|
2007
|
|
|
Eragiketa matematikoak egiteko, garuna baino azkarragoa da ordenagailua; milioika kalkulu egin ditzake garuna kalkulatzen hasterako. Baina kalkulu abiadura ez da makina batean bilatzen den
|
gauza
bakarra; egin ditzakeen lan motek ere badute garrantzia. Ordenagailu batentzat, abstrakzioa eskatzen duen ia edozein lan oso zaila da.
|
|
|
Aurpegi bat ezagutzea, adibidez. Zaila bai, baina ez ezinezkoa; ordenagailuak garun baten antzera egiten badu lan,
|
gauzak
aldatu egiten dira.
|
|
|
Autoa ez zen gidaririk gabekoa, pertsona batek azeleratzen eta balaztatzen baitzuen. Baina, bi
|
gauza
horiek kenduta, beste guztia PANS izeneko nabigazio plataformak (Portable Avanced Navigation Suport) egiten zuen; ordenagailuz, GPSz eta beste hainbat sistemaz osatutako multzo batek. Geroztik, gidaririk gabeko auto robotikoen mundua asko aurreratu da, baina ez hainbeste software mailan.
|
|
|
Adimen artifizialaren definizio gehienetan, argudiatu, arrazoitu, interpretatu, ikasi eta horrelako aditzak azaltzen dira. Kontua da nola egin ditzakeen ordenagailu batek
|
gauza
horiek. Jakina, garunak egiten ditu, milioika neuronaren eta konexioren bitartez.
|
|
|
Ikaste sistema honek tranpa dirudi, lortu lukeen soluzioa ematen baitzaio. Baina garunak
|
gauza
bera egiten du. Gizakiok, adibidez, modu horretan ikasten dugu irakurtzen edo aurpegi bat ezagutzen:
|
|
|
Neurona bakarra eta datu bakarra tratatzeko. Horrelako sare batek ez luke
|
gauza
handirik ikasiko. Eragiketa logiko sinpleak egiten ikasteko ere, sare batek neurona gutxi batzuk behar ditu.
|
|
|
Informatikan,
|
gauza
bera. Neurona bakoitzak pisu bat eman behar dio jasotzen duen seinale bakoitzari (pisu hori, ingelesezko weight, irteerako seinalean izango duen eraginaren neurketa bat da).
|
|
|
Litekeena da ikatzaren ekoizpenean ere
|
gauzak
asko hobetu ahal izatea. Baina, benetan lor ote daiteke ikatz berderik?
|
|
|
Ehiztari biltzaile ginenetik hona
|
gauzak
asko aldatu dira, dena den. L ehen, inguruan berez sortzen ziren landareen fruituak biltzen genituen; orain, berriz, nekazariek landatzen eta ustiatzen dituzte fruitu landareak haien fruituak eskuratzeko, eta, ondoren, munduaren punta batetik bestera garraiatzen dira eskuratutakoak.
|
|
|
Sortu zutenetik, asko berritu dute; adibidez, 2006an beste beso robotiko bat jarri zioten. Baina oinarrizko hainbat
|
gauza
ezin dituzte aldatu; beraz, haren ordezkoa egiten ari dira. Hala ere, lehen esploratzaile txikiek lan paregabea egin dute ozeano hondoaren esplorazioan.
|
|
|
Litekeena da izenez oso ezagunak ez izatea, baina IKTek berebiziko protagonismoa dute egungo bizimoduan, eta gehienok egunero erabiltzen ditugu.
|
Gauza
asko biltzen dituzte hiru hizki horiek. Azken finean, informazioa jasotzeko eta emateko komunikatzeko eta informazio hori hainbat modutan erabili ahal izateko teknologia guztiak dira IKTak:
|
|
|
Gizartearen ikuspuntutik, berriz, itxaropen handia sortu dutela uste dut. Itxaropen hori neurri batean bakarrik ari da betetzen, eta arlo batzuetan oraindik bide luzea dago aurretik; hori dela eta, gizarteak sumatzen du oraindik denbora asko igaroko dela agindu ziren zenbait
|
gauza
egia bihurtuta ikusterako.
|
|
|
Inolako zalantzarik gabe. Eta tentu handiz ibili beharra dago
|
gauzak
ondo egiteko. Izan ere, pentsatzen dut batzuetan ardura gehiegi jarri dugula zientziaren arlo batzuetan, eta beste batzuk albo batera utzi ditugula.
|
|
|
Aurkikuntza hori egin zenutenetik
|
gauzak
asko aldatu dira, debeku asko ezarri dituzte. Orain ikusita, 30 urte geroago, badirudi deskubritu eta oso gutxira ezarri zituztela debekuak.
|
|
|
Lehenengo saialdietan gizarteak ez zuen inongo interesik agertu, komunikabideak ez baitziren ozono geruzaz, izpi ultramoreez edo CFCez inoiz arduratu. Horiek guztiak
|
gauza
ikusezinak direnez, gai esoterikoa zen. Pixkanaka, komunikabideen arreta piztea lortu genuen.
|
|
|
Jesus Alonso da Museoko zuzendaria, eta ikerketen burua: zientzian
|
gauza
asko aurkitzen da kasualitatez, baina, egia da, txartelak erosten dituenari soilik toka dakioke loteria.
|
|
|
Badirudi hegazkin erraldoi horiek direla azken urteetako aurrerapenik handiena hegazkintzan. Baina, hegazkin astun horietatik kanpo, beste
|
gauza
asko dago aeronautikaren munduan.
|
|
|
Diseinu aurreratuekin, material konposatuekin eta motorizazio berriekin lortzen diren errendimenduak, abiadurak eta altitudeak ez dute zerikusirik orain 40 urteko diseinuetan lortzen zenarekin. Eta pilotuentzako ere sekulako aldea dago, bai erosotasunean, eta baita segurtasunean ere dio Iturbek;
|
gauza
horiek askoz gehiago zaintzen dira orain.
|
|
|
Ezin dugu jakin idazleek Creeper en berri izan ote zuten idazten hasi baino lehen. Baina argi dago
|
gauza
bat dela ia nahi gabe egindako birus erreal baten istorioa, eta beste bat dela planteamendu hau: programatzaile batek bere enpresaren sistemari eraso egiten dion birus bat egin du, enpresatik botatzen dutenerako.
|
|
|
Mikroingurunearen teoriaren inguruan
|
gauza
asko ikas genezake metastasiaren aurkako borrokan. Adibidez, tumore zelulek bizirik irauteko duten estrategiaz.
|
|
|
Baina
|
gauzak
ez dira hain errazak. Zer gertatuko litzateke hilekoa izan duen emakume bati molekula hori emango bagenio?
|
|
|
Metastasiarekin ere
|
gauza
bera gertatzen da. Metastasia sortu duten zelulek zailtasun askori egin diote aurre.
|
|
|
Gurpilak ez dira adibide bakarra. Biratzen duen edozer
|
gauza
da giroskopio bat, efektu giroskopikoaren mende funtzionatzen duelako. Planeta bat, ziba bat, pilota bat edo izotz gaineko gimnasta bat; berdin du.
|
|
|
Pilotuaren lekutik ikusita, giroskopioa zeruertz lerroarekin batera mugituko da beti. Pilotu automatikoak egin behar duen
|
gauza
bakarra da nabigazio sistemari eragin hegazkina une oro giroskopioarekin lerrokatuta egon dadin. Alegia, giroskopioak horizontaltasunaren berri ematen dio sistemari etengabe.
|
|
|
Bada, CFCrik gabeko lerro zuriko etxetresnak garbitu eta desegin egiten dira birrindu baino lehen; CFCa dutenak, berriz, biltegiratu egiten dira, gero tratamendu instalaziora bidaltzeko. Eta lerro marroiko eta griseko etxetresnekin ere
|
gauza
bera, sailkatu eta biltegiratu, gero tratatzeko.
|
|
|
Grafiko horiek hobetzeko, tenperatura batekin baino gehiagorekin egiten dituzte probak. Izan ere, ez da
|
gauza
bera hilotzaren deskonposizioa neguan edo udan gertatzea.
|
|
|
Makakoen eta gizakiaren lerro ebolutiboak duela 25 milioi urte bereizi zirela uste da; hortaz, makakoak txinpantzeak baino ahaide urrunagoak dira gizakiarentzat. Hala ere, hiru primate horien genomak konparatuz,
|
gauza
asko ikastea espero da.
|
|
|
Baina ikerketa astronomikoan ez dago tradizio handirik; oro har, astronomia jarduera amateurra da. Armenian
|
gauza
bera gertatzen da?
|
|
|
Eta gero eta
|
gauza
gehiagoetarako erabiliz joan ziren. Hala, XX. mendean oso zabalduta zegoen.
|
|
|
Hori egitean, bero apur bat ere berekin eramaten dute, eta saldan geratzen diren atomoak hoztu egiten dira. Bada, atomo hotzekin ere
|
gauza
bera egiten da; energia gehien dutenei tranpa magnetikotik ihes egiten uzten zaie. Horretarako, eremu magnetikoa pixkanaka jaitsi egiten da, energia gehien dutenak atera egiten dira, eta gelditzen direnak gehiago hozten dira.
|
|
|
Boomerang nebulosa da inoiz aurkitu den
|
gauzarik
hotzena. ESA; NASA
|
|
|
Une horretako egarria asetzeko edari aukeratuenetako bat da.
|
Gauza
jakina da, halaber, edari alkoholdunen bat edan ondotik pixa maizago egiten dela. Hori gertatzen da edari alkoholdunek eragin diuretikoa dutelako.
|
|
|
Pellet hitzak, hain zuzen, pastilla esan nahi du, eta itxura hori hainbat materiali eman dakioke. Pelletak
|
gauza
on bat du: garraiorako bolumena asko gutxitzen da.
|
|
|
Atal berri horiez gain, beste hainbat
|
gauza
ere aldatu dira, Elhuyarren sareko estrategiarekin bat eginez. Hain zuzen ere, Elhuyarrek Interneten dituen indarrak modu koordinatuan antolatzeko eta erakusteko prozesu bat abiatu du horixe da sareko estrategia, eta prozesu horren baitan hartutako erabakiak Basque Research web gunean erakutsiko dira lehenengoz.
|
|
|
Egia esan, ez nuen espero. Izan ere, zientzia eta teknologian jende asko dago
|
gauza
bikainak egiten, eta, esparru horretan, matematika arlo txiki bat besterik ez da. Horregatik, ez nuen uste matematika sarituko zutenik.
|
|
|
Laborategia duela hogeita hamar bat urte sortu zuten, matematikaren aplikazioak aztertzeko. Ordurako, munduan bazegoen korronte sendo bat matematika
|
gauza
praktikoetara eramateko.
|
|
|
Kontrolaren teoriaren, ekuazio diferentzialen edo deribatu partzialen ekuazioen, eta analisi numerikoaren triangelu horretan. Eta nik uste dut egin ditugun
|
gauza
batzuk interesgarriak izan direla. Uhinen ekuazioa, esaterako, aplika daiteke akustikan, elastikotasunean, eta beste hainbat arlotan, eta prozesu horien kontrola eta kontrolean azaltzen den analisi numerikoa garatu ditugu.
|
|
|
Denbora da, baina gaztea zara. Denbora gutxian
|
gauza
asko egin dituzu.
|
|
|
Fields domina 40 urtetik beherako matematikarientzat da. Hortaz, matematikarion ikuspuntutik, 40 urte baino lehen
|
gauza
garrantzitsuak egiteko gai izan behar dugu. Gero Abel saria sortu dute, ibilbide osoarengatik edo bere garaian saritu ez zenari saria emateko.
|
|
|
Bai, hori sarritan entzuten da, baina beste gaietan ere
|
gauza
bera esan daiteke: hizkuntza, historia, geografia...
|
|
|
Baina hortik aurrera laster hasten da zailtzen.
|
Gauzak
kuantifikatu egin behar dira, kalkuluak egin behar dira, eta, orduan, zaila bihurtzen da.
|
|
|
1990eko hamarkadaren erdialdetik aurrera hasi ziren MP3 artxiboak sarean agertzen. Hamarkada haren bukaera aldera, besteak beste Winamp (1997) eta Napster (1999) softwareak agertu zirenean, musika konprimitzea oso
|
gauza
erraza bihurtu zen edonorentzat, eta baita konprimitutakoa erreproduzitzea, sarean partekatzea, edo besterik gabe jaistea ere. Hori sekulako mauka izan zen erabiltzaileentzat, musika mordoa doan lortzeko aukera eman baitzuen.
|
|
|
Egitasmo pertsonal batekin hasi zen. Hala bada, 1991 urtean ezagutarazi zuen BASH eta GCC konpiladorea egikaritzeko
|
gauza
zen Linuxen lehenengo bertsioa. 1992ko urtarrilean, GPL (GNUren Lizentzia Publiko Orokorra) lizentzia hartu zen Linuxerako.
|
|
|
Esperimentu horietako batzuk zulo beltzen ingurukoak dira. Esperimentuen emaitza zein izango den jakin gabe ere,
|
gauza
bat argi omen dute fisikariek: lanean jarraituko dutela, grabitatea eta mekanika kuantikoa bateratu nahian.
|
|
|
Ikerketa horretarako, egun bat hautatzen dute adituek, eta egun horretan ospitalean ospitaleratuta dauden gaixoen historia klinikoa aztertu eta hainbat datu ateratzen dituzte. Azken finean, ikerketa horrek ospitaleko infekzio tasa zein den, infekzio horien erantzule zein mikroorganismo diren, infekzioak non lokalizatzen diren eta beste hainbat
|
gauza
jakiteko balio du. Ospitale bakoitzeko urtetik urterako datuak alderatzeko eta ezarritako hobekuntza neurriek emaitzarik izan duten edo ez ikusteko aukera ematen du.
|
|
|
Badira 300 urte baino gehiago gizakia ohartu zela
|
gauza
txikiak garrantzitsuak direla. Mikroskopio batetik begiratu zuenetik, hain zuzen ere.
|
|
|
Mikroskopio batetik begiratu zuenetik, hain zuzen ere. Geroztik,
|
gauza
txikiena bilatzeari ekin zion, eta lan horretan ari da oraindik ere. Bidean, atomoak eta molekulak aurkitu zituen; dena zegoen atomoz eta molekulaz eginda.
|
|
|
Normalean ez; esan nahi du sodioa, egotekotan, ez dagoela detektatzerik. Praktikan
|
gauza
bera da; ezin dena detektatu ez da existitzen. Baina, agian, arazoa da analisia egiteko zer teknika erabili den.
|
|
|
Egia esan, uraren molekula oso txikia da; molekula organikoak askoz handiagoak dira, eta, hala ere,
|
gauza
bera gertatzen da: urdaiazpiko xerra bati bilioi bat molekula kenduz gero ere, jabea ez litzateke galdutakoaz jabetuko.
|
|
|
Baina,
|
gauza
guztietan bezala, arazoak izan daitezke. Molekula guztiak ez dira egokiak gas egoeran egoteko; adibidez, oso handiak badira.
|
|
|
Beraz, detektatu beharreko substantziaren arabera, kromatografo bat edo beste bat erabiltzen da banaketa egiteko. Eta
|
gauza
bera gertatzen da detektagailuekin. Egokiena aukeratu beharra dago, detektatu beharreko substantziaren arabera.
|
|
|
Espazio zundak oso urrutira iritsi badira ere, gizakiaren kasuan
|
gauzak
asko zailtzen dira. Ilargira berriz joan ondoren, hurrengo helburua Marten jarri dute espazio agentziek.
|
|
|
Behitegi guztiak daude kontrolatuta, eta denak tuberkulosirik gabeko izendatuta daude.
|
Gauza
bera gertatzen da bruzelosiarekin.
|
|
|
Edozer
|
gauza
garraiatu behar dela ere, beti da interesgarria pisu gutxi eta bolumen txikia izatea. Garraioa espaziora egingo bada, interesgarriak ez, ezinbestekoak dira bi baldintza horiek.
|
|
|
Nerea Markaide proiektu arduradunaren esanean,
|
gauza
arina eta ahula dirudi, baina kontuan izan behar da espazioan ez dagoela grabitaterik, ez dago Lurrean daukagun airearen pisurik. Hori guztia kontuan izanda, eta hainbat kalkulu eta entsegu egin ostean ikusi dute ahultasun hori nahikoa dela.
|
|
|
Dena den,
|
gauza
bat argi izan behar da. Nahiz eta jakin elikagaietan kolesterolaren oxidoak eratzen direla, eta, oro har, kozinatutako elikagaiek elikagai gordinek baino kolesterol oxido gehiago dutela, ez da larritzeko moduko kontu bat.
|
|
|
Ez zuen elkarrizketa amaitu nahi azalpen txiki bat eman aurretik:
|
Gauza
bat argi izan behar da. Elikagaien inguruan, inoiz ez da egon gaur adinako segurtasunik.
|
|
|
Diagnostikoa egiteko irizpide batzuk daude; sintoma zerrenda bat dago, eta sintoma horietako lauzpabost izanez gero tristura patologikoa dela esaten da: loaren arazoak, apetituaren arazoak, pisua galtzea, libidoa galtzea, eguneroko
|
gauzak
egiteko gogorik ez izatea, ohetik irten gabe egotea, kemenik ez izatea... .
|
|
|
Izan ere, batetik, horien sintesia errazagoa da, bigarrenik, naturan karbono ugari dago, eta, hirugarrenik, oso arina da. Azken ezaugarri horren inguruan,
|
gauza
bera esan genezake boro nitruroaren kasurako.
|
|
|
Ez dut uste zuzena denik esatea nano hitzarekin loturiko dena arriskutsua dela; ezta alderantziz ere, jakina. Zientzialariei utzi egin behar zaie
|
gauza
berriak proposatzen, sistema berriak aurkitzen, ezaugarri eta funtzio berriak aztertzen... Ondoren, horiek guztiak aztertu, eta medikuntzan, energia berriztagarrietan edo ezaugarri bikainak dituzten eta eguneroko bizimoduan erabil ditzakegun materialetan aplikaziorik ba ote duten zehaztu behar da.
|
|
|
Hala, muskuluko nerbioek ez dute neurotransmisorea jasotzen, eta, ondorioz, ez da uzkurtzen.
|
Gauza
bera gertatzen da guruinetan: listua edo izerdia jariatzea eragozten du toxinak, guruinera iristen diren neuronek azetilkolina askatzea galarazten duelako.
|
|
2008
|
|
|
Anhitz ek euskaraz hitz egiten du. Egiten zaizkion galderak ulertzeko
|
gauza
da, eta galderei erantzuteko ere bai. Hortaz, pertsonaia birtual interaktiboa da, zientzian aditua, eta euskalduna.
|
|
|
Betidanik erakarri naute asko fisikako gaiek. Gustuko nuen jakitea
|
gauzek
nola eta zergatik funtzionatzen duten modu batera edo bestera. Betidanik izan dut horren grina.
|
|
|
Baina, egia esan, biologia ere gustuko nuen. Kontua zen
|
gauzak
buruz ikastea ez nuela gustuko, eta eskolan horretara behartzen gintuzten maiz biologia gaietan.
|
|
|
Gainera, ingeniaritza elektronikoaren kasuan, esaterako, sistema batean txip bat txertatuz gero, oro har, oso gutxi eragiten die sistemako gainerako osagaiei. Biologian, berriz,
|
gauzak
zertxobait zailtzen dira. Izan ere, nahiz eta osagaiak bakoitza bere aldetik azter daitezkeen, sistemako gainerako osagaiekin kontaktuan jartzean osagai horiek beren portaera aldatzen dute.
|
|
|
|
Gauza
bera egiten dute elektrizitatea banatzen duten estazioek. Seinalea ekoizle batetik baino gehiagotatik jasotzen badute, korrontea alternoa da, uhin mota bat, azken batean.
|
|
|
Gure laborategia ez ezik, nazioarteko beste talde batzuk ere ari dira GIB kontrolatzaileak aztertzen. Are gehiago, hemen bertan, Frantzian, badago talde indartsu bat GIB kontrolatzaileen talde oso handi bat ikertzen, eta ikerketa guztiak bat datoz
|
gauza
batean: badago erlazioa kontrol gaitasun horren eta HLA batzuen artean, hau da, antigenoa aurkezten duten molekula batzuen artean.
|
|
|
Amaitu baino lehen
|
gauza
bat esan nahiko nuke: GIB kontrolatzaileek ez dute gaixotasuna garatzen, baina gaitza transmititzeko ahalmena dute.
|
|
|
Edozein
|
gauza
ez
|
|
|
Merkatu elektrikoak ekoizle bakoitzari sortutako kWh edo energia unitate kopuruaren arabera ordaintzen dionez, negozio aukera handiak eskaini izan dituzte gehien kutsatzen duten ekoizpen teknologiek.
|
Gauzak
aldatzen ari dira, ordea, gutxika bada ere.
|
|
|
Mapak interesatzen zaizkizu. Baina hiru dimentsioko
|
gauza
bat bi dimentsiotan irudikatzea ezinezkoa da. Matematikaria izanda, ez al dizu frustraziorik sortzen?
|
|
|
Zientzialariek esan zioten mapa hori ez zela berria. Zientziak batzuetan onartzen ditu berriak ez diren
|
gauzak
, baina ekarpen berriak dituztenean bakarrik. Petersen mapak ez zuen ekarpen berririk.
|
|
|
Askok esaten dute berdin duela, azken batean azalerei eusten dien mapa bat dela. Eta bada, baina
|
gauza
askotarako ez da egokia, formak asko distortsionatzen dituelako. Nire ustez, gezur bat beste gezur batez ordezkatzea ez dago ondo.
|
|
|
Nik izugarri gustuko dut klaseak ematea. Bada, behin, duela hamar urte, ikasleentzako hitzaldi batzuk prestatzea bururatu zitzaidan, klasean kontatu ezin diren
|
gauzak
kontatzeko, klaseen osagarri moduan. Adibidez, hitzaldi haietan mapei buruz hitz egin nahi nuen; klaseak mapak egiteko tresnei buruzkoak izaten ziren, baina ez nuen aukera handirik izaten mapekin lotutako istorioez hitz egiteko.
|
|
|
Etxeko zaborrean, lorategietan, zenbait enpresatan eta abarretan sortzen diren hondakin organikoak, berriz, zuzenean zabortegira botatzen dira askotan, oraindik ere.
|
Gauzak
aldatzen ari dira, ordea. Gaur egun, hondakin horiek berrerabiltzeko joera sortzen ari da, eta modu industrialean erabiltzen hasi dira.
|
|
|
Arazoa da espekulazio gehiegi dagoela.
|
Gauza
bat da ekonomia krisia, egoera geopolitikoa edo herrialde baten inbasioa, eta beste gauza bat da baliabide naturala bera. Petrolioa agor daiteke, noski, baina duela bost urte bezalaxe agor daiteke; eta prezio diferentzia izugarria da:
|
|
|
Arazoa da espekulazio gehiegi dagoela. Gauza bat da ekonomia krisia, egoera geopolitikoa edo herrialde baten inbasioa, eta beste
|
gauza
bat da baliabide naturala bera. Petrolioa agor daiteke, noski, baina duela bost urte bezalaxe agor daiteke; eta prezio diferentzia izugarria da:
|
|
|
Suediak
|
gauza
bat egiten du oso ongi: propaganda.
|
|
|
besteak beste, sinkrotroi bat dute unibertsitatean. Baina
|
gauza
bat da errealitate hori, propaganda ikuspuntutik oso eraginkorra, eta beste gauza bat da suediar proiektuaren edukia bera, 2000 urteko eskakizunen kontzeptuetatik ekarpen berririk egiten ez duena. Gainera, hautagaitzaren kokalekua oso kalitate eskasekoa da ikuspuntu geologiko batetik.
|
|
|
besteak beste, sinkrotroi bat dute unibertsitatean. Baina gauza bat da errealitate hori, propaganda ikuspuntutik oso eraginkorra, eta beste
|
gauza
bat da suediar proiektuaren edukia bera, 2000 urteko eskakizunen kontzeptuetatik ekarpen berririk egiten ez duena. Gainera, hautagaitzaren kokalekua oso kalitate eskasekoa da ikuspuntu geologiko batetik.
|
|
|
Babes gehien lortzen duen hautagaitzak irabaziko du egiazki. Une honetan, Erresuma Batuarekin eta Frantziarekin
|
gauzak
ez daude gaizki, babes argirik eskaintzen ez duten arren. Italiarekin ere jarri gara harremanetan, eta elkarlanerako aukera garbiak daude.
|
|
|
San Petersburgo eta Moskuko errusiarrekin ere kontaktatu dugu. Alegia, eskura dagoen egitura kontuan izanda, ez dut uste
|
gauzak
gaizki egin direnik. Baina argi dagoena da hemendik urtebetera erabakirik hartzen ez bada hau erabat hustuko dela.
|
|
|
Antzina antzinatik ezarri ditugu bizilekuak ur iturrien inguruan gure beharrei erantzuteko. Edateko ez ezik, beste hainbat
|
gauzatarako
erabiltzen dugu ura, besteak beste, nekazaritzaren, abeltzaintzaren nahiz industriaren beharrei erantzuteko, baita energia sortzeko ere uraren indarraz baliatuz.
|
|
|
Egoera ekologiko onean egoteko, ibai batek behar duen lehenengo
|
gauza
da behar adina ur izatea. Ur kantitate bat nahikoa den jakiteko, ibai horren funtzionamenduari begiratu behar zaio.
|
|
|
Ibaiak, berez, bizia borborka duten ekosistemak dira, oso dinamikoak, oso aldakorrak eta moldakorrak baitira. Baina ibaiek ibai oso izaten jarraitzeko,
|
gauza
bat, behintzat, ezinbestekoa dute: ura.
|
|
|
Ez da
|
gauza
bera emakumeak saiakuntza klinikoetan sartzea eta saiakuntzan lortutako emaitzak sexuaren arabera aztertzea. Ikerketa jakin batean emakumeak sartu baldin badira, baina emaitzak interpretatzean ez baldin badira bereiz aztertu gizonak eta emakumeak, botikak batzuetan eta besteetan izandako eragina nahasita agertzen da.
|
|
|
Bi begien artean sei zentimetro inguru daude, eta, beraz, sudurraren aurrean dagoen edozein objektu bi angelutatik ikusten dugu. Eskuineko begiak
|
gauzen
aurrealdea eta eskuinaldea ikusten ditu, eta, ezkerreko begiak, aurrealdea eta ezkerraldea. Ikusi beharreko objektua zenbat eta gertuago egon, orduan eta handiagoa da bi irudien arteko aldea.
|
|
|
Landarea izanik, usaindu egiten duela esatea gehiegi esatea da, seguru aski, baina landareen arteko harremanak nolakoak izatera irits daitezkeen erakusten du. Askotan, izaki pasibo eta aspergarri moduan ikusten baditugu ere, badirudi landareen mundu sekretuan guk uste baino
|
gauza
gehiago gertatzen direla.
|
|
|
Ez die landare guztiei berdin eragiten, baina zenbait espezierentzat ezinezkoa da intxaurrondoen azpian edo inguruan bizitzea.
|
Gauza
bera gertatzen da eukaliptoekin eta beste hainbat espezierekin ere.
|
|
|
Kritika ugari izan zituen ikerketa hark. Izan ere, alelopatiaren eraginak frogatzea ez da
|
gauza
erraza. Laborategian frogatu zuten zuhaixka horien konposatu batzuek eragin alelopatikoa zutela, baina, soilguneen arrazoia hori zela esateko, beste gauza asko hartu behar ziren kontuan.
|
|
|
Izan ere, alelopatiaren eraginak frogatzea ez da gauza erraza. Laborategian frogatu zuten zuhaixka horien konposatu batzuek eragin alelopatikoa zutela, baina, soilguneen arrazoia hori zela esateko, beste
|
gauza
asko hartu behar ziren kontuan.
|
|
|
Nola iritsi ziren, ordea, gene horretaraino? Hau da, nola lortu zuten lotzea hizkuntza bezalako
|
gauza
espezifiko eta abstraktu bat gene batekin?
|
|
|
Orain,
|
gauza
bat ulertzea falta zaigu: gene horrek zehazki zer funtzio duen puzzle horretan.
|
|
|
Denen artean, saiatzen gara arlo bakoitzean erabiltzen diren hizkuntzak eta terminoak uztartzen, elkar ulertzeko. Hala,
|
gauzak
bilatzen hasi gara: parte hartzen duten osagai biokimikoak ditugu batetik, geneak bestetik, zirkuitu neurologikoak ere aurkitu ditugu... puzzle handi bat da.
|
|
|
Tira, azken batean guztiok zientzialariak gara, eta
|
gauzek
nola funtzionatzen duten ulertu nahi dugu. Eta ahalegin horretan gauza berriak ikasi behar ditugu batzuetan...
|
|
|
Tira, azken batean guztiok zientzialariak gara, eta gauzek nola funtzionatzen duten ulertu nahi dugu. Eta ahalegin horretan
|
gauza
berriak ikasi behar ditugu batzuetan...
|
|
|
Hala, Inasmet Tecnaliako ikertzaileak eskulturaren materialaren egoera aztertzeari ekin zioten joan den urtarrilean. Kontuan hartu beharreko lehenengo
|
gauza
zen eskulturaren diagnosia egiteko zein teknika erabil zitekeen. Izan ere, metalekin egiten diren azterketetan, ohikoena lagin bat hartu eta hura aztertzea izaten da.
|
|
|
Objektu osoaren irudia lortzen da horrela. Gainera, ez dugu ahaztu behar holograma baten zati bakoitza irudi osoa berreraikitzeko
|
gauza
dela.
|
|
|
Zelulen multzoek abantaila handi bat dute: zelula bakoitza espezializatu egin daiteke; ez dago behartuta bizitzeko behar diren
|
gauza
guzti guztiak egitera. Eta, beraz, askoz gauza gehiago egin ditzake bizirik irauteko nahitaezkoak direnak baino.
|
|
|
zelula bakoitza espezializatu egin daiteke; ez dago behartuta bizitzeko behar diren gauza guzti guztiak egitera. Eta, beraz, askoz
|
gauza
gehiago egin ditzake bizirik irauteko nahitaezkoak direnak baino.
|