|
2007
|
|
|
Adimen artifizialaren definizio gehienetan, argudiatu, arrazoitu, interpretatu, ikasi eta horrelako aditzak
|
azaltzen
dira. Kontua da nola egin ditzakeen ordenagailu batek gauza horiek.
|
|
|
Gorputz atalen hazkunde dinamikak aurreikusteko termino esponentzialak dituzten erregresio ez linealen zenbait ekuazio matematiko konplexuren premia dago. Ekuazio horietako batzuk bareen hazkunde dinamika
|
azaltzeko
asmatutakoak eta egokitutakoak dira. Izan ere, ekuazio horietako terminoek esangura biologikoa dute izan.
|
|
|
Gorputz atal guztien funtzionamendu koordinatua
|
azaltzeko
, berriz, modelo dinamikoak definitzen dituzte. Modelo dinamiko horietan gorputz atalen hazkunde dinamikak, janaritik eratorritako baliabideen menpekoak ez ezik, gorputz atalen elkarren arteko lotura eta harremanen menpekoak ere badira.
|
|
|
Zumaian aurkikuntza hari buruz eman zuen hitzaldi batean jarri genuen harekin hitzordua. Hala, duela gutxi, Juteauk Hendaiako bere etxean hartu gaitu, eta, patxada ederrean, bere bizipenak eta ikerketak
|
azaldu
dizkigu, adeitasun handiz.
|
|
|
Mioblastoak txertatzeko, ezinbestekoa da ezkerreko bentrikuluaren erreprodukzio anatomiko bat egitea. Izan ere, Joaquín Barba kardiologoak
|
azaldu
digunez, ezkerreko bentrikulua eskuinekoa baino handiagoa da, eta garrantzi handiagoa du odol ponpaketan. Horregatik, ezkerreko bentrikuluko infartuak larriagoak dira eta gaixoaren pronostikoa nabarmenago asaldatzen dute.
|
|
|
2005eko uztailean Science aldizkarian argitaratu zen artikulu batean, Tim Barnett ek eta haren lankideek erakutsi zuten azken 40 urteetan ozeanoetan behatutako berotzeko joera ezin dela
|
azaldu
aldakortasun naturalaren bidez; aitzitik, joera horrek argi eta garbi bat egiten zuen gizakiak kliman duen eragina kontuan hartzen duten klima iragarpenekin. Hala ere, aurkikuntza hori ez zetorren bat beste leku batzuetan egindako neurketekin.
|
|
|
Hegan nola hasi ziren, ordea, ez dago argi. Bi teoria posible daude gertakari hori
|
azaltzeko
, eta fosilen aztarnek ez dute egiten, ez bataren, ez bestearen alde.
|
|
|
Bestetik, pazientearekiko bateragarritasun arazoa konpondu behar dugu. Hirugarrenik, tumoreak
|
azaltzeko
arrisku handia dago, eta hori kontrolatu behar dugu. Sakoneko arazoak dira, eta oraindik gogor egin behar dugu lan horiek gainditzeko.
|
|
|
Zientzialariek, ordea, uste zuten azken glaziazio arteko garaian (duela 130.000 urte) Groenlandia hegoaldeko izotza urtu egin zela, eta horregatik igo zela itsas maila 5 metro. Baina, ikerketa honetan egindako kalkuluak zuzenak badira, itsas mailaren igoera
|
azaltzeko
beste arrazoiren bat bilatu dute ikertzaileek.
|
|
|
Oso erakargarria da denetik egiten saiatzea, baina ez dut denbora nahikorik. Horretaz gain, batzuetan jendeak uste du denetik dakidala, arazo guztietan aditua naizela, eta
|
azaldu
behar izaten dut ez dela horrela.
|
|
|
Lan hura egin eta gero, bigarren saialdi bat egin genuen nazioarteko hitzarmen bat egiteko. Orduan ere Estatu Batuak izan ziren aitzindariak; Europak ez zuen interesik
|
azaldu
lehenengo urteetan. Arazoa argi ikusi zutenean, alegia, ikusi zutenean ozono geruza oso azkar desagertzen ari zela, jarrera aldaketa nabarmen bat ikusi genuen.
|
|
|
Esan beharra dago Kyotoko protokoloaren lehenengo pausoan ez zutela esaten garabidean diren herrialdeek ezer berezirik egin behar zutenik. Horrela diseinatu zuten, helburua baitzen garatutako herrialdeek nagusitasuna
|
azaltzea
eta aurrea hartzea. Estatu Batuek ez zuten hori egin nahi izan.
|
|
|
Zientzialariek ez dute esan zalantzarik gabe gizakiak eragin dituela aldaketa horiek. Dena den, zientzialari batzuk horren kontra
|
azaltzea
ez zait pentsamolde zentzuduna iruditzen; ez genuke arrisku horretan sartu. Gaur egun horrela pentsatzen dutenek ez dute informazio nahikorik bildu.
|
|
|
Inklusio asko eta mota askotakoak aurkitu dituzte, eta haien kalitatea ere aparta da; informazio asko eskaintzen ari dira. Urizaharra baino lehen, pentsatzen zuten euliak Tertziarioan
|
azaldu
zirela, ezagutzen zen euli aztarnarik zaharrena garai hartakoa zelako. Eta hori talde gehiagorekin ere pasatu da, modernotzat geneuzkan taldeak anbarean azaldu dira, argitu digu Alonsok.
|
|
|
Urizaharra baino lehen, pentsatzen zuten euliak Tertziarioan azaldu zirela, ezagutzen zen euli aztarnarik zaharrena garai hartakoa zelako. Eta hori talde gehiagorekin ere pasatu da, modernotzat geneuzkan taldeak anbarean
|
azaldu
dira, argitu digu Alonsok. Urizaharran topatutako bizidun askoren historia ebolutiboan ez da aurkitu, oraingoz, hauek baino aztarna zaharragorik.
|
|
|
oso antzinako intsektu taldeen ordezkariak talde modernoen ordezkariekin nahasita agertzen dira. Aztarnategi hauetan muga hori
|
azaltzen
da. Adibidez, tximeletek ez dute espiritronparik, ez zutelako zer xurgatu; barailak dituzte, haragijaleak izango ziren eta.
|
|
|
Dinosauroak ziren jaun eta jabe. Garai hartan
|
azaldu
ziren, ustez, lehen hegaztiak, baita lehen loredun landareak ere; aldaketa handia eragin zuen azken horrek ingurunean.
|
|
|
Araban aurkitutako sorpresa guztietatik lehena besterik ez zen izan Lopez del Vallek aurkitutako intsektu hura; harrezkero, gehiago aurkitu dira, euliak, tximeletak, matxinsaltoak... Urizaharran bakarrik, 13 intsektu ordena desberdin
|
azaldu
dira. Horiez gain, akaroak, armiarmak, krustazeoak, moluskuak zein landareak, onddoak eta bakterioak azaldu dira.
|
|
|
Urizaharran bakarrik, 13 intsektu ordena desberdin azaldu dira. Horiez gain, akaroak, armiarmak, krustazeoak, moluskuak zein landareak, onddoak eta bakterioak
|
azaldu
dira. Fosilduta ez dagoen materia organikoa ere aurkitu dute.
|
|
|
Lehenik, hegazkinak nola sailkatzen diren
|
azaldu
digute. Europako JAR (Joint Aviation Regulation) legediak pisuaren arabera sailkatzen ditu hegazkinak.
|
|
|
Bestalde, automobilgintzan garatutako TDI motorrak hasi dira erabiltzen hegazkin hauetan. Horrek sekulako fidagarritasuna ematen du, eta operazio kostua asko txikitzen du
|
azaldu
du Iturbek. Motor horiek, gainera, arinagoak dira (aluminiozkoak) eta, kontrol elektronikoa dutenez, segurtasun handia eskaintzen dute.
|
|
|
Hegazkin ez tripulatuek erabilera militarra izan dute orain arte, batez ere,
|
azaldu
du Iturbek. Hasieran misilekin probak egiteko erabiltzen ziren, haien jomuga gisa.
|
|
|
aldaketa zientifikoek edo teknikoek gizartean eragiten duten erantzuna aztertzen duen literatura. Ez du zertan zientzia berria iragarri dio Barcelók baina aldaketa posibleen berri ematen du, eta gizakia aldaketa horietara nola egokitzen den
|
azaltzen
du.
|
|
|
Dirudienez, ez zutelako posible ikusten, eta ez zirelako gai izan aukera hori iragartzeko. Barcelók
|
azaltzen
du zergatik: 1940ko eta 1950eko hamarkadakoentzat, ordenagailua ENIAC zen:
|
|
|
Pentsa liteke erraza dela idazleen lana. Zientzia fikzioak ideia teknologiko berriak zabaltzen ditu, teknologia berri horiek nola funtzionatzen duten
|
azaldu gabe
. Idazleek birus maltzurra asmatu zuten, eta, gero, informatikariek birusak maltzur bihurtzeko modua aurkitu zuten.
|
|
|
Beroarekin
|
azaltzen
dira eta hotzarekin ezkutatu. Horra hor eltxoen ezaugarri deigarrienetariko bat.
|
|
|
Lehenengoa Aiako, Orioko eta Usurbilgo lurretan dago, bigarrena Hernanin eta hirugarrena Oiartzungo eta Irungo lurretan. Probintziaren hegoaldean foku isolatuak
|
azaldu
dira, baina tratatu eta desagerrarazi dituzte. 2006ko azaroko datuen arabera, infekzioa 300 hektareatara mugatuta dago.
|
|
|
Metastasia, horrela
|
azalduta
, zelula batek, gaiztotu ondoren, odolaren bitartez gorputzeko beste edozein organotara zabaltzeko duen gaitasuna da. Baina prozesu horretan parte hartzaile gehiago daude.
|
|
|
Sagu fetuen zelulak birprogramatuta lortu da argazkian
|
azaltzen
den enbrioia. M. Wernig/ Nature
|
|
|
Epaimahaiak lan horien hainbat ezaugarri izan ditu kontuan irabazleak hautatzeko. Batez ere, ikerketaren muina era ulerterraz zein erakargarrian eta terminologia egokia erabiliz
|
azaltzeko
gaitasunari eman dio garrantzia, hori baita dibulgazioaren edo zientziaren komunikazioaren funtsa.
|
|
|
Gainera, bilaketa euskararen bi arazoak konponduta egiten du: lemaren arabera bilatzen du, eta euskarazko orriak soilik ematen ditu, Igor Leturiak, CorpEus proiektuaren arduradun eta Elhuyar Fundazioko I+G taldeko ikertzaileak,
|
azaldu
digunez.
|
|
|
Espazioko materia ezagunak eta ikusgaiak batzuetan ez ditu betetzen ezagutzen diren fisika legeak. Horregatik, egiten dituzten neurketak
|
azaldu
ahal izateko, zientzialariek ondorioztatu dute ikusten ez den materia bat badagoela espazioan, materia iluna, alegia.
|
|
|
Andeen garaiera
|
azaltzeko
teoria berri bat
|
|
|
Eta, geruza horietan, metal astunak ez daude beti berdin banatuta: nukleoan nagusi dira, baina lurrazalean oso gutxi
|
azaltzen
dira, beste elementu kimiko batzuekin alderatuz gero. Hala ere, gutxi izan arren, garrantzitsuak dira, eta, gainera, gizakiak ustiatzeko moduko proportzioetan daude.
|
|
|
Lurraren azalean, aldiz, metal astun gutxi dago. Elementu kimiko ugarienak oxigenoa eta silizioa dira, askogatik, eta metal astun ugariena burdina da; gainerako metal astunak oso proportzio txikietan
|
azaltzen
dira lurrazalean. Gizakia aspaldi jabetu zen burdinaren propietateez, eta burdina ustiatu egiten du.
|
|
|
Hala ere, nekez agertzen da burdina egoera naturalean elementu aske gisa, eta, gehienetan, beste elementuekin konposatuak eratzen ditu. Eta mineraletan konposatuak osatzea da, hain zuzen, metal astunak
|
azaltzeko
modurik arruntena. Hala, besteak beste, kobrea egoten da malakitan, beruna galenan, banadioa patronitan eta kromoa kromitan.
|
|
|
Hala, besteak beste, kobrea egoten da malakitan, beruna galenan, banadioa patronitan eta kromoa kromitan. Baina, era berean, mineralek arrokak osatzen dituzte, eta, gehiago edo gutxiago, metal astunak arroka mota guztietan
|
azaltzen
dira.
|
|
|
Metal astunak
|
azaltzeko
modurik arruntena da mineraletan konposatuak osatzea. Urretxuko Fosil eta Mineralen Museoa
|
|
|
Kosmosean ugaria izan arren, Lurrean metal oso eskasa da. Kretazeo eta Tertziario garaien arteko arroketan, ordea, iridio kontzentrazio handia duen geruza fin bat
|
azaltzen
da. Teoria baten arabera, iridio hori espaziotik dator, meteorito batek ekarria da.
|
|
|
Sopelan, Zumaian, Bidarten... Dinosauroen desagertzea
|
azaltzeko
erabiltzen da teoria hori.
|
|
|
Indian, Turkian eta Kazakhstanen ere kromo kantitate handiak ateratzen dira. Kongon, berriz, tantalioa ustiatzen da, normalean aztarnatan bakarrik
|
azaldu
ohi den elementua.
|
|
|
Elementu gehienak konposatu kimikoak osatuz agertzen badira ere, aske
|
azaltzen
diren elementu astun bakanek balio berezia dute gizakiarentzat. Horien artean nagusiak urrea, zilarra eta kobrea dira (platinoa, merkurioa eta beruna ere badaude, baina eskas).
|
|
|
guztiak dira erradioaktiboak. Lurrazalean, uranioa eta torioa dira naturalki
|
azaltzen
diren bakarrak, aztarnak baino kantitate handixeagoan. Neptunio eta plutonio aztarna batzuk ere aurkitu izan dira uranio meatan, azken horren desintegrazioaren ondorioz sortuta.
|
|
|
Eta merkurioaren arriskua neurtzeko hamaika ikerketa egin dira. Oro har, galderak ugariagoak dira erantzunak baino, baina datu deigarri batzuk
|
azaldu
dira. Esate baterako, jende askoren merkurio iturri nagusia enpasteak dira.
|
|
|
Konturatu gabe, berun dosi txikiak hartzen zituzten ia etengabe, eta horrek hezueria sortzen zien. Izan ere, berunak giltzurrunen tubuluei eragiten die; horren ondorioz, azido urikoa ez da kanporatzen, eta hezueria
|
azaltzen
da. Hala, Virgiliok, Juvenalek, Ovidiok eta garaiko idazle askok aipatu zuten gaitz hori, eta izurritetzat ere hartu zuten.
|
|
|
Beraz, Nriaguren kalkuluak zuzenak badira, argi dago aberatsek pozoitzeko aukera handia zutela. Eta, garaiko kroniketan
|
azaltzen
denez, antzematen zitzaien, berun intoxikazioaren sintoma argiak ageri baitzituzten: hezueria ez ezik, antzutasuna, adimen galera, malenkonia...
|
|
|
Fisikarien kalkuluen arabera, Newtonen formularen zatitzailean, distantziaren karratua ez da zehatza; grabitazio indarra pixka bat mantsoago ahultzen da distantzia handitu ahala. Aldaketa txiki hori nahikoa izango litzateke galaxien mugimendua
|
azaltzeko
. Oso proposamen berritzailea da, eta, beraz, Newtonen formula aldatu baino lehen, ikusi nahi dute formulazio berriak zer efektu duen Lurraren orbitan.
|
|
|
Milankovitch astrofisikariak teoria bat proposatu zuen Lurraren klima zikloak, eta horren barruan glaziazioak,
|
azaltzeko
. Haren ustez, Lurraren ardatzaren inklinazioa eta orbitaren eszentrikotasuna gako dira ulertzeko nola txandakatzen diren aldi beroak eta hotzak, eta zergatik gertatzen diren glaziazioak ziklikoki.
|
|
|
Asier Hilariok ohartarazten duenez, turbiditak ez dira erregularki banatzen. Duela 60 milioi urte inguru hasten dira agertzen, eta, denborak aurrera egin ahala (Getaria aldera, beraz), gero eta sarriago
|
azaltzen
dira, eta gero eta handiagoak dira. Hori Pirinioen sorrerarekin lotzen da.
|
|
|
Literaturak ere balio du errealitatea
|
azaltzeko
, baina askotan metaforak eta bestelako amarruak erabiltzen ditu. Matematikak ere baditu halakoak?
|
|
|
Eta nik uste dut egin ditugun gauza batzuk interesgarriak izan direla. Uhinen ekuazioa, esaterako, aplika daiteke akustikan, elastikotasunean, eta beste hainbat arlotan, eta prozesu horien kontrola eta kontrolean
|
azaltzen
den analisi numerikoa garatu ditugu. Gainera, horrek izan du aplikazio txiki bat aeronautikan, eta beharbada horregatik aipatu du epaimahaiak.
|
|
|
Egonkortasun hori harturiko immunitate sistemak bermatzen duela uste du McFall Ngaik.
|
Azaldu
duenez, mikrobio komunitateetan espezieak norgehiagoka bizi dira, bakoitza besteen artean gailendu nahian. Ornodunek hain komunitate konplexua dutenez, lehia horretan, mikrobioek eragotzi egiten diete elkarri gehiegi haztea, eta denen artean nolabaiteko oreka mantentzen dute.
|
|
|
Era berean, 2005ean ikusi zuten Itoizko urtegitik Erribera ureztatzeko eraikitzen ari diren Nafarroako Ubidean animalia franko erortzen zela, eta tartean basurde mordoa. Ubidetik atera nahian apatxak urratuta odoletan zeuden basurdeen irudiak eta haiek uretatik ateratzen zituzten ehiztarienak komunikabide askotan
|
azaldu
ziren. Bistakoa da ureztatzeko erabiltzen diren estali gabeko ubideetan ere animaliak erortzen direla, eta horietatik ateratzeko komeria latzak ibiltzen dituztela.
|
|
|
Ikusitakoak ikusita, administrazioari eta konpainia hidroelektrikoei arazo horren berri eman genien, eta, oro har, arazoari irtenbidea emateko borondate ona
|
azaldu
zuten. Dena dela, borondate onetik aurrerapausoak emateko ordura iristerako, oso motel joan da dena, eta, bitartean, animalia asko akabatu da.
|
|
|
Ezer baino lehen, argindarra sortzeko sistema hori nolakoa den
|
azaltzea
komeni da. Energia hidroelektrikoa goitik behera jaistean urak duen energia zinetiko eta potentzialaren bidez sortzen da.
|
|
|
Eye tracking sistemen erabilera interaktiboak gizaki ordenagailu komunikazio kontestuaren barnean ulertu behar dira. Alde horretatik, eskuak erabili ezin diren zenbait egoeratan aukera interesgarri gisa
|
azaltzen
dira.
|
|
|
Gaitzaren sintoma tipiko bat dardarka eta balantzaka ibiltzea da. Sintoma hori sagua prioi eraldatuekin infektatu eta hiru hilabetera
|
azaltzen
da. Geroago, sagua hil egiten da.
|
|
|
Orain, ustekabeko erreakzioa zerk sortu zuen
|
azaltzeko
teoria baten berri eman du Londresko Imperial Collegeko Marelli Berg ikertzaileak. Haren ustez, gakoa esperimentuetan erabilitako tximinoetan egon daiteke.
|
|
|
Grabitatea buruhauste handia da fisikarientzat. Edonorentzat begi bistakoa den indar hori oso ondo
|
azaldu
zuen Einsteinek erlatibitatearen teoria orokorrean, baina ez dator bat mekanika
|
|
|
Grabitatea buruhauste handia da fisikarientzat. Edonorentzat begi bistakoa den indar hori oso ondo
|
azaldu
zuen Einsteinek erlatibitatearen teoria orokorrean, baina ez dator bat mekanika kuantikoarekin. Hor dago koska.
|
|
|
Izan ere, transplantea ez errefusatzeko gaixo horien immunitate sistema ahultzen da, eta, ondorioz, hainbat birusek eragindako infekzioak agertzen dira. Arrazoi mekanikoengatik edo immunitarioengatik
|
azaltzen
edo gailentzen dira. Parasitoek eragindako infekzioak, berriz, urriagoak dira.
|
|
|
Kromatografoa molekulak banatzeko tresna bat da; horren barruan, molekulek trabaz betetako ibilbide bat egin behar dute; molekula batzuek azkar osatzen dute ibilbidea, eta beste batzuei kosta egiten zaie. Ibilbidearen irteeran, molekulak taldetan banatuta
|
azaltzen
dira, ibilbidea osatzen behar izan duten denboraren arabera. Irteera horretan detektagailu bat jarriz gero, irten ahala egin dakioke talde bakoitzari analisia.
|
|
|
Gainera, behietan baino errazagoa da kontrola, gehienbat latxa arrazako ardiak hazten baitira Euskal Herrian; horiek lurraldean bertan sortu eta salerosten direnez, ez dago animalia gaixorik kanpotik sartzeko arriskurik. Salbuespena Nafarroaren hegoaldea da, han haragitarako ardiak hazten baitituzte, beste arraza batekoak, eta horietan
|
azaltzen
dira bruzelosi kasu batzuk.
|
|
|
Salmonellosia, tuberkulosia eta bruzelosia bakterioek sortutakoak badira ere, zoonosi guztiak ez dira bakterianoak. Hain justu, azkenaldian komunikabideetan gehien
|
azaldu
diren bi zoonosiak, hegazti gripea eta anisakiosia, birus batek eta bizkarroi batek sortuak dira, hurrenez hurren.
|
|
|
Creutzfeldt Jakob gaitza entzefalopatia espongiforme bat da, nerbio sistemaren endekapenezko gaixotasun oso ezohiko bat. Berez
|
azaltzen
da pertsonetan, eta beste animalia espezieetan ere badaude halako gaitzak: ardien dardarizoa, behi eroen gaitza...
|
|
|
Heinrich Donostian izan zen urtarrilaren bukaeran, Aranzadiren etnobotanika jardunaldietan. Eta proiektu haren berri eman zuen, eta, bide batez, etnobotanikarien lana
|
azaldu
zuen.
|
|
|
Hitzaldietan aldarrikapenak ere lekua izan zuen. Madrilgo Unibertsitate Autonomoko Manuel Pardo de Santayanak
|
azaldu
zuenez, ondare kulturala aspaldidanik jaso eta ikertu da, antropologia izan da protagonista, eta botanikaren ikuspegia ahaztu samar egon da. Bada, etnobotanikarien asmoa da bi ikuspegiak uztartzea, eta ondare biokultural horri merezi duen balioa ematea.
|
|
|
Big Banga gertatu zenetik, unibertsoa etengabe hedatzen ari da, gero eta azkarrago, gainera. Astronomoek ezin dute
|
azaldu
abiadura hori orain arte ezagutzen dituzten energia eta indarrekin, eta horregatik uste dute energia iluna badagoela. Esaten dutenez, energia ilunak nolabait indarra egiten du grabitatearen kontra, eta, horrela, unibertsoa azkarrago hedatzea eragiten du.
|
|
|
Hori frogatzeko, MDR genearen aldaerak aztertu dituzte ikertzaileek, eta frogatu dute aminoazido kate berbera izanda ere eragin desberdina dutela. Dirudienez, mutanteak hiru dimentsioko egitura zertxobait desberdina du, kontuan izanda egiturak izugarrizko garrantzia duela funtzioan, horrek
|
azaltzen
du halako aldea egotea baten eta bestearen eraginen artean.
|
|
|
Bi geologoen esanean, Marteren ezaugarriak aintzat hartuta, baliteke hango bizidunen zeluletan ez egotea ura bakarrik, baizik eta uraren eta hidrogeno peroxidoaren (ur oxigenatua) nahaste bat. Batetik, horrek
|
azalduko
luke zergatik dagoen substantzia oso oxidatzaile bat ustez, hidrogeno peroxidoa Marteren azalean. Bestetik, halako zelulek izozte puntu baxua dute, eta ur gutxi behar dute.
|
|
|
Orratza sartzean, benetako gaixoekin nabaritu daitekeen erresistentziaren oso antzekoa hauteman daiteke. Orratza ez bada modu egokian sartzen, gaixo birtualak entzuteko moduan
|
azalduko
du mina.
|
|
|
gaixoaren aldartea hobetzen dute, baina gaindosia ez da hain arriskutsua, eta albo ondorioak ere askoz eramangarriagoak dira. Bada, antidepresibo horien eragin fisiologikoa ezagututa, depresioa
|
azaltzeko
lehenengo teoria sendoa osatu zuten.
|
|
|
Ikertzaileen esanean, ketaminaren eragina ikusita, depresioa zer den
|
azaltzeko
hipotesi polemiko batek indarra har dezake: depresioa garuneko zelulen heriotzak eragiten du.
|
|
|
Hipotesiak hipotesi, depresioa zer den
|
azaltzeko
teoria oso eta bateratu bat da. Eta, horretarako, hamaika ikerketa daude martxan.
|
|
|
Bromatologia lanean, elikagaien inguruko definizioak eman, sailkapenak egin eta horien hondatzeari nahiz kontserbazioari buruz, eta osagai nagusiei buruz hitz egiten da. Elikagai taldeak ere
|
azaltzen
dira.
|
|
|
Bi alderdi bereizi behar dira. Batetik, hainbat arlotako karbonozko nanohodien ezaugarriak
|
azaltzen
eta aztertzen ditugu; alegia, hainbat aplikazio teknologikotako nanohodiak. Bestetik, nanohodiak beste hainbat materialekin konbinatzeko ereduak aurkeztu ditugu.
|
|
|
Intoxikazioa janari kutsatuen bidezkoa bada, sintomak 12 ordutan
|
azaltzen
dira. Badaude hainbat sintoma orokor (goragalea, urdaileko mina, beherakoa, ondoeza...), baina adierazgarriena paralisia da.
|
|
|
Botoxaren kasuan, duela 5 urtetik erabiltzen da kirurgia estetikoan, aurpegia gaztetzeko tratamenduen osagarri gisa. Gipuzkoa Poliklinikako Pedro Cormenzana espezialistak
|
azaltzen
duenez, aurpegia gaztetzeko tratamenduetan, helburua aurpegia hobetzea da, alde batetik muskuluen biguntasuna zuzenduz, eta, bestetik, zimurrak ezabatuz.
|
|
2008
|
|
|
Erroldan parte hartzen ari diren zientzialariak saiatu dira
|
azaltzen
nola hedatu zen mundu osoko ozeanoetara gaur egungo olagarroen arbasoa. Dirudienez, orain dela 30 milioi urte Antartika hoztu, eta izotz geruza handitu zen.
|
|
|
Miller 1953an saiatu zen
|
azaltzen
nola sortu ziren lehenengo partikula organikoak Lurrean. Garai hartan atmosferan ustez zeuden kondizioak errepikatu zituen flasko batzuetan, eta tximistak sorrarazi zituen, elektrodo batzuen laguntzaz.
|
|
|
Nolabait
|
azaldu
nahi izan dute Millerren esperimentuan hainbeste molekula organiko agertu izana, kontuan hartuta ia ezinezkoa zela garai hartan hark proposatutako atmosfera egotea. Bada, esan dutenez, litekeena da Millerren kondizioak orduan Lurrean hain ugariak ziren sumendietan eratutako gas hodeietan egotea, eta ingurune mugatu jakin haietan eratu izatea osagaiak.
|
|
|
Hondakin hori bereziki diseinatutako kamioietan iristen da El Cabrilera. Antonio Lópezek, egokitzeko eta biltegiratzeko operazioen arduradunak,
|
azaldu
digunez, kamioietan datorren materiala egokitua edo egokitu gabe irits daiteke, nolakoa den. Esaterako, gomak, arropa eta horrelakoak egokitu gabe iristen dira, ontzietan sartuta.
|
|
|
Bakoitzean 18 ontzi sartzen dira, eta, betetakoan, morteroa injektatzen diote, edukia ibilgetzeko. Arroyok
|
azaldu
digu 20 orduz edukitzen dituztela edukiontziak lekuan bertan, hormigoia ondo gogortu dadin, eta, ondoren, biltegiratu egiten dituztela.
|
|
|
Hala ere, ohiko neurketak egiten dituzte; adibidez, gu geu egokitze instalazioa bisitatzetik atera garenean, erradioaktibitatea neurtzen duen tresna batetik igaro gara. Eskuak han jarri, eta, txistu hots batekin batera, hau
|
azaldu
da pantailan: Limpio. Alegia, garbi.
|
|
|
Hala ere, Carlos Pérez El Cabrilgo zuzendariak
|
azaldu
zigunez, El Cabrilen lehendik ere gordetzen ziren hondakin nuklearrak. Hain zuzen, inguru hartan Beta meategia dago.
|
|
|
Bai, bueno, guk iaz argitaratu genuen lan batean, GIB kontrolatzaileek kontrola nola lortzen duten
|
azaltzen
duen aztarna sendo bat jakinarazi genuen. Jakina zen pertsona horiek, infekzioa kontrolatzen ez dutenekin alderatuta, linfozitoen erantzun oso indartsua dutela, bikaina.
|
|
|
Aipatutako horien eta zementuak dituen beste erabilera guztien eskakizunei erantzuteko, 80 bat zementu mota daude gaur egun merkatuan, Financiera y Minera elkartearen Añorgako zementu fabrikan lanean ari den Juan Luis Querejetak
|
azaldu
zigunez.
|
|
|
Klinkerraz eta igeltsuaz gainera gehitzen dituzten osagaietako batzuek efektu bera dute zementuan. Querejetak
|
azaldu
digu labe garaietako zepak eta puzolarriak, adibidez, biek eragiten dutela zementuak poliki poliki garatzea erresistentzia hautsi gabe jasan dezakeen presio maila. Hortaz, inguruan zer duen eskuragarriago, bata edo bestea erabiliko du zementu fabrika bakoitzak.
|
|
|
Elementuen tamaina txikituz gero, haien ezaugarri magnetikoak nabarmen aldatzen dira. Ezaugarri magnetikoak materialaren egitura elektronikoaren araberakoak dira, eta, hain zuzen ere, eskala nanometrikora hurbiltzen garen heinean gertatzen dira aldaketak
|
azaldu
digu Jose Javier Saiz Garitaonandia EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultateko fisikariak.
|
|
|
Izan ere, Melbournen espektrometroa prest geneukan iturri erradiaktiboa sartzeko. Erlojuaren kontra aritu ginen lanean
|
azaldu
digu Saiz Garitaonandiak.
|
|
|
Munduan bost edo sei laborategik baino ez dute teknika aurreratu hori; bat Australian dago, eta hara jo zuten EHUko ikertzaileek. Zientzia eta Teknologia Fakultatean badugu Mössbauer espektrometroa, baina burdinarako optimizatuta dago, eta urrearen kasuan arazoak ematen ditu
|
azaldu
du Saiz Garitaonandiak.
|
|
|
Irakurleak hainbat gai aurkituko ditu liburu honetan, modu labur eta zehatzean
|
azalduta
: aurrerapen bioteknologikoen gaur egungo egoera, genetikoki eraldatutako organismoek sortzen dituzten auzi etiko sozial eta juridikoen profila, bioteknologiaren egungo segurtasun esparru erregulatzaileak, bioteknologiaren eta merkataritza askearen arteko gatazka...
|
|
|
Bada animalia horiek, lurra mugitu, eta garai desberdinetako geruzak nahasten dituzte. Armadiloek zenbaterainoko eragina duten aztertzeagatik, Arkeologia saria jaso du Brasilgo ikertzaile talde batek; eta ameba bat labirinto batean bide motzena aukeratzeko gai dela
|
azaltzeagatik
Zientzia Kognitiboen saria beste batek.
|
|
|
Ugaztunek dituzten mehatxurik aipagarrienak deforestazioa, habitat galera eta ehiza dira. Gainera, txostenak aditzera ematen du gainbehera horrek jarraitu egingo duela, mehatxu berriak hala nola, poluzioa
|
azaltzen
diren heinean. Populazio gainbeherarik lazgarriena Asiaren hego ekialdean ari da gertatzen.
|
|
|
Gainera, lehen aipatutako mikrotxipari esker, artzainak jakin dezake zenbat esne ematen duen ardi bakoitzak. Jetzitegian beste irakurgailu bat jarri dute, eta, hala ordenagailuak badaki ardi bakoitza zein lekutan jarri den, eta automatikoki neurtzen du jezteko makinak zenbat esne ateratzen dion
|
azaldu
zigun Otaegik.
|
|
|
Bestalde, kolera
|
azaldu
zen Europan eta Espainian, eta lehendabiziko epidemia 1834an sartu zen Bizkaian. Kolera eta tuberkulosia izan ziren, dudarik gabe, XIX. mendea zauritu zuten gaixotasunak.
|
|
|
Ikerketa horrek aukera emango du Artizarreko haizearen superrotazioaren jatorria
|
azaltzeko
, eta, oro har, planeten atmosferen zirkulazioaren ezagutzan aurrera egiteko.
|
|
|
Baina helburu hori lortzea oso zaila izaten da batzuetan. Iñigo Mendiola Gipuzkoako Foru Aldundiko Basa Animalien eta Landareen zerbitzuburuak
|
azaldu
digunez, martxan dauden zentralek ahalik eta etekin handiena atera nahi dute, ahalik eta ekoizpen handiena izan nahi dute. Guk, berriz, emariak eta habitatak zaindu nahi ditugu.
|
|
|
Unibertsoari buruz gizakiak asko dakiela pentsa daitekeen arren, oraindik fenomeno asko daude argitzeke. Unibertsoaren garapena egokien
|
azaltzen
duen ereduaren bila dabil EHUko kosmologo talde bat.
|
|
|
kosmosean ikus daitezkeen fenomenoei buruzko datuak bildu. Baina datu horiek interpretatzeko, hau da, unibertsoan gertatzen diren fenomeno gehienak
|
azaltzeko
, ordenagailu bidezko kalkulu konplexuak egin behar dira, eta kalkulu horiek eredu matematiko egokietan oinarritu behar dira. Horretan datza EHUko Grabitazioa eta Kosmologia ikertzaile taldearen lana, kosmosaren garapena azaltzeko balio duten ereduak aztertzean.
|