|
2000
|
|
|
lo gabezian ernai
|
naukan
ideia burugabea zarelako.
|
|
|
gatza
|
neukan
betazaletan.
|
|
|
eta emakume biluziak
|
zeneuzkan
inguruan,
|
|
|
Bular mahatsak bustirik
|
dauzkat
.
|
|
|
Barruetan
|
daukat
beren zuku urri latza.
|
|
|
Orpoan
|
dauzkan
igali umoei adi nagokie,
|
|
|
Zure zeure baitaren erdigunean
|
daukazu
.
|
|
|
kateatuta
|
baitaukat
berba hori orkatiletan,
|
|
|
Ura
|
neukan
poltsikoetan,
|
|
|
Entzunda
|
neukan
zirkulua zela maitasuna:
|
|
|
Kroaziar batekin harremanetan ipini ninduen. Parque Central Simon Bolivarren kontratua
|
zeukan
kroaziarrak, eta subkontratista moduan hasi nintzen pisuak papereztatzen. Subkontrata horretan 45 pisuko 8 eraikuntza neuzkan, eta pisu bakoitzak 15 apartamentu bikoitz zituen.
|
|
|
Parque Central Simon Bolivarren kontratua zeukan kroaziarrak, eta subkontratista moduan hasi nintzen pisuak papereztatzen. Subkontrata horretan 45 pisuko 8 eraikuntza
|
neuzkan
, eta pisu bakoitzak 15 apartamentu bikoitz zituen. Sei urte iraun zuen nire lanak.
|
|
|
Amaitu nuenean... beste bi dorre eskaini zizkidan kroaziarrak. Dorre bakoitzak 65 pisu
|
zeuzkan
. Beste zazpi urte iraungo zukeen lanak guztira.
|
|
|
Txalet haietako zenbaitetan lan egitea egokitu zitzaidan... Urrezko iturriak
|
zeuzkaten
!, Italiatik inportatutako urre mazizozko iturriak, aizu! Eta hango autoak!
|
|
|
Parisen ere ez nuen ikusi nik Caracasen adina Rolls Royce. Venezuelak 10 milioi biztanle zuen orduan, eta proportzioan Ingalaterrak berak baino Rolls Royce gehiago
|
zeukan
; proportzioan, Bavieran baino garagardo gehiago edaten zen, eta Eskozian baino whisky gehiago. 70etan hori.
|
|
|
Rantxitoetan eta kalean ezer gabe bizi zirenek nola edo hala bizimodua atera behar zutenez, zeure autoa zaintzea eskaintzen zizuten. Zainduko bazizuten, ordaindu beharra
|
zeneukan
; eta haiek zaintzerik edo haiei ordaintzerik nahi ez bazenuen, akabo zure autoa; txasisik ere ez zenuen aurkituko itzulitakoan.
|
|
|
Jeremias deituko nion aurrerantzean. Curiara bat
|
zeukan
Jeremiasek, ontzi luzea, hamabi metro edo gehiago dituena; enbor bat da berez, barrua husten diotena, ibaietan ibiltzeko. Curiara horiei motorra ipintzen diete batzuek, eta gureak ere bazuen popan Yamaha eder bat.
|
|
|
Baneraman garagardoa ere. Baina, arraina afaldu ostean, Jeremiasek gauetan beste zerbait jaten zuela ohartu nintzen, kutixiarik ederrena balitz bezala, haragi zuria
|
zeukan
zerbait. Sua egiten genuen afaltzerako, eta su haren ertzean ipintzen zuen zerbait.
|
|
|
Santa Rosara abiatu ginen Rio Negron behera. Han egun batzuk igaro eta ostera Puerto Ayacuchora buelta, kroaziarraren lana zain
|
baineukan
. Sei aste inguruko bidaia izan zen, inori aipatu ere egin ez nion ibilia.
|
|
|
Hizlari asperrezina da; harrituta
|
nauka
bere memoriak: honenbeste leku izen, horrenbeste mapa, hainbeste xehetasun.
|
|
|
Lehertuta nengoen, egarriak ito beharrean. Galtza motzetan nindoanez, eguzkiaz erreta
|
neuzkan
izterrak. Bizkarreko motxilatik zintzilik zahatoa eta zartagina.
|
|
|
Sabiñanigora jarraian, gero Mont Repos portua oinez igo, bizikleta arrastaka. Ez
|
neukan
presaka ibiltzeko asmorik; bidaian hilabete egin edo hiru, berdin berdin zitzaidan. Nahi nuen lekuan jan, gogoa ematen zidan tokian lo.
|
|
|
Koldok instantzia, salaketa eta gainerako idatzien kontu egiten du. Gerra pertsonala
|
dauka
aditz formekin, orriak eta orriak zirriborroz betearazten dizkiona. Temoso eusten dio hala ere bere trintxerari, harik eta ginearrarekin xakean jokatzera joaten den arte.
|
|
|
Nik praka bete lan
|
daukat
Antxonen idazkari izate kontu honekin.
|
|
|
Dirudienez, ez dago eskasiarik. Gehienak espainiarrak ez direnez, ez da ikusten drogarik ia batere;
|
dauzkaten
diru pixarrak ez dituzte papelinetan ahitzen, beste presondegietan bezala.
|
|
|
noiz eta nola etorri zitzaizkidan bila... Nire taldekidea atxilotuta
|
zeukaten
ordurako; txakurrek eurekin ekarri zuten gurera, eta etxeko atean deitzera behartu. Txirrina jo eta ireki nezala esanarazi zioten.
|
|
|
Nortasun agiriak egiten zituzten bulego azpiko gela batera eramaten ninduten tortura saioetara, marmol zurizko harmailetan behera jaitsita. Hantxe
|
zeukaten
txakurren habia ezkutua, tortura tokia: bainera, barra...
|
|
|
Gogoan dut, bi zutaberen artean ipinita zegoela barra. Bazen txakur bat, nonbait horretan espezialista izan behar zuena, edo maniatikoa, eta zintzilik
|
nindukaten
bakoitzean barrabiletatik heldu eta bihurritu egiten zizkidana. Prakak dena bustita neuzkanez, praken tintak bere eskuak tindatzeraino bihurritzen eta estutzen zidan.
|
|
|
Bazen txakur bat, nonbait horretan espezialista izan behar zuena, edo maniatikoa, eta zintzilik nindukaten bakoitzean barrabiletatik heldu eta bihurritu egiten zizkidana. Prakak dena bustita
|
neuzkanez
, praken tintak bere eskuak tindatzeraino bihurritzen eta estutzen zidan. Modu hartan hanketatik zintzilik egotearen ondorioz, hiru urte inguruan eduki nuen erreduraren marka.
|
|
|
Prakak dena bustita neuzkanez, praken tintak bere eskuak tindatzeraino bihurritzen eta estutzen zidan. Modu hartan hanketatik zintzilik egotearen ondorioz, hiru urte inguruan
|
eduki
nuen erreduraren marka.
|
|
|
Kalabozoetan atea zabalik
|
edukitzen
ninduten, besoak kanpora nituela, lehen aipatutako zepo horiekin atzamarrak lotuta, eta zutik. Ezin nuen atseden hartu; ez eseri ez etzan ez ezer.
|
|
|
Ahoraino heltzen zitzaizkidan, eta sekulako itolarria izaten nuen. Aluzinazioetako batean garagardoa eskuan nuela ikusi nuen neure burua, aurrean
|
neukan
txakurrari neure bizitza pribatuaz hitz egiten... Eta bat batean ohartu nintzen, zerbait bitxia gertatzen zela han, zerbait ematen zidatela urarekin edateko.
|
|
|
Mendian zuloa
|
neukan
lekura ere eraman ninduten, gerrikoarekin lepotik lotuta. Han ez dakit zer gertatu zen, baina, konortea galduta egon ondoren, txakurren oinei begira esnatu nintzen lurrean.
|
|
|
Barran zintzilik
|
edukitzen
ninduten tarte haietan, barrabiletatik heltzen zidan hartaz gainera, bazen beste txakur bat joka aritzen zitzaidana, gerri barrenean karate kolpeak ematen zizkidana, giltzurrunen inguruan eta, beti minez eduki ohi nuen lekuan hain zuzen. Hernia lunbarraren kariaz, oso gaztetatik ibili izan bainaiz gaizki gerritik.
|
|
|
Barran zintzilik edukitzen ninduten tarte haietan, barrabiletatik heltzen zidan hartaz gainera, bazen beste txakur bat joka aritzen zitzaidana, gerri barrenean karate kolpeak ematen zizkidana, giltzurrunen inguruan eta, beti minez
|
eduki
ohi nuen lekuan hain zuzen. Hernia lunbarraren kariaz, oso gaztetatik ibili izan bainaiz gaizki gerritik.
|
|
|
Txakur hark gaiztoz emandako karate kolpeek zuzendu behar izan zidaten zerbait gerri aldean. Berriki egin didaten erresonantzia magnetiko batengatik dakit hernia lunbarra
|
daukadala
hogeita hamar urte nituenetik edo lehenagotik.
|
|
|
Saguak etortzen zitzaizkidan burkora, etzanda nengoen ohera; eta burkotik bekoki gainera, eta bekokian jolasean sagua! Demonio haiek uxatzeko ere ez
|
neukan
indarrik eta ganorarik. Urru ere nire antzera zegoen; hari bizarrean ibiltzen zitzaizkion saguak, habia egin nahian edo.
|
|
|
Hura irakurriz hasi nintzen burua astintzen, tentatuta. Baina gose greban ez
|
neukan
indarrik ezeri ekiteko, ez launa zuloko xaplarik ez bestelakorik. Hilabete batzuk geroago lotu nintzaion kontu hari, gerrikoak egiteari:
|
|
|
Eta zutik gaude, eusten. Adinean aurrera joana izan arren, ez
|
dauka
Antxonek agure bentzutuaren tankerarik, ez dauka nekeak eta etsipenak jotakoaren itxurarik.
|
|
|
Eta zutik gaude, eusten. Adinean aurrera joana izan arren, ez dauka Antxonek agure bentzutuaren tankerarik, ez
|
dauka
nekeak eta etsipenak jotakoaren itxurarik.
|
|
|
Ekonomatotik ezin zenuen ezer erosi, ezta tabakorik ere. Egunez ezin zinen ohean etzan edo eseri; aulki bat bazen mahaian esertzeko, baina ez
|
zeneukan
eserita egoterik. Kartzeleroa isilka ibili ohi zen galerian, ateetatik begiratzen, eserita edo etzanda harrapatzen zuenaren ateari ostikadak eta zartadak emateko.
|
|
|
Soinean generamanarekin atera gintuzten Carabancheldik, eta halaxe heldu ginen Puertora. Beraz, usategian ez
|
geneukan
ezer, ez aldatzeko janzkirik ez libururik ez kristorik. Deus ez.
|
|
|
Irratiak eta, aldiz, bizitza normala egiten ari ziren lagunek uzten zizkiguten bisitetako kabinetan, eurek bisita egiten zutenean. Irratia neurtuan erabili behar zenuen, berriak entzuteko doi doi; behin pilak ahituz gero, ez
|
baitzeneukan
besterik erosterik.
|
|
|
Laurogei lagun inguru izango ginen Puertoko lehen moduluan, modulurik okerrenean. Kartzeleroekin erabateko enfrentamendua
|
geneukan
, tirabira amaiezina. Kartzelero batek aitortu zidan egunean bederatzi parte sartzeko agindua zeukatela.
|
|
|
Kartzeleroekin erabateko enfrentamendua geneukan, tirabira amaiezina. Kartzelero batek aitortu zidan egunean bederatzi parte sartzeko agindua
|
zeukatela
. Izan zitezkeen bederatzi edo lau, baina kontua da setioa ezartzen zigutela, unez uneko jazarpena, edozer huskeriarengatik zigorrak ezarriz.
|
|
|
Bazterreko eserlekuetan multzotuta begiratzen diegu guk zortziok, berriketan. Areto futbolean jokatzeko ez ezik beste ariketa batzuetarako ere badira instalazioak kiroldegian, baina soberan daude guretzat, honela elkartzeko aukera
|
daukagun
bitartean behintzat.
|
|
|
Munduan ibilia da Antxon, baina, dioenez, ez
|
dauka
urrunera joateko gogo berezirik. Aralar aldera edo horrelako lekuren batera joan nahiko luke kartzelatik irtendakoan, bakardade apur baten bila, zaratarik ez dagoen lekuren batera.
|
|
|
"
|
Zeukan
izenik gogora ekarri ere nahi ez dudan Manchako basa herri batean, orain denbora asko ez dela, aiton seme bat bizi zen, arma tokian lantza gordetzeko, eta ezkutu zaharra, zaldi argala eta galgo zakur korrikalaria zeukaten horietatik bat". Horrelaxe hasten da On Kixote liburua.
|
|
|
" Zeukan izenik gogora ekarri ere nahi ez dudan Manchako basa herri batean, orain denbora asko ez dela, aiton seme bat bizi zen, arma tokian lantza gordetzeko, eta ezkutu zaharra, zaldi argala eta galgo zakur korrikalaria
|
zeukaten
horietatik bat". Horrelaxe hasten da On Kixote liburua.
|
|
|
Horrelaxe hasten da On Kixote liburua. Bada, Herrerako orduko erregimenak
|
zeukan
izenik ez dut gogora ekarri nahi; ezagutu egin behar zen hura zelakoa zen sinesteko. Militarra zela esan izan da, baina halako erregimen militarrik ez da inon izango.
|
|
|
buzoarekin zapatiletan. Buzoa txikiegi
|
neukan
, sorbaldetan justu justuan sartuta; izter artean oso estu, min egiteraino; sorbaldetan sartzeko hankartean gora tira egin behar nion!
|
|
|
Herrerara iritsi nintzenerako, lagunak batzarrak egiten ari ziren egoera hari aurre egiteko moduren bat prestatu nahian. Ez zen gauza erraza, erabat setiatuta geundelako, kartzeleroak harro eta garaile ageri zirelako, itomena gainditu ezinik genbiltzalako, gose grebez izan ezik beste borroka eratan esperientziarik ez
|
geneukalako
, eta beste hainbat arrazoirengatik. Batzar ugari eta eztabaidak luzeak izan ziren.
|
|
|
Txalo jo eta hau, txalo jo eta hura, horrela ohituta zeuden; panpinak bezala erabiltzen gintuzten. Bat batean goizeko errekuentoan ez nintzela jaikitzen eta kasurik egiteko asmorik ez
|
neukala
ikustea ezin izango zuen sinetsi. Nonbaitera joan eta zerbitzuburuarekin itzuli zen.
|
|
|
Baina jaramonik ez genien egiten. Ordura arte guztiz debekatuta
|
geneukan
leihoetatik elkarrekin berriketan aritzea. Eta gu txaboloetako leihoetatik elkarrekin hitz egiten hasi ginen, alde batekoak bestekoei deika, txantxetan...
|
|
|
Erabateko haustura. Komunikazioak, bisitak eta gainerakoak eten egin genituenez, ez
|
zeukaten
txantajerik egiteko erarik, zeri heldurik.
|
|
|
Bisitarik ez, eskutitzik ez... hunkigarria izaten zen astebururo etortzen zen jendea leihoetatik ikustea. " Hor daude", esaten zenion zeure buruari edo alboko lagunari;" hor
|
dauzkagu
, ez gaude bakarrik, ez gauzkate ahaztuta". Bizi izan ez duenak ezin irudika lezake zein mailataraino zaizun lagungarri animo emaileen atxikimendua.
|
|
|
Bisitarik ez, eskutitzik ez... hunkigarria izaten zen astebururo etortzen zen jendea leihoetatik ikustea. " Hor daude", esaten zenion zeure buruari edo alboko lagunari;" hor dauzkagu, ez gaude bakarrik, ez
|
gauzkate
ahaztuta". Bizi izan ez duenak ezin irudika lezake zein mailataraino zaizun lagungarri animo emaileen atxikimendua.
|
|
|
Pintura zartatu eta erori egiten zitzaion ateari. Auskalo zenbat pintura geruza
|
zeuzkan
ate hark, lehenengo emandako minio geruzaren gainean. Bada, kolpatzen nuen lekuan pintura jauzaraziz eta minioa bistaratuz, zerbait marrazten hasi nintzen.
|
|
|
Egunean hiru lau aldiz joko genuen atea, eta joaldi bakoitzean bost minutu edo izango ziren. Tartetxo horietan soilik kolpa nezakeen atea, joaldi horiek bakarrik
|
neuzkan
nire marrazkia lantzeko. Emakume baten aurpegia marrazten hasi nintzen kolpez kolpe, aldirik aldi.
|
|
|
Ate jotze saioaren ostean ohean etzaten nintzen, eta begira egoten nintzaion, hurrengoan non kolpatu, non luzatu marra, bekaina norantz egin pentsatzen... Bost minutu haiek baliatu behar nituen, eta ez zen lan erraza ateari pintura kentzea, gogotsu jo beharra
|
neukan
. Eta beste saio baten ostean, hurrena non joko begira ohetik:
|
|
|
Esango nuke, gaur egun, hamabost urte geroago, garaipen haren etekinak dastatzen ari garela neurri batean, bai maila pertsonalean txapeo hartan parte hartu genuenon artean, baita kolektibo moduan ere. Lehenagoko Puertoko egonaldiaren ondoren, hango suntsipenaren ondoren, eta Herreran bertan aurreneko aldian
|
geneukan
egoera hura kontuan hartuta, gure indarra eta sendotasuna erakutsi genizkien txapeoez eta grebez. Kolektiboaren ahalmena erakutsi genion etsaiari.
|
|
|
Preso sozial batzuk gu erasotzera bultzatu zituzten hasteko, ordainetan mesedeak eskainita. Hala ere, etsaiaren kaltetan gertatu zen eta gertatzen da, preso arriskutsuenak, lehen graduan eta guztiz jazarrita
|
edukitzen
dituzten preso sozialak alegia, ez baitira izaten kartzeleroei mesede egitekotan. Preso arriskutsu horiek izan ohi dira, hain zuzen, nolabaiteko klase kontzientzia daukatenak eta duintasun gehien dutenak, eta bizi baldintzen egoera gogorragatik gurekin txukunen konpondu ohi direnak ere bai, jakina.
|
|
|
Hala ere, etsaiaren kaltetan gertatu zen eta gertatzen da, preso arriskutsuenak, lehen graduan eta guztiz jazarrita edukitzen dituzten preso sozialak alegia, ez baitira izaten kartzeleroei mesede egitekotan. Preso arriskutsu horiek izan ohi dira, hain zuzen, nolabaiteko klase kontzientzia
|
daukatenak
eta duintasun gehien dutenak, eta bizi baldintzen egoera gogorragatik gurekin txukunen konpondu ohi direnak ere bai, jakina. Preso horien eta gure artean enfrentamendua sortzen saiatu zen etsaia, baina gaizki atera zitzaien jokaldia.
|
|
|
Norberaren bizitza antolatzeko eragozpenak nagusitzen ari dira. Ezin dugu geure eskura gauza handirik
|
eduki
; ez liburu, ez arropa eta ez horrelako asko, noiz aldatuko ote gaituzten zain gaudelarik. Alde batetik besterako bideetan trasteak galtzea, desagertzea edo dena apurtzea eguneroko kontua dira.
|
|
|
Arenalean aurkitu ninduen, ibaiaren ertzean eserita, hankak uretara nituela. Kamioi gainean
|
zeukaten
bidoitik gasolinoa betetzen ari ziren langile batzuk, eta ni haiei begira, denbora pasa, etxekoen kezkaz arduratu gabe. Gaur ere martxan ibiliko dira gasolino haiek edo haien modukoak, ibaia zeharkatzeko.
|
|
|
Baina ez zen ohitu Euskal Herriko bizimodura, eta ostera alde egin zuen Errusiara. Hango sentitzen baitzen jada, familia hemen
|
eduki arren
. Gerrak etendako haria josterik ez zuen lortu.
|
|
|
Lehen graduan
|
daukate
oraindik. Castellonen goizean patiora irten eta arratsaldean txaboloan egon behar izaten zuen.
|
|
|
Hemen, ostera, lehen graduan jarraitu arren, goizez eta arratsaldez irteten da patiora. Eskutitzen interbentziorik ez
|
daukala
ere esan diote, eta bitxia egiten zaio, harrigarria, kartazala berak ixtea eskutitza sartu ondoren, gutunontzira bota aurretik.
|
|
|
Zurezko kutxak egiten ere ibilia da, eta gerrikoak eta horrelakoak. Baina horiekin aspertuta, zerbait kuttunagoa egin nahian, itsasontzien kontua
|
dauka
orain. Planoak erakusten dizkigu, itsasontzien izenak, neurriak, prezioak...
|
|
|
Planoak erakusten dizkigu, itsasontzien izenak, neurriak, prezioak... Astirik gabe dabil ezertarako, ezin geldi egon; eta tartetxoren bat
|
daukanean
, paseatzera joan ohi da patiora. Ipurtarinaren irudia ematen du horrela esanda, baina gizon patxadatsua dugu, adinak emandako tenplearekin luzatzen da berriketan hasten denean.
|
|
|
– Asmatuko nuke, zerekin egina
|
baneuka
–erantzun diot– Idazmakina Bonxen utzi nion Joxeri. Hemen ordenadorea sartzeko baimena eskatu dut, baina auskalo noizko izango den hori.
|
|
|
Baina, hara, emakumeek, gerraren ondorioz kartzelan daudenean ere, haurrak izaten dituzte, haurren kargua hartzen dute, heziketaz arduratzen dira. Horra Maitane bera, alboko moduluan
|
daukaguna
...
|
|
|
Eta haietan ere jostailuak!; izebak leihotik ezkutuka jaurtitzen zizkigun jostailu haietako zenbait. Bizi ginen palazioan
|
geneuzkanekin
nahikoa ez izan, nonbait.
|
|
|
Dena den, Oloten bazegoen lau muturreko iturri bat herri erdian, gainean harrizko untxia
|
zeukana
; huraxe nuen nik denbora pasatzeko lekurik gustukoena. Atzamarrez jarioa estutu eta ura hara edo hona bideratuz, ingurukoak zipriztinez bustitzen ibiltzen nintzen.
|
|
|
Hangar hartara sartu, abioira igo eta, metrailadorea hartuta, tu tu tu tu aritzen nintzen jolasean. Ez dakit metrailadore haiek balarik gabe zeuden, edo segurua jarrita ote
|
zeukaten
, edo zer demontre. Tiro egiteko prest egon izan balira, egingo zuten, ziur, eta auskalo nolako kalapita sor nezakeen.
|
|
|
Hantxe ikusi nituen lehenengo aldiz txapel gorriak. Buztanik eta adarrik ba ote
|
zeukaten
ikustea zen nire kezka bakarra. Ordura arte pentsatu izan bainuen frankista haiek adarrak eta buztana zeuzkatela; erabat sinetsita nengoen horrela zela.
|
|
|
Buztanik eta adarrik ba ote zeukaten ikustea zen nire kezka bakarra. Ordura arte pentsatu izan bainuen frankista haiek adarrak eta buztana
|
zeuzkatela
; erabat sinetsita nengoen horrela zela. Gironako plaza hartan Cara al sol kantarazi ziguten, besoa altxatuta.
|
|
|
Historiaren irribarrea dela begitandu zait, patxadaren irribarrea beharbada, kutxa ireki ondoren harribitxia erakusten duenarena. Eta igarri diot, orain erakutsi digun horren moduko harribitxi asko
|
eduki
behar duela kutxan gordeta. Eta otu zait:
|
|
|
–Txaboloan dutxa
|
edukitzea
ondo dator goizeko nagiak astintzeko –gaiez aldatzeko itxura egin du; animoso dago.
|
|
|
Gu ez ginen egoeraren larriaz ohartuko, baina jende helduarentzat begi bistakoa izango zen handik alde egin beharra zegoela. Gure amak hala erabaki bide zuen, eta etxea eta etxeko gauzak
|
zeuzkan
zeuzkanean utzita irten ginen Tolosara. Presaka eta larri, beraz, baina egunen batzuen buruan itzultzeko asmotan.
|
|
|
Gu ez ginen egoeraren larriaz ohartuko, baina jende helduarentzat begi bistakoa izango zen handik alde egin beharra zegoela. Gure amak hala erabaki bide zuen, eta etxea eta etxeko gauzak zeuzkan
|
zeuzkanean
utzita irten ginen Tolosara. Presaka eta larri, beraz, baina egunen batzuen buruan itzultzeko asmotan.
|
|
|
Amona, ama, izeba, izebaren seme txikia eta gu bi anaia –gutako hirugarrena, arreba alegia, gerraostean jaio zen–, beraz, sei lagun abiatu ginen Tolosara autobusean. Gurpil mazizoak
|
zeuzkaten
autobus haiek, inguruetako herrietatik Ordiziako azokara baserritarrak eta eramaten ibiltzen zirenak. Amaren ahizparen etxera gindoazen Tolosara, baina han ere gerra mugimenduak izan, eta egun gutxi egin genituen.
|
|
|
Balkoi lerro handia
|
zeukan
etxeak; handik begiratzen nion ikuskizunari: itsasoan barratik atzerago zegoen itsasontzi bat ikusten nuen bonbak jaurtitzen.
|
|
|
Denbora osoa etxetik asko irten gabe egingo nuen seguru asko. Ez
|
daukat
kalera irten eta jolasean ibili izandako oroitzapenik. Amak, amonak eta izebak euren gonapean atxikiko gintuzten hiru txikiok.
|
|
|
Urteak ziren Gerbaxio ikusten ez nuela; duela hamar hamaika urteko berbera begitandu zait... baina hark ere halaxe ikusiko nau agian. Zenbat kontu ez ote
|
dauka
kontatzeko. Kundek duten gauza on bakarra horixe da, lagun zaharrak berriro ikusteko aukera ematen dutela, eta lagun berriak egitekoa ere bai.
|
|
|
Beste espetxe batzuetara sakabanatuak izan aurreko egonaldi laburra izango genuen elkarrekin, lagunarteaz gozatzeko. Presaka hitz eginez, presaka paseatuz, ekonomatoko arduradunak
|
zeuzkan
kafe guztiak presaka hartuz igaro genuen ostiraletik astelehen gauera artekoa. Motz egiten da hiru lau eguneko tartea, epe laburregia da urteetan egin gabeko berriketaldietarako.
|
|
|
Arakatzeak eta gainerako zerak egin ondoren sarreretako moduluan gaude, hemen, Palenciako Dueñas La Moraleja presondegian. Berria da, bi urte izango dira ireki zutela, eta berri itxura
|
dauka
denean, garbi itxura. Txaboloan dutxa dagoela ohartu naiz sartu eta berehala, nire atzean atea automatikoki itxi dutenean.
|
|
|
Eup! egin dit norbaitek atetik, janari erretilua pasatzeko ateak
|
daukan
leihatilatxotik. Eskutitza idazten ari naizen lekutik antzeman dut Antxon, txapela buruan.
|
|
|
Gerra aurretik aritzen zen lantegian ez zuten aita onartu. Aitonak, orduan, bere tailertxoa eman zion, josteko makinak konpontzeko eta saltzeko
|
zeukana
. Sasoi hartan miseria handia zegoen bazterretan, eta jendeak saldu egiten zuen etxeko josteko makina piezaren bat izorratutakoan.
|
|
|
Neu ere aritua naiz josteko makinak pintatzen. Pako Galarza zen txatarreriaren ugazaba, eta aitari deitzen zion halako makinaren bat
|
zeukanean
.
|
|
|
Gerraostean errazionamendua zegoen gauza guztietarako, badakizu. Bakoitzak bere zedula
|
zeukan
, bere txartela edo agiria, beharrezko gaiak erosteko eskubidea ematen zuena. Nik hamahiru urte nituela ez neukan tabakoaren errazionamendu eskubiderik, jakina.
|
|
|
Bakoitzak bere zedula zeukan, bere txartela edo agiria, beharrezko gaiak erosteko eskubidea ematen zuena. Nik hamahiru urte nituela ez
|
neukan
tabakoaren errazionamendu eskubiderik, jakina. Hemezortzi behar nituen horretarako.
|
|
|
" Anaia nagusiarena", lotsagabe eta lasai asko erantzun. Hark bazekien ondo nik ez
|
neukala
anaia nagusirik, neu nintzela anai arrebetan zaharrena; ondo ezagutzen baitzuen gure familia. Baina" hara, hara; zoaz!" esan zidan, hemezortzi urtekoari zegokion tabakoa emanda.
|
|
|
Leku horretan lanean hastean, ordea, medikuarengana bidali ninduten, Don Emiliano Eizagirrerengana. Aztertu ninduen, eta tuberkulosia
|
neukala
esan zidan. Garai hartan heriotza zigorra zen tuberkulosia edukitzea; gaixotasun oso larria zen, sendaezina ia, ez baitzegoen sendagairik.
|
|
|
Aztertu ninduen, eta tuberkulosia neukala esan zidan. Garai hartan heriotza zigorra zen tuberkulosia
|
edukitzea
; gaixotasun oso larria zen, sendaezina ia, ez baitzegoen sendagairik. Eta hala ere, tuberkulosi eta guzti, onartu egin ninduten tailerrean.
|
|
|
Hilabete batzuen buruan sukar handiz oheratu beharra izan nuen arte. Lanean aritu nintzen denboran jarraitu izan nion sendagilearengana joateari, hark aztertzen ninduen, baina ezer askorik ezin zuen egin, zer
|
neukan
jakinda. Ondo jatea eta atseden osoa hartzea ziren orduan tuberkulosiaren kontrako erremedioak.
|
|
|
Osabaren etxera egiten zizkidan bisitetan konturatuko zen sendagilea, han ez nindutela oso gogoko, ez nindutela trapu zahar bat baino gehiago zaintzen. Inork inguruan nahi ez duen krakadunaren moduan
|
nindukaten
traste zaharrak gordetzen zituzten gela itsu batean, beste traste zahar bat gehiago, etxean edukitzeko baino jaurtitzeko hobea nintzena. Horretaz guztiaz ondo ohartu bide zen Don Emiliano sendagilea, eta Andazarrateko sanatoriora joan nahi al nuen galdetu zidan isilka.
|
|
|
Osabaren etxera egiten zizkidan bisitetan konturatuko zen sendagilea, han ez nindutela oso gogoko, ez nindutela trapu zahar bat baino gehiago zaintzen. Inork inguruan nahi ez duen krakadunaren moduan nindukaten traste zaharrak gordetzen zituzten gela itsu batean, beste traste zahar bat gehiago, etxean
|
edukitzeko
baino jaurtitzeko hobea nintzena. Horretaz guztiaz ondo ohartu bide zen Don Emiliano sendagilea, eta Andazarrateko sanatoriora joan nahi al nuen galdetu zidan isilka.
|
|
|
Gogoan dut intsulina ematen zietela apetiturik ez
|
zeukaten
gaixoei. Nik ez nuen halako arazorik.
|
|
|
Bazen Asteasuko baserritar bat, Korta zeritzana, Andazarrateko lorategia eta inguruak atontzera joaten zena. Guk
|
bageneukan
hara nonbaitetik agertutako ardi zakur bat. Nonbaiten galdu egingo zen eta haraxe agertu.
|