|
2001
|
|
|
Clement eta Noels ek (1996), taldearteko analisi maila erabiliz, bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesua eta erabilera ikertzen dituzte. Ikertzaile horien ustez,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta hizkuntza horrekin lotzen den kulturaren jabekuntzaaldi berean gertatzen dira. Autore horiek, nagusiki, bi ikuspegi teoriko erabiltzendituzte:
|
|
|
2 Clement eta Noels entzat (1996)
|
hizkuntz
jabekuntza eta erabilera azaltzeko prozesu psikosozial garrantzitsuena identitate etnolinguistikoa da. Halaere, beste autore batzuen iritziz, hizkuntzaren eta identitatearen ar teko harremana ez da beti hain nabarmena izaten; adibidez, testuinguruaren ara bera (publiko/ pribatua) eta akulturazioaren teoriaren ikuspegia erabiliz, gutxiengo den talde bateko kideek, testuinguru pribatuetan, identifikatzekokategoria bezala erabil dezakete hizkuntza, baina ez testuinguru publikoetan.
|
|
|
izeneko azpikapituluan, bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesua eta erabilera prozesua nola uler daitezkeen adierazten saiatzen dena. Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago: Gardner eta Clement (1990) ikerlarien lana hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoan gehien zentratu denada; Clement eta Noels (1996), berriz, taldearteko komunikazio eremu eta taldearteko ukipen egoerako hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoen arteko lotura egitensaiatu dira.
|
|
2009
|
|
|
Hain zuzen ere, etxetik gaztelaniadunak izanik ereduan eskolatuta euskara ikasten duten haurren euskararen eta gaztelaniaren garapena aztertzeari ekin genion 2002an Itziar Idiazabalek zuzentzen duen EHUko
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza eta Erabilera ikertaldean (www.elebilab.com). Ikertaldeak hogei bat urteko ikerketa eskarmentua dauka haurtzaroko elebitasunaren esparruan.
|
|
|
Donostiako Deustuko Unibertsitateko" Filosofia eta Letrak" titulazioan urte asko eman genituen irakasle moduan garai berean. Ondoren, Euskal Herriko Unibertsitateko" Filosofia eta Hezkuntzen Zientziak" titulazioan zu Pedagogia Fakultatean eta ni Psikologian kokatu ginen, horietan ere soziolinguistika, psikolinguistika,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta aprendizaia, eta antzeko ikasgaietan, beti ere, tartean euskara landuz.
|
|
2010
|
|
|
Horren oinarrian, eta Bourdieuri jarraituz, zera dugu: hizkuntz ikerketaren esparruan" barne linguistika eta kanpo linguistika" elkarri loturik daude, alegia," tresna linguistikoa eta berorren produkzioaren eta erabileraren baldintzapen sozialak ezin dira banandu" 202 Horregatik, hain zuzen, lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntzak eta bestelako hizkuntzen ikas irakaskuntzak ez dute soilik zerikusia gaitasun linguistiko gramatikalarekin, baizik eta baita hizketaren pragmatikarekin eta berorren gaitasun diskurtsibo testualarekin ere. Bestela ere esan daiteke, Bourdieurekin batera," hizketa ekintzan topatzen direla ‘habitus linguistikoa’ eta ‘merkatu linguistikoa’", eta, ondorioz," hitz baten esanahia ez dela hiztegian aurkitzen, baizik eta berori ‘habitus’ eta ‘merkatu’ horien arteko erlazioan zehazten dela" 203 Hizkuntzaren pedagogia, finean," makrolinguistikaren" baitan kokatzen da, ze —hitz egitea bera jarduera sozio-kulturala bada— orduan ere irakaskuntza linguistikoak ezinbestean erreparatu behar die hizkuntz gaitasunaren eskurapena baldintzatzen duten aldagai sozio-kulturalei.
|
|
2013
|
|
|
Era berean, baliatu dira Euskal Herriko ikerketa talde zenbaiten lanak. Zehazki, Euskal Herriko Unibertsitateko HIJE(
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza eta Erabilera) taldearenak (Larringan & Idiazabal, 2012; Diaz de Guereñu & Garcia Azkoaga, 2012) eta Mondragon Unibertsitateko Miker taldearenak (Sainz al., 2012).
|
|
|
Hamabi urteko haur batek
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta espresio abaniko bikaina izan dezake. Horra mutiko euskaldun bat, hamabi urtekoa:
|
|
2014
|
|
|
Eskuliburu honen hirugarren atalean, hizkuntzaren garapena eta garapen kognitiboa helduaroan eta zahartzaroan izango dira hizpide eta bi kapituluz osatua dago. Lehenengoak (liburuaren zortzigarren kapituluak)
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapenaz dihardu, besteak beste: bi kontzeptu garrantzitsu izango dira mintzagai (komunikazioa eta hizkuntza); ondoren, 8.2 azpiatalean hizkuntzaren elementu nagusiak gogoratuko dira (fonologia, morfologia, sintaxia, semantika eta pragmatika); gainera, 8.3 azpiatalean hizkuntzaren jabekuntza eta garapena bi aro nagusitan banatzen dela azalduko da:
|
|
|
Lehenengoak (liburuaren zortzigarren kapituluak) hizkuntzaren jabekuntza eta garapenaz dihardu, besteak beste: bi kontzeptu garrantzitsu izango dira mintzagai (komunikazioa eta hizkuntza); ondoren, 8.2 azpiatalean hizkuntzaren elementu nagusiak gogoratuko dira (fonologia, morfologia, sintaxia, semantika eta pragmatika); gainera, 8.3 azpiatalean
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapena bi aro nagusitan banatzen dela azalduko da: mintzamenaren aurreko aroa, bizitzaren lehen urtean garatzen dena, eta mintzamenaren aroa, zeinean hizkuntza gaitasuna hobetzen den; 8.4 azpiatalean, hizkuntzaren garapenari buruzko teoria garrantzitsuenak izango dira aztergai.
|
|
|
8
|
HIZKUNTZAREN
JABEKUNTZA ETA GARAPENA 203
|
|
|
|
Hizkuntzaren
jabekuntza eta garapenaren gaia behar bezala lantzeko, ikus 8.5.1 atalean Genie neskatilari buruzko bideo praktika eta 8.5.2 ataleko ariketa praktikoa.
|
|
|
Kapitulu honetan irakurri dena egokitasunez barneratzeko, lagungarriak izan daitezkeen hainbat ariketa proposatu dira: lehenengoan, dokumental baten bidez
|
hizkuntzaren
jabekuntzari eta garapenari buruzko eztabaida ezagutzea da helburu; ondoren, aztergai den gaiari buruzko zenbait galdera ireki izango dira mintzagai; azkenik, autoebaluazioa, hizkuntzaren jabekuntza eta garapenari buruzko hainbat eduki ebaluatzeko asmoz.
|
|
|
Kapitulu honetan irakurri dena egokitasunez barneratzeko, lagungarriak izan daitezkeen hainbat ariketa proposatu dira: lehenengoan, dokumental baten bidez hizkuntzaren jabekuntzari eta garapenari buruzko eztabaida ezagutzea da helburu; ondoren, aztergai den gaiari buruzko zenbait galdera ireki izango dira mintzagai; azkenik, autoebaluazioa,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapenari buruzko hainbat eduki ebaluatzeko asmoz.
|
|
|
Helburua:
|
hizkuntzaren
jabekuntzari eta garapenari buruzko eztabaida ezagutzea.
|
|
|
8
|
Hizkuntzaren
jabekuntza eta garapena
|
|
|
|
Hizkuntzaren
jabekuntza eta garapena prozesu konplexua da. Jaiotzaren unean hasi, eta mailaz maila garatzen da:
|
|
|
fonologia, morfologia, sintaxia, semantika eta pragmatika. Hirugarren zatian,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapena bi aro nagusitan banatzen dela azalduko da: mintzamenaren aurreko aroa, bizitzaren lehen urtean garatzen dena, eta mintzamenaren aroa, hizkuntza gaitasuna hobetzen den aroa.
|
|
|
Azken zatian, hizkuntzaren garapenari buruzko teoria garrantzitsuenak izango dira aztergai: ikaskuntzaren teoria, portaera bat ikasten den bezala hizkuntza ere ikasi egiten dela dioena; teoria natibista, adin jakin batean hizkuntzarekiko erraztasuna lortzen dela aldezten duena, eta, azkenik, teoria interakzionista, aurreko bi teoriek nolabaiteko baliagarritasuna dutela dioena, baina aldi berean dioena bietako batek ere ez duela
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapena erabat azaltzen. Kapituluaren amaieran, lagungarriak izan daitezkeen hainbat ariketa praktiko proposatu dira irakurri dena egokitasunez barneratzeko.
|
|
2015
|
|
|
Era berean, baliatu dira Euskal Herriko ikerketa talde zenbaiten lanak. Zehazki, Euskal Herriko Unibertsitateko HIJE(
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza eta Erabilera) taldearenak (Larringan & Idiazabal, 2012; Diaz de Guereñu & Garcia Azkoaga, 2012) eta Mondragon Unibertsitateko Miker taldearenak (Sainz al., 2012).
|
|
2017
|
|
|
Mondragon Unibertsitateko humanitate eta hezkuntza zientzien fakultateko 1.mailako ikasleak ulertzeko gakoak hortaz gain, hizkuntza portaera azaltzeko, identitatearen garrantzia jaso da beste hainbat lanetan (giles, 1977; bourhis, 1979, giles eta Johnson, 1971, 1987; Sachdev eta bourhis, 1990; Clément eta noels, 1996; liebkind, 1999, azurmendi, 1999 in garcia, 2001; iztueta, 2016). iñaki garciak (2004), euskararen erabilera azaltzeko eredu psikosozialean, bi faktore nagusi bereizi ditu: testuinguruari dagozkion aldagaiak eta norbanakoarenak. lehenengoen artean, euskaldunen presentzia erabaki du azpi aldagai nagusi. eta, bigarrengoen artean, ezagutza, jarrera eta horien arteko zubi den identitatea. arratibelek enpirikoki baieztatutako ikerketan, ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntzaren eta erabileraren eremua aztertu du. gurasoen lehen hizkuntzak, jaioterriak, inguruko sareak duen ezagutza mailak, besteak beste, dira subjektu baten sare soziala ahalbidetzen dutenak. horrela bada, sare honek eragina izango du pertsona baten identitatearen eraketan, jarreretan eta motibazioetan. horregatik, subjektu baten sarean euskararen ezagutza eta erabilpena zenbat eta handiago...
|
|
|
Aurkikuntza honek, hartara, hizkuntzalaritzarentzat eta harekin lotutako hainbatalderdirentzat ondorioak izan ditzake: hizkuntzalaritza historikorako, hizkuntza prozesamendurako, itzulpengintzarako,
|
hizkuntza
jabekuntzarako eta abarretarako. ANTk, gainera, zuzenean inoizlekukotu ez diren hizkuntzen berreraikuntza ahalbidetzen du.
|
|
2018
|
|
|
|
Hizkuntza
jabekuntza eta erabilerari buruzko Nahiaren eta Aitorren diskurtsoetan naturaltasuna ageri da behin eta berriz.
|
|
2019
|
|
|
Bestalde, ikerlerro honek ikuspegi berritu bat ekarriko lukeKAren eta elebitasunaren azterketa orokorrera, bi hizkuntzen fonologiak aldi berean nola erabiltzendiren ikertzeko datu adierazgarriak eskainiko lituzke eta. Hau ikusita, iruditzen zaigu azpimarratzekoadela KAren azterketak fenomeno linguistiko orokorragoei buruz datu berriak emateko duen gaitasuna.Horretarako, baina, beharrezkoa litzateke KAren azterketa beste arlo batzuetako ikerlanarekinuztartzea, hala nola fonologian,
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eta hizkuntzaren prozesamenduan egitenden lanarekin.
|
|
2022
|
|
|
Euskaldun guztiok bi hizkuntza (gutxienez) ikasi eta erabiltzen ditugu gure eguneroko bizitzan. Baina zer eragin dauka elebitasunak
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eta erabileran edo hizkuntzen patologietan. Nola lortzen dugu erabili nahi dugun hizkuntza egokia hautatzea, edo hizkuntza batetik bestera aldatzea?
|