|
2000
|
|
|
Lehendabiziko ezaugarri berri bat —lehenago Zirkuluaren lanen exegetek sekula begiztatu ez zutena—, Schlicken ideien aurrekarien inguruan koka dezakegu.
|
Egun
arte askok esan bezala, onartua zegoen Schlicken egiaztagarritasunaren defentsak Hume eta Machen kutsua zeramala, Russellen enpirismoa eta Wittgensteinen ideia terapeutikoak —filosofiak garbiketa lanak egin behar ditu— zirela medio. Haatik, irudi hau ez da egokia, bilakaera nabarmena eman zelako Schlicken hasiera neokantiarretik110 Hilberten eta Einsteinen ideiak onartu zituen arte.
|
|
|
Honi esker, objektu horiek iraganean izandako ondorioak ikusita, orain antzeko ondorioak existitzen direla esan dezakegu.
|
Egun
arteko esperientziak suak erre egiten duela esaten badigu, baldintza berberetan etorkizunean ere gauza bera gertako dela baiezta dezakegu. Baina honek etorkizuna eta iragana antzekoak edo berdinak direla aurresuposatuko luke, eta hau ezin da frogatu.
|
|
2003
|
|
|
Baina hori ere ez da horren harrigarri, nik neuk gizon jakintsu baten liburuxka bat topatu baitut bertan gatzak bere onuragatik gorespen harrigarria jasotzen zuela, eta horrelako beste gauza asko topatuko zenituzke gorec tsita. Horrelakoen inguruan hainbesteko ahaleginak egin eta gaurko
|
eguna
arte gizakien artean oraindik inor ez ausartzea Maitasuna merezi duen moduan gorestera! Baina horrelako axolagabekerian dago utzita hain jainko handia.
|
|
|
Teoria nagusi baten menpe dauden aldi ‘normalduen’ eta ondoren ezohiko iraultzak izaten dituztenen bere eskema (‘paradigma’ bat, Kuhnen terminologian) astronomiari nahikoa ongi egokitzen zaiola dirudi. Baina ez, adibidez, materiaren teoriaren bilakaerari; edo, esate baterako, Darwin eta Pasteurren garaitik
|
egun
arteko zientzia biologikoen eboluzioari. Zehatzago esanik, materiaren auziari lotuta gutxienez hiru teoria nagusi izan ditugu lehian antzinatik:
|
|
2006
|
|
|
Hebrear profeten bitartez, aurrena San Paulok eta kristauek jaso zuten, eta hurrena Islamak. Baina gaur
|
egun
arte iraun duena, gorabehera historikoen despit, ez da ez musulmanen teokrazia, ez germaniarren Inperio Saindua, ezta Aita Sainduaren botere sekularra ere, baizik Eliza unibertsala; baina berau Estatu arruntaz txoil bestelakoa da.
|
|
2007
|
|
|
Garapen teknikoaren barruan, lilura paregabea piztarazi du arkitekturak, gaur
|
egunera
arte gorde delako, hain zuzen, garai zaharretako eraikuntza publikoen handitasun eta edertasuna.
|
|
2009
|
|
|
Eta Heideggerrek izateaz hitz egiteko objektuak ezin direla gauza bihurtu (edo kosifikatu) esango digu, horrela, arrazoimena kanpoan utziz berriz ere. Beraz, ikusten denez, Kanten eragina nabarmena izan da, eta oraindik ere, gaur
|
egunera
arte heltzen da nabarmenki. Lasai esan dezakegu Kantena historian zehar emandako iraultza handienetako bat izan dela.
|
|
2014
|
|
|
Gai horietan guztietan oso agerikoa da Adornok aipatzen duen sistema multzoa (itxaronaldia, mitoa eta inperatiboen izaera negatiboa konbinatzen dituen neurrian), ‘Wagner auziaren’ aldi ezberdinetan landu da ‘auzi’ bat bihurtu arte, egia bada ere, hasieratik eta gaur
|
egunera
arte, Wagner eztabaida porrokatuen arrazoia izan dela. Uste dut hiru aldi bereiz ditzakegula eztabaida honetan.
|
|
|
3 Azkenik, eta gaur
|
egunera
arte jarraitu du kontuak, bada musikaren eta filosofiaren arteko eztabaida bat. Egia da hiru eztabaidek dutela lotura:
|
|
|
Esango dudana hirugarren fasearen baitan kokatuko nuke, aurreko biekin konbinaturik, noski. Saiatuko naiz iradokitzen zergatik aurki dezakegun gaur egun Wagnerren nolabaiteko oinarria musikaren eta filosofiaren arteko harremana sortuz joateko, gaur
|
egunera
arte rol negatiboa izan duena beste modu batekoa izan dadin. Helburua ez litzateke noski wagnerianismo ergel batera itzultzea, erlijio loturekin, Frantzian eta beste leku askotan boladan egon zen bezala XIX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran.
|
|
2016
|
|
|
Ondorioa, proportzioan beti gutxiago dagoen mantenua beti gehiagotzen ari den aho askoren artean banatzeko lehia eta borroka da(" struggle for existence"), indartsuenen garaipen eta biziraupenarekin. Gerrek, izurrite eta goseteek, kontinentziak, tornuko haurrek, etab., lazeriaren gaitza arintzen eta oreka gordetzen laguntzen dute, baina funtsean gizadiaren historia, ehiztarien eta artzainen lehen gizarte primitiboetatik hasi eta gaur
|
egunera
arte, biziraupen borrokaren historia da.24 Darwinek berak behin baino gehiagotan aitortzen duena da, giza historiaren teoria (oker) horretan inspiratu dela espezie naturalen historia (eboluzioa) azaltzeko.
|
|
2022
|
|
|
Mundua ireki egin zen, ez soilik Berpizkundeko zientziak egindako aurkikuntza astronomikoei esker: ireki egin zen unibertsaltasuna berriz konfiguratzeko beharrari esker, zeina Amerika konkistatu izanaren esperientziak eragin baitzuen, eta une hartatik hasita gaur
|
egun
arte Europak garatu duen historiari esker. Mundu osoaren gaineko nagusitasun politiko eta ekonomikoa biltzen zuen proiektu batean hezurmamitu zen unibertsaltasunaren ideia:
|
|
|
Nolanahi ere, filosofiaren berezko eremua unibertsitatea ez den arren, gaur
|
egun
arte filosofiak unibertsitatean duen transmisioak jarraitzen du izaten transmisiorako bide nagusia. Eta, gaur, pentsamendua itotzen ari da unibertsitatean.
|