|
2001
|
|
|
Adibideari jarraituz, ezker abertzaleak badu harri hori mugitzeko gaitasunik baina akordio abertzale batekin errazago mugituko genuke edo abiada handiagoa emango genioke. Garbi duguna da gu harria mugitzen
|
hasi
ezik beste batzuk ez dutela egingo eta egitekotan proba plaza berdinean egingo dutela, Gasteizkoan, eta Madrileko idiekin, eta guk harria idi euskaldunekin mugitzen hasi nahi dugu.
|
|
2004
|
|
|
Partida
|
hasi
ez beste, ordea, Errealak gola sartu, eta halaxe bukatu zen lehen zatia, Erreala lerro guztietan gailen...
|
|
2005
|
|
|
–Estatubatuarrek Nagasakin bonba atomikoa bota zitenan?
|
hasi
ez beste eten zuen amona Kontxik bilobaren esaldia?, eta gu hemen, mikrobio putageno horiei begira?
|
|
2007
|
|
|
Urtebatzuetan, Acuarium eko prentsa arduraduna izan nintzen. Acuarium a inauguratuzen, marrazoak ekarri ziren, etab. Hori guztia ni han lanean hasi aurretik izan zen.Baina Acuarium ean lanean
|
hasi
ez beste, bertako teknikoak konturatu zirenozeanario handiaren hormak erortzen ari zirela.
|
|
2008
|
|
|
|
Hasi
ez beste aldatu zitzaion aurpegia Nataliari. –Natalia maitea?, idatzi ohi baitzion Gerardok halakoetan.
|
|
|
Izebak, baina, Beñardori bizkar eman zionak, malguki batek bezala erreakzionatu zuen, iloba hizketan
|
hasi
ez beste; eta, ezin azkarrago jiratzen zela, hari egin zion aurre, oihuka:
|
|
|
Baina
|
hasi
ez beste moztu zuen Natividadek, Nataliaren ahotsari berea gainjartzen ziola, ozenagoa?, erabakitasun handiz:
|
|
|
Horietatik, anaietako bat, anaietan bigarrena, Atanasio, Nazarioren aita baino hamabi urte zaharragoa? hamabost urterekin joan zen gerrara boluntario gerra
|
hasi
ez beste, maiorazkoa ez zenaren lurrak etorkizunik gabeko lurrak ziren definizioz?, aitaren. Nazarioren aitonaren, onespenarekin?
|
|
|
Markes jaun andereak, hasteko, oso izaera desberdinekoak ziren; markes jauna jakin min handiko gizon jantzia zen, kultura guztiz aintzat hartzen zuena, ez Espainiari lotutakoa bakarrik, mundura zabalik bizi baitzen, frantses mundura bereziki, batxilerra ikasten
|
hasi
ez beste errotutako joeran, hain sentitu zen, antza, frantses hizkuntzak erakarrita; gero, denborarekin, frantses kultura sakontzeari ekin eta bere ondorioetara iritsi zen, halako eran, non sinetsia baitzegoen industrializazioa eta modernizazioa zirela Espainiak XX. mendeko atarian zuèn benetako apustua, baita, bide horretan, Frantziak Espainiarentzako ezinbesteko eredu izaten jarraitu behar zue... esaten zuen noiznahi?, espainiar napoleonzale askok ia mende bat lehenago pentsatutakoaren arabera, aurrera eraman nahi baina huts egin zuèn proiektuan.
|
|
|
lau anaia eta lau arreba. Horietatik, anaietako bat –anaietan bigarrena, Atanasio, Nazarioren aita baino hamabi urte zaharragoa– hamabost urterekin joan zen gerrara boluntario gerra
|
hasi
ez beste –maiorazkoa ez zenaren lurrak etorkizunik gabeko lurrak ziren definizioz–, aitaren –Nazarioren aitonaren– onespenarekin... turuta bat ere oparitu ez zion, bada, joan aurretik! Anaia gerrara joan zenean, beraz –1833tik 1840ra luzatu zen lehen karlistaldia–, hiru urte zituen Nazarioren aitak, zeinak ez baitzuen Atanasio gehiago ikusi, ez bizirik ez hilik, gerraren azken hasperenean –Bergarako ituna sinatu baino urte erdi lehenago– bala batek haren burua lehertu eta ez baitzuten hilotza etxera ekarri... bai haren turuta, ordea, aitak –Nazarioren aitonak– sukaldeko horma batean zintzilikatu eta etxeko guztiek gurtzen zutena, erlikia edo objektu sakratu bat balitz bezala.
|
|
|
|
Hasi
ez beste aldatu zitzaion aurpegia Nataliari. " Natalia maitea", idatzi ohi baitzion Gerardok halakoetan.
|
|
|
Izebak, baina, Beñardori bizkar eman zionak, malguki batek bezala erreakzionatu zuen, iloba hizketan
|
hasi
ez beste; eta, ezin azkarrago jiratzen zela, hari egin zion aurre, oihuka:
|
|
|
Baina
|
hasi
ez beste moztu zuen Natividadek, Nataliaren ahotsari berea gainjartzen ziola –ozenagoa–, erabakitasun handiz:
|
|
|
Markes jaun andereak, hasteko, oso izaera desberdinekoak ziren; markes jauna jakin min handiko gizon jantzia zen, kultura guztiz aintzat hartzen zuena, ez Espainiari lotutakoa bakarrik, mundura zabalik bizi baitzen, frantses mundura bereziki, batxilerra ikasten
|
hasi
ez beste errotutako joeran, hain sentitu zen, antza, frantses hizkuntzak erakarrita; gero, denborarekin, frantses kultura sakontzeari ekin eta bere ondorioetara iritsi zen, halako eran, non sinetsia baitzegoen industrializazioa eta modernizazioa zirela Espainiak XX. mendeko atarian zuèn benetako apustua, baita, bide horretan, Frantziak Espainiarentzako ezinbesteko eredu izaten jarraitu behar zue...
|
|
2009
|
|
|
–Nik egin dut okerra, eta nik egingo diet aurre!??, eta aita esatekoak esaten hasi zen?
|
hasi
ez beste, esaldia eten bazuen ere, gogoa txoritara joan zitzaiolako edo:
|
|
|
iritsi zen handik bospasei minutura ahizpa? hasi zen lanean Ada eta,
|
hasi
ez beste, honela mintzatu zitzaion Maria Bibianari:
|
|
|
Handik aurrera, Adak, apurka apurka, hobera egin zuen, ez gorabeherarik gabe, baina; elkarrizketak eta pilulak ziren, barbiturikoen hilabeteetako pixkakako dosi gehiagotzeari denbora epe bertsuko dosi gutxiagotze bat zerraion? Txopitea doktorearen tratamenduaren oinarriak, Adaren zeru gris astuna garbituz joan zirenak; sorgortasunaren lainoak altxatzen
|
hasi
ez beste, ordea, antsietatea hazi eta ohiko bi poloak agertu zitzaizkion, eta orduantxe sortu ziren arazorik handienak, alde ilunak hartzen zuenean benetan gaizto jar baitzitekeen, aurrean zuenari, edonori, min egiteko nahiz xantaia egiteko prest; egun batean, don Juliok argi eta garbi esan zion, antsietatearen aurkako erremedio gisa, dozena erdi bat zigarreta erre zitzakeela, alkohol tantarik ez?, eztabaida batean sartu ziren, zazpigarren zigarreta haren kontura.
|
|
|
Jarraian, hasi zen begiratzen? baina
|
hasi
ez beste egin zion oihu Domingok atetik:
|
|
|
Arrazoi hura bota arren, beldur zen Damaso alferrik galduko ez ote zen, iturriko ura poltsikoan bezala, eta beste zerbait asmatu behar ez ote zuen, k.o. tekniko bat disimula zezakeen, adibidez, borrokaldia
|
hasi
ez beste, Abelardok emandako lehen kolpean?, baina ez, berehala jaso baitzuen aldeko erreakzioa Abelardoren partetik:
|
|
|
Gero, ilunabarrean, goikoei afaria zerbitzatu eta ganbarako atea itxi ondoren, behekoak hasi ziren afaltzen, baina,
|
hasi
ez beste, beste ahots baten presentzia nabaritu zuen Teofilo Mariak tupustean, ate hots zaratatsu baten ondotik?. Aupa, mutilak! Zer moduz???, baita aulki mugimendu batzuk eta oihu nahasiak ere segidan:
|
|
|
baita Fausti ere, Madrilen adiskide min izan zuèn neskame adoretsua, Regina Madrildik itzuli eta handik hiruzpalau hilabetera hil zena, tetanoak jota, gaizki sendatutako zauri bat gaiztotu izanaren ondorioz; Nazariok, berriz, izeba Ursula galdu zuen urtebete lehenago, 1917ko urriko egun batean, egun deseroso batzuk igaro ondoren, Nazariok ekarritako azken kokazko ardo botila hustu (izebak Nazario zuen alor hartan hornitzaile zintzo) eta irribarrez bezala hil zen?, baita kuttun kuttuntzat zituen beste bi pertsona ere: bere anaia Honorato apaiza, tifus batek menderatu eta suntsitu zuena, Honoratok berak senar emazteak ezkondu eta handik lau urtera, 1909ko uda beteko egun sargori batean; eta Mateo Sukunza ingeniari lagun mina, lehen Mundu Gerra
|
hasi
ez beste hil zena eta Nazario umezurtz bezala utzi zuena: egia zen, bai, bidean galera haiek guztiak izan zituztela, baina egia zen, halaber, orbetarrak zoriontsuak sentitzen zirela?
|
|
|
Joera hark, gainera, bazuen urrezko data bat, Domingok debozionisten ikastetxean
|
hasi
ez beste ezagutu baitzuen Alberto Mariño izeneko mutila, Domingorengan eragin izugarria izan eta berezko joera hura areagotu ziona. Alberto galegoa zen, Galiziatik etorria batxilerra ikastera, osaba izeben etxea, osaba geltokiburu zuen ogibidez?
|
|
|
–Bai, baina Drakula bezalako jenderik gabe ez litzateke santu ez santa martiririk izango, eta nola sumatzen baitzuen ezen urrunegi joan zela, bere tesia arrazoibidetzen ahalegindu zen? hartarako baitzuen erlijio irakaslea, aita Isidoro, ikasleei, kurtsoa
|
hasi
ez beste, erromatarren garaiko kristauen aurkako pertsekuzioen zerrenda, enperadore errudunei lotua, buruz ikasarazten ziena: Neron, Domiziano, Trajano??.
|
|
|
Nazario horregatik baitzegoen sinetsia, halaber, mutil hura, ez zizareek eta ez bareek ematen zioten nazka!, bere anaia Beñardoren (etxeko ardi beltzaren) antzera? besteak baino kate motzagoan lotu behar zuela; eta urteak aurrera egin arau are gehiago konbentzitu zen hartaz, semea debozionistetan estudiatzen
|
hasi
ez beste zer esanik ez; fraide guztiek aitortzen zutenez, izan ere, axkar axkarra zen mutila, haren begirada biziari begiratu besterik ez zegoen, baina ez zuen estudiatu nahi: ez zela kontzentratzen, alegia, aita zuzendariak gurasoei jakinarazi zien bezala, toki batean izan orduko egiten baitzion adimenak jauzi beste toki batera; eta hura ez zen okerrena, mutilak bere graziak egin nahi izaten baitzituen haren kontura; eta ondorioak hantxe zeuden:
|
|
|
halakoxea izan nahi nuke nik neuk ere handitzean: gizon txiki edo gizon handi guztiz berezia?; edo hodeitik zintzilik zeudèn zabuak marrazten zituen, edo hiri inguruko mendixka batean egin berri zutèn funikularra, izugarri gustatzen baitzitzaion han ere gora eta behera ibiltzea; edo fantasmak marrazten zituen, debozionisten ikastetxean
|
hasi
ez beste, fantasmak marrazteari ekin zion eta fantasmak bakarrik?, hainbesteraino liluratzen zuten, itxura batean, izaki fantastiko haiek, zeinetan itsu baino itsuago sinestera iritsi baitzen, nahiz eta amak eta izebak behin eta berriro esaten zioten gezurrezkoak zirela, izeba Ernestinak pisuzko arrazoi batean oinarrituta, gainera, zeren etxe hartan El tesoro de las escuelas liburuak 3 halako autoritate eta halako berme moral bat baitzuen etxekoengan, eta zeren izaki fantastikoei eskainitako orrietan esaldi bat baitzegoen, izeba Ernestinak Domingoren aurkako argudio ezinbestekotzat zuena eta maiz erabiltzen zuena:
|
|
|
Zu beti izango zara lehena?, baina Teofilo Maria nekez fida zitekeen aitaz une hartan, arestian bakarrik utzi zuenak berriro utz baitzezakeen bazterrean; esan nahi baita Teofilo Mariak kosta ahala kosta eragotzi behar ziola Domingori erramu koroa jartzeko posibilitatea, sentitu ere, sentitu zuen, menturaz, bere betebehar nahitaez bete beharreko hura Jainkoaren agindu bat bezala, afera hartan Jainkoa alde zuenez?, halako eran, non bitarteko guztiak erabiltzera deliberatu baitzen, hura ala ni?!?, anaia urratzear zegoèn bidea oztopoz josteko: urratzen
|
hasi
ez beste jarriko zion lehena, gainera:
|
|
|
baita Espainiako banderaren koloreak zituèn xingola luze bat ere?, eta horregatik atera zituen haiek poltsikotik. Gero, Txaro aulki batean eserarazi, ile apaintzailea ilea mozten hasi, eta
|
hasi
ez beste bere iruzkina egin zuen Tasiok, irri hotz batek aurpegia betetzen ziola:
|
|
|
...borak aurrera egin arau, baita eraginkorragoak ere, itsasotik nahiz lehorretik; lehorrean, fronteko su lerroa kurba inguratzaile bat zen, hiria gero eta inguratuago zuena, gero eta hurbilago, ameba erraldoi baten pseudopodoa iduri, goizago edo beranduago hiria fagozitatzeko prest; itsas erasoei dagokienez, berriz, egoerak okerrera egin zuen, hiriko badiaz bi korazatu nagusitu eta hiria kanoikatzen
|
hasi
ez beste; Domingoren kasuan, gainera, are okerragora egin zuen, guztiz okertu arte, egun haietako batean; izan ere, dozena bat anarkistaz osatutako taldea hiriko kaleetan zehar patruilatzen ari zela, goizeko lehen ordua zen, eta tartean zeuden Domingo eta Gonzalo?, itsasotik zetorrèn eztanda izugarria entzun zen, korazatuek su egin zuten seinale; une hartan, baina, Gonzalo, geranioz betetako bal... leku hartan, non fortuna gaiztoaren gurpila orduantxe igaro baitzen; esan nahi baita lehen kanoikada hark Gonzalo De Lucas betean jo eta haren gorputza birrindu zuela, bularraldea eta zangoak:
|
|
|
halakoxea izan nahi nuke nik neuk ere handitzean: gizon txiki edo gizon handi guztiz berezia"; edo hodeitik zintzilik zeudèn zabuak marrazten zituen, edo hiri inguruko mendixka batean egin berri zutèn funikularra, izugarri gustatzen baitzitzaion han ere gora eta behera ibiltzea; edo fantasmak marrazten zituen –debozionisten ikastetxean
|
hasi
ez beste, fantasmak marrazteari ekin zion eta fantasmak bakarrik–, hainbesteraino liluratzen zuten, itxura batean, izaki fantastiko haiek, zeinetan itsu baino itsuago sinestera iritsi baitzen, nahiz eta amak eta izebak behin eta berriro esaten zioten gezurrezkoak zirela... izeba Ernestinak pisuzko arrazoi batean oinarrituta, gainera, zeren etxe hartan El tesoro de las escuelas liburuak3 hala... " Txorakeria handia da sorginen, hilen, fantasmen, iratxoen eta jende ezjakinaren beste mila asmakizunen beldur izatea".
|
|
|
metodo haiek, teorian, eraginkorrak izan arren, Domingorekin ez zen halakorik gertatu... Nazario horregatik baitzegoen sinetsia, halaber, mutil hura –ez zizareek eta ez bareek ematen zioten nazka!, bere anaia Beñardoren (etxeko ardi beltzaren) antzera– besteak baino kate motzagoan lotu behar zuela; eta urteak aurrera egin arau are gehiago konbentzitu zen hartaz, semea debozionistetan estudiatzen
|
hasi
ez beste zer esanik ez; fraide guztiek aitortzen zutenez, izan ere, axkar axkarra zen mutila, haren begirada biziari begiratu besterik ez zegoen, baina ez zuen estudiatu nahi: ez zela kontzentratzen, alegia, aita zuzendariak gurasoei jakinarazi zien bezala, toki batean izan orduko egiten baitzion adimenak jauzi beste toki batera; eta hura ez zen okerrena, mutilak bere graziak egin nahi izaten baitzituen haren kontura; eta ondorioak hantxe zeuden:
|
|
|
...borak aurrera egin arau, baita eraginkorragoak ere, itsasotik nahiz lehorretik; lehorrean, fronteko su lerroa kurba inguratzaile bat zen, hiria gero eta inguratuago zuena, gero eta hurbilago, ameba erraldoi baten pseudopodoa iduri, goizago edo beranduago hiria fagozitatzeko prest; itsas erasoei dagokienez, berriz, egoerak okerrera egin zuen, hiriko badiaz bi korazatu nagusitu eta hiria kanoikatzen
|
hasi
ez beste; Domingoren kasuan, gainera, are okerragora egin zuen, guztiz okertu arte, egun haietako batean; izan ere, dozena bat anarkistaz osatutako taldea hiriko kaleetan zehar patruilatzen ari zela –goizeko lehen ordua zen, eta tartean zeuden Domingo eta Gonzalo–, itsasotik zetorrèn eztanda izugarria entzun zen, korazatuek su egin zuten seinale; une hartan, baina, Gonzalo, geranioz be... leku hartan, non fortuna gaiztoaren gurpila orduantxe igaro baitzen; esan nahi baita lehen kanoikada hark Gonzalo De Lucas betean jo eta haren gorputza birrindu zuela, bularraldea eta zangoak:
|
|
|
Egia zen, senar emazteek, hamahiru bat urte lehenago ezkondu zirenetik, bazituztela beren penak, Reginak izeba Eugeni eta amona Luisa galdu baitzituen denbora horretan... baita Fausti ere, Madrilen adiskide min izan zuèn neskame adoretsua, Regina Madrildik itzuli eta handik hiruzpalau hilabetera hil zena, tetanoak jota, gaizki sendatutako zauri bat gaiztotu izanaren ondorioz; Nazariok, berriz, izeba Ursula galdu zuen urtebete lehenago, 1917ko urriko egun batean –egun deseroso batzuk igaro ondoren, Nazariok ekarritako azken kokazko ardo botila hustu (izebak Nazario zuen alor hartan hornitzaile zintzo) eta irribarrez bezala hil zen–, baita kuttun kuttuntzat zituen beste bi pertsona ere: bere anaia Honorato apaiza, tifus batek menderatu eta suntsitu zuena, Honoratok berak senar emazteak ezkondu eta handik lau urtera, 1909ko uda beteko egun sargori batean; eta Mateo Sukunza ingeniari lagun mina, lehen Mundu Gerra
|
hasi
ez beste hil zena eta Nazario umezurtz bezala utzi zuena: egia zen, bai, bidean galera haiek guztiak izan zituztela, baina egia zen, halaber, orbetarrak zoriontsuak sentitzen zirela... ohi baino zoriontsuagoak ere bai, beharbada, halakoa baitzen kalean egun haietan arnasten zèn giroa, lehen Mundu Gerra amaitu izanaren kariaz, eta halakoa baitzen, halaber, orbetarrengan sortutako itxaropena –gripe espainola, gerrak ondorioetako bat izan zuena, beste mehatxu bat bazen ere, munduan gerrak berak baino biktima gehiago eragingo ez zituen, bada, denborarekin! –, iragarri ez zuen, bada, Reginak, egun haietako batean, albiste ezustekoa!
|
|
|
Joera hark, gainera, bazuen urrezko data bat, Domingok debozionisten ikastetxean
|
hasi
ez beste ezagutu baitzuen Alberto Mariño izeneko mutila, Domingorengan eragin izugarria izan eta berezko joera hura areagotu ziona. Alberto galegoa zen, Galiziatik etorria batxilerra ikastera, osaba izeben etxea –osaba geltokiburu zuen ogibidez– ostatu harturik; Alberto, bestela, Domingo baino hiru urte zaharragoa zen, eta, halere, kurtso berean zeuden biak, Albertok ohean bi urte eta koska egin behar izan zituelako, hilzorian eduki zuèn sukar ezohiko batek jota:
|
|
|
–Bai, baina Drakula bezalako jenderik gabe ez litzateke santu ez santa martiririk izango –eta nola sumatzen baitzuen ezen urrunegi joan zela, bere tesia arrazoibidetzen ahalegindu zen... hartarako baitzuen erlijio irakaslea, aita Isidoro, ikasleei, kurtsoa
|
hasi
ez beste, erromatarren garaiko kristauen aurkako pertsekuzioen zerrenda, enperadore errudunei lotua, buruz ikasarazten ziena: Neron, Domiziano, Trajano... – Santa Ines eta Santa Luzia, esate baterako, Diokleziano beldurgarriari esker dira santak –eta inork zalantzarik izan ez zezan, Domingok jarraitu zuen–:
|
|
|
Hirurak bakarrik zeuden gelan –izebak eramana zuen ama etxeko atzealdera, eta Adak esana zion Maria Bibianari: " Nik egin dut okerra, eta nik egingo diet aurre!" –, eta aita esatekoak esaten hasi zen...
|
hasi
ez beste, esaldia eten bazuen ere, gogoa txoritara joan zitzaiolako edo:
|
|
|
Eta bakarrik gelditu eta, bakarrik gelditu orduko, lana eten zuen Adak, baita kakorratz bat hartu ere, orain ateari begiratzen ziola, orain ehungailuari, ateari, ehungailuari... harik eta aterako bidean jarri, atea zabaldu, egongelara joan, kakorratza mahai gainean utzi, armairua ireki, batera eta bestera begiratu, ardo gozo botila hartu, ireki, eta hiruzpalau zurrutada eder eman zizkion arte; ondoren, hartu zuen mahaitik kakorratza –zurigarri gisa eraman ote zuen, Maria Bibianaren aurrean aitzakia bat edukitzeko, ahizpa bera baino lehenago itzultzen bazen: barkatu, kakorratza egongelan ahaztu zait, eta handik nator...? –, itzuli zen langelara, eseri zen, begiak itxi zituen... iritsi zen handik bospasei minutura ahizpa... hasi zen lanean Ada eta,
|
hasi
ez beste, honela mintzatu zitzaion Maria Bibianari:
|
|
|
Gero, ilunabarrean, goikoei afaria zerbitzatu eta ganbarako atea itxi ondoren, behekoak hasi ziren afaltzen, baina,
|
hasi
ez beste, beste ahots baten presentzia nabaritu zuen Teofilo Mariak tupustean, ate hots zaratatsu baten ondotik –" Aupa, mutilak! Zer moduz?" –, baita aulki mugimendu batzuk eta oihu nahasiak ere segidan:
|
|
|
Zu beti izango zara lehena", baina Teofilo Maria nekez fida zitekeen aitaz une hartan, arestian bakarrik utzi zuenak berriro utz baitzezakeen bazterrean; esan nahi baita Teofilo Mariak kosta ahala kosta eragotzi behar ziola Domingori erramu koroa jartzeko posibilitatea –sentitu ere, sentitu zuen, menturaz, bere betebehar nahitaez bete beharreko hura Jainkoaren agindu bat bezala, afera hartan Jainkoa alde zuenez–, halako eran, non bitarteko guztiak erabiltzera deliberatu baitzen –hura ala ni...! –, anaia urratzear zegoèn bidea oztopoz josteko: urratzen
|
hasi
ez beste jarriko zion lehena, gainera:
|
|
|
Handik aurrera, Adak, apurka apurka, hobera egin zuen, ez gorabeherarik gabe, baina; elkarrizketak eta pilulak ziren –barbiturikoen hilabeteetako pixkakako dosi gehiagotzeari denbora epe bertsuko dosi gutxiagotze bat zerraion– Txopitea doktorearen tratamenduaren oinarriak, Adaren zeru gris astuna garbituz joan zirenak; sorgortasunaren lainoak altxatzen
|
hasi
ez beste, ordea, antsietatea hazi eta ohiko bi poloak agertu zitzaizkion, eta orduantxe sortu ziren arazorik handienak, alde ilunak hartzen zuenean benetan gaizto jar baitzitekeen, aurrean zuenari –edonori– min egiteko nahiz xantaia egiteko prest; egun batean –don Juliok argi eta garbi esan zion, antsietatearen aurkako erremedio gisa, dozena erdi bat zigarreta erre zitzakeela, alko...
|
|
|
horregatik eramaten zituen berarekin ilea mozteko aparatuak –makina, guraizeak eta orrazia... baita Espainiako banderaren koloreak zituèn xingola luze bat ere–, eta horregatik atera zituen haiek poltsikotik. Gero, Txaro aulki batean eserarazi, ile apaintzailea ilea mozten hasi, eta
|
hasi
ez beste bere iruzkina egin zuen Tasiok, irri hotz batek aurpegia betetzen ziola:
|
|
|
Jarraian, hasi zen begiratzen... baina
|
hasi
ez beste egin zion oihu Domingok atetik:
|
|
|
Arrazoi hura bota arren, beldur zen Damaso alferrik galduko ez ote zen, iturriko ura poltsikoan bezala, eta beste zerbait asmatu behar ez ote zuen –k.o. tekniko bat disimula zezakeen, adibidez, borrokaldia
|
hasi
ez beste, Abelardok emandako lehen kolpean–, baina ez, berehala jaso baitzuen aldeko erreakzioa Abelardoren partetik:
|
|
2010
|
|
|
–Berri onak, beraz?? esan zidan bazkaltzen
|
hasi
ez beste. –Bai, Txopitea jauna Ingalaterratik itzuli eta arrebaren etxera joatekotan da??
|
|
|
ez bainuen ahazten zu fedegabea zinelako susmoak piztu zuela nigan halako ezinegon bat, burua galtzera eta suizidio saiora eraman ninduena; horregatik, Jainkoak ukituta Haren altzora itzuli nintzenean, zuregana jo nuen, berandu gabe,, salbamendu operazio? batean, ea ateismoaren ur nahasi zurrunbilotsuetatik erreskatatzen zintudan; nirea erabaki sendoa zen, eta halaxe aritu nintzaizun, biok hizketan
|
hasi
ez beste, konbertso bat banintz bezala, zer besterik nintzen, bada??, Jainkoa gora eta Jainkoa behera?. Hain gozo hartu nau Jainkoak bere magalean, ez dut irudikatu ere egin nahi neure bizitza gozotasun horretatik urrun. Apaiz egingo naiz?
|
|
|
bat ere esan nion(. Baina alferrik zabiltza itzalari ihes egin nahian, atzetik jarraituko baitzaizu? esan nahi izan nion), baina
|
hasi
ez beste moztu zidan: –Inori ez!
|
|
|
esan zuen izebak istant bat lehenago, begietatik malko isil bakan batzuk zerizkiola?, bakardadeak gainezka egin zidalako, baita arreba izeben negarrak negar eragiten zidalako ere, negarrez hasi nintzen ni ere:
|
hasi
ez beste, baina, Teofilo Mariak, mezuaren irakurketa orduantxe amaitu zuenak eta zeloen mende behar zuenak, anai arreben balizko heroitasunaren berri jakin ondoren, erreakzionatu egin zuen, bi emakumeen negarrarekin anaia barkabera ager zitekeen, baina nire negarrarekin nekez?, haserre:
|
|
|
hain barrutik aritu zitzaidan, non ni neroni ere hunkituta sentitu bainintzen, ia malko batzuk ateratzerainoko zirrarapean. Ondoren, ordea, Domingoren heriotzaren kontakizunarekin
|
hasi
ez beste?. Eta orain, entzun ongi Domingorena, entzuteko modukoa baita, esan zidan arrebak?, asaldatu egin nintzen, arrebaren esaldi hura labana bat balitz bezala, Adari buruzko kontakizunak bihotzaren goruan irun zidàn hari emozionala, poesia metaforaren alorra bada, ni neu ere poeta ote nauzu, Gabino??
|
|
|
Farmazia ikasten
|
hasi
ez beste, aitak ingeniari nahi ninduen, eta aitonak militar, baina nik farmazia aukeratu nuen, umetan harrapatu nuèn gripea, buruko min izugarri bat eragin zidana, aspirinak sendatu zidalako ustean eta lilurapean, jakin nuen Marinettiren 1909ko manifestu futuristaren berri, non italiar poeta sutsuak goraipatzen baitzituen arriskua eta kemena, jauzi mortala eta ukabilkada, abiadura, hamabi segundotan egiten nituen nik ehun metroak!?
|
|
|
Eta biharamunean, eta biharamunaren biharamunean, baita hurrengo egunetan ere, halaxe aritu zen, operaren bikaintasuna mintzagai, handik astebetera edo ezustekorik ezustekoena izan genuen arte; igande bat zen, eta gurekin genuen jaun kalonjea, bazkaltzen
|
hasi
ez beste bere komentarioa egin zuena: –Jakin dut, Regina, operan egon zinela, eta izugarri gustatu zitzaizula L, elisir d, amore, ezta??;. Zer??!?
|
|
|
esan ere, halaxe esan bainion: . Zure mihiagatik??;
|
hasi
ez beste, baina, are gehiago maite nuela konturatu, eta zuzendu egin nuen: –Zure azazkal bategatik??; baina nik are gehiago baino are gehiago maite nuen, eta orduan esan nion:
|
|
|
‘Haur hori nire lotsa da, eta ez dut nire lotsa ez niri eta ez etxeko inori esaterik nahi’ esan zidan. Aurre egin nahi izan nion, ‘baina’ bat ere esan nion (‘Baina alferrik zabiltza itzalari ihes egin nahian, atzetik jarraituko baitzaizu’ esan nahi izan nion), baina
|
hasi
ez beste moztu zidan: ‘Inori ez!
|
|
|
Teok ere igarri zidan, noski. " Berri onak, beraz..." esan zidan bazkaltzen
|
hasi
ez beste. " Bai, Txopitea jauna Ingalaterratik itzuli eta arrebaren etxera joatekotan da..." erantzun nion, gezurrik gabe.
|
|
|
...ahazten zu fedegabea zinelako susmoak piztu zuela nigan halako ezinegon bat, burua galtzera eta suizidio saiora eraman ninduena; horregatik, Jainkoak ukituta Haren altzora itzuli nintzenean, zuregana jo nuen, berandu gabe," salbamendu operazio" batean, ea ateismoaren ur nahasi zurrunbilotsuetatik erreskatatzen zintudan; nirea erabaki sendoa zen, eta halaxe aritu nintzaizun, biok hizketan
|
hasi
ez beste, konbertso bat banintz bezala —zer besterik nintzen, bada? —, Jainkoa gora eta Jainkoa behera —" Hain gozo hartu nau Jainkoak bere magalean, ez dut irudikatu ere egin nahi neure bizitza gozotasun horretatik urrun. Apaiz egingo naiz" esan nizun, halako zerbait—; Jainkoak ni ukitu ninduen, bai, eta ez nuen dudan jarri Jainkoak ukituak zu ere ukituko zintuela, orduantxe ukitu ere, ezinbestean; zuk, baina, esaldi bakarrarekin erantzun zenion, ordainean, nire hitz jarioari:
|
|
|
" Nik ere izugarri maite zaitut"; eta orduan, berak uste zuena baino are gehiago maite nuela adierazteko gogoa piztu zitzaidalako edo, Helenaren mihiaren irudia etorri zitzaidan burura, baita mihi harengatik egun batzuk lehenago sentitua ere... esan ere, halaxe esan bainion: " Zure mihiagatik...";
|
hasi
ez beste, baina, are gehiago maite nuela konturatu, eta zuzendu egin nuen: " Zure azazkal bategatik..."; baina nik are gehiago baino are gehiago maite nuen, eta orduan esan nion:
|
|
|
Eta orduan —" Koittaduak...!" esan zuen izebak istant bat lehenago, begietatik malko isil bakan batzuk zerizkiola—, bakardadeak gainezka egin zidalako, baita arreba izeben negarrak negar eragiten zidalako ere, negarrez hasi nintzen ni ere:
|
hasi
ez beste, baina, Teofilo Mariak —mezuaren irakurketa orduantxe amaitu zuenak eta zeloen mende behar zuenak, anai arreben balizko heroitasunaren berri jakin ondoren— erreakzionatu egin zuen —bi emakumeen negarrarekin anaia barkabera ager zitekeen, baina nire negarrarekin nekez—, haserre: " Gure aurka jarri ziren, eta orain negar egin behar al diegu...?" esan zuen, niri begira.
|
|
|
hain barrutik aritu zitzaidan, non ni neroni ere hunkituta sentitu bainintzen, ia malko batzuk ateratzerainoko zirrarapean. Ondoren, ordea, Domingoren heriotzaren kontakizunarekin
|
hasi
ez beste —" Eta orain, entzun ongi Domingorena, entzuteko modukoa baita" esan zidan arrebak—, asaldatu egin nintzen, arrebaren esaldi hura labana bat balitz bezala, Adari buruzko kontakizunak bihotzaren goruan irun zidàn hari emozionala —poesia metaforaren alorra bada, ni neu ere poeta ote nauzu, Gabino? — ebaki zidana. " Badakizu nola hil zen?" galdetu zidan jarraian, arrebaren begi itxuraldatuei distira berezi bat zeriela.
|
|
|
Farmazia ikasten
|
hasi
ez beste —aitak ingeniari nahi ninduen, eta aitonak militar, baina nik farmazia aukeratu nuen, umetan harrapatu nuèn gripea, buruko min izugarri bat eragin zidana, aspirinak sendatu zidalako ustean eta lilurapean— jakin nuen Marinettiren 1909ko manifestu futuristaren berri, non italiar poeta sutsuak goraipatzen baitzituen arriskua eta kemena, jauzi mortala eta ukabilkada, abiadura . oroitzen zara, Damaso? —, borroka eta oldarra, patriotismoa eta ideia goitiarrak, zeinengatik hiltzea eta hila izatea merezi duen... museoen eta liburutegien deuseztapena aldarrikatzearekin batera, cicerone eta arkeologoen gangrenatik libratzeko saioan.
|
|
|
Eta biharamunean, eta biharamunaren biharamunean, baita hurrengo egunetan ere, halaxe aritu zen, operaren bikaintasuna mintzagai, handik astebetera edo ezustekorik ezustekoena izan genuen arte; igande bat zen, eta gurekin genuen jaun kalonjea, bazkaltzen
|
hasi
ez beste bere komentarioa egin zuena: " Jakin dut, Regina, operan egon zinela, eta izugarri gustatu zitzaizula L’elisir d’amore, ezta?";" Zer...?!" galdetu zion amak, sor eta lor;" Asko gustatu zitzaizula opera...", errepikatu zuen don Anizetok;" Zer opera eta zer operaondo...!" ihardetsi zion amak;" Ez zara gogoratzen?
|
|
2013
|
|
|
Don Zeledoniorenean beharrean
|
hasi
ez beste, ostatu merke bat hartu zuen Dionixiok bizileku, don Zeledonioren beraren aholkuari jarraituz:
|
|
|
Jainkoak guztiz bereganako gura ote zuen, moja gisa? halako eran, non, harremanetan
|
hasi
ez beste, pentsamendu hura sartzen baitzitzaion buruan erarik obsesiboenean, harik eta obsesioa harremanen eragozgarri bihurtzen zitzaion arte.
|
|
|
Don Zeledoniorenean beharrean
|
hasi
ez beste, ostatu merke bat hartu zuen Dionixiok bizileku, don Zeledonioren beraren aholkuari jarraituz:
|
|
|
Doña Klotilde koplarik bako emakumea zen, bere alaba Pankraxi lez; Josefina, berriz, meheagoa izateaz gain –baita ederragoa ere, garaiko zine izarrek markatzen zutèn edertasun ereduen arabera–, konplikatuagoa zen buruz, baita milika eta melengagoa ere, eskrupulosagoa erlijio kontuetan; hiru senargai izan zituen, baina hirurek ere motz iraun zioten, zalantza batek bizi baitzuen aspaldi Josefina: Jainkoak guztiz bereganako gura ote zuen, moja gisa... halako eran, non, harremanetan
|
hasi
ez beste, pentsamendu hura sartzen baitzitzaion buruan erarik obsesiboenean, harik eta obsesioa harremanen eragozgarri bihurtzen zitzaion arte.
|
|
2019
|
|
|
–Lehengo batean errealzale batekin egon nintzen, Uso Ehiztarien Elkartean. Gizona, jakina, uso ehiztari amorratua zen, eta, harekin hizketan
|
hasi
ez beste, diskusio sutsu bati ekin genion. Tipoa, bestela, donostiar normala zen, baina badakizu nolakoak diren donostiar normalak:
|
|
2022
|
|
|
fraideak kantuan
|
hasi
ez beste;
|