|
2017
|
|
|
Informazio-behar hau (edo beste era batean esanda, ezagutza-hutsunea) 2 galdera motatan sailka dezakegu: «Orokorrak» (ingelesez «Background» bezala izendatuak), arazo kliniko bati buruzko (gaixotasuna, tratamendua?) ezagutza orokorra
|
behar dugunean
sortutako galderak, edo «Espezifikoak» (ingelesez «Foreground»), paziente baten egoerari buruzko ezagutza zehatza behar dugunean sortutakoak.Galdera orokorrek bi atal dituzte: galdetzaileari dagokiona (nor, zer, nola, noiz, non, zergatik) eta arazo klinikoari dagokiona (gaixotasuna, tratamendua, etab.), galdera hauei testuliburu bat kontsultatuz erantzun dakieke (adibidez, espezialitateko esk... Galdera espezifikoak, berriz, praktika klinikoan sortzen dira, eta hauentzako erantzunek paziente jakin bati buruzko erabakiak hartzen laguntzen dute (2).
|
|
|
Informazio-behar hau (edo beste era batean esanda, ezagutza-hutsunea) 2 galdera motatan sailka dezakegu: «Orokorrak» (ingelesez «Background» bezala izendatuak), arazo kliniko bati buruzko (gaixotasuna, tratamendua?) ezagutza orokorra behar dugunean sortutako galderak, edo «Espezifikoak» (ingelesez «Foreground»), paziente baten egoerari buruzko ezagutza zehatza
|
behar dugunean
sortutakoak.Galdera orokorrek bi atal dituzte: galdetzaileari dagokiona (nor, zer, nola, noiz, non, zergatik) eta arazo klinikoari dagokiona (gaixotasuna, tratamendua, etab.), galdera hauei testuliburu bat kontsultatuz erantzun dakieke (adibidez, espezialitateko eskuliburu bat). Galdera espezifikoak, berriz, praktika klinikoan sortzen dira, eta hauentzako erantzunek paziente jakin bati buruzko erabakiak hartzen laguntzen dute (2).
|
|
|
Galdera espezifikoei dagokienez, 90eko hamarkadan, galdera klinikoa ongi egitearen garrantziaz hitz egiten hasi zen (2) eta gaur egun PICO txantiloi deritzona definitu zen, zeinak honako esanahi hau duen: «P» («Patient» edo «Population») paziente baten ezaugarriak (gaixotasuna, adina?); «I» («Intervention») begiratu nahi dugun tratamendua, diagnostikoa eta abar; «C» («Comparison») beste tratamendu, diagnostiko eta abarrekin konparatu nahi badugu, eta, azkenik, «O» («Outcomes») aztertu
|
behar diren
emaitzak (morbimortalitatea, heriotza-tasa, bizi-kalitatea?). Webgune honetan zehaztasunez ikus liteke PICO txantiloia nola erabili: <http://researchguides.ebling.library.wisc.edu/ EBM/ ask>.
|
|
|
PICO txantiloia erabiltzen dugunean galdera zehatz bat egiteko, galdera sailkatu egin
|
behar dugu
: tratamendu bati buruzkoa da?
|
|
|
dagokion estudio mota bilatu
|
behar dugu
(adibidez, tratamendu bati buruzko galdera bada, bilatu behar dugun ikerketa saiakuntza kliniko kontrolatuen errebisio sistematikoa izango da). Pubmed datu-baseak metodologiaren araberako iragazketak eskaintzen ditu («ClinicalQueries» deitutakoak) eta horiek bilaketaren emaitzak ikerketa mota batera murrizten dituzte:
|
|
|
dagokion estudio mota bilatu behar dugu (adibidez, tratamendu bati buruzko galdera bada, bilatu
|
behar dugun
ikerketa saiakuntza kliniko kontrolatuen errebisio sistematikoa izango da). Pubmed datu-baseak metodologiaren araberako iragazketak eskaintzen ditu («ClinicalQueries» deitutakoak) eta horiek bilaketaren emaitzak ikerketa mota batera murrizten dituzte:
|
|
|
Galdera egin eta bilaketa-estrategia burutu ondoren, erabaki egin
|
behar dugu
non bilatu edo nondik hasi bilatzen. 2001 urtean, Haynes-ek informazio-baliabideak antolatu zituen «4S» deituriko ereduaren barruan (urte batzuenburuan«5S» eredua argitaratu zuen eta 2009 urtean, berriz, «6S»).
|
|
|
Gaur egun osasun-arloko profesionalak informazio bolumen handiari aurre egin
|
behar dio
, eta horrek zailtzen dio informazio baliagarria aurkitzea (adibidez, Pubmed-ek, osasun-arloko datu-base nagusiak, 26 milioi erreferentzia ditu eta bakarrik 2015 urtean 806.000 erreferentzia gehitu ziren). Hori dela-eta, osasun-arloko profesionalak baliabideak izan behar ditu bere interesaren arloan argitaratzen diren ikerketa berrietan eguneratuta egoteko.Hori dena lor dezake bere arloko argitalpenen jakinarazpenen bidez (adibidez, aldizkarien aurkibideen jakinarazpenak), web eta blogetan argitaratzen dena jasotzeko RSS gehigarrien bidez (adibidez, Netvibes), erakunde edo profesionalen Twittermezuei jarraituz edo informazioa partekatzeko gizarte-markatzaileak erabiliz (adibidez, Citeulike) (1).?
|
|
|
Gaur egun osasun-arloko profesionalak informazio bolumen handiari aurre egin behar dio, eta horrek zailtzen dio informazio baliagarria aurkitzea (adibidez, Pubmed-ek, osasun-arloko datu-base nagusiak, 26 milioi erreferentzia ditu eta bakarrik 2015 urtean 806.000 erreferentzia gehitu ziren). Hori dela-eta, osasun-arloko profesionalak baliabideak izan
|
behar ditu
bere interesaren arloan argitaratzen diren ikerketa berrietan eguneratuta egoteko.Hori dena lor dezake bere arloko argitalpenen jakinarazpenen bidez (adibidez, aldizkarien aurkibideen jakinarazpenak), web eta blogetan argitaratzen dena jasotzeko RSS gehigarrien bidez (adibidez, Netvibes), erakunde edo profesionalen Twittermezuei jarraituz edo informazioa partekatzeko gizarte-markatzaileak erabil... –
|
|
|
Horretaz gain, sarritan bilaketa bibliografiko bat egin
|
behar da
. Bilaketa bibliografiko bat egiteko arrazoiak era askotakoak izan daitezke: ia ezagutzen ez dugun gai bati buruzko informazioa nahi dugulako, praktika klinikoan sortutako zalantza bati erantzuna eman behar diogulako, ikertzen ari garen gai baten inguruan azterketarik dagoen jakin nahi dugulako, eta abar.
|
|
|
Horretaz gain, sarritan bilaketa bibliografiko bat egin behar da. Bilaketa bibliografiko bat egiteko arrazoiak era askotakoak izan daitezke: ia ezagutzen ez dugun gai bati buruzko informazioa nahi dugulako, praktika klinikoan sortutako zalantza bati erantzuna eman
|
behar diogulako
, ikertzen ari garen gai baten inguruan azterketarik dagoen jakin nahi dugulako, eta abar. Informazio-behar hau (edo beste era batean esanda, ezagutza-hutsunea) 2 galdera motatan sailka dezakegu:
|
|
|
Bilaketa bibliografiko bat egiteko arrazoiak era askotakoak izan daitezke: ia ezagutzen ez dugun gai bati buruzko informazioa nahi dugulako, praktika klinikoan sortutako zalantza bati erantzuna eman behar diogulako, ikertzen ari garen gai baten inguruan azterketarik dagoen jakin nahi dugulako, eta abar. Informazio-
|
behar hau
(edo beste era batean esanda, ezagutza-hutsunea) 2 galdera motatan sailka dezakegu: «Orokorrak» (ingelesez «Background» bezala izendatuak), arazo kliniko bati buruzko (gaixotasuna, tratamendua?) ezagutza orokorra behar dugunean sortutako galderak, edo «Espezifikoak» (ingelesez «Foreground»), paziente baten egoerari buruzko ezagutza zehatza behar dugunean sortutakoak.Galdera orokorrek bi atal dituzte: galdetzaileari dagokiona (nor, zer, nola, noiz, non, zergatik) eta arazo klinikoari dagokiona (gaixotasuna, tratamendua, etab.), galdera hauei testuliburu bat kontsultatuz erantzun dakieke (adibidez, espezialitateko eskuliburu bat).
|
|
|
Hondakin horiek azalaren narritadura, ultzera berdeak eta tronboflebitisa eragingo dituzte krokodilo xiringatzen den eremuan. Desomorfina klandestinoki sintetizatzen da kodeinatik abiatuz, merkeak eta lortzeko errazak diren produktuak erabiliz eta laborategiko tresneria arrunta
|
behar duten
erreakzio kimiko errazez baliatuz. Desomorfina mu-hartzaile opioideen agonista ahaltsua da.
|
|
|
Gizonekin alderatuta MIA jasaten duten emakumek aukera gutxiago dute tratamendu egokia
|
behar den
denboran jasotzeko.
|
|
|
Ikerketa askok erakutsi dute ezen MIA jasaten duten emakumeek aukera gutxiago dutela kardiologiako giden arabera artatuak izateko, kateterismo bat egiteko eta
|
behar den
denboran arteria zabaltzeko (8). Emakumezkoek iskemia-denbora luzeagoak izaten dituzte (17), batetik sintomak hasi eta LHMrako tarte luzeagoa izaten dutelako, eta, bestetik, LHMtik tratamendua jaso arteko epea ere luzeagoa delako.
|
|
|
atzerapen luzeenak (17). Sarea eraginkorra izango bada, bere helburuetako batek izan
|
behar du
tarte hori murriztea (19). EAEko sarean ikusi da ez dela aldaketarik egon aztertutako bi epeen artean.
|
|
|
Emakumeen hilgarritasun-tasa% 10etik% 6,4ra jaitsi zen, ez, ordea gizonezkoena(% 2,2 vs 2,2). Gizonekin alderatuta MIA jasaten duten emakumek aukera gutxiago dute tratamendu egokia
|
behar den
denboran jasotzeko. BIHOTZEZ sarearen eraginez tratamenduraino doazen denbora-tarteak eta heriotza-tasa nabarmen murriztu dira emakumeen artean.
|
|
|
Ikusi da erlazio zuzena dagoela sareen heldutasunaren, artatzen diren MIA kopuruaren eta horiek sortutako heriotza-tasaren artean (2). Sareak egokia izateko lehentasunezko azalean zeharreko interbentzio koronarioa (LAIK) sustatu
|
behar du
, betiere sintomak hasi eta lehen 120 minututan egiten bada; bestela, itxitako arteria fibrinolisi bidez zabaltzea gomendatzen du Europako Kardiologia Elkarteak, horretarako tartea 30 minutukoa delarik.? –
|
|
|
Bestalde, gaixoak dakarren atzerapenari sistemari dagokiona gehitu
|
behar zaio
, hau da, lehen arreta medikotik arteria zabaldu arte doan denbora. Europako Kardiologia Elkarteak, LAIKa sintomak hasi eta lehen 120 minutuetan egin badaiteke, LAIKa hobesten du fibrinolisiaren gainetik, denbora-epea gaixoa osasun-sistemarekin harremanetan jartzen den kokagunearen araberakoa den arren.
|
|
|
Europako Kardiologia Elkarteak, LAIKa sintomak hasi eta lehen 120 minutuetan egin badaiteke, LAIKa hobesten du fibrinolisiaren gainetik, denbora-epea gaixoa osasun-sistemarekin harremanetan jartzen den kokagunearen araberakoa den arren. Fibrinolisia lehen 30 minutuen barnean egin
|
behar da
(1).
|
|
|
Lortutako datuen arabera, gure lurraldeko listeriosi kasuen igoeraren ondorioz prebentzio-neurriak areagotu
|
behar direla
atzeman dugu. Behaketa honen ostean, infekzio-bide nagusia elikagai kutsatuen bidezkoa dela ohartu gara.
|
|
|
Hori horrela izanda, gizarte-talde ahulenetan prebentzio neurriak areagotu
|
behar dira
eta segi beharreko jarraibideak helarazi behar zaizkie talde horiei.
|
|
|
Hori horrela izanda, gizarte-talde ahulenetan prebentzio neurriak areagotu behar dira eta segi beharreko jarraibideak helarazi
|
behar zaizkie
talde horiei.
|
|
|
Ondorioa, hau izan da: foku ezezaguneko sukarra duen haurdunean hemokultiboak egin
|
behar direla
listeriosi kasu posible bat deskartatzeko eta haien emaitzaren zain antibiotikoa ezarri.
|
|
|
Diagnostiko goiztiar eta tratamendu egokirako tresna azkarrena anamnesi egokia da. Anamnesia arrisku-faktore eta susmo klinikoan oinarritu
|
behar da
.
|
|
|
Listeriosia prebenitzeko jarraitu
|
behar diren
gomendioak haurdunaldiaren lehenengo hiruhilekoan ematen dira. Gaur egun, ahoz azaltzen dira eta informazio hori era egokian zabaltzeko, ondorengo azalpen-orria banatzea proposatzen dugu.
|
|
|
Gordinik jan
|
behar diren
barazki eta frutak ondo garbitu.
|
|
|
Lan honen helburua zera da: Gipuzkoan haurdunen artean agertutako listeriosi kasuen ezaugarri epidemiologikoak zehaztea eta jarraibide terapeutikoak zeintzuk izan
|
behar diren
adieraztea. Aldi berean, gure zerbitzuan arrisku-taldeak daudela kontuan izanik, haurdunak eta fetuak zein jaioberriak, diagnostiko goiztiar bat egiteko protokolo bat eraiki da.
|
|
|
2012ko kasuek banaketa topografiko zehatz bat izan zuten eta 2014ko kasuak, ordea, elikagai konkretu bati loturikoak izan dira. Lortutako datuen arabera, eta behaketa horren ostean infekzio-bide nagusia elikagai kutsatuen bidezkoa dela ohartuta, prebentzio-neurriak areagotu
|
behar direla
atzeman dugu, eta, horretarako, elikagaien inguruko heziketa egokia eta lehen mailako prebentzio-neurriak azaltzen ditugu.
|
|
|
Lortutako datuen azterketa eta behaketa egin ostean, foku ezezaguneko sukarra duen haurdunaren kasuan bahetze-prozesuren bat egin
|
behar
ote den otu zaigu. Ondorioa, hau izan da:
|
|
|
Lortutako datuen arabera, eta behaketa honen ostean infekzio-bide nagusia elikagai kutsatuen bidezkoa dela ohartuz, prebentzio-neurriak areagotu
|
behar direla
atzeman dugu eta horretarako elikagaien inguruko heziketa egokia eta lehen mailako prebentzio-neurriak azaltzen ditugu.
|
|
|
Sintoma-adierazpenen ezberdintasun hauek azaltzeko, Del Castillok (7) eta haren ideiei jarraituz beste ikertzaile batzuek diotenez, sintoma psikotikoek eragin emozional handia daukaten heinean ama-hizkuntzan edukiko lukete presentzia handiagoa, ama-hizkuntzak ere kutsu emozional sakonagoa daukalako. Gainera, bigarren hizkuntzaren erabilerak, funtzio betearazleen parte-hartze handiagoa
|
behar duenez
, errealitateari lotuago egotea eta mintzaira koherenteagoa edukitzea erraztu lezake. Deskribatu diren ezberdintasun hauek, gainera, ez dirudi kultura-ezberdintasunak azal ditzakeenik, argitaratu diren kasu gehienetan klinikoek bai kultura eta bai elebitasuna partekatzen zituztelako.
|
|
|
Zentzuzkoa dirudi, orduan, sintoma psikiatrikoek adierazpen ezberdina izatea hizkuntza ezberdinetan, modu konplexuan bada ere, egitura ezberdinen aktibazioa eta inhibizioa eragiten baitute. Gainera, ama-hizkuntzan prozesu automatikoak, hau da, batez ere prozedura-oroimena, erabiltzen den bitartean, bigarren hizkuntzaren erabilerak esfortzudun kontrola eta memoria deklaratiboaren erabilera
|
behar dituela
azaltzen du ikertzaile horrek; lehen ere aipatu bezala, funtzio betearazleen parte-hartze handiagoa, hizkuntza-igorpenean arreta gehiago ipintzea ekarriko lukeena.
|
|
|
Ildo berean, pentsa liteke gaixoak ama-hizkuntza hobeto menperatzen duen heinean, bere hizkuntzan luze eta sakonago hitz egiteko joera edukiko duela, azpitik garuneko zirkuituekin lotutako arrazoiak egon edo ez egon. Gainera, kontuan eduki
|
behar dugu
psikosiaren oinarria pentsamenduaren nahasmendua dela, eta pentsamendu nahasi hori mintzairaren bidez adieraziko dela. Hori horrela izanda, azterketa bigarren hizkuntzan egitean mintzairaren defizitak hautematen direnean, hizkuntzaren ezaguera okerrari leporatzeko arriskua egon daiteke, pentsamenduaren nahasmendu moduan interpretatu ordez.
|
|
|
Hego Euskal Herria eremu elebiduna izanda ere, osasun-sistemetan gaztelania da komunikazio-hizkuntza eta idatzizko informazio kliniko gehiena hizkuntza horretan dago. Txosten eta eboluzio-oharrak gaztelaniaz idatzi beharrak zaildu egiten du ahozko harremana beste hizkuntza batean ezartzea, eguneroko jardunean nekeza baita ahoz jaso eta idatziz gorde
|
behar den
informazioa bi hizkuntzatan maneiatzea. Joera hori aldatzea zaila da, gainera, gaur egun oraindik profesionalen zati handi batek ez du euskara menperatzen, eta dokumentazio klinikoa denek ulertzea gaztelaniak baino ez du bermatzen.
|
|
|
Ezinbestekoa da pazientearen larritasuna modu kliniko eta analitikoan egiaztatzea, 12 orduan behin, lehen 48 orduetan. Edozein momentutan organo-gutxiegitasun datuak atzematen badira, pazientea Zainketa Intentsiboen Unitatean artatu
|
behar da
. Horretaz gain, honako neurri hauek hartuko dira:
|
|
|
Pankreatitis akutua diagnostikatzeko, honako irizpide hauetatik bi izan
|
behar ditu
pazienteak (11): sabeleko mina, amilasa-edo/ eta lipasa-mailak oinarrizkoen gainetik hiru aldiz igotzea, eta irudi-probetan bateragarria den emaitza izatea.
|
|
|
Shock egoeran badago, hidratazio indartsua hasi beharko dugu, serum isotonikoa emanez, hainbat adituk dioenez orduko 300 mL-ko erritmoan. Shock egoerarik ez badago, hidratazio arinagoa egin
|
behar da
.
|
|
|
Organo-gutxiegitasunen bat bada, Zainketa Intentsiboen Unitatera joan beharko du pazienteak, euste-neurriak indartzeko (18). Kontuan hartu
|
behar dugu
pankrearen eta inguruko ehunen hantura murrizten duen tratamendurik ez dagoela, eta, beraz, euste-neurrietan eta denboran oinarritzen dela tratamendua.
|
|
|
– Lehen bi egunetan baraurik egongo denez, hidratazio egokia mantendu
|
behar dugu
. Lehen egunean hidratazioak indartsuagoa izan behar du, eta betiere diuresia ondo neurtuz, aurrez azaldu den moduan paziente hauek hipobolemia garatzeko arrisku handia dutelako (21).
|
|
|
Lehen bi egunetan baraurik egongo denez, hidratazio egokia mantendu behar dugu. Lehen egunean hidratazioak indartsuagoa izan
|
behar du
, eta betiere diuresia ondo neurtuz, aurrez azaldu den moduan paziente hauek hipobolemia garatzeko arrisku handia dutelako (21).
|
|
|
– Paziente hauek ez dute inolako antibiotikorik
|
behar
, pankreako nekrosia infektatu ez dadin (23). Orain dela urte batzuk gomendatzen bazen ere, diseinu egokia zuten saiakuntza klinikoak garatzean erabileraren desegokitasuna frogatu zen, infekzioen eta hilkortasunaren tasa ez dutela hobetzen ikusi baitzen (24).
|
|
|
Erradiologia. Aurrez aipatu den moduan, pankrearen nekrosia OTAn ongi ikusteko 48 ordu
|
behar dira
gutxienez. Pazientearen bilakaera ona bada, eta inolako konplikaziorik gabea, ekografia bat egitea nahikoa litzateke, etiologia ezagutzeko batez ere.
|
|
|
– Tronbosi benoso sakonaren profilaxia egin
|
behar da
, pazientea oheratua dagoen bitartean.
|
|
|
Ezaugarri garrantzitsuenak atentzio-falta, hiperaktibitatea eta inpultsibitatea dira. Sintoma horiek, asaldu mentalen eskuliburu diagnostiko eta estatistikoaren (DMS-IV) irizpideen arabera, 6 hilabete baino gehiago iraun
|
behar dute
eta haurrak 7 urte bete baino lehen agertu behar izan dira. Mundu mailan% 5eko prebalentziarekin azaltzen dela onartzen da, nahiz ikerketek emaitza zeharo ezberdinak erakutsi (1).
|
|
|
Beste aldagai inportantea amaren adina izango litzateke. Gure emaitzetan ez da esangurarik sumatzen, baina kontuan izan
|
behar dugu
% 2ra ez zirela iristen 25 urtetik beherakoak, aldakortasun txikia erakutsiz.
|
|
|
Gai honen inguruan jardun diren ikertzaile gehienek dioten bezala, ikerketa ezberdinen emaitza kontrajarriak ikusita, ikerketa gehiago
|
behar dira
tabakoaren eta ADHNaren arteko lotura finkatzeko.
|
|
2018
|
|
|
Ondorioz, estresari erantzuna ematean (homeostasia alda dezakeen edozein estimulu fisiko edo psikologikoren aurrean), helburu nagusia oreka fisiologikoa modu azkar eta eraginkorrean berreskuratzea izango da. Horretarako, organismoak hainbat mekanismo martxan jarriko ditu, adibidez, lehenik eta behin, nerbio-sistema sinpatikoaren (NSS) aktibazio azkarra, arreta areagotu eta organismoa arrisku-egoera baterako prestatzeko,
|
behar
ez diren portaera guztiak inhibituz, eta, ondoren, HPA ardatzaren aktibazioa, glukokortikoide-mailak igoarazteko (9).
|
|
|
GRek glukokortikoideekiko afinitatea dute soilik, eta egoera fisiologiko normaletan partzialki beteta daude. Beraz, GC maila altuak
|
behar dira
(adibidez, estresak eragindakoak) hartzaile horiek guztiz aktibatzeko. Funtzio nagusia estresak eragindako aktibazio neural eta endokrinoa gelditu eta horren aurreko jokabide-erantzunak erregulatzea da.
|
|
|
Partaide deprimituen% 56k antzeko kortisol-mailak izan zituen tratamendua jaso aurretik eta ondoren (17). Horren arabera, kortisol-maila altuak depresiodun pazienteen azpimultzo batekin bakarrik egongo lirateke lotuta, eta ebidentzia gehiago
|
behar den arren
, tratamenduaren eraginkortasuna neurtzeko markatzaile potentzial bezala erabil litezke.
|
|
|
Aurrekoa kontuan izanik, depresioaren inguruan ezagutzen dugunaren zenbait hutsune betetzea beharrezkoa da oraindik. Hasteko, tresna hobeak
|
behar ditugu
depresioa diagnostikatu eta tratatzeko. Tresna horien artean odol biomarkatzaileak egon litezke.
|
|
|
Izan ere, estrategia terapeutiko ezberdinak beharrezkoak izan daitezke sintoma depresiboak eragiten dituzten mekanismo fisiopatologikoen arabera. Amaitzeko, sintoma depresiboen eta markatzaile periferiko inflamatorioen arteko erlazioari buruz gehiago ezagutzeko ikertzen jarraitu
|
behar da
. Horretarako depresioaren animalia-ereduak hobetzea ezinbestekoa da depresioa hobeto ezagutzeko orduan.
|
|
|
Benlafaxinari dagokionez, badirudi OF proban efektu antsiolitikoa izan duela, saguak eremuaren erdialdean kaxa-ertzeko hormen babesean baino gehiago ibili baitira. Hala ere, efektu hori kontrol-taldean nahiz estres-taldean eragin duela aipatu
|
behar da
, eta esperimentu honetan neurtutako gainerako aldagaietan ere ez dela estresaeta farmakoafaktoreen arteko elkarrekintzarik aurkitu. Benlafaxinak ez du, beraz, estresaren eragina lehengoratu.
|
|
|
Antsietate-motako jokabideei begira, farmakoa ziztatzeak eragin ditzakeen eragozpenak saihesteko, antidepresiboa ahoz ematea beste aukera bat izango litzateke. Hala ere, kontuan izan
|
behar da
printzipio aktiboen bioerabilgarritasuna aldakorragoa izan daitekeela subjektu batetik bestera aho bidez emanez gero.
|
|
|
Loaren iraupenak osasunean eta funtzionaltasunean eragina dauka (27). Autore batzuek diote helduek gutxi gorabehera 7 ordu
|
behar dituztela
eta nagusitzen joan ahala gutxitzera joan ohi dela beharrezko ordu kopurua (28). Ikerketa honetan, ostera, adin ertainekoak izan ziren lo-ordu gutxien egiten zutenak.
|
|
|
Gainera, ez zen inolako neurketa objektiborekin egin. Beraz, argi dago galdetegien bidez jasotako informazioa subjektiboa dela eta hori kontuan izan
|
behar da
artikulua irakurtzeko unean.
|
|
|
Eta bestetik, arazoa egon daiteke odoleko glukosa-maila eta haren garrantzia zein den ez dakitelako. Gure ustez datu horiek pentsatzera eraman
|
behar gaituzte
, batez ere mota horretako pertsonekin lan egiten dugunok, zeren kasu askotan erakutsi nahi diegu, adibidez, nola eragiten duen jarduera fisikoak haien patologian, baina garrantzitsuagoa da haien patologia ezagutzea (14).
|
|
|
Parte-hartzaileen% 1,8k ez zuen gosaltzen, batez ere gizonezko gazteek, nahiz eta autore batzuen ustetan ez gosaltzeko ohitura emakume gazteen artean zabalduago dagoen (23). Gainera kontuan izan
|
behar dugu
gosaria beharrezko otordua dela, eguneko energiaren% 20 -25 bertan ahoratu beharko bailitzateke (23). Watanabe eta lankideek (2014) adierazi zutenez, gosaltzen ez duten nerabeetan obesitatea gehiago ageri da (24).
|
|
|
Pertsona horiek Gasteizen 1999-2010 urte-bitartean garatu zen jarduera fisikoko programa gidatu batean parte hartu zuten. Programa horretan parte hartzeko gaixoek irizpide batzuk bete
|
behar zituzten
. Lehendabizi, Osakidetzako familia-medikuak patologia zehatz batzuk pairatzen zituztenei programaren nondik norakoa azaltzen zien eta interesatuta zeudenei errezeta moduko bat ematen zien, kirol-zentroko medikuarengana hurbiltzeko.
|
|
|
Programa horren helburuak hauek izan ziren: patologiak jarduera fisikoaren bitartez hobetzea, jarduera fisikoa egiteko ohitura sustatzea, zer-nolako jarduera fisiko mota egin
|
behar zuten
erakustea, eta, horrela, programa bukatzean beren kabuz jarduera fisiko egokia egiteko gai izatea. Patologiak hauek ziren:
|
|
|
Hori da, hortaz, euskarazko hiztegi terminologikoen prozesua, azken finean, helburua baita hiztegien kalitatea bermatzea eta, bereziki, kontsentsua lortzea. Esan
|
behar da
–normalizazio-prozesu, horretan asko hobetzen dela hiztegien kalitatea, prozesuan parte hartzen duten pertsona guztien ekarpenak integratuta daudelako.
|
|
|
Horregatik, etengabe gainbegiratu eta eguneratu beharrekoa da terminologia. Aldian-aldian, gomendatutako terminoek erabiltzaileen artean duten ezarpen-maila aztertu eta ebaluatu
|
behar da
. Batzuetan, arrakastatsuak dira eta, beste batzuetan, ez.
|
|
|
Batzuetan, arrakastatsuak dira eta, beste batzuetan, ez. Azken finean, espezialitate-eremuetako erabiltzaileek erabakitzen dute zein termino erabili, eta hori kontuan izan
|
behar da
terminoak gainbegiratzeko eta eguneratzeko orduan. Normalean hamar urteko epea pasatu behar da terminoen erabileraren ezarpen-maila aztertzeko.
|
|
|
Azken finean, espezialitate-eremuetako erabiltzaileek erabakitzen dute zein termino erabili, eta hori kontuan izan behar da terminoak gainbegiratzeko eta eguneratzeko orduan. Normalean hamar urteko epea pasatu
|
behar da
terminoen erabileraren ezarpen-maila aztertzeko. Beraz, epe hori pasatu eta gero, ebaluatu beharko da Traumatologiaeta Hiesahiztegietako terminoen ezarpen-maila.
|
|
|
Dei horrek ospitalez kanpoko zerbitzuak (premiazko garraioa) eta ospitale-zerbitzuak koordinatuko ditu. Egungo datuen arabera, iktusa premiazko atentzio neurologikoa
|
behar duen
emergentzia medikoa izanik, denbora oso garrantzitsua izango da. Laguntza mediko espezializatu arinak pronostikoa hobetzen du eta aldi berean tratamenduaren eraginkortasuna baldintzatuko du.?
|
|
|
– erlazioak neurtzen dira, helburu klinikoetarako
|
behar den
zehaztasun nahikoa dutelako. Helduetan 2.6 atalean aipatutako GMIa erabiltzen da.
|
|
|
Helduetan 2.6 atalean aipatutako GMIa erabiltzen da. Umeetan pisua eta altuera sexuarentzat eta adinarentzat espezifikoak diren erreferentziazko populazioen datuekin konparatu
|
behar dira
. Lan honetan Carrascosa eta lagunen taulak erabili dira (8), Espainiako populazioan oinarritutako hazkunde-taula estandarizatuak.
|
|
|
Gipuzkoako umeen GParen prebalentzia oso altua azaltzen da gure lanean. Kontuan izanda obesitatea ekidin daitekeen gaixotasuna dela, honen prebentzioari eta zaintzari
|
behar duten
garrantzia eman behar zaio, ahalegin hori eraginkorra izan daitekeela ikusita (27). Esku-hartze horrek elikadura osasungarriagoa sustatu eta energiaren balantzea aldatu beharko luke, ahorakinen eta kontsumoaren aldetik.
|
|
|
Gipuzkoako umeen GParen prebalentzia oso altua azaltzen da gure lanean. Kontuan izanda obesitatea ekidin daitekeen gaixotasuna dela, honen prebentzioari eta zaintzari behar duten garrantzia eman
|
behar zaio
, ahalegin hori eraginkorra izan daitekeela ikusita (27). Esku-hartze horrek elikadura osasungarriagoa sustatu eta energiaren balantzea aldatu beharko luke, ahorakinen eta kontsumoaren aldetik.
|
|
|
SUek, beste edozein medikamentuk bezala, merkatura iritsi baino lehen, eraginkorrak, seguruak eta kalitatezkoak direla frogatu
|
behar dute
, dagozkien saio klinikoak aurrera eramanez eta garapen-fase guztiak gaindituz. SUen araudiaz geroztik umezurtz izendapena lortu duten medikamentuen kopurua gorantz doan arren, aurreko atalean aipatutako COMPen txostenaren datuetatik ondoriozta daiteke oraindik SUen pazienteenganako irisgarritasuna mugatua dela, SUIa duten medikamentuen ehuneko baxu bat baino ez baitago merkatuan pazienteentzat eskuragarri.
|
|
|
Bestalde, kasu askotan tratatu nahi den gaixotasunaren historia naturala ez da ondo ezagutzen eta horrek entseguak diseinatzea eta interbentzioen onura zein arriskuak identifikatzea eragozten du. Horrez gain, SUen saio klinikoak gaixotasunaren aurkezpen heterogeneoa duten paziente talde txikietan gauzatzen dira, non maiz pazienteei egindako jarraipena ez den
|
behar
bezain estua izaten edota ez den denboran nahikoa luzatzen (8).
|
|
|
Baita hobetu daitezkeen esparruei baliabideak bideratzeko ere eta, oro har, sistemaren beharrak asetzeko (12). Horretarako, alde batetik datuek eskuragarri egon
|
behar dute
eta, zentzu horretan, ezinbestekoa da Trauma Erregistro bat edukitzea (13). Bestetik, datuok aztertzeko zein ondorioak lantzeko erakunde edo organismo bat izendatu beharra dago.
|
|
|
Aipatu bezala, Trauma Sistema batek zenbait osagai ditu, eta horiek bildu, lotu eta koordinatzen dituen lantaldea da Trauma Batzordea. Azken horrek, baliabide guztiak izan
|
behar ditu
estrategiak garatzeko, eta eskumena horiek ezartzeko, betiere landutako programen jarraipena ziurtatuz eta haien betetze egokia bermatuz (14) (15). Beraz, Trauma Batzordearen lan-esparrua ez da asistentziara bakarrik mugatzen, prebentzioan ere parte-hartze aktiboa izaten baitu.
|
|
|
Traumatismoek zama handia dakarkiote gizarteari, bai eremu sanitarioan baita ekonomikoan ere (4); eta zama hori gutxitzea zeregin konplexua da oso, ikuspegi zabala eta elkarlan koordinatua izan
|
behar dituelako
oinarri. Zauritutako paziente baten atentzioa prozesu bat da, eta lortutako emaitzan prozesu horretan zehar egiten diren ekintza guztiek dute garrantzia, hasierako atentziotik hasiz eta errehabilitazioan bukatuz.
|
|
|
Paziente traumatikoen beharrak berdinak izaten dira, eskura dauden baliabideak direnak direla. Ordea, zentro guztiek ez dituzte eskuragarri atentzio egoki eta osorako
|
behar diren
baliabide guztiak; eta errealitate honek Trauma Sistema baten barnean antolatzera bultzatzen ditu zentrook (10).
|
|
|
Ildo horretan, Gipuzkoako Trauma Sistemak gure lurraldean dauzkagun zentroak integratzen ditu, emergentziekin batera, ondo lotutako sare baten barne. Eta sare horren erdian kokatzen da Donostia Unibertsitate Ospitalea, zeinak baliabide guztiak eskura dituen larriki zauritutako gaixoek dituzten
|
behar
guztiei aurre egiteko.
|
|
|
Eta, hain zuzen ere, hauxe da Trauma Sistema ideiaren jatorria: paziente traumatikoen beharrak berdinak izaten dira eskura dauden baliabideak direnak direla; ordea, zentro guztiek ez dituzte eskuragarri atentzio egoki eta osorako
|
behar diren
baliabide guztiak. Errealitate horrek Trauma Sistema baten barnean antolatzera bultzatzen ditu zentrook.
|
|
|
Teknika hau mediku espezializatu batek egin
|
behar du
, prozedura honetan jantzia dagoenak eta esperientziadunak.
|
|
|
Hasierako fasean gernu egitearen egunerokoa bete
|
behar du
pazienteak 2 astetan zehar, eta horren buruan sintometan behatutako hobekuntza% 50 baino gehiagokoa bada, behin betiko gailuaren ezarpenera jotzen da ipurmasailaren parte altuenean.
|
|
|
Aurrekoak baino laburragoa da (8 cm, 40 cm izan beharrean). Baginan ebaki bakarra
|
behar du
eta finkapena pubis atzekoa edota obturatzailean zeharrekoa izan daiteke.
|
|
|
8.600 emakume daniarrekin eginiko 5 urteko kohorte, ikerketa baten, obturatzailean zeharreko xingolekin berrebakuntzaren
|
behar
bikoitza deskribatu zen (20); ondorengo ikerketa batek% 6ko tasa argitaratu zuen pubis atzeko xingolari dagokionez,% 9rekin alderatuta obturatzailean zeharrekoan.
|
|
|
Beraz, xingola desberdinen artean eraginkortasuna antzekoa da, baina konplikazio mota ezberdinak aurkezten dituzte, eta hori jakinda, pazienteak eta kirurgialariak erabaki
|
behar dute
kasu bakoitzean zein erabili.
|
|
|
Kirurgiak baino emaitza eskasagoak dauzka (3 -4 EM) eta denborarekin haren eraginkortasuna murriztuz doa, hura mantentzeko injekzio berriak
|
behar dituelarik
(2 EM). Konplikazio-tasa nahiko baxua da.
|
|
|
Haien bizi-kalitateari eragiten dioten nahigabeko gernu-galera edota txizaren inguruko arazoez galdetzeak ginekologoaren egunerokotasunaren parte bat izan
|
behar du
.
|
|
|
Tratamendu kontserbatzailea eta farmakologikoa hartu aurretik ez da zertan emakumezko guztietan azterketa fisikoa egin
|
behar
; bai sintoma ez-tipikoak edo zalantza diagnostikoak daudenetan bai eta hasierako tratamendu-planek porrot egin duten horietan ere.
|
|
|
ehunen atrofia dagoen eta prolapso mota eta maila aztertzen dira. Orbainak, malformazioak eta pelbiseko masak dauden aztertu
|
behar da
.
|
|
|
Prolapsoa duten emakumeetan, esfortzu-proba prolapso hori zuzendu ostean egin
|
behar da
, prolapsoak berak GIa ezkutatzen duen jakiteko.
|
|
|
GIa duten emakume guztietan egin
|
behar da
, infekzioa eta hematuria baztertzeko (zeinak patologia organikoaren susmoan jarriko gaituen). Analisi sistematiko bat egiten da, eta asaldurekin badago, urokultiboa.
|
|
|
Tratamenduaren helburua pazientearen bizi-kalitatea hobetzea da. Pazienteari tratamenduaren arriskuak eta onurak azaldu
|
behar dizkiogu
berarekin erabakiak elkarrekin hartu ahal izateko. Argi eta garbi azaldu behar diegu emakume batzuei ez direla guztiz sendatuko, baizik eta hobekuntza nabari dezaketela beren sintomatologian.
|
|
|
Pazienteari tratamenduaren arriskuak eta onurak azaldu behar dizkiogu berarekin erabakiak elkarrekin hartu ahal izateko. Argi eta garbi azaldu
|
behar diegu
emakume batzuei ez direla guztiz sendatuko, baizik eta hobekuntza nabari dezaketela beren sintomatologian.
|
|
|
Modurik ohikoena gernu-egite programatuak dira: gernu egiteko egunerokoan oinarriturik gernu-egiteen arteko hasierako tartea zehazten da, momentu horretan pazienteak txiza egin
|
behar duelarik
gogoa izan ala ez. Aste batean zehar pazientea gai denean tarteak errespetatzeko txiza-galerarik gabe, horiek 15 -30 minutu luzatzen dira tarte normaletara heldu arte (normalki 3 -4 ordukoak) (A GG).
|
|
|
Hipertentsio larri ez-kontrolatua daukaten emakumeetan kontraindikatua dago (180/ 110 mmHg zifrak edo handiagoak) eta tentsio arteriala igo dezake, beraz horren kontrola egin
|
behar da
tratamenduaren aurretik eta horretan zehar.
|
|
2019
|
|
|
– UNIVAC-en iragarpenak hain nabarmen egin zuen baten alde, non New York-eko CBS albiste kateen nagusiak, Mickelsonek, pentsatu zuen konputagailuaren errore bat izan
|
behar zuela
, eta erabaki zuen ez argitaratzea.
|
|
|
Datuak fidatzekoak badira ere, grafikoa kontu handiz interpretatu
|
behar da
.
|
|
|
Datuak jaso eta biltzen dituen softwarean bertan auto-garbiketa mekanismoak sar litezke. Tresna horiekin batera, idealki, auditoria bat ezarri beharko da egindako aldaketak aztertu eta
|
behar den
kasuetan desegin ahal izateko;
|
|
|
Edozein eredu matematiko edo grafiko erabiltzerakoan, ondorio egokiak atera ahal izateko datuak errorerik gabekoak izan
|
behar dira
; eta, are garrantzitsuagoa beharbada, datuen jatorria eta testuingurua ondo ezagutu beharko da.
|
|
|
Ordenagailuen, ikasteko ahalmenak?, hizkuntza naturaletik datuak ateratzeko gaitasunak, eta historia kliniko elektronikoaren bilakaerak iraultza ekarri dute RWD datuak eskuratzeko eta interpretatzeko erari dagokionez, osasuna hobetzeko bidean. Horri gehitu
|
behar zaio
, alde batetik, pazienteek eurek daramatzaten osasun-konstanteak neurtzeko tresnak, gero eta gehiago erabiltzen direnak, eta bestetik, Facebook eta Twiterren antzeko sare sozialeetatik eskainitako informazioa. Denek ere, izugarri aberastu ditzakete gaur egungo datu-baseak, adibidez, iragarpenak egiteko.
|
|
|
RCTek, RWDekin konparatuz, agertzeko epe luzea
|
behar duten
osasun-gertaerak aztertzeko zailtasunak dituzte, batez ere, RCTak garestegi suertatzen direlako, gaixotasun arraroekin gertatzen den bezala; rakzioak eta gaixotasunen arteko bata bestearen eraginei buruzko datu baliagarriak eskaini ditzakete. medikuntza pertsonalizatua dela RCTak gero eta konplexuagoak eta, berez, aurrera ateratzeko zailagoak dira; RWDek eman ahal diote erantzuna teknologien eta...
|
|
|
RWDen potentziala ikusita nazioarteko zenbait instituzio saiatzen ari dira arestan aipatutako desabantailak murrizten eta interes-taldeei mesfidantza sorrarazten dizkien zalantzei konponbide bat aurkitzen: interes-taldeek RWEa kontuan har dezaten, erabakiak hartu aurretik RWEa lortzeko prozesu osoa ulertu
|
behar dute
, pausoz pauso, zer galderari erantzuna eman nahi zaion zehaztuz lehenengo, eta emaitza eta ondorioekin jarraituz:
|
|
|
Zer ebidentzia-maila
|
behar da
RWEak interes-taldeek planteatutako helburuari erantzuna emateko. Adibidez, medikamentu edo teknologien arteko efektibitatea konparatzeko eta horren arabera efektiboa ez den teknologia bat osasun-sistematik kanpo uzteko, behar den ebidentzia-maila altuagoa izan beharko da gaixotasun baten prebalentzia aztertzeko behar den ebidentzia baino.
|