|
2000
|
|
|
– Esan ohi da, testuinguru eta pentsamolde honetan, haurtzaroan aukera direnak(
|
hizkuntzaren
jabekuntza osoan laguntzen duten ekonomiak), nerabezarotikaurrera murriztapen bihurtzen direla. Horregatik da askoz zailago adin batetikaurrera hizkuntza berriak ikastea; eta oso gutxi dira hori erabat lortzen dutenak, batik bat, ahoskeraren atalean.
|
|
2001
|
|
|
Schumann-en proposamenik garrantzitsuena da bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntza «justu akulturazioaren aspektuetako bat dela eta ikasle bat akulturatzen dengradua TLarekin (hizkuntza taia) taldeak kontrola dezake berak eskuratzen duenbigarren hizkuntza gradua» (34 orr.).
|
|
|
Schumann-ek (1978a; 1978b) bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eragiten duten faktoreen taxonomia aurkezten du. Bertan sartuak daude aldagai sozialak, afektiboak, nortasunezkoak, kognitiboak, biologikoak, gaitasunezkoak, pertsonalak, inputezkoak eta instrukzionalak.
|
|
|
Clement ek (1980) aurkezten duen bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntza ereduhonek garrantzi handia ematen dio ingurune kulturalari eta hizkuntz komunitateenbizitasun erlatiboari. Eredu horrek asumitzen du bigarren hizkuntzaren jabekuntzakez duela hizkuntza ikasteko gaitasuna bakarrik hartzen kontuan, baita bigarrenhizkuntza duen komunitatearekiko hartzen diren jokabide ereduak ere.
|
|
|
Eredu horrek asumitzen du bigarren hizkuntzaren jabekuntzakez duela hizkuntza ikasteko gaitasuna bakarrik hartzen kontuan, baita bigarrenhizkuntza duen komunitatearekiko hartzen diren jokabide ereduak ere. Ondorioz,
|
hizkuntzaren
jabekuntzak norbanakoaren identitatearen aldaketak ere barneratzenditu. Clement ek hau defenditzen du:
|
|
|
Eredu horren kontzeptu zentrala motibazioa da, zeinek bi prozesu posible izanditzakeen. Ingurune kulturala kontuan izanik, bata ala bestea, prozesu biak garrantzitsuak dira
|
hizkuntzaren
jabekuntzarako. Hizkuntz komunitateetako batek bizitasun etnolinguistiko baxua duen hizkuntz egoeretan, estatus baxua, hiztun gutxi etalaguntza instituzional gutxi, hauek testuinguru kulturbakarrak deituak dira.
|
|
|
Autore horren ustez, bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan, integrazio nahiareneta beste komunitateak asimilatua izateko beldurraren artean gertatzen den indar jokotik eratortzen den motibaziotik abiatzen da subjektua. Hau da berak, lehenmailako prozesu motibazionala?
|
|
|
Jarrerak eta orientazioa elkarrekin taldekaturik agertzen dira, bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan gizabanakoek duten motibazio mailan eragiten dutela, etajarrerek eta orientazioek, gaitasunek eta motibazioek hizkuntz gaitasunean eraginzuzena dute.
|
|
|
Eredu horretan, hauxe da oinarrizko proposamena: «Hizkuntz bereizgarritasuna identitate pertsonalaren oinarrizko osagaiada» (Lambert, 1974, 96 or.). Ondorioz, bigarren hizkuntzaren konpetentzia garapenak norbanakoaren identitatean eragiten du eta, aldi berean, norbanakoarenidentitateak bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eragiten du.
|
|
|
Galdera nagusi batzuk antzera egin dira diziplina ezberdinetan; hala nola: hizkuntza bat baino gehiagoz batera jabetzea, hizkuntza bakarraz jabetzearenprozesuarekin konparatuz noraino izan daitekeen antzekoa/ ezberdina; bigarrenhizkuntzen eta lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesuak noraino diren antzekoak/ ezberdinak; noraino den gizabanakoak jaiotzatik dakarrena eta norainogeroztik gehitzen dena; noraino parte hartzen duten bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesuan indibidualizazio eta sozializazio prozesuek; jabekuntzaren etaikaskuntzaren arteko harremana; adinaren garrantzia; prozedura ezberdinen (naturala edo informala/ kulturala edo formala, formal ...
|
|
|
Beren ekarpen garrantzitsuena ikaslearen epe luzerako helburuak
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren lorpenekin erlazionatzen saiatzea izan zen.
|
|
|
Bigarren orientazio mota, hau da, orientazio instrumental edo pragmatikoagertatzen da bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntza errekonozimendu soziala irabaztekoedo abantaila ekono mikoak lortzeko bide bezala ikusten denean. Horrelako motibazioa besterik ez duenak ez dio kasu handirik egiten bigarren hizkuntzako hiztunei, eta bere helburuak lortzeko bigarren hizkuntzak nola lagunduko dion bakarrikhartuko du aintzakotzat.
|
|
|
Clement eta Noels ek (1996), taldearteko analisi maila erabiliz, bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesua eta erabilera ikertzen dituzte. Ikertzaile horien ustez,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta hizkuntza horrekin lotzen den kulturaren jabekuntzaaldi berean gertatzen dira. Autore horiek, nagusiki, bi ikuspegi teoriko erabiltzendituzte:
|
|
|
2 Journal of Language and Social Psychology ri (1982) dagokionez, PSYCLIT erabiliz, aldizkari horretan argitaratutako artikuluen gako hitzenazterketaren ondorioz, 349 gako hitz ezberdin aurkitu ziren, 35 multzotanbanaturik (maiztasunaren arabera ordenaturik): komunikazioa (146), portaera (96), (84), hizkera (78), hautematea (59), elkarrizketa (58), testuingurua (54), boterea (54), jarrera (43), identitatea (42), motibazioa (38), gaitasuna (31), diskurtsoa (28), kognizioa (28), informazioa (25), taldeartekoa (23), emozioa (21), testuingurua (18),
|
hizkuntzaren
jabekuntza (16), gatazka (12), gehiengo taldea (12), adeitasuna (11), egokitzea (10), soziolinguistika (10), gutxiengo taldea (9), akulturazioa (9), pragmatika (9), bizitasuna (8), eleaniztasuna (6), galeskoa (6), kulturaniztasuna (6), psikolinguistika (4), latinoa (4), mass media (3), hizkuntza plangintza (1). Laburbilduz, aipagarriak dira: a) aniztasun tematikoa; b) aldizkari espezializatu horren eta psikologia sozialeko beste aldizkari batzuen antzekotasuntematikoa (gai horiek oso antzeko maiztasunarekin agertzen dira hainbataldizkaritan); c) berriro ere komunikazioa da gairik garrantzitsuena.
|
|
|
1) ICLASPrenlehenengo edizioan (1979):
|
hizkuntzaren
jabekuntza; komunikazioa; hizkuntza eta rol sexualak; hizkuntza eta gizarte klasea; hizkuntza eta etnizitatea; hizkuntza eta jarrerak; hizkuntza, nortasuna, emozioaketa psikopatologia; mintzaeraren alderdi tenporalak; elebitasuna, eleaniztasuna eta kode aldaketa. 2) Eta ICLASPren 6 eta azken edizioan (1997): bertako herriak eta hizkuntzak, hizkuntz plangintza, hizkuntza taldeartekoharremanetan, praktika komunitateak hizkuntzan eta generoari buruzkoikerketak, erakunde komunikazioa, elebitasuna eta bigarren hizkuntzen jabekuntza, bizitasun etnolinguistikoa, aurreiritziaren komunikazioa, mintzaeraterapeutikoa, kognizio soziala, hizkuntza eta belaunaldiarteko komunikazioa, prozesu diskurtsiboaren analisiari buruzko hausnarketak; generoa, lan identitatea, estereotipoak eta diskurtsoa; kulturarteko komunikazioa etaegokitzapena, hizkuntza eta osasuna, etnizitatea eta hizkuntza (identitateetnolinguistikoa), solas analisia.
|
|
2004
|
|
|
Haatik, ikasteko jardunaren prozedura jabekuntza naturalaren bitartezkoa izan bada, ikasia bizitzaren sozializazioan bertan mamitutako komunikazio ekintza gertatu bada, euskal hitzen hotsa errazago adituko dute euskal belarriek. Horregatik, ikasbidearen eta erabileraren arteko lotura mota argigarria ez ezik erabakigarria izan ohi da bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan.
|
|
|
Eskolak
|
hizkuntzaren
jabekuntzan duen eragina aztertzerakoan, dakigunez, faktore askotxo hartu behar izaten dira gogoan. Eskolaren izari eta jardun mikroa, hori inguratzen duen gizartearen soziolinguistika makroaren parametroetan kokatu behar izaten da hizkuntza joeren indarrak nola dabiltzan ezagutzeko.
|
|
|
Ikasketak ez du noski aribide formala izan behar osotara, oraingo joerak bestelakoak dira, helburua ez baita hizkuntzaren gramatika arauak buruz ikastea. Hala ere, ezinezkoa da neurri batean bederen ikasle helduaren ikasketa lanean hizkuntzaren alderdi formal hori alde batera uztea, eta ama hizkuntzaren edo lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntza baldintza komunikatiboetan bezalatsu aritzea.
|
|
|
Horregatik, gutxienekoa da kasu horretan kultur bitasunaren baldintza betetzea bigarren hizkuntzaren ikasbidean. Didaktika metodorik okerrenak ere luzaro gabe zuzenduko ditu, dudarik gabe, bigarren hizkuntza ahaltsu hori erabiltzeko bideak; diogun berriro ere, lehenaz gain, beharraren beharrak eragindako motibazio jarrera baino irakasle hoberik ez dugula aurkituko
|
hizkuntzaren
jabekuntzan.
|
|
|
Hori eta horrenbestez, hebreeraren eskarmentuak ez ote digu bada, hain justu ere, datu hori bera egiaztatzen? Alegia, nolabait ere, metodologiaren mailako on gaitzak ez direla azken hitza duten adierazleak bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan, eta ikaslearen zinezko motibazioaren indarrak erabakiko duela erabaki beharrekoa gaitasun komunikatiboaren lorpen graduan.
|
|
2006
|
|
|
Seme alaben lehendabiziko hortza, lehendabiziko ahia, lehendabiziko urratsak, lehendabiziko pneumonia eta antzekoak oso gogoan izaten dituzte, baina ez litzateke hain harritzekoa bakarren batek" lehendabiziko ergatiboa" edo" lehendabiziko konpletiboa" ere gogoratzea, eta hortik aurrera gertakari horren urteurrenak ere ospatzea. Izan ere,
|
hizkuntzaren
jabekuntzan zehar mugarri eta une garrantzitsu ugari dago, harrigarriak eta interesgarriak oso.
|
|
2008
|
|
|
Esan dezagun, nolabait ere, bizitzaren aitzin gibel guztiak hizkuntzaren harietan ehuntzen ditugula, bizitza bera bezain bihurria eta korapilotsua delako hitzaren joan etorria. Ama
|
hizkuntzaren
jabekuntzan ez bezala, bigarren mintzaira ikasten dugunean jadanik ehundua daukagun eremu sinbolikoa, pentsamendua dela, irudimena dela, jakintza dela, sineskerak direla, egokitu behar dugu xede hizkuntzara.
|
|
|
Eredu konstruktibistak aldarrikatzen du
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesu jarraitua (keinuetatik hitzetara eta hitzetatik esaldietara) eta mailakatua (morfologia ezaugarri batzuk beste batzuk baino goizago erabiltzea, bereziki 22tik 30 hilabete bitartean) dela, eta, beraz, eredu teoriko horretatik eratorriak dira aipatutako hiru iker lerroak. Azpimarratzekoa da zerrenda hauek duten ikuspuntu funtzionala.
|
|
|
Azpimarratzekoa da zerrenda hauek duten ikuspuntu funtzionala. Proiektu honen abiapuntuan garrantzi handia du
|
hizkuntzaren
jabekuntza esanguratsua komunikazio testuinguruetan gertatzen dela uste izateak, eta horregatik da beharrezkoa eta baliagarria gurasoen informazioa. Galdetegiak taxutzean, ikertzaileen zeregin nagusia gurasoengandik haurraren komunikazioaren hiru atal hauetako informazioa jasotzean datza:
|
|
2009
|
|
|
Ziurrenik, ikasgela askotan erabiltzen den egoera komunikatiboa da haurrak ipuinak kontatzen jartzearena. Baina horrez gain, hainbat zientzia esparrutan (hizkuntzalaritzan,
|
hizkuntzaren
jabekuntzan edota hizkuntzaren didaktikan) garatutako zenbait oinarri teoriko ere hartu ditugu kontuan egoera komunikatibo hori diseinatzerakoan. Oinarri horiek honela laburbil litezke:
|
|
|
Donostiako Deustuko Unibertsitateko" Filosofia eta Letrak" titulazioan urte asko eman genituen irakasle moduan garai berean. Ondoren, Euskal Herriko Unibertsitateko" Filosofia eta Hezkuntzen Zientziak" titulazioan zu Pedagogia Fakultatean eta ni Psikologian kokatu ginen, horietan ere soziolinguistika, psikolinguistika,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta aprendizaia, eta antzeko ikasgaietan, beti ere, tartean euskara landuz.
|
|
|
Idatzizko zein ahozko hizkuntza aztertzen ditu, eta, horrez gain, tresna pedagogikoak ematen ditu hori garatzeko. Haren ikerketa nagusia
|
hizkuntzaren
jabekuntzan oinarritzen da, eta hori didaktizatu egiten du ondoren. Aintzat hartu ditugu John Foley ikerlariaren ekarpenak ere; Center for Studies in Oral Tradition elkartean egiten du lan John Foleyk, AEBetako Missouriko Unibertsitatean.
|
|
2010
|
|
|
Hiztunaren elebitasun mailak hirugarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eragiten du, 1 irudian islatzen den moduan. Zenbat eta elebitasun maila altuagoa izan, orduan eta emaitza hobeak lortzen dira hirugarren hizkuntzan.
|
|
|
1) Liburua" kasu ikerketa" modura kontsidera daiteke euskal kasuikerketa, bertan aztertzen delako testuinguru berezi bateko
|
hizkuntzaren
jabekuntzan izan den historia zoragarria. Horrelako kasuikerketak baliagarriak dira heuristikoki aberatsak izan daitezkeelako, eta zer gerta daitekeen irudikatzen dutelako.
|
|
|
Horren oinarrian, eta Bourdieuri jarraituz, zera dugu: hizkuntz ikerketaren esparruan" barne linguistika eta kanpo linguistika" elkarri loturik daude, alegia," tresna linguistikoa eta berorren produkzioaren eta erabileraren baldintzapen sozialak ezin dira banandu" 202 Horregatik, hain zuzen, lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntzak eta bestelako hizkuntzen ikas irakaskuntzak ez dute soilik zerikusia gaitasun linguistiko gramatikalarekin, baizik eta baita hizketaren pragmatikarekin eta berorren gaitasun diskurtsibo testualarekin ere. Bestela ere esan daiteke, Bourdieurekin batera," hizketa ekintzan topatzen direla ‘habitus linguistikoa’ eta ‘merkatu linguistikoa’", eta, ondorioz," hitz baten esanahia ez dela hiztegian aurkitzen, baizik eta berori ‘habitus’ eta ‘merkatu’ horien arteko erlazioan zehazten dela" 203 Hizkuntzaren pedagogia, finean," makrolinguistikaren" baitan kokatzen da, ze —hitz egitea bera jarduera sozio-kulturala bada— orduan ere irakaskuntza linguistikoak ezinbestean erreparatu behar die hizkuntz gaitasunaren eskurapena baldintzatzen duten aldagai sozio-kulturalei.
|
|
|
Jarraian, bada, hemen aztergai nagusi den"
|
hizkuntzaren
jabekuntzari" erreparatuko diogu, hasieratik gogoratuz —Anularekin batera— helburua" haurrek hitz egiten ikasteko eta euren gurasoen hizkuntza ulertzeko duten gaitasun harrigarria aztertzea eta azaltzea" 223 dela. Hasteko, eta Azurmendiri jarraituz224, hizkuntz jabekuntzaren inguruko hiru teoria ezagunenak laburtuko ditugu, egiaz gizakia, errealitatea eta berorren ezagutza kontsideratzeko modu ezberdinetan oinarritzen direnak.
|
|
|
246 Ikus M. Siguan & I. Vila, 1991: 754 Lehen eta bigarren hizkuntzen egiturak antzekoak badira, bada, erraztu egiten da bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntza ikaskuntza prozesua, hain zuzen, lehen hizkuntzatik bigarren hizkuntzarako" transferentzia positiboak" errazago gertatzen baitira. Egitura horiek ezberdinak badira, aldiz, zaildu egiten da jabekuntza ikaskuntza," interferentzia fenomenoak" errazago gertatzen direlako.
|
|
|
Egia da, bai, gizakia berez dela hiztuna —bere jarduera linguistikoak ezaugarritzen duela berori gizaki bezala— eta, zentzu horretan, posible dela ere orokorrean zera esatea Titonerekin batera: " Hizkuntzaren konplexutasuna, zinez, gizakiaren konplexutasuna bera da" 277 Baina, horretaz gain, azpimarratu beharrekoa da ere aipatutako zailtasun didaktikoa ez dagokiola hainbeste lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntzari —haurrak kasik oharkabean eskuratzen du berori—, baizik eta batez ere bigarren hizkuntzen ikaskuntzari edota irakaskuntzari. Finean, asko dira" metodo linguistiko didaktikoak" eta, Siguanen ustez, aniztasun hori bera susmagarria da, hain zuzen, horrek agerian uzten duelako ezeinek ez duela frogatu besteak baino hobea denik eta, horrexegatik, posible delako beti beste horien alde argudiatzea278.
|
|
|
Bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren kontsiderazioak —eta bereziki jabekuntza ez gidatuaren kontsiderazioak— eraginkortasunez eta barru barrutik oinarritu ditzake ikerketa didaktiko metodologikoak236.
|
|
|
hizkuntza bereziki giza jarduera bezala kontsideratzen den unetik, bada, psikologiak eta linguistikak elkarrekin lan egiteko beharra ikusten dute, hain zuzen, ekintza linguistikoa beti norbaiten ekintza delako eta giza portaera nagusiki hizkuntzaren bidezko portaera delako. Hizkuntza psikologiak eta psiko linguistikak, gehiago psikologiatik edo linguistikatik abiatuz, bereziki aztertzen dute lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesua, bertan" komunikaziotik hizkuntzarako" pausoa azpimarratzen dutelarik. Kontua da, horren arabera, hizkuntzaren garapena oinarrizko egitura pragmatikotik abiatzen dela, edo, bestela esanda, haurrak bere berezko komunikazio gaitasunari esker —eta horrekin batera— garatzen duela ere hizkuntza gaitasuna.
|
|
2013
|
|
|
Hamabi urteko haur batek
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta espresio abaniko bikaina izan dezake. Horra mutiko euskaldun bat, hamabi urtekoa:
|
|
|
Gure belaunaldian askok ez dute beren guraso zaharren
|
hizkuntzaren
jabekuntza osoa egin, tonuetan, doinuetan, hitzetan, ñabarduretan. Eta haien haurrek are jabekuntza urriagoa egin dute haienagandik.
|
|
2014
|
|
|
Eskuliburu honen hirugarren atalean, hizkuntzaren garapena eta garapen kognitiboa helduaroan eta zahartzaroan izango dira hizpide eta bi kapituluz osatua dago. Lehenengoak (liburuaren zortzigarren kapituluak)
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapenaz dihardu, besteak beste: bi kontzeptu garrantzitsu izango dira mintzagai (komunikazioa eta hizkuntza); ondoren, 8.2 azpiatalean hizkuntzaren elementu nagusiak gogoratuko dira (fonologia, morfologia, sintaxia, semantika eta pragmatika); gainera, 8.3 azpiatalean hizkuntzaren jabekuntza eta garapena bi aro nagusitan banatzen dela azalduko da:
|
|
|
Lehenengoak (liburuaren zortzigarren kapituluak) hizkuntzaren jabekuntza eta garapenaz dihardu, besteak beste: bi kontzeptu garrantzitsu izango dira mintzagai (komunikazioa eta hizkuntza); ondoren, 8.2 azpiatalean hizkuntzaren elementu nagusiak gogoratuko dira (fonologia, morfologia, sintaxia, semantika eta pragmatika); gainera, 8.3 azpiatalean
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapena bi aro nagusitan banatzen dela azalduko da: mintzamenaren aurreko aroa, bizitzaren lehen urtean garatzen dena, eta mintzamenaren aroa, zeinean hizkuntza gaitasuna hobetzen den; 8.4 azpiatalean, hizkuntzaren garapenari buruzko teoria garrantzitsuenak izango dira aztergai.
|
|
|
Kapitulu honetan irakurri dena egokitasunez barneratzeko, lagungarriak izan daitezkeen hainbat ariketa proposatu dira: lehenengoan, dokumental baten bidez
|
hizkuntzaren
jabekuntzari eta garapenari buruzko eztabaida ezagutzea da helburu; ondoren, aztergai den gaiari buruzko zenbait galdera ireki izango dira mintzagai; azkenik, autoebaluazioa, hizkuntzaren jabekuntza eta garapenari buruzko hainbat eduki ebaluatzeko asmoz.
|
|
|
Kapitulu honetan irakurri dena egokitasunez barneratzeko, lagungarriak izan daitezkeen hainbat ariketa proposatu dira: lehenengoan, dokumental baten bidez hizkuntzaren jabekuntzari eta garapenari buruzko eztabaida ezagutzea da helburu; ondoren, aztergai den gaiari buruzko zenbait galdera ireki izango dira mintzagai; azkenik, autoebaluazioa,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapenari buruzko hainbat eduki ebaluatzeko asmoz.
|
|
|
Helburua:
|
hizkuntzaren
jabekuntzari eta garapenari buruzko eztabaida ezagutzea.
|
|
|
fonologia, morfologia, sintaxia, semantika eta pragmatika. Hirugarren zatian,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapena bi aro nagusitan banatzen dela azalduko da: mintzamenaren aurreko aroa, bizitzaren lehen urtean garatzen dena, eta mintzamenaren aroa, hizkuntza gaitasuna hobetzen den aroa.
|
|
|
Azken zatian, hizkuntzaren garapenari buruzko teoria garrantzitsuenak izango dira aztergai: ikaskuntzaren teoria, portaera bat ikasten den bezala hizkuntza ere ikasi egiten dela dioena; teoria natibista, adin jakin batean hizkuntzarekiko erraztasuna lortzen dela aldezten duena, eta, azkenik, teoria interakzionista, aurreko bi teoriek nolabaiteko baliagarritasuna dutela dioena, baina aldi berean dioena bietako batek ere ez duela
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta garapena erabat azaltzen. Kapituluaren amaieran, lagungarriak izan daitezkeen hainbat ariketa praktiko proposatu dira irakurri dena egokitasunez barneratzeko.
|
|
2015
|
|
|
Galdera horri erantzuteko, azkeneko hamarkadetan Euskal Herriko egoera soziolinguistikoak nolako garapena izan duen azaldu beharra dago, labur labur. Deskribapen horretan Sanchez Carrionek
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesua azaltzeko formulatu zuen teoria izango dugu bidaide. Hark planteatutakoaren arabera, hiru dira hizkuntza baten ikasketa prozesua baldintzatzen eta osatzen duten aldagaiak:
|
|
2016
|
|
|
errepikapenak, memoria...; c) Lotura soziala: besteekiko harremana,
|
hizkuntzaren
jabekuntza, arau sozialak, munduaren ezagutza.
|
|
2017
|
|
|
Irlanderaren hiztunei heltzen badiegu, berriz, orokorrean, irlandera haurtzaindegian ikasi duten hiztunak dira, hots,
|
hizkuntzaren
jabekuntza goiztiarra izan dutenak, horregatik, ez dira hizkuntza barneratu eta ikasi izanaz oroitzen. Gainera, euskararen kasuan bezalaxe, irlandera egunerokotasunean erabiltzen duten hiztunak dira, bai familiarekin eta baita lagunekin erabiltzen dutenak.
|
|
|
...io biziki azkarrak sortzen dira, haurren hizkuntza sozializazioa prestatu edo berrindartzen dutenak. guraso erdaldun gisa definitu dugun kategoria honek ñabardura franko ditu. gure xede taldean badira hizkuntza gaitasun maila ezberdinak, bakarren bat aski ongi moldatzen da euskaraz eta batzuk euskararen ikasketa prozesuan murgilduta daude. hiztunaren eta hizkuntzaren arteko harreman konplexua da.
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesu bizi eta dinamikoa da, eta, azken batean, hizkuntza gaitasuna continuum afera da. honek" hiztun berriez" gogoeta egitera garamatza. hiztun talde horrek berebiziko garrantzia dauka eta izanen du aurrerantzean hizkuntzaren biziberritze prozesuan eta ikergai bezala arreta berezia eskatzen du (ortega et al., 2015).
|
|
|
— Motibazio instrumentala: " bere onerako edo norberaren bideari jarraitzeko, lanpostua hobetzeko, ingurukoen estimu handiagoa bereganatzekoa" (Schumann, 1975; 214). azken urteotan egin diren lanetan,
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren gaineko motibazioen inguruko interesa izan da. arratibel eta bestek (2001) motibazioa modu desberdinetan uler daitekeela azaldu dute:
|
|
|
Erabilerari darion motibazioak ez du huts egiten, erabili ahala ikasten du haurrak, eta ikasi ahala motibatzen da haurra. Ama
|
hizkuntzaren
jabekuntzan motibazioaren mekanismoak horrelatsu dabilen kate batean funtzionatzen du. Katebegi bakoitzak besteak elikatzen ditu, eta besteek bakoitza:
|
|
|
Hizkuntzaren jabekuntza oso desberdin gauzatzen da hizkuntzaren eta lekuaren arabera eraaskotako faktoreek eragiten baitute prozesu horretan, besteak beste, gurasoen ama hizkuntzak etaeskolako hizkuntza ereduak. Beraz, oso garrantzitsua da toki bakoitzeko hizkuntza eta egoera ezagutzea.Horrez gain,
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren ezagutzak oinarri indartsua izan dezake geroago hezkuntzanirakasteko gidalerro berri eta hobeak sortzeko eta, batez ere, Haur Hezkuntzako irakaskuntza hobetzeko.
|
|
|
Baina, ikerlan horiek guztiek euskal pragmatika, morfologia, lexiko eta euskal hizkuntzaren garunprozesamendua aztertzen dute. Horrela, Romerok (2016) azaldu zuen bezala, gaur egun literaturazientifikoan euskara L1 duten umeen
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren inguruan ez da oraindik ezer ikertuesparru hauetan: lehenengo bokalizazioak, keinu kodeak, prosodia eta fonetika fonologia garapenprosodikoaren hasierako komunikazio zizakadura etapako komunikazio prozesuan.
|
|
|
lehenengo bokalizazioak, keinu kodeak, prosodia eta fonetika fonologia garapenprosodikoaren hasierako komunikazio zizakadura etapako komunikazio prozesuan. Ondorioz, euskararen
|
hizkuntzaren
jabekuntza nola gertatzen den ezagutzea oraindik ikertzeke egonik, bibliografiazientifikoan dagoen hutsune hau bete nahi da ikerketa honen bidez.
|
|
|
Keinuek haurreihizkuntzaren ikaskuntzan, modu bitara lagun diezaiekete batez ere (Goldin Meadow, 2007): aldebatetik, haurrek keinuekin lor dezakete gurasoek esatea eurek entzun behar dituzten hitz edoesaldi horiek hurrengo pauso linguistikoa lortzeko eta, bestetik, haurrek keinuekin eurenpentsamenduak adieraz diezazkiekete inguruko pertsonei, eta azken hauek euren diskurtsoamoldatuko dute pentsamendu horietara eta horrek
|
hizkuntzaren
jabekuntza erraztuko du.
|
|
|
Lan honek euskara ama hizkuntzatzat duten umeen
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren ingurukoezagutza handia hornituko du. Baina hizkuntzaren jabekuntzan eragiten duten faktore asko daude, besteak beste, helduarekin duen elkarrekintza.
|
|
|
Lan honek euskara ama hizkuntzatzat duten umeen hizkuntzaren jabekuntzaren ingurukoezagutza handia hornituko du. Baina
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eragiten duten faktore asko daude, besteak beste, helduarekin duen elkarrekintza. Beraz, hori etorkizun batean ere aztertzeainteresgarria litzateke.
|
|
2018
|
|
|
Hala esaterako, ikaskuntzaren teoria psikologikoan (Garapen Hurbileko Eremua: Vygostsky, 2010), edo bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren teoria psikolinguistikoan(" i+ 1" kontzeptua: Krashen, 1985)
|
|
2019
|
|
|
Bestalde, ikerlerro honek ikuspegi berritu bat ekarriko lukeKAren eta elebitasunaren azterketa orokorrera, bi hizkuntzen fonologiak aldi berean nola erabiltzendiren ikertzeko datu adierazgarriak eskainiko lituzke eta. Hau ikusita, iruditzen zaigu azpimarratzekoadela KAren azterketak fenomeno linguistiko orokorragoei buruz datu berriak emateko duen gaitasuna.Horretarako, baina, beharrezkoa litzateke KAren azterketa beste arlo batzuetako ikerlanarekinuztartzea, hala nola fonologian,
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eta hizkuntzaren prozesamenduan egitenden lanarekin.
|
|
2021
|
|
|
alde batetik, eremu instituzionala eta, bestetik, eremu pedagogikoa. Azken horretan maila berean kokatzen dira gela barruko eta gelaz kanpokoa, bereziki azpimarratuz, bietan elkarreraginak zenbaterainoko garrantzia duen
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesuan eta erabileran.
|
|
2022
|
|
|
Kontratu horretan, 2023ko IKER ikerketa laborategiak lagundu eleaniztasunari eskaini laborategia plantan jarriko da. Testuinguru eleaniztunetan,
|
hizkuntzaren
jabekuntzari buruzko ikerketara bideratuko dira.
|
|
|
Emaztea izan da sorpresa nagusia, hartaz zerbait banekien arren. Doktoretza egiten ari da hiriburuan, eta haurrengan nahuatl
|
hizkuntzaren
jabekuntza aztertzen ari da tesirako. Haurrari nahuatleraz egiten diote, gutxi dira halakoak ingurunean.
|
|
|
Euskaldun guztiok bi hizkuntza (gutxienez) ikasi eta erabiltzen ditugu gure eguneroko bizitzan. Baina zer eragin dauka elebitasunak
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eta erabileran edo hizkuntzen patologietan. Nola lortzen dugu erabili nahi dugun hizkuntza egokia hautatzea, edo hizkuntza batetik bestera aldatzea?
|
|
2023
|
|
|
Aipatutako esku hartze posible asko hezkuntza arloarekin lotu daitezke, neurri handi batean. Argi dago erantzukizuna ez dela soilik hezkuntza arloko profesionalena, baina ezin da ukatu lehentasunezkoa dela
|
hizkuntzaren
jabekuntza ulertzeko ohiko modua aldatzea, ezin baita euskara irakatsi hizkuntza gutxitua ez balitz bezala. Horretarako ezinbestekoa da irakasleen eta irakaslegaien formazioa osatzea, gizartea eta euskararen komunitatea aldatzen ari diren neurrian egokitu baita belaunaldi berriak mundura prestatzeko erantzukizuna duten profesionalen profila.
|
|
|
Gobernuek eta erakundeek horiek aldatzeko edo finkatzeko egiten dituzten ahaleginak dira plangintza honen muina, hizkuntza jakin baten erabilera handitzeko. Azkenik, jabekuntza plangintzak hizkuntza baten erabiltzaile (hiztunak, idazleak, irakurleak zein entzuleak) kopurua handitu nahi du, hots,
|
hizkuntzaren
jabekuntza sustatu (Sallabank 2011, 281).
|