|
2009
|
|
|
Donostiako Deustuko Unibertsitateko" Filosofia eta Letrak" titulazioan urte asko eman genituen irakasle moduan garai berean. Ondoren, Euskal Herriko Unibertsitateko" Filosofia eta Hezkuntzen Zientziak" titulazioan zu Pedagogia Fakultatean eta ni Psikologian kokatu ginen, horietan ere soziolinguistika, psikolinguistika,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta aprendizaia, eta antzeko ikasgaietan, beti ere, tartean euskara landuz.
|
|
2010
|
|
|
Hiztunaren elebitasun mailak hirugarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eragiten du, 1 irudian islatzen den moduan. Zenbat eta elebitasun maila altuagoa izan, orduan eta emaitza hobeak lortzen dira hirugarren hizkuntzan.
|
|
|
1) Liburua" kasu ikerketa" modura kontsidera daiteke euskal kasuikerketa, bertan aztertzen delako testuinguru berezi bateko
|
hizkuntzaren
jabekuntzan izan den historia zoragarria. Horrelako kasuikerketak baliagarriak dira heuristikoki aberatsak izan daitezkeelako, eta zer gerta daitekeen irudikatzen dutelako.
|
|
|
Euskal kasua munduko beste egoeretarako interesgarri eta eredugarri da zenbait arlotan, esate baterako, hezkuntza elebiduna eta eleaniztunaren inguruko gaietan,
|
hizkuntzen
jabekuntzan, hizkuntza politika gutxiengoen hizkuntzatan aplikatzeari dagokionean. gehiengoaren hizkuntzaren hiztunak baino, beste zenbait gutxiengoren kasutan ohikoa denetik aldenduz.
|
|
|
5) Horrela, euskal kasua munduko beste egoeretarako interesgarri eta eredugarri da zenbait arlotan, esate baterako, hezkuntza elebiduna eta eleaniztunaren inguruko gaietan,
|
hizkuntzen
jabekuntzan, hizkuntzapolitika gutxiengoen hizkuntzatan aplikatzeari dagokionean, eta abar.
|
|
2013
|
|
|
Esate baterako, ikasleen hizkuntzekiko gogo lehentasuna berariaz neurtu izan dugu (ikasleek euskara, gaztelania eta ingelesa zein neurritan duten gustuko galdetuta, adibidez), edo ikasleen hizkuntza irudikapenak (egoera jakinei zein hizkuntza doakien hobeto galdetuz). Gaitasunari eta
|
hizkuntza
jabekuntzari dagokienez ere, aldagai aske modura txertatu izan ditugu ikasleen gaitasunak hizkuntza erabilerei buruzko analisietan, Pablo Suberbiola, Iñaki Mart� nez de Luna etaMikel Zalbide – EAEko ikasleen eskola giroko hizkuntza erabilera aztertzen: 2011ko Arrueko azterketen aurretik eta ondoren ikasleen ulermena eta idatzizko produkzioa neurtzen duten proben bitartez, edota ikasleei berariaz galdetuz zein hizkuntzatan errazago hitz egiten duten.
|
|
|
Era berean, baliatu dira Euskal Herriko ikerketa talde zenbaiten lanak. Zehazki, Euskal Herriko Unibertsitateko HIJE(
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza eta Erabilera) taldearenak (Larringan & Idiazabal, 2012; Diaz de Guereñu & Garcia Azkoaga, 2012) eta Mondragon Unibertsitateko Miker taldearenak (Sainz al., 2012).
|
|
|
Hala ere, talde hori, murgiltze goiztiarrean euskara ikasitakoena, ezberdina da 1 irudian ageri den jatorrizko elebidunen taldetik. Lehen taldekoek, murgiltze goiztiarrean ikasitakoek, De Hauwer ek (2009) definitzen duen Bigarren
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza Goiztiarra (Early Second Language Acquisition (ESLA)) baliatuz ikasi dute euskara. Jatorrizko elebidunek, aldiz, Bi Hizkuntzen Jatorrizko Jabekuntzaren bitartez (Bilingual First Language Acquisition (BFLA) ikasi dute euskara, hau da, lehen momentutik familiaren barruan bi hizkuntzaz jabetu dira.
|
|
|
De Houwer en arabera, Bigarren
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza Goiztiarraren bitartez (ESLA) haurrak bigarren hizkuntzara (H2) sozializazio goiztiarra badu ere, bere garapena eta jatorriz bi hizkuntzen jabe egiten direnena (BFLA) desberdina da. Euskal testuinguruan ereduan murgiltzean ikasi duten haurren zenbait ezaugarrik ideia hori berresten dute.
|
|
2015
|
|
|
Era berean, baliatu dira Euskal Herriko ikerketa talde zenbaiten lanak. Zehazki, Euskal Herriko Unibertsitateko HIJE(
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza eta Erabilera) taldearenak (Larringan & Idiazabal, 2012; Diaz de Guereñu & Garcia Azkoaga, 2012) eta Mondragon Unibertsitateko Miker taldearenak (Sainz al., 2012).
|
|
|
Galdera horri erantzuteko, azkeneko hamarkadetan Euskal Herriko egoera soziolinguistikoak nolako garapena izan duen azaldu beharra dago, labur labur. Deskribapen horretan Sanchez Carrionek
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesua azaltzeko formulatu zuen teoria izango dugu bidaide. Hark planteatutakoaren arabera, hiru dira hizkuntza baten ikasketa prozesua baldintzatzen eta osatzen duten aldagaiak:
|
|
|
Hemen dago gakoa, nire ustez. Sanchez Carrionek
|
hizkuntza
jabekuntzaren teoria azaldu zuenean, 80ko hamarkadaren bukaeran, euskal hiztunen tipologia ez zen, inondik ere, egun bezalakoa. Garai hartako batez besteko hizkuntza euskaltegian ikasteko hautu kontzientea egiten zuen, eta gaur egungook eskolan jaso dugu euskara gure gurasoek hala erabakita.
|
|
2017
|
|
|
Irlanderaren hiztunei heltzen badiegu, berriz, orokorrean, irlandera haurtzaindegian ikasi duten hiztunak dira, hots,
|
hizkuntzaren
jabekuntza goiztiarra izan dutenak, horregatik, ez dira hizkuntza barneratu eta ikasi izanaz oroitzen. Gainera, euskararen kasuan bezalaxe, irlandera egunerokotasunean erabiltzen duten hiztunak dira, bai familiarekin eta baita lagunekin erabiltzen dutenak.
|
|
|
183). tesi nagusia honakoa da:
|
hizkuntza
jabekuntzak ahalbidetzen du gizarteko kide gaitu bilakatzeko sozializazio prozesua, eta, aldi berean, sozializazioak eta ideologiek hizkuntza jabekuntzan, erabileran eta jarreretan eragina dute. horregatik, hizkuntza sozializazioak" encompasses socialization through language and socialization into language" 11 (ochs & Schieffelin, 2008: 5). beraz, hizkuntza praktiken bidez eta elkarrekintzan jabetzen gara hizkuntzaz, baita hizkuntzari buruzko hainbat balio eta ideiez ere. horrek errannahi berezia du eleaniztasun testuinguruetan.
|
|
|
183). tesi nagusia honakoa da: hizkuntza jabekuntzak ahalbidetzen du gizarteko kide gaitu bilakatzeko sozializazio prozesua, eta, aldi berean, sozializazioak eta ideologiek
|
hizkuntza
jabekuntzan, erabileran eta jarreretan eragina dute. horregatik, hizkuntza sozializazioak" encompasses socialization through language and socialization into language" 11 (ochs & Schieffelin, 2008: 5). beraz, hizkuntza praktiken bidez eta elkarrekintzan jabetzen gara hizkuntzaz, baita hizkuntzari buruzko hainbat balio eta ideiez ere. horrek errannahi berezia du eleaniztasun testuinguruetan.
|
|
|
Tesi nagusia honakoa da:
|
hizkuntza
jabekuntzak ahalbidetzen du gizarteko kide gaitu bilakatzeko sozializazio prozesua, eta, aldi berean, sozializazioak eta ideologiek hizkuntza jabekuntzan, erabileran eta jarreretan eragina dute.
|
|
|
Tesi nagusia honakoa da: hizkuntza jabekuntzak ahalbidetzen du gizarteko kide gaitu bilakatzeko sozializazio prozesua, eta, aldi berean, sozializazioak eta ideologiek
|
hizkuntza
jabekuntzan, erabileran eta jarreretan eragina dute.
|
|
|
...io biziki azkarrak sortzen dira, haurren hizkuntza sozializazioa prestatu edo berrindartzen dutenak. guraso erdaldun gisa definitu dugun kategoria honek ñabardura franko ditu. gure xede taldean badira hizkuntza gaitasun maila ezberdinak, bakarren bat aski ongi moldatzen da euskaraz eta batzuk euskararen ikasketa prozesuan murgilduta daude. hiztunaren eta hizkuntzaren arteko harreman konplexua da.
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesu bizi eta dinamikoa da, eta, azken batean, hizkuntza gaitasuna continuum afera da. honek" hiztun berriez" gogoeta egitera garamatza. hiztun talde horrek berebiziko garrantzia dauka eta izanen du aurrerantzean hizkuntzaren biziberritze prozesuan eta ikergai bezala arreta berezia eskatzen du (ortega et al., 2015).
|
|
|
— Motibazio instrumentala: " bere onerako edo norberaren bideari jarraitzeko, lanpostua hobetzeko, ingurukoen estimu handiagoa bereganatzekoa" (Schumann, 1975; 214). azken urteotan egin diren lanetan,
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren gaineko motibazioen inguruko interesa izan da. arratibel eta bestek (2001) motibazioa modu desberdinetan uler daitekeela azaldu dute:
|
|
|
Mondragon Unibertsitateko humanitate eta hezkuntza zientzien fakultateko 1.mailako ikasleak ulertzeko gakoak hortaz gain, hizkuntza portaera azaltzeko, identitatearen garrantzia jaso da beste hainbat lanetan (giles, 1977; bourhis, 1979, giles eta Johnson, 1971, 1987; Sachdev eta bourhis, 1990; Clément eta noels, 1996; liebkind, 1999, azurmendi, 1999 in garcia, 2001; iztueta, 2016). iñaki garciak (2004), euskararen erabilera azaltzeko eredu psikosozialean, bi faktore nagusi bereizi ditu: testuinguruari dagozkion aldagaiak eta norbanakoarenak. lehenengoen artean, euskaldunen presentzia erabaki du azpi aldagai nagusi. eta, bigarrengoen artean, ezagutza, jarrera eta horien arteko zubi den identitatea. arratibelek enpirikoki baieztatutako ikerketan, ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntzaren eta erabileraren eremua aztertu du. gurasoen lehen hizkuntzak, jaioterriak, inguruko sareak duen ezagutza mailak, besteak beste, dira subjektu baten sare soziala ahalbidetzen dutenak. horrela bada, sare honek eragina izango du pertsona baten identitatearen eraketan, jarreretan eta motibazioetan. horregatik, subjektu baten sarean euskararen ezagutza eta erabilpena zenbat eta handiago...
|
|
2018
|
|
|
Hala esaterako, ikaskuntzaren teoria psikologikoan (Garapen Hurbileko Eremua: Vygostsky, 2010), edo bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren teoria psikolinguistikoan(" i+ 1" kontzeptua: Krashen, 1985)
|
|
|
2 Komeni da argitzea hiztun berri izendapenak zein hiztun motari egiten dion erreferentzia. New speaker terminoarekiko analogiaz, hiztun berri gisa kategorizatzen da hizkuntzaz etxeko transmisioa ez den beste moduren batean jabetu den hiztuna, modu bateko edo besteko hezkuntza formala izan duena
|
hizkuntza
jabekuntzarako bitarteko, bakarra izan ez bada ere (O’Rourke, Pujolar eta Ramallo, 2015). Hiztun berri izendapenaren sorreran, funtsean, non native bezalako izendapenen gutxiespenezko konnotazioak saihesteko asmoa dago.
|
|
|
Euskaldun zahar eta euskaldun berri etiketak dira etiketa ohikoenak, hain zuzen, eta
|
hizkuntza
jabekuntza prozesuaren nolakotasuna baino ez dute islatzen. Hizkuntza etxean edo etxetik kanpo ikasi izanak bereizten ditu hiztunak bi kategoriotan; funtsean, benetakotasun balorearen arabera neurtu izan da hizkuntza autoritatea gurean, eta benetako euskalduna euskaldun zaharra izanik, erran gabe doa (Woolard, 2008).
|
|
|
|
Hizkuntza
jabekuntza eta erabilerari buruzko Nahiaren eta Aitorren diskurtsoetan naturaltasuna ageri da behin eta berriz.
|
|
2021
|
|
|
alde batetik, eremu instituzionala eta, bestetik, eremu pedagogikoa. Azken horretan maila berean kokatzen dira gela barruko eta gelaz kanpokoa, bereziki azpimarratuz, bietan elkarreraginak zenbaterainoko garrantzia duen
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesuan eta erabileran.
|
|
2023
|
|
|
Gobernuek eta erakundeek horiek aldatzeko edo finkatzeko egiten dituzten ahaleginak dira plangintza honen muina, hizkuntza jakin baten erabilera handitzeko. Azkenik, jabekuntza plangintzak hizkuntza baten erabiltzaile (hiztunak, idazleak, irakurleak zein entzuleak) kopurua handitu nahi du, hots,
|
hizkuntzaren
jabekuntza sustatu (Sallabank 2011, 281).
|