|
2023
|
|
|
Hortik
|
bi
alderdi garrantzitsu atera ditzakegu. Alde batetik, hezitzaileak bertakoak izatea, horrek erreferentzialtasuna sustatuko du.
|
|
|
— Esaerak: atsotitzak, esaldia osatzea, hitzak eta definizioak lotzea, hitz gakoak hartuta denon artean ipuina sortzea,
|
bi
irudiren arteko erlazioa azaltzea, edota Teleberria antzeztea.
|
|
|
|
Bi
urteko ibilbidea dauka programak eta 2023an jarraipena izanen du.
|
|
|
Taldeetan haurren kopurua toperaino eramatea erabaki dugulako. Iaz lau eta bost lagunekin taldea aurrera ateratzen genuen, baina balorazioetan ondorioztatu genuen batek edo
|
bik
huts egiten bazuten, dinamika mantentzea oso zaila zela. Aurten, aipatutako arrazoi horregatik, talde gehienak sei haurrekoak izan zitezen ahalegindu gara.
|
|
|
Generoari dagokionez, ez dago diferentzia handirik, baina nesken taldea handixeagoa da mutilena baino. Iazko kopuruekin alderatuta diferentzia
|
bi
puntutan murriztu da.
|
|
|
" Batzuetan" erantzunean portzentajea 19 puntutan igotzen da Kilikan parte hartu ondoren. " Ia beti" eta" beti" erantzunak gehituta, antzeko emaitza jasotzen dugu,
|
bi
puntutan igo, alegia.
|
|
|
Kilika egitasmoa sortu zenetik 1.063 izen emate jaso ditugu; horietako gutxi batzuk ez dute izen ematea gauzatu. Gure kalkuluen arabera, horietatik 129 haurrek
|
bi
aldiz errepikatu dute; 53 haurrek hiru aldiz errepikatu dute, 22 haurrek 4 aldiz errepikatu dute, eta 11 haurrek bost aldiz baino gehiago. Guztiak gehituta, 582 dira.
|
|
|
Beraz, Kilikarekiko atxikipena handia dela esan genezake, haur askok txanda bat baino gehiagotan hartu baitute parte. Badira
|
bi
haur zortzi txandatan izena eman dutenak!
|
|
|
|
Bi
urte hauetan aritu ondoren, Euskaraz Kilika aisialdi digitalerako proposamen interesgarria dela deritzogu.
|
|
|
Bigarren arrazoia, gure ustez, sinpletasunean datza: begiraleak
|
bi
edo hiru jolas erraz proposatzen ditu, dibertigarriak eta sinpleak. Ez da beste munduko materialik behar, soilik haurren gogoa ta begiraleen prestutasuna.
|
|
|
86 etorkizuneko euskal irakasleria osatuko dutenen lagin txiki bat ezagutzeko parada dut. Haiek egingo duten transmisio lanaren garrantziaz jabetuta, eta esku artean edukiko duten arduraren handiaren jakitun, ezinbestean begiratu beharreko eremua dela iruditzen zait," begiratu" aditzaren
|
bi
adieratan: so egin eta zaindu.
|
|
|
Eta hori nahikoa ez dela, Herri honetako periferia osatzen duten lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara modu natural (ago) batean bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek gure gaineko agintea duten
|
bi
administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko bi errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko bi estilo diferente horietan zer den euskal ikasle izatea, edo bederen, zer euskara ikasle.
|
|
|
Eta hori nahikoa ez dela, Herri honetako periferia osatzen duten lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara modu natural (ago) batean bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek gure gaineko agintea duten bi administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko
|
bi
errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko bi estilo diferente horietan zer den euskal ikasle izatea, edo bederen, zer euskara ikasle.
|
|
|
Eta hori nahikoa ez dela, Herri honetako periferia osatzen duten lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara modu natural (ago) batean bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek gure gaineko agintea duten bi administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko bi errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko
|
bi
estilo diferente horietan zer den euskal ikasle izatea, edo bederen, zer euskara ikasle.
|
|
|
Ez denek, noski, baina askok eta askok, bai. Eta euskaraz egiten dizutenen artean asko dira, asko, esaldia euskaraz hasi bai, baina
|
bi
hitzen buruan erdarara lerratu eta hala bukatzen dutenak. Lehen –eta orain ere bai batzuek– ahalegintxoa egiten zuten.
|
|
|
Hitzen erritmoa eta musikaltasuna, magia eta misterioa, elipsiak eta aliterazioak, mitoa eta egunerokotasuna, gorputzaren mugimendua —psikomotrizitatea— eta keinuak... Haurrak entzuten eta ikusten duena jasotzen eta imitatzen du, horiek dira
|
bi
aktibitate nagusiak. Bizitza osoan garrantzi osoa izan dezakeen corpus sentimentala, linguistikoa, keinuena eta musikala jasotzen (almazenatzen) eta imitatzen (bizitzen) ari da umea.
|
|
|
Pieza musikalak, Manuel Lekuonak poesia dekoratiboak deitu zituenak, dira diodanaren adibiderik gorenenak: hizkuntzarekin batera kultura transmititzen da,
|
biak
batera dira. Kanta eta jolas tradizionalen biltzaile askoren helburua etnologikoa zen askotan, eta sehaskari eragiten zioten emakumeen (amonen eta amen) artea jaso zuten, itxura batean ezer askorik esaten ez omen duten hotsak, ume jolas xaloak, etxeko sehaskaren erritmo musikala.
|
|
|
Hitzekin, letrekin jolastu, puzzle baten ahozko piezak belarriz elkartu jolas giroan... Ahoz lantzen dena idatziz ikasiko denaren atari da, bata bestearekin dira, eta ez elkarrekin zerikusirik ez duten
|
bi
mundu.
|
|
|
Ahozkoa eta idatzia
|
bi
giltza diferente dira hizkuntzaren paradisura iristeko: hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua jartzen digute aurrean, alditan modu gozoan, alditan saminez.
|
|
|
hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua jartzen digute aurrean, alditan modu gozoan, alditan saminez.
|
Bi
mekanismoak desberdinak izan arren, osagarriak dira biak, hizkuntzari askoz ere etekin gehiago ateratzen zaio biak menderatzen ikasitakoan.
|
|
|
hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua jartzen digute aurrean, alditan modu gozoan, alditan saminez. Bi mekanismoak desberdinak izan arren, osagarriak dira
|
biak
, hizkuntzari askoz ere etekin gehiago ateratzen zaio biak menderatzen ikasitakoan.
|
|
|
hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua jartzen digute aurrean, alditan modu gozoan, alditan saminez. Bi mekanismoak desberdinak izan arren, osagarriak dira biak, hizkuntzari askoz ere etekin gehiago ateratzen zaio
|
biak
menderatzen ikasitakoan.
|
|
|
Hartan, hamalau bat urteko gazte talde bat sartu da
|
bi
irakasle gidari dituztela. Hogeita hamar bat neska mutil dira guztira.
|
|
|
121). Lagunen arteko erabilerari dagokionez, zehazki, erabileran eragiten duten faktoreen korrelazioa(
|
bi
faktoreen arteko harremanaren norabidea eta sendotasuna) honakoa zen 1991n:
|
|
|
Inkesta Soziolinguistikoaren datuak erabiliz egindako korrelazioen analisiaren arabera, erraztasuna eta harreman sarea dira euskararen erabileran gehien eragiten duten faktoreak.
|
Bi
faktore horiek ez dute euskararen erabilera erabat bermatzen. Beste aldagai batzuek ere eragiten dute euskararen erabileran (jarrerak eta interesak, esaterako).
|
|
|
|
Bi
solaskide badituzu eta biek gaitasun berdintsua badute, gaitasun maila zehatz batetik aurrera —normalean maila nahiko handia— biek edozein hizkuntzatan hitz egingo dute, baita bertakoan, hemengo kasuan adibidez, euskaraz.
|
|
|
Bi solaskide badituzu eta
|
biek
gaitasun berdintsua badute, gaitasun maila zehatz batetik aurrera —normalean maila nahiko handia— biek edozein hizkuntzatan hitz egingo dute, baita bertakoan, hemengo kasuan adibidez, euskaraz.
|
|
|
Bi solaskide badituzu eta biek gaitasun berdintsua badute, gaitasun maila zehatz batetik aurrera —normalean maila nahiko handia—
|
biek
edozein hizkuntzatan hitz egingo dute, baita bertakoan, hemengo kasuan adibidez, euskaraz.
|
|
|
Pentsatu eta egiten dugunaren artean kongruentzia bilatzen da.
|
Bien arteko
oreka ez dagoenean oreka berreskuratuko da jarrerak aldatuz: " jendeak bere burua zuritzeko behar duena sinesten du".
|
|
|
Gazteei askotan errepikatzen zaien bezala, euskaldunen arteko gizarte araua da euskaldun izateko euskara erabili behar dela. Euskararekiko atxikimendua izan arren, gutxi erabiltzen duen hiztunak (gaitasun nahikorik ez duelako edo erabiltzeko sarerik aurkitzen ez duelako)
|
bi
erantzun mota dauzka aukeran sortutako tentsioa baretzeko: jokabidea aldatzea (gehiago erabiltzea) edo kontrako argudioak barneratzea (ez erabiltzearen jokabidearen zuriketa, hizkuntzarekiko desafekzioa...).
|
|
|
Beraz, euskaraz komunikatzeko baliabide nahikorik ez duen hiztunak
|
bi
bide hauetako bat aukeratu behar du: euskarari eutsi, komunikazioa (eta, ez ahaztu, gizarte harremanak) kaltetzeko arriskua onartuta, edo komunikazioaren eraginkortasunari lehentasuna eman, ongi menperatzen duen hizkuntza erabiliz eta euskara bazterrean utziz.
|
|
|
Prozeduren eta jarreren artxibategian jasotakoari Snow eta Ucceli8 ikertzaileek egiten duten hausnarketa erantsi behar zaio; izan ere,
|
bi
ikertzaile horien aburuz, hizkera akademikoaren berezko ezaugarriei hizkera horrekin egin beharreko komunikazio ekintzen konplexutasuna gehitu behar zaie. Ikertzaile horiek hizkera akademikoa erabili beharreko testuinguruaren aldagaiei egiten diete erreferentzia, hau da:
|
|
|
Azken puntu horri heldu diote Galarragak eta Alonsok ikasgelako elkarreragina hizpide duen artikuluan11
|
Bi
ikertzaileon esanetan, elkarrekin pentsatzen ohitu behar dira ikasleak, eta, bide horretatik, eskolaren funtsezko egitekoa da, ikasleei elkarrekin arrazoitzeko aukerak ematea; arrazoinamendu kolektibora iristeko aukerak eman behar zaizkie. Horretarako, ikasgelan ohikoak diren elkarreraginezko egoeretan hizketa esploratzailea sustatu beharra aipatu dute.
|
|
|
Horretarako, ikasgelan ohikoak diren elkarreraginezko egoeretan hizketa esploratzailea sustatu beharra aipatu dute. Hizketa molde hori lortzeko, baina, elkarrekintza bera diseinatu beharra aldarrikatu dute
|
biek
ala biek. Gurean berebiziko garrantzia duen alderdia da elkarreraginarena, une horiek baliatu behar baititugu ikasleak euskaraz ezagutzak eraikitzen eta partekatzen trebatzeko.
|
|
|
Cummins en (2002) bereizketa aintzat hartuta ahozko komunikazio gaitasuna aletzen saiatzen baldin bagara, hizkuntzaren gaitasuna
|
bi
trebetasun nagusitan banatuta dago: batetik, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (elkarreraginerako gaitasunak) (PAOKT) daude, eta, bestetik, hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK).
|
|
|
batetik, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (elkarreraginerako gaitasunak) (PAOKT) daude, eta, bestetik, hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK). Eskolak horietako zein landu lukeen gure kasuan erabaki edo gogoratu genuke, betiere jakinda
|
bi
gaitasun horiek elkargurutzatzen diren bi continuum gisa ulertu behar direla (Cummins, 1981a) 2 Elkarreraginerako gaitasunak (PAOKT) eskolan lantzeak, euskararen kasuan, ikasleen hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboari mesede eginen liokeela pentsa daitekeenez, eta kontuan hartuta pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak gehienbat ahozkoan gertatzen direla, ahozkoa lantzea eskolaren...
|
|
|
batetik, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (elkarreraginerako gaitasunak) (PAOKT) daude, eta, bestetik, hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK). Eskolak horietako zein landu lukeen gure kasuan erabaki edo gogoratu genuke, betiere jakinda bi gaitasun horiek elkargurutzatzen diren
|
bi
continuum gisa ulertu behar direla (Cummins, 1981a) 2 Elkarreraginerako gaitasunak (PAOKT) eskolan lantzeak, euskararen kasuan, ikasleen hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboari mesede eginen liokeela pentsa daitekeenez, eta kontuan hartuta pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak gehienbat ahozkoan gertatzen direla, ahozkoa lantzea eskolaren eginkizun saihetsezina dela ondoriozta da...
|
|
|
Garziak (2008) antzeko egoera irudikatzen du,
|
bi
hizkuntz gaitasun desberdinduta: hiztunarena eta hizlariarena.
|
|
|
Hiztunari jarioa dariola dio; hizlariari, aldiz, diskurtsoa.
|
Bi
gaitasun horien arteko lotura ere aipatzen du, esanez, hiztun ona prestatzen bada hizlari ona izateko erraztasun handiagoa izanen duela. Hiztun maila bereko bi ikasle izanik, ordea, hobeki moldatuko da jendaurrean diskurtsogintzan ongi trebatua dagoena.
|
|
|
Bi gaitasun horien arteko lotura ere aipatzen du, esanez, hiztun ona prestatzen bada hizlari ona izateko erraztasun handiagoa izanen duela. Hiztun maila bereko
|
bi
ikasle izanik, ordea, hobeki moldatuko da jendaurrean diskurtsogintzan ongi trebatua dagoena.
|
|
|
Lehenik, hizkuntza gaitasunaren atalasea dago eta maila horren azpitik ia ez dago elkarren arteko komunikaziorik bigarren hizkuntzan. Atalase horren gainetik hizkuntzaren erabilera (gaelikoa kasu honetan) ez da, besterik gabe gaitasunaren araberakoa,
|
bi
solaskideen gaitasun mailen arteko aldearen araberakoa baizik: gainontzeko baldintzak berdinak izanik, zenbat eta antzerakoagoa izan gaitasun maila, orduan eta aukera handiagoa egongo da bigarren hizkuntza erabiltzeko.
|
|
|
Maila bakoitzeko SD bat diseinatu eta gelaratuko da. Horrek eskatzen du ikasle guztiak
|
bitan
grabatzea, SDaren hasieran (aurreko testua) eta bukaeran (ondoko testua), hau da, ikasle bakoitzak ikasturte batean aurreko testu bat eta ondoko testu bat izatea. Hala ere, beste aukera batzuk ere balia daitezke, esaterako, irakasle batek erabaki dezake bi SD gelaratzea ikasturtean eta ikasleen erdiak lehenengoan grabatzea eta beste erdiak bigarrenean.
|
|
|
Horrek eskatzen du ikasle guztiak bitan grabatzea, SDaren hasieran (aurreko testua) eta bukaeran (ondoko testua), hau da, ikasle bakoitzak ikasturte batean aurreko testu bat eta ondoko testu bat izatea. Hala ere, beste aukera batzuk ere balia daitezke, esaterako, irakasle batek erabaki dezake
|
bi
SD gelaratzea ikasturtean eta ikasleen erdiak lehenengoan grabatzea eta beste erdiak bigarrenean.
|
|
|
Beste baliabide batzuk ere erabili daitezke. Adibidez, talde lanetan elkarrekin ari direnean, esandakoaren transkribatzaile izatea (ahozko corpusa osatzen joateko eta ahozkoaren eta idatziaren arteko aldeak ikusten joateko); gelan edozein bideo ikusi eta entzun behar baldin bada, ahozko
|
bi
baliabideren inguruko galderatxoak egitea beti, esaterako," zer esan duenean igo du bolumena hizlariak?"," nola ahoskatu ditu halako eta halako hitz?"; poesia errezitalak, eta beste.
|
|
|
EGOERA/ HELBURU KOMUNIKATIBOA:
|
Bi
ikaslek ikaskideei ezaguna zaien ipuin bat kontatzea. TESTU GENEROA:
|
|
|
Hortaz, ikasketa prozesu
|
biak
harremanetan daude, eta, bata bestearen osagarria izanik, biak behar beharrezkoak dira hiztunek hizkuntz garapen osoa lor dezaten.
|
|
|
Hortaz, ikasketa prozesu biak harremanetan daude, eta, bata bestearen osagarria izanik,
|
biak
behar beharrezkoak dira hiztunek hizkuntz garapen osoa lor dezaten.
|
|
|
Horretarako, ikasgelan ohikoak diren elkarreraginezko egoeretan hizketa esploratzailea sustatu beharra aipatu dute. Hizketa molde hori lortzeko, baina, elkarrekintza bera diseinatu beharra aldarrikatu dute biek ala
|
biek
. Gurean berebiziko garrantzia duen alderdia da elkarreraginarena, une horiek baliatu behar baititugu ikasleak euskaraz ezagutzak eraikitzen eta partekatzen trebatzeko.
|