|
2015
|
|
|
“Errukiaren saria”. Bere lan poetikoak eguneroko
|
gauzez
eta gaiez egindako kronikak dira, detaile batetik abiatu eta beti istorio bat kontatzen dute. Iñakik Bilbon bota zituen erroak duela 30 bat urte eta urte horietan euskara irakaslea izan da bertan.
|
|
|
euria ari du zarra zarra/ eta ni aterki barik/ hori dela eta oraintxe nago/ goitik behera bustirik/ gainera ez dut inon aurkitzen/ estaltzeko aterperik/ a ze nolako bronka entzungo/ dudan amaren ahotik. Gaiaren berri izatean burura datorkizun lehen
|
gauza
ez, bigarrena ere ez, hirugarrena jorratzeko gomendio zentzuzko horren harira ez dut ezer esango; dena dela, lerro horiei erreparatu eta berehala pentsatzen dut gaia emanda etortzeak (neurri zurrunak) itzel laguntzen zidala, kasik behartzen, zerbait amaitzera, eta zerbait hori ahalik eta txukunen gauzatzera, nire eleketari ibilbidean irabazi nuen hurrengo sarian ere gaia emanda idatzi bainuen ida... Kontuak kontu, bestelako toki batera ere badoakit gogoa bertso horren aurrean, hain zuzen jarreren inertzietara, eta auto ironiko irakurtzen dut azken puntx gisa saiatu nuen hura, amaren bronka, topikoagorik.
|
|
|
Ironiaz irakurtzen dudala diot, hain zuzen, nondik eta amaren aldetik egin zidalako klixeak ihes, emakumearenetik, hain juxtu gerora hain tentuz jorratu nahi izan dudan alde horretatik, literatura badelako errealitateko prozesuez hitz egiteko bide, gertagarria islatzeko
|
gauza
, alegia, gertatzea espero dena; baina gertagarriak badakarrelako, era berean, beste adiera bat, alegia, gertatzen ez dena baina gerta litekeena, eta, zentzu horretan ere, bada gertagarria islatzeko gauza idaztea eta, berdin zait, kantatzea, bada gauzak beste modu batekoak izan daitezkeela irudikatzen hasteko esparrua, eta nolakoak.
|
|
|
...zidalako klixeak ihes, emakumearenetik, hain juxtu gerora hain tentuz jorratu nahi izan dudan alde horretatik, literatura badelako errealitateko prozesuez hitz egiteko bide, gertagarria islatzeko gauza, alegia, gertatzea espero dena; baina gertagarriak badakarrelako, era berean, beste adiera bat, alegia, gertatzen ez dena baina gerta litekeena, eta, zentzu horretan ere, bada gertagarria islatzeko
|
gauza
idaztea eta, berdin zait, kantatzea, bada gauzak beste modu batekoak izan daitezkeela irudikatzen hasteko esparrua, eta nolakoak.
|
|
|
...xtu gerora hain tentuz jorratu nahi izan dudan alde horretatik, literatura badelako errealitateko prozesuez hitz egiteko bide, gertagarria islatzeko gauza, alegia, gertatzea espero dena; baina gertagarriak badakarrelako, era berean, beste adiera bat, alegia, gertatzen ez dena baina gerta litekeena, eta, zentzu horretan ere, bada gertagarria islatzeko gauza idaztea eta, berdin zait, kantatzea, bada
|
gauzak
beste modu batekoak izan daitezkeela irudikatzen hasteko esparrua, eta nolakoak.
|
|
|
Fisikari handi batek esaten du erabiltzen dugun ereduaren araberakoa izango dela bizi dugun errealitate unibertsala. Nik uste errealitate txikiagoetan ere
|
gauza
bera gertatzen dela; adibidez, bertsolaritzan.
|
|
|
Jatetxeaz gain, areto handia eta frontoia dauzkate, eta, nola ez, azken hau aukeratu genuen Johnny handiari elkarrizketa egiteko.
|
Gauza
ugari eta sakonak kontatu zizkigun, tartean, ez dela itzuliko Euskal Herrira, nahiz eta urtero etorriko zaigun bisitan. Baina horiek guztiak dokumentalean entzungo dituzue, noski.
|
|
|
bueltatzeko data jakinik gabe, ingelesez hitzik esan ezinda, sosik gabe… Tira, malenkoniak ahaztuta, ez dabiltza oso urrun Suediara edo Alemaniara egun joaten diren gazteak. Auskalo zer ez ote duten egin eta ikasi atzerrian… eta ez naiz ni hasiko atzerrira joatearen aurka, baina “kanpo mugikortasunari” soilik onurak ikusten dizkietenei galdetuko nieke zergatik ez zuten
|
gauza
bera egin urrunen ezkonbidaian Parisera joandako gure aitona amonek.
|
|
|
Aramendik grabazio guztiak Xenpelarrera eraman izan ditu beti. “Inoiz ez dut etxean gordetzeko saiorik grabatu, ez naiz-eta batere
|
gauzak
gordezalea. Ez du zentzurik, ez behintzat niretzat, norbere etxean grabazioak jasotzeak eta pilatzeak.
|
|
|
Hartara, azterlan edo ikerlanen bat egin nahi duenak badaki nora jo behar duen. Etxean gordetzen dudan
|
gauza
bakarra koadernoak dira. Izan naizen saioetan jarri dituzten gaiak eta saioan zehar hartutako oharrak daude koaderno horietan.
|
|
|
Zerbaiten ondorioa da seguru.
|
Gauzak
ez dira kasualitatez ateratzen, oholtza gainean behintzat”.
|
|
|
Irudia bestelakoa da Enbeitaren ustez: “Sentimental dabiltzanean eta maitasunez ari direnean, badaukat irudipena badirela beti lau
|
gauza
betikoak eta topikoak; bestela, puntu batean beti dagoela freno bat. Orain arte uste dut ausartagoak izan garela emakumezkoak gizonezkoak baino”.
|
|
|
Zure buruarekin daukazun desafio bat da, ondo irten behar delako. Publikoaren aurrean jartzeak
|
gauza
askotan eragiten du, zure etxeko bakardadean eragingo ez lizuketenetan”, bukatu zituen borroka psikologikoei dagozkienak.
|
|
|
“Bizipen batzuk behar dituzu gai berbera ere benetakotasunetik lantzeko. Azkenean, benetakosuna ez du zertan izan zuri gertatzen zaizun
|
gauza
zehatz bat. Bizitzaren eskarmentuak ematen dizu gauzak esaldi potolo batek esanda barik, bi xehetasunekin benetan sakonago esateko modua”.
|
|
|
Azkenean, benetakosuna ez du zertan izan zuri gertatzen zaizun gauza zehatz bat. Bizitzaren eskarmentuak ematen dizu
|
gauzak
esaldi potolo batek esanda barik, bi xehetasunekin benetan sakonago esateko modua”. Adinari bizipenei maila gehitu zion Amaia Agirrek:
|
|
|
Adinari bizipenei maila gehitu zion Amaia Agirrek: “Hiru bertso sortzeko ezintasunetik hasten gara sekulako bidaia egiten, eta asmatzen ditugu
|
gauza
batzuk gure egunerokotasunarekin ez daukatenak zerikusirik”.
|
|
|
saio denetan maskara izatetik, inon ez janzterakoa. “Hori ere ez da ona, beti zoazelako bistan, eta, azkenean, publikoaren aurrean jartzen zara, eta beti ezin duzu hain zaurgarri izan
|
gauza
guztiekiko”, esan zuen Enbeitak.
|
|
2016
|
|
|
Unai Iturriaga: Nahiz eta inoiz serioski horretan pentsatzen jarri ez zaren,
|
gauza
batzuen erantzuna edo oinarri teorikoa topatzen duzu. Gure umezaroa oraindino garai hori zen, 1974koa naiz ni.
|
|
|
|
Gauza
zuzenagoak aipatuz, guk, umeak ginela, bagenekien Gernika bonbardatu zutela, baina Durangoko bonbardaketaz ezer gutxi genekien. 50 urteurrena izan zenean, artean gu umeak ginela, Gerediaga elkarteak erakusketa bat antolatu zuen, baina Durangon apenas gogoratzen zen ezer bonbardaketa hartaz.
|
|
|
«Ez ibili lehengo hezurrekin» eta horrelakoak esaten dira. Oraindino
|
gauza
asko kontatu eta entzun behar dira. Krimen asko daude isilik.
|
|
|
Milaka nafar hil zituen gizon bati buruz hori esan du orain eta ez da ezer pasa. Gaur egun Alemanian kazetari batek nazismoari buruz
|
gauza
bera esango balu, epaitua izango litzateke.
|
|
|
Nik badaukat azkenaldian kezka bertsolaritzan entretenimendura gehiegi jotzen ote den.
|
Gauza
horiek ziklikoak izaten dira. Akaso garai oso saturatuak eta ideologikoak bizi izan ditugulako izango da, baina, aspaldian, askotan esaten dut halako hustasun moduko bat sumatzen dudala tematikan.
|
|
|
Akaso garai oso saturatuak eta ideologikoak bizi izan ditugulako izango da, baina, aspaldian, askotan esaten dut halako hustasun moduko bat sumatzen dudala tematikan.
|
Gauza
orokorra da, gizartean pasatzen ari dena, elementu oso garrantzitsuak kendu direlako joko taulatik, eta noraeza sumatzen dut. Akaso nire sentsazioa baino ez da.
|
|
|
Unai Iturriaga: Herri bakoitzak bere drogak dauzka eta ez gara konturatzen
|
gauza
batzuk gainetik kendu ezean dugula aurrera egin herri bezala modu osasuntsuan. Batzuetan jendeak uste du aukera bat dela:
|
|
|
Jendea biltzeko deialdia entzun bezain pronto azaldu zen Jokin Izagirre: “Urnietan sekulako mugimendua zegoen, gazteak
|
gauza
askotan inplikatzen ziren, hura zen garai hartako giroa. Ez ginen geldirik egoten.
|
|
|
–’Aizak, Txirrita ez zuan halakoa’ –’Baina ez duzu ezer ulertu?! Fartsa bat da, fartsa bat! ’ Azpimarratzekoa da Lete, beste
|
gauza
askorekin bezala, 40 urte inguru aurreratu zela obra honek inplizitu daraman ideiarekin. ‘Egunen batean Txirrita ere zalantzan jarriko duzue’, zioen eta, funtsean, egia da.
|
|
|
Beren ideia beste
|
gauzarik
|
|
|
besteren
|
gauzaren
eske;
|
|
|
zuk
|
gauza
berdina
|
|
|
Izan ere, segituan ulertu genuen zergatik deitzen zen egitasmoa Europa Bat batean. Izena ez zebilen ahozko inprobisazioaz bakarrik, denon inprobisatzeko gaitasunaz zebilen; alegia, ahalik eta denborarik laburrenean
|
gauzak
prestatu, eztabaidatu, landu, kontrastatu, errepasatu eta gauzatzeko gaitasunaz. Bat bateko gai jartzailetza asmatuta dago, baina trebatu ginen gu biok ere horretan.
|
|
|
entzulea. Errezitazea
|
gauza
bat da, baina errezitatu, norentzat. Audientziarentzat.
|
|
|
Galesen ere bada garaia pixka bat
|
gauzak
berritzen hasteko, hemen egiten duzuen bezala. Gazteak gehiago erakartzeko.
|
|
|
Nik
|
gauza
txikiak ditut gustuko, bizitzako gauza txikiak, detalleak. Kontzeptu handiak adierazteko eskala txikian lupa jartzea dut gogoko.
|
|
|
Nik gauza txikiak ditut gustuko, bizitzako
|
gauza
txikiak, detalleak. Kontzeptu handiak adierazteko eskala txikian lupa jartzea dut gogoko.
|
|
|
Nik kantatzen dut jendea konturarazteko: pobre izatea ez dagoela legearen kontra, galestarrez hitz egitea ez dagoela legearen kontra, ahula izatea ez dagoela legearen kontra, errefuxiatu izateak ez duela izan behar ilegala, pertsonak ez direla ilegalak… Zeren, jendeari burua jan zaio eta jendeak errepikatzen ditu komunikabideetan entzundako
|
gauzak
.
|
|
|
2013an BECen egon nintzenean, nire atzean eserita zegoen gizonak
|
gauza
bat esan zidan betirako geratu zaidana: bera, han zegoela, ez bakarrik bertsozalea zelako, baizik eta iruditzen zitzaiolako euskaldun guztiek bertan egon behar zutela.
|
|
|
Japoniatik itzuli osteko lehen kontzertua izan zen Arrasatekoa. “Harritzen” ari dira gertatzen zaizkien
|
gauzekin
Iñaki Gurrutxaga (Orio, 1981) eta Aitzol Barandiaran (Ataun, 1986). Julen Goikoetxea eta Xabier Etxeberria dituzte taldekide.
|
|
|
Bertso ikuspegia utzi gabe, zabaldu dizkigu musika eszenako esparru gehiago. Martxaren arabera goaz, gu ere harritzen, gertatzen zaizkigun
|
gauzekin
. Helbururik ez daukagu, baina bidean gauza garrantzitsuak ari dira gertatzen.
|
|
|
Martxaren arabera goaz, gu ere harritzen, gertatzen zaizkigun gauzekin. Helbururik ez daukagu, baina bidean
|
gauza
garrantzitsuak ari dira gertatzen.
|
|
|
Heroi ez dut uste, izatekotan antiheroi, mezutik bertatik hasita. Gure kontraesanei buruz kantatzen dugu, eta, neurri batean, jendeak entzun nahi ez dituen
|
gauzez
. Jendearen kontraesanetan eta zaurietan behatza sartzen dugu.
|
|
|
Pertsonaren gelditasuna da kritikatzen duzuen
|
gauzetako
bat. Proiektu hau bada zuek pertsona bezala mugitzea?
|
|
|
Era honetara bideratu zuten euskal kulturari buruzko proiektua: “Ikusi genuen haurrengan emozioa sortzen duen
|
gauza
garrantzitsu bat euren gurasoen, familiakoen edo komunitatekoen parte hartzea zela, edo gu komunitatera joatea eta bertan esperientzia bizipen bat edukitzea. Egin genuena zen begiratu zer dagoen gure hezkuntza komunitate barruan.
|
|
|
“Horretarako oso testuinguru egokia genuen, gainera. Era berean, pedagogikoki bertsolaritzak aukera handia ematen du berba jolasak egiteko, errimak egiteko eta
|
gauza
askotarako. Bertsogintzak beste edozein proiektutan dauka lekua, musikak daukan bezala”.
|
|
|
Nik uste, nire gisan, bertsoak, berez, ez zitzaizkiola gehiegi interesatzen, baina bai bertsolariak, kasik fenomeno antropologiko gisan.
|
Gauza
bat aitortu behar baitut, inoiz inori esan ez diodana (luzea da Euskal Herrian esan ezin litekeen gauzen zerrenda), orain lanposturik jokoan ez dudala: bertsoak ez zaizkit zipitzik ere gustatzen.
|
|
|
Nik uste, nire gisan, bertsoak, berez, ez zitzaizkiola gehiegi interesatzen, baina bai bertsolariak, kasik fenomeno antropologiko gisan. Gauza bat aitortu behar baitut, inoiz inori esan ez diodana (luzea da Euskal Herrian esan ezin litekeen
|
gauzen
zerrenda), orain lanposturik jokoan ez dudala: bertsoak ez zaizkit zipitzik ere gustatzen.
|
|
|
Urte askoan Joxean Agirrek berak hartu du bere gain kazetaritza lanaren pisurik handiena. Lehen urteetan Laxaro Azkunek ere
|
gauza
dezente atera zituen, eta hurrengoetan Pako Aristi ere makina bat zenbaki egindakoa da bakarrik, erdibana edo heren batean. Geroagoko etapa batean, lau urtez, Josu Martinezek, izenorde ezberdinekin eta Txaber Larreategiren laguntzarekin, hainbat lan bikain argitaratu zituen baita ere … Aldizkariaren diseinuak eta maketazioak ere izen abizenak ditu:
|
|
|
Eskaera onartu orduko, eta ikusita zeintzu ginen iritzi artikulu bana idaztekoak, beldur nintzen denok
|
gauza
bera esango ote genuen: ezinezkoa zirudien egitasmoan sartu izanaren erru guztia Joxeanek zeukala, alegia.
|
|
|
Hortik aurrera, bi
|
gauza
dauzkat argi eta garbi. Bata, ez nuela horrelako esaldi biribilik esan.
|
|
2017
|
|
|
Gero beraiek ere ez zuten jarraitu eta gu baztertuta gelditu ginen. Ez dira kontatzeko gustoko
|
gauzak
. Alderdikeriaz jokatuta, hobe usteko bat egin zuten, goi mailako bertsolariekin, sari haundiekin.
|
|
|
Esan beharra daukat, ordea, bi urte lehenago Zarauzko Zinema pilotalekura debutatu asmotan joan, eta debutatu gabe etxeratu nintzela. Holakoxe koldarra nintzen, gero lotsagabe fama jarri bazidaten ere, begira nola diren
|
gauzak
.
|
|
|
Hara zer diren
|
gauzak
!: nik logelako horma zurian Bertsolari aldizkarian agertutako argazkiak nituen itsatsita.
|
|
|
Eta zelan diren
|
gauzak
: 2005eko finalean buruz burukoan egon ziren bi bertsolariak 2017ko txapelketan ez ditugu oholtzan ere ikusiko.
|
|
|
Ta
|
gauza
gehiago
|
|
|
|
Gauzak
horrela, aurkeztutako lau gizaseme horien bila abiatu naiz Baionara. Eguerdiko 12:00etan da zita, San Andres plazan, Baiona Ttipian.
|
|
|
Izan ere, zuria eta urdina omen ziren jatorrizko koloreak, baina, 1932az geroztik, Iruñeako jaien mugaz bestaldeko ispilu bilakatu dira Baionakoak. Horrek dakartzan
|
gauza
onekin, baina baita txarrekin ere, azken horietatik jendetza, zezenketak, frantziarrak eta sexu erasoak aipatu beharrekoak. Hala ere, zorionez, ostiral eguerdi lasai bat tokatu zaigu.
|
|
|
Euskal Herriko igogailuetan ez da besterik entzuten. Hainbeste erabili da esamoldea, hamaika aldaera daudela
|
gauza
bera esateko. Nahiz eta, inor gutxik izango duen Joxe Landak bezalako oparotasunik eguraldi iragarpena poesia mailara eramaten.
|
|
|
Albistegietan ere, udako erritmoak ezarritako nobedade faltari aurre egin nahian edo, letra larriz adierazten dute merkurioa Freddyren ahotsa baino altuago dabilela eta aitona amonak leku fresko eta lehorretan kontserbatu behar direla; gehiago irautea nahi bada, noski.
|
Gauza
bera hitz desberdinez, egunero. Eta harritzen naiz.
|
|
|
Hala dira
|
gauzak
, hotzetik babestu zaitezke, baina berotik ez. Heriotzak bezala, berdin hartzen gaitu denok bere izerdi itsaskorrean.
|
|
|
Nik ordubeteko saio asko egin ditut kotxean puntutan. Eta
|
gauza
bera egingo zuen Joxek ere. Publikoak merezi baino gehiago maite gaitu bertsolariok eta sufritu egiten du ezinean gabiltzanean, eta gozatu egiten du gozatzen ari garenean.
|
|
|
Horrelakoa zen plazan, baina, gero, inork baino bihotz samurragoa zuen. Eta, lehen esan dudana,
|
gauza
guztien gainetik bertsotarako grina zuen. Niri gertatu izan zait Joxerekin norabait joan eta gai batekin larri samar ikustea, baina handik hamar egunera antzeko gai bat jarri eta primeran moldatzea, etxean landuta zekarrelako.
|
|
|
Konfiantza handia genuen. Beste inori kontatzen ez zizkion
|
gauzak
kontatzen zizkidan niri eta nik ere bai berari.
|
|
|
Txapelketa gutxi egongo dira sarietan maila honetako bariazioa dutenak. Denetik banatu dute, bigarren eskuko azoka bat antolatzeko beste
|
gauza
: kamisetak, txanoak, sagardotegirako gonbidapenak, Bertso Egunerako sarrerak, mantalak, tazak, giltzarriak, kantinplorak… Azken urteetan bertso eskolaren logoa eta, batzuetan, koplatxo bat daramate oparitutako produktuek; eta parte hartzaile guztiek jasotzen dituzte, epaile eta gai jartzaileek barne.
|
|
|
Donesken
|
gauzak
oso gaizki daude
|
|
|
Baina 2009ko Txapelketan Hernanin nengoen eta gogoan dut ezin izan nuela BECera joan tabernan lana nuelako (anaia joan zen lagunekin); guk telebistatik jarraitu genuen eta mundu osoa zegoen horren pendiente, telebistari adi, isil isilik. Anaiak
|
gauza
bera esan zidan: “milaka lagun isiltasun osoz” zeudela bertsolariei adi.
|
|
|
orlako fedia idukitzia/ biziro
|
gauza
ona da.
|
|
|
badakizute nola geraden/ denok
|
gauza
onan zale.
|
|
|
beste
|
gauzarik
ez da entzuten/ oraintxe Zarautz aldean
|
|
|
merezi diran
|
gauzak
esanda/ oriek ditut utziko.
|
|
|
1869ko urrian hasi eta 1870eko urtarrila bitartean, 30 bat lagun hil ziren herrian izurritearen ondorioz, tartean Xenpelar eta haren arreba Maria Luisa. Gaixotasun horrekin zeuden etxeak itxi egiten zituzten, eta otartxo batekin igotzen zitzaizkien behar zituzten
|
gauzak
. Urriaren 25ean hil zen Xenpelarren emaztea.
|
|
|
“Publiko aurrera irtendakoan ohartu naiz uste baino gehiago ari naizela apurtzen bertsolariaren irudi horrekin, emanaldian” –dio Labakak–, “eserita edo lepoa emanda kantatzerakoan, edo oholtza gainean hitz egiterakoan, kantatu ordez.
|
Gauza
txiki pila bat, ez nituenak aukeratu puskatzeko, baina, azkenean, puskatzen dutenak”.
|
|
|
Egizabalek ere ez du feminismoa ulertzen umorerik gabe. “Nik uste dut azkenaldi honetan badagoela umore feminista oso potente bat, eta sentitzen duguna, gainera, oso eraginkorra dela arma politiko bezala,
|
gauzak
beste era batera egin nahi ditugulako. Feminismoak eman didan lehenengo irakasgaia uste dut hauxe dela:
|
|
|
Arriskurik handiena etsitzea da, itxaropenik ez dagoela pentsatzea. Edozein modutako aktibismoak oinarrien alde egin behar du lan, eta jakina da porrot asko jasan behar direla
|
gauzak
aldatzeko. Edozein borrokatan gertatzen da hori.
|
|
|
Eta ez naiz ari populismoaz edo oportunismoaz hizketan. Enpatiaz ari naiz, une berean
|
gauza
bera sentitzeko gaitasunaz, balio berak konpartitzeaz. Jendeak bere pentsamenduak entzuten ditu beste baten ahotan, formalki ponpoxo jarriak, eta hunkitu egiten da, jakina.
|
|
|
Mundu post-moderno honetan, globalizazioaren zapalkuntza etengabearen ondorioz,
|
gauza
asko desagertzen ari dira. Dokumentalgileon betebeharra da agerpen hauek guztiak jasotzea.
|
|
|
“Beharbada jotak gogorragoak dira, baina koplatan ere ohikoa zen gordinkeria batzuk tartekatzea. Loidisaletxe aita bertsolarion artean izan den gizonik gozoena eta jatorrena zen, baina
|
gauzak
esaten oso zuzena eta baldarra zen, eta gure gurasoek, esate baterako, ez zuten oso begikoa. Nik ezagutu nuen momentutik izan nuen maitea eta gogokoa.
|
|
|
Aste osoa ematen genuen mahai bueltako saio horiek prestatzen. Elizari eta agintariei oro har gustatzen ez zitzaizkien
|
gauza
asko esaten zen leku horietan. Bertso horiek ez dira liburuetan jasotzen, mozkorren eta jende baldarraren jarduna zirelako”.
|
|
|
Herrian ganadu feria egiten zenean, Nafarroako mendi aldetik etorritakoei entzuten genien euskara, umeak ginela, eta oso arraro hitz egiten zutela komentatu ohi genuen. Euskaldunak
|
gauza
exotikoa ziren orduan. Orain 400 ikasleko ikastola bat dugu herrian eta mila bat ikasle atera dira bertatik.
|
|
|
Amurizak esaten du berak Bizkaiko koplariei buruz duen irudia ere horrelakoxea dela: berriak asmatzeko
|
gauza
zirela. Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan bi tradizio bizi dira elkarrekin koplaren arloan:
|
|
|
Ez dakigu noizkoak diren, baina batzuek badituzte 400 urte. Erdiarokotasuna
|
gauza
askotan sumatzen da: etxekoak izendatzeko moduan zaldun eta damen garai bat agertzen da, nahiz eta koplatzen ari direnak miserian bizi ziren baserritarrak izan zitezkeen.
|
|
|
Ondoren, Filmotekak Xalbadorren kontrako txistuen grabazioa berreskuratu zuela irakurri nuen, beren buruari dominak jarriz.
|
Gauzak
horrela izaten dira. Ondoren, Caro Barojaren bila Berara joan eta ekarri nuen.
|
|
|
Seguru nago baietz. Erromeriak eta trikitixa ere elizak gobernatzen ez dituen lekuetan ematen dira, gehienbat, eta, beharbada,
|
gauza
bera gertatzen zen koplaritza askeago horrekin ere. Elizak pisu izugarria izan du gure gizartean.
|
|
|
Santa Agedaren inguruan egin dudan bilketa lanean aldizkariak arakatu ditut gehienbat. Bertsolari aldizkariak bakarrik oso
|
gauza
interesgarriak argitaratu ditu gaiaren inguruan. Folkloreari eta tradizioei buruzko aldizkari eta liburu batzuk erabili ditut.
|
|
|
Manexian ere bada umorea, baina ezkutuan. Aldiz, Zuberoan maskaradetan oso nabarmena da umorea, eta pastoraletan ere bai, satanak ateratzen direnean, edo zirenean bederen, edozer
|
gauza
esaten zuten, eta badakit Lafittek protestak egiten zituela hori dela-eta. Esaten zuen sataneriak kendu behar zirela, gauza ausartegiak esaten zituztelako.
|
|
|
Aldiz, Zuberoan maskaradetan oso nabarmena da umorea, eta pastoraletan ere bai, satanak ateratzen direnean, edo zirenean bederen, edozer gauza esaten zuten, eta badakit Lafittek protestak egiten zituela hori dela-eta. Esaten zuen sataneriak kendu behar zirela,
|
gauza
ausartegiak esaten zituztelako. Asto lasterrekin, berdin.
|
|
|
Imanol Lazkanok dio eskeko kopla generorik jolastiena zela, libreena, eta edozer
|
gauza
egiteko aukera ematen zuela eta eman dezakeela: adarra jo, kritika egin, ziria sartu eta baita kirtenkeria batzuk esateko ere.
|
|
|
Pausoa aurrera egiten duenak hankapean beti zerbait puskatzen du eta guk ere zerbait puskatu dugu. Asko irabazi dugu bidean, baina
|
gauza
polit batzuk galdu ditugu”, hasi zaigu Imanol Lazkano kontu kontari.
|
|
|
Pello Mari Otaño Zizurkildarraren hitza entzun zen orduan. «Kontuan izan —esan zuen— bertso batek, ona izateko,
|
gauza
bat duela derrigorrezkoa, hori da, fantasiaren arintasuna, irudi eta imajen poetikoen bizkortasuna, kontrasteen sendotasun eta indarra. Erlea lorez lore ibiltzen ohi den bezala ibiltzen da bertsolaria ere, inongo ederrarekin gelditu gabe, gozoa laburki dastatuz.
|
|
|
Gero, Txirritak berak hitz egin zuen. Bere bizimodua diru ezari oso atxekitua egon zela adierazi zigun, eta pobre izate horretatik etorri zitzaiola hargina bezala lan egin beharra, sagardo txarro baten eskean ibili beharra, eta beste zenbait
|
gauza
itsusi. Eta segidan bertso hau bota zuen, berak pasatako larritasunak pasatzen dituzten guztiei dedikatu eta gero:
|
|
|
Hirugarren bertsoa bota baino lehen, Txirrita Euskal Herriko gertaera gaitz batzuei buruz mintzatu zen, eta 1876 (foruak kendu zizkiguten urtea, noski) garren urtean (…) amaitutako prozesuaren berri eman zigun. «Handik honantza
|
gauzak
ez dira asko aldatu» esan zuen triste. Besterik gabe, orain jartzen den lanturua kantatu zuen:
|
|
|
Honen aburuz, egungo bertsolari asko klitxe batzuez baliatzen omen dira, kantatzeko orduan. «Ene ustez, bi bertsok ez dute behin ere berdinak izan behar, beti ekarri behar dute berekin
|
gauza
berrien freskura. Puntu eta irudi bitxi eta bereziak ez badira bilatzen, hitzak gastatuz eta zimelduz joanen zaizkigu, bertsoak beren magia eta misterioa galduz, eta bertsolaritzak labana amustu baten antza hartuko du.
|
|
|
Nola giroa asko seriotu zen, Txirritaren ingurukoek «bertso txar bat egiteko» esan zioten, «ea horretarako
|
gauza
zen», eta beste gauza barregarri asko. Lujanbiok honela kantatu zuen:
|
|
|
Nola giroa asko seriotu zen, Txirritaren ingurukoek «bertso txar bat egiteko» esan zioten, «ea horretarako gauza zen», eta beste
|
gauza
barregarri asko. Lujanbiok honela kantatu zuen:
|
|
|
Piarres Topet «Etxahun» zuberotar bertsolariak kontatu zigunez,
|
gauza
arraro ugari sentitu eta ikusi omen zituen. Adibidez, haritz baten zazpi adarrak nigarrez, xaguxar baldarrak airoso kantatzen; eta, horretaz gainera, xorien xirulian kantore hau entzuten zuela iruditu zitzaion:
|
|
|
“Besten
|
gauzari
bakean itxi,
|
|
|
Ta amerikarren
|
gauzak
ziranak
|
|
|
Inoren
|
gauzak
artzian? ”
|
|
2018
|
|
|
Filma ikusten duenak ez du bakarrik filma ikusten. Beste
|
gauza
asko ere egiten ditu. Beste gauza askoren subjektu egilea ere bada.
|
|
|
Beste gauza asko ere egiten ditu. Beste
|
gauza
askoren subjektu egilea ere bada. Eta, ziur aski, horrek guztiak eragina ere izan du zinemaren arrakastan.
|
|
|
bertsolaria ezin zen egin, jaiotzetik izan behar zuen bertsolari; ez zen emakume bertsolaririk izango eta sehaskan euskara jaso gabeko haurrik ez zen bertsolari izango. Pentsa nola aldatu diren
|
gauzak
: gaur egun plazan ari diren bertsolariak bertso eskoletatik igarotakoak dira, neska ugari ari dira plazan ikaragarrizko mailan, eta guraso erdaldunak dauzkaten bertsolariak asko dira.
|
|
|
Gure zoritxarra, oro har, euskal kulturan da
|
gauza
guztietatik ale bat baino ez daukagula: egunkari bat daukagu, aldizkari bat… Gehienetan produktu bakarra daukagu, ezin dugulako sare zabal bat izan, produktu berezituak… Agian, hori bertsolaritzan baino ezin da eman.
|