun arren, sarritan albokoen babesa behar izaten dugu, gai garela sinesteko. Neurri batean, uste dut hori dela udalekuen funtzioa, mugak gugan daudela baina aldatu ditzakegula ikastea.
|
|
|
batzuen laguntza izan dugu Joxeri buruz hitz egiteko. Lekuko
|
horietako
asko
|
|
|
zela,
|
horietako
batzuetan behin eta berriz. Bizkaian eta Nafarroan ere bazituen
|
|
|
“Hor ibiliko dituk, bada, gure mutilak ere”, esaten omen zuen. Joxeren bi osaba
|
horiek
, denborarekin, etxera itzuli ziren eta, gose urteetan, hamahiru lagun biltzen ziren sukaldeko mahaiaren bueltan.
|
|
|
Akuako beste batek ere baditu han ardiak eta elkarrekin joaten gara autoan goraino”, dio Bixentek. Gaztetatik ezagutzen ditu Erlo alde
|
horiek
Bixentek, Aittola, Zamaleku eta beste hainbat erromeria lekutara iristen baitzen. “Emakumerik iristen al zen Zamalekuraino? ”, galdetu eta algara batekin erantzuten du.
|
|
|
Urtero zumea ebakitzera Landetako kuadrilla joaten zen eta Joxe Agirre, idiekin garraioan ibiltzen zenez, hari deitu omen zioten zumea Iztiotik errepidera jaisteko. Hor hasi omen zitzaizkion gazte
|
horiek
, adarra jotzeko asmoarekin, Joxeri Landetan bazegoela beste bertsolari bat bera baino hobea esanez. Nik ere banekien landetar horiek erronkak joz zebiltzana.
|
|
|
Hor hasi omen zitzaizkion gazte horiek, adarra jotzeko asmoarekin, Joxeri Landetan bazegoela beste bertsolari bat bera baino hobea esanez. Nik ere banekien landetar
|
horiek
erronkak joz zebiltzana. Egun batean, San Sebastian arratsaldea zela uste dut, ni Landetako kuadrillarekin eta hura Izarraizpekoarekin, hementxe egin genuen topo, Etxe Zuriko taberna honetan.
|
|
|
Badira tranpa egiten duten hitzak, esanahiz kargatzearen kargatzez jada ez dutenak jatorrian esan nahi zutena esaten. “Mundu” da
|
horietako
bat. Globalizazioaren aro honetan, kontinenteak gero eta hurbilago dauden garaiotan, gero eta antzekoagoak dira herrialde ezberdinetatik iristen zaizkigun kultur joerak:
|
|
|
Dokumentala inprobisatzaile bakoitzaren kontaketa pertsonaletik abiatzen da: nola murgildu ziren kantu inprobisatuaren munduan, zer ematen dien bat batean eta ahoz aritzeak… Eta kontaketa pertsonal
|
horietatik
abiatuta poliki poliki ikuspegia zabaldu eta kultura bakoitzean kantu inprobisatuak dauzkan funtzio, balio eta moduez azalpenak ematen dituzte. Eta ederra da ikustea nola gehienak jolas egin nahi hutsagatik murgildu ziren mundu honetan, eta hain oinarri antzekoa duten jardunek nola funtzio eta gorputz desberdinak hartzen dituzten kultura bakoitzaren egoeraren arabera.
|
|
|
Eta, horrez gain, bertsolaritza urrundik ezagutzen duten
|
horientzat
ere gonbidapen bat izan nahi luke “Mundu bat ahoz aho” lanak: bertsolaritza bera mundu ederra izateaz gain beste kultura eta beste mundu ikuskera batzuetarako sarbidea ere izan daitekeela erakutsi dugu.
|
|
|
Orain, taldekide guztiei liburu bana ematen zaie, eta herrikoak eta bertso eskolakoak diren bi babeslek –ezti museoak eta harategiak eztia, gozokiak eta txuleta oparitzen dizkiete bertsolariei.
|
Horiek
ez dute hautsik hartuko bitrinan!
|
|
|
Hala ere, ziurrenik, dozenaka herritan sortuko ziren, aurrez, antzeko saioak edo ideiak; bertsoa plazako jardun askori lotua ulertu delako, izan trikitia, izan herri kirolak edo izan apustuak. Frontoiak bere pareten artean hainbeste bertso jaialdi hartu ostean, nola ez konpartitu espazio hori, horma
|
horien
berezko arrazoia den kirolarekin?
|
|
|
Bere iritziz, AEBetako auzo txiroetan lan esplotazio handia zegoenean Blues estiloa sortu zen moduan, “hip hopa, erbesteratutako afroamerikarren ondorengoek sortu dute auzo txiroetan, lan faltaren desesperazio giroan”. Yodaren ikuspegtik, gizarteko ezinegonak artearen bidez adierazten dira, eta tresna
|
horietako
bat da rapa: “Horregatik uste dut hemen ere bilakaera interesgarria izango duela, antzeko zikloa ari delako errepikatzen eta esateko asko dagoelako”.
|
|
|
Landa eremuko auzo eta herriak dira gainera: Aia, Getaria, Orio, Urteta, Urdaneta, Elkano, Meaga, Aizarnazabal, Oikia… Herri eta auzo
|
horietako
biztanle asko etorri izan da azken mende honetan Zarautzera bizitzera. Eta horrek zerikusi handia izan du hizkuntzari eustearekin.
|
|
|
Basarrik bertso batzuk idatzi zizkion Zarautzi. Ia ia herriko ereserkitzat hartu zituzten zarauztarrek eta ez da herritarrik izango bertso
|
horien
doinua eta letra, gutxi gehiago, ez dakizkienik. Aipagarria da Iduzki denean doinuaren aldagai bat erabiliz idatzi zituela Basarrik bertso horiek.
|
|
|
Ia ia herriko ereserkitzat hartu zituzten zarauztarrek eta ez da herritarrik izango bertso horien doinua eta letra, gutxi gehiago, ez dakizkienik. Aipagarria da Iduzki denean doinuaren aldagai bat erabiliz idatzi zituela Basarrik bertso
|
horiek
. Gerra ondoren Saran egon behar izan zuen garaietan ikasiko zuen, eta gero hegoalderatu.
|
|
|
Bestalde, Santa Marina jaiak —maiatzaren 21ean— beti izan dira entzutetsuak herrian. Akaso urteko egutegian lehenengo zetozenak zirelako, agian udaberriaren bihotz bihotzekoak zirelako… jai
|
horien
arrakasta handia zen. Bertako komisiokoek, “Gazte eta zaharrak”, urte askoan antolatu zuten Zarautzen jaialdi nagusi bat, garaian garaiko bertsolari onenekin.
|
|
|
Bertso plaza berriak sortuz joan dira azken urteetan. Eta
|
horietako
asko gaztetxeak dira. Zarauzkoak ezin zuen gutxiagorako izan.
|
|
|
Hamalau bertsolari
|
horietatik
hamahiruk zituzten eskultura edo irudi bana. Xenpelarrek ez.
|
|
|
Beste oroitarri bat du Zestoako plaza batean, eta Irunen ere bada kale bat haren izenarekin. Gehiago edo gutxiago, bertsolari guztiek dute kaleren bat edo plazaren bat, eta nik erreferentzia
|
horien
bilduma egin nuen.
|
|
|
Bertsolari
|
horien
memoriari lotutako ondareaz ere arduratu zinen. Jaiotetxeei buruzko argazkiak bildu zenituen.
|
|
|
Jaiotetxeei buruzko argazkiak bildu zenituen. Nola daude bertsolari
|
horien
jaiotetxeak?
|
|
|
Garia jotzeko lekuan teila puska batekin egiten omen zituen arrastoak, eta haiei begira gogoratzen zituen bertsoak, ondoan Jose Aranburu Usurbilgo organistak eskuz paperean jasotzen zizkion bitartean. Arrasto
|
horien
moldeak erabili zituen Remigio Mendiburuk herrian eraiki zitzaion irudia hornitzeko. Baina ez dakit, nik ez baititut ikusi, arrasto horiek Udarregin dauden edo ez.
|
|
|
Arrasto horien moldeak erabili zituen Remigio Mendiburuk herrian eraiki zitzaion irudia hornitzeko. Baina ez dakit, nik ez baititut ikusi, arrasto
|
horiek
Udarregin dauden edo ez. Udarregin urte askoan bizi eta gero, Artikula Haundi izeneko baserrira aldatu ziren, eta hau badakit autopista egiterakoan bota zutela.
|
|
|
Etengabe aritu izan naiz bertso jartzaile moduan, urte askoan, herri mailan eta eskualdeko lehiaketetan, hasieran, eta Euskal Herrikoetan, gero. Bertso idatzi
|
horiek
bildu nituen Dozenaka sortuak liburuan.
|