|
2000
|
|
|
Hedabideek nortasunen eraikuntzan eta desegituraketan nola eragiten dutenikusten
|
hasi aurretik
, ordea, egokia dirudi talde nortasunak nola eraikitzen direnikusteak. Talde nortasun guztiak ez dira berdinak, jakina, eta nazio nortasuna haietakobat da, agian gaur egungo gizartean eragin handiena dutenetakoa.
|
|
|
Une hau epe labur eta ertainak baldintzatzen du, eta taldea bestetalde batzuekiko gatazkan jartzen denean sortzen da. Besteen aurrez aurre, berenortasun propioa eraikitzen
|
hasten
da orduan. Helburu horretarako, bere izaeraetnikoko zenbait praktika erabiltzen ditu, horrela praktika horiek taldearen nortasun ikur izaera eskuratzen dutelarik.
|
|
|
Geroago, Akitania Euskadi euro eskualdea garatzeko rol bultzatzailea joka zezaketela ziur izanda, eta nahikoa erakarpen indar bazutela jakinda, Correo eta Sud Ouest taldeek. Forum Atlantique? izenekoa eratu zuten, ardatz atlantikoaren barruan mugaz gaindiko lankidetza hobetzeko ekimenak bultzatzeko helburuaz.Saiakuntza hau 1993ko abenduaren lehenean
|
hasi
eta 1996an amaitu zen, eta bereeginbeharra hiri ezberdinetan (Bordelen, Biarritzen, Donostian, Bilbon,...) eztabaidapublikoak antolatzea eta egunkariek honen berri zabala ematea zen.
|
|
|
Frantses lurraldetik kanpozegoen gune batetik emititzera behartuta zegoen. Zeren eta garai hartan, Estatuarenirrati telebistaren monopolioa kolokan jartzen
|
hasi
ziren irrati libre eta piratak,, frantses ikus entzunezko sistemaren lehen elementu aztoratzaileak? 33 Zehaztearren, Radio Adour Navarrek, Radio Popular de Loyolaren (Donostia) igorlearen antena orduak alokatzen zituen, COPEren (Espainiar eliza) sare indartsuaren kate begiadenarenak hain zuzen. Radio Adour Navarreren hizkuntza aukerek bere egokitze gaitasuna eta handinahia erakusten dute.
|
|
|
1982an, Behe Nafarroan, Irrati elkarteak%80an euskarazkoa den Irulegiko Irratia sortu zuen, Irulegiko mahastien eskualdean.1989ko azarotik aurrera, estazio hau Donibane Garazin ezarri da. Xiberoko Botzak, Maulen kokaturiko irrati zuberotarrak, 1982ko abuztuaren 5ean
|
hasi
zituen bereemankizunak. Honen sorreraren hasieran Ukaitza elkartea genuen.
|
|
|
Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako. Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren
|
hasi
masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere. ELPERIODICO DE ALAVAri dagokionez, berek luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra edo Uribe kostahartzen dutenak.
|
|
|
Bestalde, azpimarragarria da honako datu hau: Baskongadetako egunkari erregionalistek Euskal Herriko albisteak ematen dituztenean, proportzio handi batean EuskalAutonomia Erkidegoko errealitatea dute aipagai (%71tik
|
hasita
%80rako bitartean). Hartara, gainerako euskal lurraldeek, agerpen txikia dute. EL MUNDO DEL PAISVASCO eta EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarientzat, ordea, Euskal AutonomiaErkidegoaz gain badira beste euskal errealitate batzuk, komunitate autonomo honekberen albisteen heren bi soilik betetzen baitu.
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra, bai eta norabidebaterantz edo besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten
|
hasteko
, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
|
Urte luzez, telebistagintza, zerbitzu publikotzat? hartua izan bada ere, 90eko hamarkadaz geroztik panorama aldatzen
|
hasi
da, besteak beste, kanal pribatuen etorrerarekin batera. Epe laburreko etekin ekonomikoa, merkatu zatirik handiena lortzea etaarrakastaren neurgailu bakar gisa audientzia edo ikus entzuleen kopurua erabiltzea, horiek izan dira aro berriaren ñabardurak.
|
|
|
Urte beraren amaieran emititzeari ekin zion lehen kanala, euskarazaritzen zen nagusiki. 1986an, ETB2 sortzeaz batera, nolabaiteko zeregin banaketaematen
|
hasi
zen, eta ez hizkuntzari zegokionez bakarrik. Lehen kanalari euskararen etabertoko kulturaren aldeko lana indartzea, eta bigarrenari, gaztelaniazkoari, informazioeta integrazio tresna izatea egokitu zitzaien.
|
|
|
El Correo taldea 80ko hamarkadan
|
hasi
zen hedatzen, El Correo Español El Pueblo Vasco argitaratzen zuen Bilbao Editorial enpresak hasitako garapen politikarekin.Lehendik berea zuen El Diario Vasco gipuzkoar egunkaria argitaratzen zuen SociedadVascongada de Publicaciones; baina hamarkada horretan, hainbat prentsa enpresatradizionalen krisiaz baliatuta (EDICA, nagusiki), erosketa zabalak egiten hasi zenEstatu osoan zehar, hainbat prob... Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste hainbat egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere.
|
|
|
El Correo taldea 80ko hamarkadan hasi zen hedatzen, El Correo Español El Pueblo Vasco argitaratzen zuen Bilbao Editorial enpresak
|
hasitako
garapen politikarekin.Lehendik berea zuen El Diario Vasco gipuzkoar egunkaria argitaratzen zuen SociedadVascongada de Publicaciones; baina hamarkada horretan, hainbat prentsa enpresatradizionalen krisiaz baliatuta (EDICA, nagusiki), erosketa zabalak egiten hasi zenEstatu osoan zehar, hainbat probintziatako egunkariak bereganatuz. Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste hainbat egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere.
|
|
|
El Correo taldea 80ko hamarkadan hasi zen hedatzen, El Correo Español El Pueblo Vasco argitaratzen zuen Bilbao Editorial enpresak hasitako garapen politikarekin.Lehendik berea zuen El Diario Vasco gipuzkoar egunkaria argitaratzen zuen SociedadVascongada de Publicaciones; baina hamarkada horretan, hainbat prentsa enpresatradizionalen krisiaz baliatuta (EDICA, nagusiki), erosketa zabalak egiten
|
hasi
zenEstatu osoan zehar, hainbat probintziatako egunkariak bereganatuz. Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste hainbat egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere.
|
|
|
Irratigintzan, OM eta FM sare indartsuak ditu, horietarako eta asoziatuetarako programaziodibertsifikatuak eskainiz (SER, 40 Principales, Dial, M, Sinforadio, Radiole, Radiole Tropical,..). Halaber, irratigintzan Ameriketarako hedapena
|
hasi
du, Kolonbian, Txilen eta baita EEBBetan ere posizioak hartuz (Radio Caracol, Grupo Latino deDifusion,...). Latinotasunaren zigiluan oinarrituta, Gran Vfa Musical taldearen bitartezmusikan ere sartzen saiatu da, diskoetxeak, edizio etxeak eta abar bilduz.
|
|
|
ARMENTIA, J.I., PALAZIO, G., CAMINOS, J.M., Kazetaritzaren
|
hasi
masiak, EHU/ UPV, Leioa, 2000.
|
|
|
Gestio modu zeharkakoaren kontzesioak egiteko, berriz, lehiaketapublikoak deitu beharra finkatu da. Alabaina, hiru programazioren erreserba egin daTelebista Pribatuaren Legearen arabera lurrazaleko telebista analogikoak kudeatzekoemakida duten enpresek, hala eskatuz gero edo beren lizentzia berrituz gero, azkenean gertatu den bezala, 2000ko martxoaren 10eko erabakiaren bidez?, beren programazioa aldiberean modu digitalean ere emititzeko47 Gainera, berriztapena lortu eta
|
biurtetara
hasi behar dira, beranduenez jota ere, modu digitalean emititzen. Gaikuntzentitularitateak 10 urtetarako finkatu dira, aurrerantzean epe bereko tartetarako ere luzadaitezkeenak.
|
|
|
Erakunde Komunitarioak 80ko hamarkadan
|
hasi
ziren ikus entzunezkoaz arduratzen eta horren gaineko lehen neurriak hartzen; hori bai, kezka eta ikuspegi ezberdinetik, zenbaitetan kontradiktoriak ere, abiatuta.
|
|
|
Arau hauen eraginkortasuna txikia da errealitatean, baina hala eta guztiz ere baliosinboliko garrantzitsua dute. Garrantzitsuagoa da, horregatik, katalanera bikoiztutako filmak eta telesailakere ematen
|
hasteko
, duela gutxi Generalitateak berak martxan diren Plataforma digitalekin (satelitebidezkoak zein lurrazalekoak) eta kable sistemetarako programa hornitzaileekin sinatutako hitzarmena.
|
|
|
hauek beren lurraldetaraegokitu behar dituzte arauak, lurraldeko arau bihurtuz, indarra izango badute. Gainera, instituzio komunitarioak 80ko hamarkadaren amaiera aldera arte ez ziren
|
hasi
ikus entzunezkoetarako politika egituratuak ezartzen. Irrati/ telebista sistemen eraldatze etadesarautze prozesuen lehen faseak, hortaz, oso modu ezberdinean gertatu ziren Estatubatzuetan eta besteetan, eta horien arduradun nagusiak, Estatuak berak izan ziren.
|
|
|
Azkenean, zehaztutako 43 demarkazio horietako bakoitzean 2 lizentzia eman dira. Bat, zuzenean, Telefonicari, eta bestea horietako bakoitzean zabaldu den lehiaketa publikoan; Telefonica, ordea, ezin da zerbitzua eskaintzen
|
hasi
, kudeatzaile berriari lizentzia emaneta 24 hilabete igaro arte45 Emakidak 25 urtetarako dira, gerora bost urtetarako nahibeste alditan luza daitezkeenak. Kable sistemen kudeatzaileek eskaintzen dutenzerbitzuaren gaineko zenbait betebehar dituzte.
|
|
|
Hurbiletik
|
hastearren
, esan dezagun ezen ETBlek zortzi t' erdiak aldera abiatzenduela Gaur Egun informazio saioa; bederatziak aldera edo aurkitzen du eguraldiarentarte berezia bere telebistan ikusleak. ETB2k, ostera, pixka bat beranduago eskaintzendu Teleberri izeneko albistegia, bederatziak aldera abiatzen baita.
|
|
|
TFlek, esate baterako, zortzietan aireratzen du bere informazio saioa, Lejournal, eta bederatziak baino lehentxeago ikus daiteke eguraldiari buruzko espezifikoa, Meteo izenekoa. Ordu berean dihardu, bere aldetik, France2k; kate honenalbistegia ere zortzietan
|
hasten
da, bederatziak aldera amaitzeko. Frantziako bi katehauek goiz eguerdietan beste albistegi eta eguraldi tarte batzuk ere badituzte uhinetan: Meteo (06:45), Le journal (13:00 eta 01:20).
|
|
|
Alegia, tartea
|
hasteko
, berriemaileak Penintsula Iberiarra, Afrikako iparraldea etaEuropa erakusten dituen mapa animatua erakusten du, hodeiak zelan igarotzen diren etaerakusteko, batez ere. Argazki sekuentzia honek Euskal Herria bera, bere osotasunean, kokatzen du Munduan; esatariak Euskal Herriari begira egiten ditu iruzkinak oro.
|
|
|
Jakina, hauteskunde kanpainetan sumatutako eragin hori orokortu eta hedatu eginzen berehala. Maxwell MacCombs eta Sheldon Gilbert irakasleek, esate baterako, Agenda Ezarpena deitutako teoria
|
hasi
ziren garatzen, hedabideen eraginari buruzkokezka hau metodologikoki aztertzeko6 Hedabideek zeregin garrantzitsua dute, oro har, sozialki garrantzitsutzat hartuak izango diren gertaera, pertsonaia, toki eta momentuendemarkazioan.
|
|
|
Aniztasun hori dela eta, liburu honetan gaurkotasun handiko hainbat eztabaida aurkituko dituzu.
|
Hasteko
, gure arteko eztabaida sonatuena dena jasotzen saiatuko gara. EZBAIKA elkarteak su eten garaian (1999 urteko apirilean) burujabetzaren inguruan antolatu zituen eztabaidak jaso ditu Pilartxo Iparragirrek.
|
|
|
Burujabetza nazionala eta moneta abstraktua erlazionaturik daudela azaltzen saiatu da. Horretarako, erresuma feudaletatik
|
hasita
, aromodernoko estatuen sorrera eta prozesu horri dagokion burujabetasunaren garapena arakatu ditu. Ondorio moduan, eragiketa ekonomikoak moneta ordainketenbitartez egitearen hainbat ondorio formal eta praktiko azaldu ditu.
|
|
|
liburuarekin ireki zuten bideari jarraitzendiogu. Haiek (baina ez haiek bakarrik)
|
hasitako
tradizioa da UEUko FilosofiaSailak aukeratu duena: antolatzen ditugun ikastaroak eta argitaratzen ditugun liburuak, eskutara erori zaizun hauxe adibidez, horren adierazgarri dira.
|
|
|
Oro har, eta betiere burujabetasun kontzeptuaren prismapean, hitzaldi honetanmintzagai izango ditugun kuestioak honako hauek izanen dira:
|
hasteko
, kokapentxiki baten bidez filosofiak nazionalismoa aztertzeko orduan izan dituen ikuspegidesberdinak aipatu eta hauek nola aldatu diren aztertuko dugu. Gero, filosofian jitejuridikoa ematen ari deneko hipotesia planteatuko dugu, jite horrek abertzaletasunari irekitzen dizkion ateetako batetik sartzen saiatuko garelarik:
|
|
|
Garrantzi handikoa da testua irakurtzen
|
hasi
baino lehen eztabaida honen parametroak argi uztea. Batetik, ezartzen zaigun eztabaida marko iberiarra de facto
|
|
|
Ez omenzaizkie iruditzen ez moderno, ez nahiko postmoderno, ez iraultzaile eta gutxiagoaskatzaile.
|
Hasi
besterik egin ez den mende honetako gaitza, nazionalismoek dakartena omen da. Literatura penintsularraren kasuan, kontua ez da bakarrik nazionalistak gaiztoak izatea; aplikatu zaizkien amalgama psiko antropologikoen arabera, gaixoak izatera ere pasatu dira.
|
|
|
Lehen eta bigarren mundu gerren tartean
|
hasitako
deskolonizazio prozesuari dagokio hirugarren globalizazioa. Iparraldean, lehen iraultza sozialistak emandakoSobiet Batasuna baldintzatuz, eredu fordistak emandako ongizatearen gizartea da.Hirugarren munduko herrietan nazio askapenerako gatazken bitartez, independentzia politiko berriak lortu ziren.
|
|
|
Oso zaila da arazo honi soluzioak aurkitzea, ez baitago behar adina eztabaidatuta.Propagandak herritarren jarrera baldintzatzen du neurri handian.
|
Hasteko
, hauxeesan behar da: edozein herrik demokratikoa eta subiranoa izan nahi badu, kontrol mekanismo egokiak ezarri behar ditu informazioaren teknologia fiskalizatzeko.Besteak beste, honako hauek:
|
|
|
Bestalde, abantaila ekonomikoak eskuratzeko, gizarte laguntzaren alorrean Frantses estatuan Espainiarrean baino aukera zabalagoa izaki, edota osasungintzari dagokionez gizarte segurantza frantsesaren menpeizateko, bi nazionalitateak izatea onuragarri suertatzen da. Are gehiago garai batean, XX. mendeko historia lazgarria kontuan harturik, gerrak mugaren alde bietara bainaez aldi berean, suertatu baitziren bata bestearen ondotik,
|
hasi
jadanik XIX. mendeko karlistadekin, eta Algeriako gerra arte, bi Mundu Gerrak eta Espainiakoa tarteanizaki. Orduan nazionalitate bikoitza izatea bizirik irauteko pasaporte suerta zitekeen, armetara deitua izatean, ondoko estatuko nazionalitatearen aitzakitan, herritikmugitu gabe gerra ez egiteko aukera ematen baitzuen.
|
|
|
Azken hogei urteotan, nazioarteko merkataritzaren hazkundea estatuen barne produktu gordinarena baino handiagoa izan da. Era berean, baina prozesua pixka batgeroago
|
hasita
, nazioarteko eta barneko finantza eragiketak ugaritu egin dira, etaherri guztietatik barreiatu dira, nahiz bi mundu gerrateen tartean izan zuten mailaraez heldu. Nazioarteko era guztietako eragiketa horien hazkundea mundualizazioaedo globalizazioa izenaz ezagutu ohi dugu.
|
|
|
Baina ezin ditugu ahaztu aldaketa kualitatiboak: inbertsio publikoak egitekoerabaki irizpideak edota enpresa eta zerbitzu publikoen kudeaketaren helburu estrategikoak, merkatu irizpideen bitartez zehazten
|
hasi
izan dira. Lehen, guztiontzakolanpostuak izatea eta hazkunde ekonomiko handiena lortzea ziren helburuak; orain, besteak beste,, eraginkortasuna?,, lehiakortasuna?
|
|
|
Gure asmoa ez da orotariko eta sakoneko azterketa egitea. Burujabetasunnazionala eta moneta abstraktua erlazionaturik daudela azaltzen saiatuko gara.Horretarako, errege burujabetzatik
|
hasita
, Aro Modernoko Estatuaren sorrera etahorri dagokion burujabetasunaren garapena ikuskatuko ditugu. Ondoren, eragiketaekonomikoak moneta ordainketen bitartez egitearen bi ondorio formal eta praktikoazalduko ditugu.
|
|
|
Burujabetzaren despertsonalizazio prozesu honen barnean, besteak beste, ezaugarri kulturalak eta etnikoak nahasirik zeuden neurrian, Mendebaldeko nazionalismo indartsuenak sortzen
|
hasi
ziren. Bretainia Handiaren Ipar Amerikako kolonien iraultzaileek. We, the People" idatzi zuten, eta Bonaparte-ren amets paneuroparrak huts egin zuen, kontinenteko nazionalismoak pizten lagundu ondoren.
|
|
|
XIX. mendean eratzen
|
hasi
zen nazionalismo modernoaren sortzailea, Rousseau izanzen. Beraren aburuz, nazioa ez zen subirano pertsonalarengan edo agintari klaseangorpuzten; aitzitik,, nazioa?
|
|
|
Tokian tokiko moneta ezberdinak, hizkuntzak edota ohitura sozialak desagerrarazi zituen nazio menperatzaileak. Ikerketa enpiriko zientifikoek lagunduta neurketarako edo pisatzeko tresneneta unitate fisikoen nolabaiteko uniformetasuna ezartzen ari zen bitartean, monetaaferetan urre patroia edo urre eredua garatzen
|
hasi
zen.
|
|
|
Gogora ditzagun laburki gertakari nagusiak: 1885ean
|
hasi
ziren tirabirak.Norvegiarrek bi helburu zeuzkaten: 1) kanpo harremanak zuzenean eraman nahizituzten Christiania tik (1925ean. Oslo?
|
|
|
Mutur batean EH dugu, jadanik burujabetza aldarrikatu etapraktikan jartzeko euskal herritarrak hauteskundeetara deitzea proposatzen duena.Beste muturrean, berriz, EAJ daukagu. Alderdi horrek proposatutakoaren arabera, prozesua mailakatua izango litzateke, eta, bukaeraraino eramateko aukerarik izatekotan, halabeharrez epe oso luzean egin beharrekoa,
|
hasten
denetik bukatzen denarte erakundeen arteko negoziazioetan oinarritzen baita erabat, statu quoa zalantzanjarri gabe. EAren proposamena erdibidekoa izango litzateke, lehen aukera gisanegoziazioa proposatu arren burujabetasuna alde bakarrez aldarrikatzeko aukera erezabalik uzten baitu, lehenengoak porrot egingo lukeen kasurako.
|
|
|
Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik. Baina, guretzat behintzat, hori ez da nahikoa: Euskal Herriak bere hitzaeta erabakiak hartzen
|
hasteko
garaia iritsi da. Etahor kokatuko genuke, lehenengo urrats historikomodura, Udalbiltzaren sorrera, non Euskal Herrikoherrialde ezberdinetakoudal ordezkariak bildu diren, eta jada pausoak ematen ari diren atalez atalEuskal Herriaren diagnostikoa egiteko, eta horrenondorioz hartu beharrekolehenengo erabakiak hartzen hasteko.
|
|
|
Baina, guretzat behintzat, hori ez da nahikoa: Euskal Herriak bere hitzaeta erabakiak hartzen hasteko garaia iritsi da. Etahor kokatuko genuke, lehenengo urrats historikomodura, Udalbiltzaren sorrera, non Euskal Herrikoherrialde ezberdinetakoudal ordezkariak bildu diren, eta jada pausoak ematen ari diren atalez atalEuskal Herriaren diagnostikoa egiteko, eta horrenondorioz hartu beharrekolehenengo erabakiak hartzen
|
hasteko
. Ba, gureikuspuntutik, Udalbiltzarekin egin dugun bezala, gure helburua hitza har
|
|
|
Baina, edozein kasutan, guk planteatzen duguna, prozesu konstituziogile bat bururaino eramatea da. Eta horretarako EHk ikustenduen aukerarik logiko eta koherentearena, Batzar Eratzaile bat martxan jartzea da, Udalbiltzak eta Herrialdeen Ganberak
|
hasitako
prozesu hori bururaino eramateko.Batzar Eratzaile hori hauteskunde libre eta demokratikoen bitartez osatuko litzateke. Batzar horren helburuak hauexek izan lirateke:
|
|
|
Baina abiapuntu gisa, bortizkeria sintoma edoegoera guztiak desagertu lirateke. Horren ondoren
|
hasiko
litzateke gukmahaigaineratzen dugun prozesua, hots, proiektu politiko bat gauzatzearena. Horretarako, gure iritziz, ezinbestekoa da gizartearen parte hartzea, gizartearen sektoreguztiena, herritarrena zein sindikatu, gizarte mugimendu, Udalbiltza eta abarrena.Ezinbestekoa da, baita ere, alderdi politiko guztien artean proiektu hori jorratzea etalantzea, ezinbestekoa den bezala, denen artean, alderdi abertzaleak ere berenproiektua gauzatzea, momentu historiko honetan horixe baita eskatzen zaiguna etaegin genukeena.
|
|
|
Honela, beraz, bada sailkatu beharreko psikoterapien erakusgai zabal bat, gimnasiatik
|
hasi
eta erakundeko psikoterapia laburra bitarte. Zein litzateke sailkapenerako irizpidea?
|
|
|
Arnasbehera eztarri eta bularrean behera
|
hasten
da eta pelbiserantz zabaltzen dauzkurdurazko uhin moduan. Gorputzean tentsio ñimiñoena egoteak hautsi egitendu prozesua.
|
|
|
Mugimenduan dagoenak sentipenak eragiten ditueta sumatua izan daiteke baldin eta sentipenaren intentsitatea nahikoa bada: besoainurrituta daukagula sentitzeko, sarri askotan nahikoa izaten da besoa mugitzea.Beraz, tentsio kronikoa izateagatik mugitu ezinik dagoen gorputzaren edozeinatalek beharrezkoa du mugitzen
|
hastea
. Alabaina, pazienteak prozesu horretan bereborondatez hartu behar du parte.
|
|
|
Gertaera horrek ilustratu egiten du arnasketarengarrantzia erlaxazioan. Lowen ek erabiltzen duen irudia adierazgarria da:. Arnasketa sakontzen denean, zurrundutako giharrak dardaraka
|
hasten
dira, estutuondoren aske uzten den malguki baten antzera?. Halakoetan maiz gertatzen dahaurtzaroko oroipenak gogora itzultzea.
|
|
|
Osterantzean, erantzun gisa, hor datoz buruko minak, zorabioak, erortzekoangustia, eta hainbeste kitzikadurari ezin eutsi izatearen angustia: maitasun esperientziaren aurkako borroka
|
hasi
berri da. Hori galera, lastima!
|
|
|
Lehen topaketarekin batera
|
hasten
da, lehen elkarrizketarekin. Arakatu eta argituegiten da pazientearen eskaria, eta lehen diagnostiko bat finkatzen da, izaera antolamenduari dagokionez.
|
|
|
Bezeroa ekintzara pasatzen da, mugitzen
|
hasten
da. Bere eszenen zuzendaribihurtzen da.
|
|
|
Lehen aipatu dugun, hondotik? , irudiaren, sortzearekin
|
hasten
da zikloa. Irudi hori behar baten irudia da eta beharra asetzeanirudia hondora pasatuko da, beste irudi bati lekua utzita.
|
|
|
Laugarren pausoa EKINTZA da: mugimendua
|
hasten
denean gertatzen da.Beharra asetzera zuzenduriko jokaera da: hozkailurantz noa, etxetik ateratzen naiz, hitz egin nahi dudan pertsonaren telefono zenbakia markatzen dut...
|
|
|
Bertan LauraPosner ezagutu zuen, psikologoa eta ospitale berean Goldstein en lankidea, etorkizunean bere emazte eta Gestalt Terapiaren aintzindari izango zena. Fritz ekbere analisia Clara Happel ekin jarraitu zuen eta terapia lanetan
|
hasi
zen HelenDeutsch en gainbegiradapean.
|
|
|
Gertakizun hau abiapuntutzat hartuz, handik bi hilabetetara New York ekoGestalt Institutua sortu zuten, terapia taldeak eta kurtsoak ematen
|
hasi
zirelarik.Laura izan zen Institutuaren zuzendaritza hartu zuena, Perls ek estatu osoan zeharerakustaldiak egiten zituen bitartean.
|
|
|
Bilakaera, berriz, honela definitu zuen: , maila guztietara, hots, inorganikotik
|
hasi
eta sorkuntza izpiritual gorenera, hedatzen diren osotasun multzo jarraituen garapen eta mailakako zatikatzea?. 1
|
|
|
Atxikimendua portaera instintiboa da, bainan egoerak eta atxikimendu irudiarekiko bizi den historiak eragiten eta modulatzen dute denboran zehar. Portaera haubizitzaren lehen urtean zehar sortzen da haur gehienetan, bigarren urtean nahikotipikoa den era batean ikus dezakegu, bizitzaren hirugarren urtean oso markatutajarraitzen du, eta gero, poliki poliki, jaisten
|
hasten
da. Nerabezaroan eta heldutasunean aldaketa batzuk gertatzen dira atxikimendu portaeran, zuzentzen zaionobjektua ere barne dagoela; baina portaera, berez, bizirik mantentzen da subjektuaren bizi guztian zehar.
|
|
|
Familia Terapia, gaur egun ezagutzen dugun bezala, Estatu Batuetan
|
hasi
zengaratzen, berrogeita hamarreko hamarkadan. Mugimenduaren hasiera 52an gertatuzela zehazteraino ere heltzen dira Familia Terapiaren historiagileak.
|
|
|
Dirudienez, Bowlby kfamilia osoaren terapiak egiten zituela ulertu zuen Bell-ek, pazientearen banakakotratamenduan ahalik eta gutxien interferi zezan lortzeko familia noizean behinikusi ordez. Ideia ona iruditu zitzaion, eta Estatu Batuetara itzultzean, familiakentrebistatzen eta tratatzen
|
hasi
zen, emaitza ezin hobeak lortuz. Hurbilketa berriharen hedatzaile nagusienetakoa bihurtu zen Bell Estatu Batuetan; Familia Terapiari buruzko ehunka ikastaro eman zituen 1956 eta 1961 urteen artean.Azken urte honetan argitaratu zuen Family Group Therapy (geroago, modulaburtuan argitaratu zen Family Process aldizkarian, Bell, 1967), eta EEBBetakoFamilia Terapiaren garapenaren oinarrietako bat izan zen.
|
|
|
–Aitzindariek? berrogeita hamarreko hamarkadan beren lana isolatuki burutu zutela eta elkartzen hamarkadaren amaiera aldera bakarrik
|
hasi
zirela esatean, adostasun orokorra dago. Argigarria da hauek gehien aipatzen dituzten autoreak ezagutzea:
|
|
|
Natham Ackerman: haurren psikiatra gisa egiten zuen lanaren osagarrimodura, familiekin lan egiten
|
hasi
zen. 1957an familiaren zainketarakolehen zerbitzua, Family Mental Health Clinic, sortu zuen New York en.1960an Family Institute sortu zuen, New York en baita ere; N. Ackermanhiltzean, haren izena hartu zuen Institutuak, eta gaur egunera arteFamilia Terapiaren zabalkunderako foku nagusietako bat izan da.1961ean Palo Altoko Don Jackson-ekin elkartu zen, Familia Terapiarenaldizkari nagusia izan den eta oraindik ere baden Family Processizenekoa fundatzeko.
|
|
|
Argitalpen hauek intereshandiko mugimendu psikiatriko bat sorrarazi zuten, harremanek eta berezikifamiliako harremanek paper nagusia zuteneko mugimendu psikiatrikoa. Laing, aipatutako beste asko bezala, paziente eskizofrenikoekin lan egin ondoren
|
hasi
zenfamiliekin lan egiten. Eskizofrenikoen familietan gertatzen zena bere ikuspegitikazaltzeko, mistifikazioaren kontzeptua garatu zuen (Laing, 1976).
|
|
|
Europan jaioa izan arren, kontinente amerikarrean lortu zuen hedapenik handiena eta hamarkada honetanheldu zen bere puntu gorenera. Baina psikiatra askok, eskizofrenikoekin lan egitenzutenek batez ere, ez zuten emaitza onik lortzen teknika psikoanalitikoekin, etaalternatiba berriak planteatzen
|
hasi
ziren. Ordura arte teoria psikoanalitikoakpartzialki esplikatzen zuen eskizofrenia, ama semearen arteko sinbiosiaren emaitzamodura, bere gehiegizko inplikazioagatik semeen norbanakotzea galarazten duenamak sorrarazia.
|
|
|
Theodore Lidz psikiatra eta psikoanalistak 1951n
|
hasi
zuen, lankide batzuekinbatera, 16 gazte eskizofrenikoren eta beren familien azterketa intentsiboa; azterketa hori Paziente eskizofrenikoen familia barneko ingurunea: ezkontidearteko zisma eta ezkontide arteko alborapena (Lidz, 1957) artikuluanhezurmamitu zen, eta bertan eskizofrenikoen gurasoen elkarbizitzakoharremanetan aurkitutako bereizgarriak deskribatu ziren.
|
|
|
Lyman Wynne ere psikiatra eta psikoanalista zen eta paziente eskizofrenikoenfamiliari buruzko epe luzeko ikerketa programa bat
|
hasi
zuen NIMHen 1954an; programa hori Eskizofrenikoen familia harremanen pseudo mutualitatea izenekolanean agertzen da (Wynne eta besteak, 1958); hain zuzen, gaixotasun psikotikozorrotzak dituzten gazteen familietan sarritan aurkitu den harreman mota bat, hainzuzen, gaixotasun horien garapenean oinarrizko zerikusia lukeen harreman motadeskribatzen da lan horretan.
|
|
|
Guztiak psikoanalisitik zetozen eta bi teorizazioakelkarlotzen ahalegindu ziren. Beraien ekarpenik nagusiena eskola ezberdinentekniken bateratzean zentratu zen, Bowen eta Nagy renetik
|
hasi
eta Minuchin, Haley, Watzlawick et Selvini reneraino, denek alde onak zituztela eta eskluienteakez zirela adieraziz, guztiz kontrakoa baizik. Adibide egoki bat Salen eta Seywert en Norabide anitzeko ikuspegia Familia Terapian.
|
|
|
Mendebaldeko kostaldean Familia Terapia Bateson eta beretaldearekin eta MRIrekin identifikatu zen bezala, Estatu Batuetako EkialdekoKostaldean, Ackerman eta bere institutua Familia Terapiaren sinonimo izan zirenluzaroan (Hoffman, 1981). Ackerman oso garaiz
|
hasi
zen tratamendu familiarreanpentsatzen, eta 1937an argitaratu zuen familia unitate bio sozio emozional gisahartzen duen bere artikulu bat (Ackerman, 1937).
|
|
|
Eskoletako liderrakbakarrik aipatzeko, Ackerman, Whitaker, Jackson, Watzlawick, Sluzki, Wynne, Lidz, Bowen, Boszormenyi Nagy, Selvini eta bere talde osoa, Andolfi, Cancrini, Skinner, Kaufmann, Masson, Stierlin etab. gogoratuko ditugu. Hau da, eskoletakoia lider guztiek, sistemikoenetatik
|
hasi
eta psikoanalitikoenetaraino, Jay Haleysalbu (hau ez baitzetorren Osasun Mentalaren eremutik), entrenamendupsikoanalitikoa izan zuten.
|
|
|
Beste aldetik, eskola batekiko edo bestearekiko leialtasuna gordetzekopremiarik gabe Familia Terapia praktikatzeak, teknika ezberdinen irakaspenakpoliki poliki definitzen
|
hastea
ekartzen du; horrela heltzen dira gutxiago edogehiago adostuak diren ondorio hauetara: tekniketako batzuk baliagarriagoakdirela patologia batzuetan, eta bete batzuetan eskola ezberdinetako teknikak bateraerabiltzea beharrezkoa dela.
|
|
|
Berandu
|
hasi
da Familia Terapia Espainian. Aurretiko argitalpen batzuk badirenarren (Rios, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978 eta 1979; Vela, 1974; Marti Tusquets, 1975; Rof eta besteak, 1976; Zapata, 1976 eta 1977), laurogeikohamarkadan hasi zen bere benetako garapena, lurralde ezberdinetan (Italia, Suitza, Estatu Batuak) prestaturiko profesional ezberdinak biltzen hasi zirenean, berenesperientziak trukatzeko eta Espainian Familia Terapiaren garapenaren prozesubateratu bat bultzatzeko.
|
|
|
Berandu hasi da Familia Terapia Espainian. Aurretiko argitalpen batzuk badirenarren (Rios, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978 eta 1979; Vela, 1974; Marti Tusquets, 1975; Rof eta besteak, 1976; Zapata, 1976 eta 1977), laurogeikohamarkadan
|
hasi
zen bere benetako garapena, lurralde ezberdinetan (Italia, Suitza, Estatu Batuak) prestaturiko profesional ezberdinak biltzen hasi zirenean, berenesperientziak trukatzeko eta Espainian Familia Terapiaren garapenaren prozesubateratu bat bultzatzeko. Erregistraturiko lehen bilera Zaragozan gertatu zen, 1981ean, eta bertan bildu ziren informalki, beste batzuen artean, F. Carrasco, A.Carreras, A. Fernandez, P. Lago, L. Lalucat, C. Martfn, C. Miralles, C.F.
|
|
|
Berandu hasi da Familia Terapia Espainian. Aurretiko argitalpen batzuk badirenarren (Rios, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978 eta 1979; Vela, 1974; Marti Tusquets, 1975; Rof eta besteak, 1976; Zapata, 1976 eta 1977), laurogeikohamarkadan hasi zen bere benetako garapena, lurralde ezberdinetan (Italia, Suitza, Estatu Batuak) prestaturiko profesional ezberdinak biltzen
|
hasi
zirenean, berenesperientziak trukatzeko eta Espainian Familia Terapiaren garapenaren prozesubateratu bat bultzatzeko. Erregistraturiko lehen bilera Zaragozan gertatu zen, 1981ean, eta bertan bildu ziren informalki, beste batzuen artean, F. Carrasco, A.Carreras, A. Fernandez, P. Lago, L. Lalucat, C. Martfn, C. Miralles, C.F.
|
|
|
1991n, azkenik, Familia Terapiaren Elkarteen Federazio Espainiarraeratu zen, aipatu elkarteek eratua; handik laster Elkarte Andaluziarra, Galiziarra, Kanariarra, Gaztela Leondarra eta Kantabriarra erantsi zitzaizkion, eta gaur egun850 kide ditu. Familia Terapiaren aldizkako lehen argitalpena 1987ko urtarrileanhasi zen Espainian, J.A. Rios Cuadernos de Terapia Familiar (Familia TerapiarenKoadernoak) argitaratzen
|
hasi
zenean; hori da orain arte agertu den bakarra, etagaur egunera arte 20 zenbaki kaleratu ditu. Gainera, Psikiatriako eta PsikologiaOrokorreko aldizkarien zati handi batek, azken urteotan, Familia Terapiari buruzkoartikuluen kopuru ederra argitaratu du.
|
|
|
Sexologiak gizakiak berez sexuatuak direla ulertzen da. Hori dela-eta, sexua ezda zorizko gertaera, biologikoki sinpleenetik
|
hasi
eta psikosozialki konplexueneradoan prozesua baizik (Amezua, 1991, 1997). Beraz, sexuazioa bizitzeko moduaprozesu horren menpe dago, zeinak maila biologikoak, psikologikoak, antropologikoak, soziologikoak, kulturalak eta abar hartzen dituen barnean.
|
|
|
Haurrak mahai inguruan zebiltzan, besoak mugituz. BeraJaungoikoa izanik, zergatik ez zuen hegan egiten galdetu zitzaionean, Morenobesoak mugitzen
|
hasi
, airera salto egin eta besoa apurtu zuen (Kononovich 1981).
|
|
|
Bere drama irudikatzeko prest dagoen publikoko pertsona, bikotea edo taldea da.Rolari nagusitasuna eman behar dion aktoreak ez bezala, hemen protagonistari denbezalakoa izatea eskatzen zaio. Horretarako, ahalik eta erlaxatuen etadesinhibituen egotea lortu du,
|
hasi
berariazko beroketarekin, eta dramatizazioan zehar zuzendariak sartuko dituen teknikekin jarraituz, hain zuzen ere, beredrama espontaneoki adieraztea ahalbidetuko diotenekin. Protagonistak dakienarekin ez jardutea lortu nahi da, eta aldiz, bere espontaneitateari atea zabalik uztea, etajardun ordez dramatizatzea.
|
|
|
Gure ustez, ikuspuntu psikoanalitikotik, psikodramak duen alderdi interesgarriena, dramatizazioak edo eszenak bere egile eta partaideekiko ahalbidetzen duenirakurketa da. Azken finean, hori bihurtuko da transferentzia eta erresistentzienberariazko eremu psikodrama analitikoarentzat, gaiaren aukeratzetik
|
hasi
etadramatizazioaren jarduera eta ondorengo komentarioetara iritziz.
|
|
|
Fantasia terminoari dagokionez, errealitate psikikoarekin zerikusi zuzena du.Hain zuzen, Freud-engandik
|
hasi
eta behaketa klinikoan oinarrituriko kontzeptuabilakatu da.
|
|
|
Zentzuhonetan psikodrama analitikoa taldeetan egiten denean, taldeak eszenenasoziazioekin egindako lana bilakatzen da (banakako psikoanalisian ideien asoziazioa egiten den bezala). Taldekide bakoitzak zenbait edukiren erresonantzia jasotzendu; beste eszena bat proposatzearen kasuan, subjektuak taldeari elaborazio etaberrelaborazio lana egiten
|
hasteko
emandako fantasiaren bigarren mailakoelabora zioak egiteko aukera eskaintzen du.
|
|
|
Psikoanalisiak, antropologiak eta biologiak gizakiaren bilakaerari buruzeskaintzen duten hipotesi bati eusten dio, gizakia espezie modura harturik.Gizabanakoaren (enbrioitik
|
hasita
) eta giza espeziearen garapenaren artean hainbatantzekotasun daudela kontuan harturik, bilakabidearen parekotasun bat egindaitekeela onartzen da hipotesi horretan.
|
|
|
1 Enkoadrea: abstinentziaren erregelak frustrazioa eragiten dio subjektuareneskariari, baina ez adibidez sendaketaren hasierako eskariari, sendaketazbilakatzen
|
hasten
eta maitasun beharra den beste eskari horri baizik.
|
|
|
Barne mundua talde baten moduan egituratuta dago. Lehen erregresioajasan duen subjektua ageriko eskariaren bidez ezkutukoa agertzen hastendenean, oraingo taldekideei bere barne taldean inskribatutako loturen rolakesleitzen
|
hasten
da. Horrela, Pichon Riviere ren ustez, talde transferentzia, barne munduan inskribatutako loturen rolak esleitzea da?.
|
|
|
Egile hauek 1905ean kokatzen dute talde psikoterapiaren hasiera. Garai hartanPratt (1905) ikastaro batzuk egiten
|
hasi
zen tuberkulosiak jotako gaixo taldeetan.Sugestioaren bidez pazienteek onera egingo zutelakoan, erregimena betetzea zenhelburua.
|
|
|
Gainera, kontuan hartzekoa da psikoanalisiaren teoriaren bilakaerarekin bateragertatu zen talde psikoterapiaren bilakaera teorikoa. Zentzu honetan, talde psikoterapia hedatzeari lotuta dagoen ikuspuntua, Klein-en ondorengoena da batez ere: Bion, Foulkes eta Ezriel ekin
|
hasi
eta Langer, Pichon Riviere, Kesselman, Pavlovsky eta abarrekin segituz.
|
|
|
Eraikuntza honetan, amatasun funtzioa betetzen duen pertsonagandik
|
hasi
, etaguraso eta ahaidekoen errepresentazioa osatuz joango da. Beste hauetako bakoitzarekin dituen esperientzien sentipen eta hunkipenak emango diote objektu horienmaitasunezko edo etsaigozko esanahia.
|
|
|
ETA sortu baino lehen lantua jotzen du, etsita dabil:. Hemen ez dago ezer egiterik, hemen astindu bortitza behar dugu, bonbak behar diraherria lozorrotik ateratzeko?. Handik gutxira, bonbak lehertzen
|
hasi
zirelarik, honakoak idatzi zituen: –Nolako astakeriak!
|
|
|
Kontuak gero etorri ziren, idazten
|
hastean
. Zeri buruz idatzi?
|
|
|
Zerbait bereziagoa merezi zuen. Egunak joan egunak etorri, estutasunasentitzen
|
hasi
nintzen, zerbait idatzi beharra eta, aldi berean, ezina sumatzen bainuen.Izan ere, alferkeria sentitu nuen gai tekniko bati buruzko zerbaiti ekiteko, eta aldebatera utzi nuen bide hori. Erdi etsita nengoela, azkenean, zerbait pertsonalagoidazteko ideia hurbildu zitzaidan, eta itolarrian dagoen naufragoaren antzera, azkenahalegin batean salbatuko ninduen oholari eutsi nion, bertara lapen erara itsatsiz.Horixe nuen irtenbidea:
|
|
|
Zer du barnean gizon honek, beti ere botere pixka bat izandutenek eztabaidatua eta baztertua izateko? Alderdi eta erakunde politikoetatik
|
hasi
etaEuskaltzaindira iritsiz, sekula ez du guztien adostasuna lortu; edo, hobeto esanda, betieztabaida iturri izan da. Aurkakoak eta aldekoak, batzuk agerikoak eta beste batzukezkutukoak, inoiz ere ez ahobatekotasunik; ahobatekotasuna argiro zor zitzaionean ereez.
|
|
|
Jatetxe batean bazkaldu genuen.
|
Hasteko
jakia: txipiroia bere tintabeltzean!
|
|
|
Askotxok ez du gogoratuko, ezta ezagutuko ere agian, baina 1971ko udazkeneaneuskara ikasten
|
hasi
ginenontzat liburu hark izugarrizko balio motibatzailea edukizuen: –Euskaldun berri, ekin euskaraz?.
|
|
|
Txillardegiren gaia ez zen literatura, doktorego ikastaro hartan. Titulua entzunnuen lehenengoan barrez
|
hasi
nintzen,, ez da posible?, esan nuen,, horretaz zer esandaiteke hiru hilabetetan zehar??. Ikastaroaren titulua. Euskal bokalak?
|
|
|
|
Has
gaitezen, bada, hauxe aipatzen: Jose Luis nortasun handiko, pisutsuko gizonadugu.
|
|
|
Mikel Barandiaran Alkorta bata (geroago Iberdueroko Nuklear Sailekoburua izanen zena), eta Txillardegi bertzea. Biak
|
hasi
ziren sozialismo klasikoarentestu nagusiak gu denon eskuetara ekartzen.
|
|
|
Eta une batez,, gudu adarra? eraikitzen
|
hasi
ginelarik, etakideek ene eskuetankokatu zuten ardura astun hori.
|
|
|
Hendaiako adiskide abertzale sutsu zen Paul Legarralde k, bere autoa utziz, Brusel eraino iritsi ginen bertze hirurok. Eta hemen
|
hasi
zen, eztabaida, hiruronartean:
|
|
|
Baina garrantzi handiko gauza damitoen aldagarritasuna, aldaketa txikietarik handietara pasatzen baita mailaka eta, istorio beraren bertsioz bertsio ibiliz eta zubirik zubi aitzina jarraikiz, posible da edozeinmitotatik abiaturik edozein mitotara heltzea, haustura sobera bortitzik egin gabe. Ez daerraz muga ematea eta zuzen erabakitzea, noiz arte gauden mito beraren aldaki bateaneta noiz
|
hasten
garen beste mito desberdin batean sartzen: hori da sailkapen etakatalogo egileek aurkitzen duten oztopo handia.
|
|
|
Sekulako harrabotsa eta sekulako mugimendua izan zen auzohartan, entzun zutenek ez zuten, segur, miralukua inoiz ahantziko.
|
Hasteko
, ez zuenahantzi Beronika Karakoetxekoa ren aitatxik, hark kontatu baitzion bilobari, neureberriemaileari. Galdegin nionean noiz jazo zen sartze hura, erantzun zuen:
|
|
|
sartu zan gorpua ohostera, eroatera. Hilbegiran egozanakbeldurturik otoizka
|
hasi
zirenean, katu bihurtu zen gizona, katu handia: denak inar makilaz hari jo eta ihesi joan zen eskaileran behera, begi gorri gorriekaz eta miauikaragarriak egiten.
|