|
2007
|
|
|
Zumaian aurkikuntza hari buruz eman zuen hitzaldi batean jarri genuen harekin hitzordua. Hala, duela gutxi, Juteauk Hendaiako bere etxean hartu gaitu, eta, patxada ederrean, bere bizipenak eta ikerketak
|
azaldu
dizkigu, adeitasun handiz.
|
|
|
Mioblastoak txertatzeko, ezinbestekoa da ezkerreko bentrikuluaren erreprodukzio anatomiko bat egitea. Izan ere, Joaquín Barba kardiologoak
|
azaldu
digunez, ezkerreko bentrikulua eskuinekoa baino handiagoa da, eta garrantzi handiagoa du odol ponpaketan. Horregatik, ezkerreko bentrikuluko infartuak larriagoak dira eta gaixoaren pronostikoa nabarmenago asaldatzen dute.
|
|
|
2005eko uztailean Science aldizkarian argitaratu zen artikulu batean, Tim Barnett ek eta haren lankideek erakutsi zuten azken 40 urteetan ozeanoetan behatutako berotzeko joera ezin dela
|
azaldu
aldakortasun naturalaren bidez; aitzitik, joera horrek argi eta garbi bat egiten zuen gizakiak kliman duen eragina kontuan hartzen duten klima iragarpenekin. Hala ere, aurkikuntza hori ez zetorren bat beste leku batzuetan egindako neurketekin.
|
|
|
Oso erakargarria da denetik egiten saiatzea, baina ez dut denbora nahikorik. Horretaz gain, batzuetan jendeak uste du denetik dakidala, arazo guztietan aditua naizela, eta
|
azaldu
behar izaten dut ez dela horrela.
|
|
|
Lan hura egin eta gero, bigarren saialdi bat egin genuen nazioarteko hitzarmen bat egiteko. Orduan ere Estatu Batuak izan ziren aitzindariak; Europak ez zuen interesik
|
azaldu
lehenengo urteetan. Arazoa argi ikusi zutenean, alegia, ikusi zutenean ozono geruza oso azkar desagertzen ari zela, jarrera aldaketa nabarmen bat ikusi genuen.
|
|
|
Inklusio asko eta mota askotakoak aurkitu dituzte, eta haien kalitatea ere aparta da; informazio asko eskaintzen ari dira. Urizaharra baino lehen, pentsatzen zuten euliak Tertziarioan
|
azaldu
zirela, ezagutzen zen euli aztarnarik zaharrena garai hartakoa zelako. Eta hori talde gehiagorekin ere pasatu da, modernotzat geneuzkan taldeak anbarean azaldu dira, argitu digu Alonsok.
|
|
|
Urizaharra baino lehen, pentsatzen zuten euliak Tertziarioan azaldu zirela, ezagutzen zen euli aztarnarik zaharrena garai hartakoa zelako. Eta hori talde gehiagorekin ere pasatu da, modernotzat geneuzkan taldeak anbarean
|
azaldu
dira, argitu digu Alonsok. Urizaharran topatutako bizidun askoren historia ebolutiboan ez da aurkitu, oraingoz, hauek baino aztarna zaharragorik.
|
|
|
Dinosauroak ziren jaun eta jabe. Garai hartan
|
azaldu
ziren, ustez, lehen hegaztiak, baita lehen loredun landareak ere; aldaketa handia eragin zuen azken horrek ingurunean.
|
|
|
Araban aurkitutako sorpresa guztietatik lehena besterik ez zen izan Lopez del Vallek aurkitutako intsektu hura; harrezkero, gehiago aurkitu dira, euliak, tximeletak, matxinsaltoak... Urizaharran bakarrik, 13 intsektu ordena desberdin
|
azaldu
dira. Horiez gain, akaroak, armiarmak, krustazeoak, moluskuak zein landareak, onddoak eta bakterioak azaldu dira.
|
|
|
Urizaharran bakarrik, 13 intsektu ordena desberdin azaldu dira. Horiez gain, akaroak, armiarmak, krustazeoak, moluskuak zein landareak, onddoak eta bakterioak
|
azaldu
dira. Fosilduta ez dagoen materia organikoa ere aurkitu dute.
|
|
|
Lehenik, hegazkinak nola sailkatzen diren
|
azaldu
digute. Europako JAR (Joint Aviation Regulation) legediak pisuaren arabera sailkatzen ditu hegazkinak.
|
|
|
Bestalde, automobilgintzan garatutako TDI motorrak hasi dira erabiltzen hegazkin hauetan. Horrek sekulako fidagarritasuna ematen du, eta operazio kostua asko txikitzen du
|
azaldu
du Iturbek. Motor horiek, gainera, arinagoak dira (aluminiozkoak) eta, kontrol elektronikoa dutenez, segurtasun handia eskaintzen dute.
|
|
|
Hegazkin ez tripulatuek erabilera militarra izan dute orain arte, batez ere,
|
azaldu
du Iturbek. Hasieran misilekin probak egiteko erabiltzen ziren, haien jomuga gisa.
|
|
|
Lehenengoa Aiako, Orioko eta Usurbilgo lurretan dago, bigarrena Hernanin eta hirugarrena Oiartzungo eta Irungo lurretan. Probintziaren hegoaldean foku isolatuak
|
azaldu
dira, baina tratatu eta desagerrarazi dituzte. 2006ko azaroko datuen arabera, infekzioa 300 hektareatara mugatuta dago.
|
|
|
Gainera, bilaketa euskararen bi arazoak konponduta egiten du: lemaren arabera bilatzen du, eta euskarazko orriak soilik ematen ditu, Igor Leturiak, CorpEus proiektuaren arduradun eta Elhuyar Fundazioko I+G taldeko ikertzaileak,
|
azaldu
digunez.
|
|
|
Espazioko materia ezagunak eta ikusgaiak batzuetan ez ditu betetzen ezagutzen diren fisika legeak. Horregatik, egiten dituzten neurketak
|
azaldu
ahal izateko, zientzialariek ondorioztatu dute ikusten ez den materia bat badagoela espazioan, materia iluna, alegia.
|
|
|
Indian, Turkian eta Kazakhstanen ere kromo kantitate handiak ateratzen dira. Kongon, berriz, tantalioa ustiatzen da, normalean aztarnatan bakarrik
|
azaldu
ohi den elementua.
|
|
|
Eta merkurioaren arriskua neurtzeko hamaika ikerketa egin dira. Oro har, galderak ugariagoak dira erantzunak baino, baina datu deigarri batzuk
|
azaldu
dira. Esate baterako, jende askoren merkurio iturri nagusia enpasteak dira.
|
|
|
Era berean, 2005ean ikusi zuten Itoizko urtegitik Erribera ureztatzeko eraikitzen ari diren Nafarroako Ubidean animalia franko erortzen zela, eta tartean basurde mordoa. Ubidetik atera nahian apatxak urratuta odoletan zeuden basurdeen irudiak eta haiek uretatik ateratzen zituzten ehiztarienak komunikabide askotan
|
azaldu
ziren. Bistakoa da ureztatzeko erabiltzen diren estali gabeko ubideetan ere animaliak erortzen direla, eta horietatik ateratzeko komeria latzak ibiltzen dituztela.
|
|
|
Ikusitakoak ikusita, administrazioari eta konpainia hidroelektrikoei arazo horren berri eman genien, eta, oro har, arazoari irtenbidea emateko borondate ona
|
azaldu
zuten. Dena dela, borondate onetik aurrerapausoak emateko ordura iristerako, oso motel joan da dena, eta, bitartean, animalia asko akabatu da.
|
|
|
Grabitatea buruhauste handia da fisikarientzat. Edonorentzat begi bistakoa den indar hori oso ondo
|
azaldu
zuen Einsteinek erlatibitatearen teoria orokorrean, baina ez dator bat mekanika
|
|
|
Grabitatea buruhauste handia da fisikarientzat. Edonorentzat begi bistakoa den indar hori oso ondo
|
azaldu
zuen Einsteinek erlatibitatearen teoria orokorrean, baina ez dator bat mekanika kuantikoarekin. Hor dago koska.
|
|
|
Salmonellosia, tuberkulosia eta bruzelosia bakterioek sortutakoak badira ere, zoonosi guztiak ez dira bakterianoak. Hain justu, azkenaldian komunikabideetan gehien
|
azaldu
diren bi zoonosiak, hegazti gripea eta anisakiosia, birus batek eta bizkarroi batek sortuak dira, hurrenez hurren.
|
|
|
Heinrich Donostian izan zen urtarrilaren bukaeran, Aranzadiren etnobotanika jardunaldietan. Eta proiektu haren berri eman zuen, eta, bide batez, etnobotanikarien lana
|
azaldu
zuen.
|
|
|
Hitzaldietan aldarrikapenak ere lekua izan zuen. Madrilgo Unibertsitate Autonomoko Manuel Pardo de Santayanak
|
azaldu
zuenez, ondare kulturala aspaldidanik jaso eta ikertu da, antropologia izan da protagonista, eta botanikaren ikuspegia ahaztu samar egon da. Bada, etnobotanikarien asmoa da bi ikuspegiak uztartzea, eta ondare biokultural horri merezi duen balioa ematea.
|
|
|
Big Banga gertatu zenetik, unibertsoa etengabe hedatzen ari da, gero eta azkarrago, gainera. Astronomoek ezin dute
|
azaldu
abiadura hori orain arte ezagutzen dituzten energia eta indarrekin, eta horregatik uste dute energia iluna badagoela. Esaten dutenez, energia ilunak nolabait indarra egiten du grabitatearen kontra, eta, horrela, unibertsoa azkarrago hedatzea eragiten du.
|
|
2008
|
|
|
Nolabait
|
azaldu
nahi izan dute Millerren esperimentuan hainbeste molekula organiko agertu izana, kontuan hartuta ia ezinezkoa zela garai hartan hark proposatutako atmosfera egotea. Bada, esan dutenez, litekeena da Millerren kondizioak orduan Lurrean hain ugariak ziren sumendietan eratutako gas hodeietan egotea, eta ingurune mugatu jakin haietan eratu izatea osagaiak.
|
|
|
Hondakin hori bereziki diseinatutako kamioietan iristen da El Cabrilera. Antonio Lópezek, egokitzeko eta biltegiratzeko operazioen arduradunak,
|
azaldu
digunez, kamioietan datorren materiala egokitua edo egokitu gabe irits daiteke, nolakoa den. Esaterako, gomak, arropa eta horrelakoak egokitu gabe iristen dira, ontzietan sartuta.
|
|
|
Bakoitzean 18 ontzi sartzen dira, eta, betetakoan, morteroa injektatzen diote, edukia ibilgetzeko. Arroyok
|
azaldu
digu 20 orduz edukitzen dituztela edukiontziak lekuan bertan, hormigoia ondo gogortu dadin, eta, ondoren, biltegiratu egiten dituztela.
|
|
|
Hala ere, ohiko neurketak egiten dituzte; adibidez, gu geu egokitze instalazioa bisitatzetik atera garenean, erradioaktibitatea neurtzen duen tresna batetik igaro gara. Eskuak han jarri, eta, txistu hots batekin batera, hau
|
azaldu
da pantailan: Limpio. Alegia, garbi.
|
|
|
Hala ere, Carlos Pérez El Cabrilgo zuzendariak
|
azaldu
zigunez, El Cabrilen lehendik ere gordetzen ziren hondakin nuklearrak. Hain zuzen, inguru hartan Beta meategia dago.
|
|
|
Aipatutako horien eta zementuak dituen beste erabilera guztien eskakizunei erantzuteko, 80 bat zementu mota daude gaur egun merkatuan, Financiera y Minera elkartearen Añorgako zementu fabrikan lanean ari den Juan Luis Querejetak
|
azaldu
zigunez.
|
|
|
Klinkerraz eta igeltsuaz gainera gehitzen dituzten osagaietako batzuek efektu bera dute zementuan. Querejetak
|
azaldu
digu labe garaietako zepak eta puzolarriak, adibidez, biek eragiten dutela zementuak poliki poliki garatzea erresistentzia hautsi gabe jasan dezakeen presio maila. Hortaz, inguruan zer duen eskuragarriago, bata edo bestea erabiliko du zementu fabrika bakoitzak.
|
|
|
Elementuen tamaina txikituz gero, haien ezaugarri magnetikoak nabarmen aldatzen dira. Ezaugarri magnetikoak materialaren egitura elektronikoaren araberakoak dira, eta, hain zuzen ere, eskala nanometrikora hurbiltzen garen heinean gertatzen dira aldaketak
|
azaldu
digu Jose Javier Saiz Garitaonandia EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultateko fisikariak.
|
|
|
Izan ere, Melbournen espektrometroa prest geneukan iturri erradiaktiboa sartzeko. Erlojuaren kontra aritu ginen lanean
|
azaldu
digu Saiz Garitaonandiak.
|
|
|
Munduan bost edo sei laborategik baino ez dute teknika aurreratu hori; bat Australian dago, eta hara jo zuten EHUko ikertzaileek. Zientzia eta Teknologia Fakultatean badugu Mössbauer espektrometroa, baina burdinarako optimizatuta dago, eta urrearen kasuan arazoak ematen ditu
|
azaldu
du Saiz Garitaonandiak.
|
|
|
Gainera, lehen aipatutako mikrotxipari esker, artzainak jakin dezake zenbat esne ematen duen ardi bakoitzak. Jetzitegian beste irakurgailu bat jarri dute, eta, hala ordenagailuak badaki ardi bakoitza zein lekutan jarri den, eta automatikoki neurtzen du jezteko makinak zenbat esne ateratzen dion
|
azaldu
zigun Otaegik.
|
|
|
Bestalde, kolera
|
azaldu
zen Europan eta Espainian, eta lehendabiziko epidemia 1834an sartu zen Bizkaian. Kolera eta tuberkulosia izan ziren, dudarik gabe, XIX. mendea zauritu zuten gaixotasunak.
|
|
|
Baina helburu hori lortzea oso zaila izaten da batzuetan. Iñigo Mendiola Gipuzkoako Foru Aldundiko Basa Animalien eta Landareen zerbitzuburuak
|
azaldu
digunez, martxan dauden zentralek ahalik eta etekin handiena atera nahi dute, ahalik eta ekoizpen handiena izan nahi dute. Guk, berriz, emariak eta habitatak zaindu nahi ditugu.
|
|
|
Kosmologiaren Eredu Estandarrak oraindik
|
azaldu
ez duen fenomenoetako bat da unibertsoaren hedapen azeleratua. Einsteinek kosmosa deskribatzeko eredu estatiko bat proposatu bazuen ere, gaur egun jakina da hedatzen ari dela.
|
|
|
Energia ilunarena ez da nolanahiko eztabaida: existitzen denik ezin da frogatu, baina hura gabe Kosmologiaren Eredu Estandarrak lituzke unibertsoan gertatzen diren fenomeno asko
|
azaldu
.
|
|
|
Laburpena: Unibertsoaren osagai nagusiek haren eboluzioan duten eragina ikuspegi teoriko batetik
|
azaldu
nahi da. Zuzendaria:
|
|
|
Hegoaldea kontrakoa da, menditsua, azal lodikoa eta oso eremu magnetiko konplexua duena. Ikerketa batek aurkitu du inpaktu baten hipotesiak
|
azaldu
ditzakeela Marteren ezaugarri horiek.
|
|
|
Baina Cakile edentula oraindik urrunago doa. Ontarioko McMaster Unibertsitateko ikertzaile batzuek iaz argitaratutako lan batean
|
azaldu
zuten landare hori gai dela bere ahaideak ezagutzeko.
|
|
|
1992an piztu zen zientzialarien artean erresberatrolak osasunean izan ditzakeen onurak ikertzeko interesa. Orduan, Siemann ek eta Creasy k ardo beltzaren erresberatrol maila zehaztu zuten lehen aldiz bereizmen handiko kromatografia (HPLC) bidez, eta frantziar paradoxa (French Paradox)
|
azaldu
zezakeela ikusi zuten. Frantziar paradoxaren arabera, Frantzian gaixotasun koronarioen hilkortasun tasa beste herrialdeetan baino txikiagoa izatea ardo beltzaren kontsumo handiagoari zor zaio, nahiz eta frantziarrek gantz asetan ugaria den dieta izan eta asko erre.
|
|
|
Proiektuaren alde teknikoaz Usurbilgo GBLHIko Energia Berriztagarrien Zentroa arduratzen ari da, Xabier Esteban Alonsoren bitartez. Hark
|
azaldu
digu lehen lana egungo egoeraren berri jakitea izan dela; beraz, herritarrei plana azaldu eta diagnostikoa egiteari ekin zioten.
|
|
|
Orexan industria bakarra dago. Ardi kooperatiba bat da, gazta eta mamia egiten duena, eta haren jabeek ere interesa
|
azaldu
dute proiektuan.
|
|
|
Proiektuaren alde teknikoaz Usurbilgo GBLHIko Energia Berriztagarrien Zentroa arduratzen ari da, Xabier Esteban Alonsoren bitartez. Hark azaldu digu lehen lana egungo egoeraren berri jakitea izan dela; beraz, herritarrei plana
|
azaldu
eta diagnostikoa egiteari ekin zioten.
|
|
|
Behi eroen gaitza eta pertsonei eragiten dien gaixotasun horren aldaera ezin dira diagnostikatu sintomak
|
azaldu
baino lehen, gaitz horien eragileak, prioiak, ezin baitira erraz detektatu bizidunetan.
|
|
|
Behi eroen gaitza eta pertsonei eragiten dien gaixotasun horren aldaera ezin dira diagnostikatu sintomak
|
azaldu
baino lehen, gaitz horien eragileak, prioiak, ezin baitira erraz detektatu bizidunetan. Hori dela eta, behin betiko diagnostikoa gaixoa hil ondoren egiten da, bai ganaduan bai pertsonetan.
|
|
|
Lurra oso toki aproposa da biziarentzat, aurreko artikuluetan
|
azaldu
ditugun arrazoiengatik. Sortu zenetik, bizia zelula izeneko egitura konplexu eta ordenatu batekin hasi zen funtzionatzen.
|
|
|
Era berean, inork ez daki Higgs bosoia existitzen den ala ez, ez baitute inoiz detektatu. Zientzialari batzuek esaten dute baietz, talka bortitz batzuetan
|
azaldu
dela, baina, nolabait, esperimentua egin duten ikertzaileak ez direla konturatu, beste partikula batzuen bila ari zirelako. Dena dela, eztabaida hori antzua da oraingoz, besteak beste LHC azeleragailua dutelako baiezkoa edo ezezkoa frogatu ahal izateko.
|
|
|
Hainbatek esaten dute Higgs bosoia dagoeneko
|
azaldu
dela hainbat esperimentutan, baina zientzialariak ez direla konturatu, ez baitzuten horrelakorik espero. Hala ere, hori egia bada, erraz diseinatuko dute Higgs bosoia harrapatzeko esperimentu bat aurrerantzean.
|
|
|
Gauza bat behintzat argi dago: masa existitzen da, eta, lehenago edo geroago,
|
azaldu
dute zergatik.
|
|
|
Egur hila, erreka bizia izeneko artikuluan, erreketako egur hilak duen garrantzi ekologikoaz hitz egiten digu Aristegik. Izan ere, epaimahaiak
|
azaldu
zuen bezala egur hilaren inguruan, bizia loratzen da. Lan hau erraz irakurtzeko modukoa dela ere argi utzi zuen epaimahaiak: harriduraren ildotik, arrapalada batean irakurriko dugu, idazkera zehatz eta egokia baitu.
|
|
|
Dibulgazio liburuaren saria Javier Navarro Los Arcos iruindarrak irabazi du Fisika eta Metafisika proiektuarekin. Historian zehar zientzialariek eraiki dituzten galderak eta erantzunak josi nahi ditu Navarrok, ekintza pertsonalen balioa erakutsiz, eta muga psikologiko, sozial eta historikoak kontuan hartuz; eta, metafisikaren hari jarraitua
|
azaldu
, Babiloniatik Einsteinenganaino, Aristotelesengandik elektroietaraino eta hutsaren ideiatik infinituraino.
|
|
|
Talka izugarri horrek hondakin multzo handia utzi zuen Lurraren inguruan eta, milioika urtean zehar, kondentsatzen joan ziren hondakin horiek Ilargia osatu arte. Horrek
|
azaldu
dezake zergatik den hain handia Ilargiaren masa Lurrarekin alderatuta, zergatik duen hain orbita inklinatua ekuatorearekiko eta ez hain inklinatua ekliptikarekiko, zergatik duen hain konposizio ezberdina eta zergatik duen Lurraren adinaren antzekoa. Hala ere, horrelako talka baten baldintzak oso zehatzak eta bereziak izan behar dute (bi planeten masak, abiadurak eta angeluak), eta azken xehetasuneraino ez badira zehazki betetzen, talkaren ondorioak oso bestelakoak izango dira:
|
|
|
Dena den, beste glaziarrak, Ossoue baino txikiagoak izan arren, ez dira hura bezain azkar txikitzen ari. Ikertzaileek
|
azaldu
dutenez, elur metaketak, orientazioak, gainean arrokak izateak... klima faktoreekiko erantzuna handiagoa edo txikiagoa izatea eragiten dute, eta Ossoue glaziarrak ez ditu irauteko kondizio onenak.
|
|
|
Afrikakoa izan zen abian jarritako lehen azterketa. Mugaz gaindiko 38 akuifero
|
azaldu
ziren azterketa hartan, eta haietako bost aurretik inoiz identifikatu gabe zeuden. Azterketa haren aurrerapen maila UNESCOk Cotonou-n (Benin) 2007ko maiatzean egindako bilera batean ebaluatu zen.
|
|
|
LIFE proiektuaren zuzendaria Inma Lizaso da, eta koordinatzaileak Ibai Portu eta Marta Olalde. Haiekin hitz egin genuen, eta proiektuaren nondik norakoak
|
azaldu
zizkiguten. Besteak beste, bazkideak lortzeko izan zituzten gorabeheren berri eman ziguten.
|
|
|
Adituek ez dute zalantzarik: nahiko berriak diren arren (lehenengoak 1960ko hamarkadan
|
azaldu
ziren), garapen azkarra izan dute, eta, Mª Teresa Iglesias matematikariaren esanean, ez dago geldiaraziko dituenik.
|
|
|
Hori
|
azaldu
zuen, gutxi gorabehera, Darwinek espezieen eboluzioaren teorian, eta horixe bera egiten dute algoritmo genetikoek. Hasierako populazioa problema batek izan ditzakeen ebazpenek osatzen dute.
|
|
2009
|
|
|
Esperimentuaren emaitza konparaketa baten bitartez
|
azaldu
zuten ikertzaileek. Imajinatu siliziozko gainazalaren zuloa kafe katilu baten modukoa dela.
|
|
|
Europan energia geotermikoko sistemak garatuen dituzten herrialde batzuetako adituak izan ziren jardunaldian, eta, besteak beste, herrialde horietan energia geotermikoa zer egoeratan dagoen
|
azaldu
zuten. Adibidez, Suedian, sortzen duten haize egoeratan dagoen azaldu zuten.
|
|
|
Europan energia geotermikoko sistemak garatuen dituzten herrialde batzuetako adituak izan ziren jardunaldian, eta, besteak beste, herrialde horietan energia geotermikoa zer egoeratan dagoen azaldu zuten. Adibidez, Suedian, sortzen duten haize egoeratan dagoen
|
azaldu
zuten. Adibidez, Suedian, sortzen duten haize energia halako hamabost eta sortzen duten eguzki energia halako ehun eskuratzen dute trukaketa geotermikoaren bidez.
|
|
|
Onddo batek
|
azaldu
lezake zergatik gertatu zen orain dela 250 milioi urteko iraungitze masiboa Orain dela 250 milioi urte inguru, Lurreko hainbat eta hainbat bizidun hil ziren, Lurrean tarteka
|
|
|
Onddo batek
|
azaldu
lezake zergatik gertatu zen orain dela 250 milioi urteko iraungitze masiboa
|
|
|
Funtzionamendu egokia izango balu, 200 euro inguruan salduko litzateke produktua. Koilarea Gorbea, Izki, Aizkorri eta Aralarko parajeetan probatu duten hainbat abeltzainek jada
|
azaldu
dute erosteko interesa.
|
|
|
Horrez gain, aldea zergatik den hain handia ere
|
azaldu
dute. Eredua egitean, uste zuten ioi negatiboek eta positiboek elkarren aurka egiten zutela neuronetan.
|
|
|
Hemen
|
azaldu
diren aplikazioek egiten dutena ez da erraz ulertzen hitzezko esplikazioak soilik erabilita. Errealitate gehitua hobeto ikusten lagunduko dizuete esteka hauetan aurkituko dituzuen bideo eta irudiek.
|
|
|
Esperimentua egin genuen, eta uste bezala funtzionatu zuen, xehetasun batengatik izan ezik. Seinale bat
|
azaldu
zen; hirurogei karbono atomo elkarrekin zeudela adierazten zigun. Hasieran cluster bat zela uste genuen, baina gero konturatu ginen molekula bat zela, hau da, zehatz mehatz deskribatu daitekeen atomoen konfigurazio bat.
|
|
|
Sei artikulutan esan zuten oker ginela. Baina, gero, beste batzuek interesa
|
azaldu
zuten. Kimikari teorikoentzat oso interesgarria zen, molekula horrekin lan egin zezaketelako.
|
|
|
Zientzialari asko ez ziren ados agertu emaitzen interpretazioarekin. Haien ustez, garai hartako populazioak handiak izateak
|
azaldu
dezake genetikoki banatzeko denbora hain luzea izatea. Hala ere, horrek ez luke azalduko zergatik den X kromosoma besteak baino gazteagoa.
|
|
|
Izan ere, gehienok haurrak garenean ikasten dugu irakurtzen, bestelako trebetasunak edo abileziak ikasi ahala. Hortaz, ia ezinezkoa da haurtzaroan irakurketa irakaskuntzak eraginda garunean gertatzen diren aldaketak bestelako trebetasunek edo abileziek sortzen dituzten aldaketetatik bereiztea
|
azaldu
du Carreirasek. Helduen garunetan, ordea, ez dira aldaketa horiek guztiak gertatzen.
|
|
|
Izan ere, zirkunboluzio angeluarrak irakurketa prozesuan duen eginkizuna zehaztea lortu dugu. Bestetik, dislexia duten pertsonen garunaren eta ez dutenen garunaren arteko ezberdintasunak ere
|
azaldu
ditugu dio Carreirasek.
|
|
|
Hurrengo bi egunetan buru belarri aritu ziren adituak nanozientziaz eta nanoteknologiaz. Mila eta bat modutara
|
azaldu
zuten batzuek eta besteek zer neurritakoa den nanoeskala, zer aukera eskaintzen duen materia atomoz atomo lantzeak, bai fisikan, bai kimikan eta bai biologian, eta abar.
|
|
|
Nobel Akademiaren prentsa oharrean
|
azaldu
dutenez, aurkikuntza horiek berebiziko garrantzia dute, telomeroen luzera zelularen bizi luzerarekin erlazionatuta baitago. Horrenbestez, ikertzaileek uste dute telomeroek garrantzi handia dutela organismoen zahartzean, baita minbizian ere.
|
|
|
Oso desbideratze txikia da. Ile baten lodierako zehaztasuna da futbol zelai erdi bateko azalera duen paraboloide batean
|
azaldu
du Aretxagak, magnitude ulergarri bat ematearren.
|
|
|
Probak egiteko, mendi bakoitzera igo behar izan zuten tresnak hartuta, zeruaren gardentasuna neurtzeko. Gardentasun probak erradiometro baten bidez egiten dira
|
azaldu
du Itziar Aretxagak. Erradiometroak atmosferaren igorpen milimetrikoa neurtzen du zeruko zirkulu maximo batean (zenitetik horizonteraino, lurraren gunea plano berean izanda zirkulu maximoa osatzeko).
|
|
|
Alferrik. Oso atsegina izan zen nirekin,
|
azaldu
zuen Ballek Bilbon eman zuen hitzaldian, baina ez nuen lortu hark iritziz aldatzea. Hala ere, 2006ko dominetako bat Perelmanentzat izango zen.
|
|
|
Lehenengo, prozesu fotorrezeptorea gertatu zen: pigmentu batek egon behar du, argiak pigmentu hori kitzikatu behar du, eta horrek nerbio kinada bat sortuko du,
|
azaldu
du Urrutiak.
|
|
|
Horregatik, lau kono mota edo gehiago dituzte, eta gai dira ultramoreei ere antzemateko. Guk ez dugu fotopigmenturik hori ikusteko
|
azaldu
du Urrutiak, baina guri oharkabean pasatzen zaizkigun ezaugarriak erleentzat erakargarriak izan daitezke, loreek informazio garrantzitsua bidal diezaiekete eta.
|
|
|
Eta hori ere ez da, hainbat neurri har baitaitezke egoerari buelta emateko. Barrenak eta Amasorrainek
|
azaldu
dute zer moldaketa egin dituzten sarean, eta zer egitea espero duten etorkizunean.
|
|
|
Natura gurtzetik txikitzera, hain zuzen ere. Madeleinealdiko gizakiak natura gurtzen zuen, guztiaren gainetik zegoen zerbait zen natura, eta gizakia naturaren zati txiki bat besterik ez zen
|
azaldu
du Errekondok. Horren adierazgarri ditugu Ekaingo, Lascauxeko eta Altamirako kobazuloak, besteak beste.
|
|
|
Baserria sagardoa sortzeko eraikin edo fabrika gisa sortu zen. Aurrerapauso izugarria zen, sagardoaren etxeko ekoizpenetik ekoizpen erabat industrialerako urratsa baitzen
|
azaldu
du Galdosek. Izan ere, sagardoa zen garai hartako gizarte industrialak edaten zuen edaria.
|
|
|
Oso gertutik jarraitzen zuen Ireneren eta Fredericen lana, eta aurkikuntza hark izugarri poztu zuen. Ez dut sekula ahaztuko zer zoriontasun aurpegia zuen Irenek eta biok beirazko hodi txiki batean lehenengo erradioelementu artifiziala erakutsi genionean
|
azaldu
zuen Joliotek, gerora. Oraindik ikus dezaket erradioak erretako bere hatzekin hodia hartzen.
|
|
|
Bestalde, abeltzaintza estentsiboaren sisteman, abere espezie bat baino gehiago konbinatzen baditugu, aldi berean, larreen aprobetxamendua edo erabilera dibertsifikatzen ditugu
|
azaldu
digu Aldezabalek. Izan ere, abere bakoitzak estrategia desberdina du bazkatzeko garaian.
|
|
|
Maiatzeko artikuluan, Sir Tim Berners Leek asmatutako World Wide Webak eta haren oinarrian dagoen HTML formatuak dituzten arazoak ikusi genituen, eta azaletik
|
azaldu
genuen zer den Berners Leek berak proposatutako konponbidea, web semantikoa, alegia. Honetan, web semantikoaren azpian dauden teknologiak eta adibideak ikusiko ditugu, eta hura egia bihurtzeko dauden arazoak ere bai.
|
|
|
Web semantikoan, objektuak, pertsonak... eta haien arteko erlazioak deskribatzen dira etiketa bidez. Etiketetan, orriaren itxura eta egitura
|
azaldu
beharrean, orriko elementuen esanahia jasotzen da. Horri esker, HTML sarearekin batera existituko litzatekeen sare paralelo bat sor daiteke, makinek ulertzeko moduko ezagutza base bat, semantika adierazteko formatuetan kodetua.
|
|
|
Guri Patxi Gre o ingurumen ekonomistak
|
azaldu
digu nola funtzionatzen duen: Enpresa bakoitzak Europako Batzordeak eman dizkion isurketa eskubide batzuk ditu.
|
|
|
Besteak beste, sistema fisikoen mekanikaren eredu matematikoak egiteko balio du. Mugimenduak eta abar deskribatzen ditu
|
azaldu
digu Ibañezek.
|
|
|
Oinarrizko eta funtsezko lan bat da. Eraikin baten eraikuntzaren lehenengo mailan gaudela esan genezake
|
azaldu
du Palomok. Gure lana karbono karbono loturak forma estereokontrolatuan eratzean datza gehitu du.
|
|
|
Botika hori bi enantiomeroren nahaste banaezin gisa ematen zitzaien haurdun zeuden emakumeei 50eko hamarkadan, egoera horrek sortzen zizkien zorabioak eta goragaleak arintzeko. Botika haren ondorioz, zenbait haur sortzetiko malformazioekin jaio ziren, eta gerora jakin zuten bi enantiomero horietako bat zela fenomeno horren erantzule
|
azaldu
du Palomok; guk enantiomero bakarra modu erraz eta praktiko batean eskuratzeko metodologia garatzen dihardugu.
|
|
|
Hain zuzen, gogoan du Lot et Garona departamenduan nekazaritza ekologikoa egiten zuen baten soroan landare transgenikoak
|
azaldu
zirela, inguruko landaketaren batetik aireak eramandako polenaren erruz. Eta hori gertatu zenean, debekatuta zegoen transgenikoak ereitea.
|
|
|
CIC nanoGUNEk, nanozientzian eta nanoteknologian erreferente izateko jaio den ikerketa zentroak, ordea, zailtasun horiek guztiak gainditu ditu, eta Donostia erdi erdian dago. Igor Campillok, CIC nanoGUNEko komunikazio zuzendari eta nanoBasque agentziako arduradunak,
|
azaldu
digu zer dela eta ez zuten hiritik urrundu: arrazoi nagusietako bat izan zen Ibaetako campusean bertan egoteak erraztu egingo zuela ikertzaileak nanoGUNEra hurbiltzea.
|
|
|
Igor Campillok
|
azaldu
digu zer neurri hartu zuten nanoGUNEn egin beharreko ikerketen eskakizunei erantzuteko.
|
|
|
Lokalizatu egin zuten lursailaren zein lekutan zegoen interferentzia mailarik txikiena bibrazioen eta eremu elektromagnetikoen ikuspuntutik, eta han jarri zuten. Ez zen aurreikusita zuten lekuan, baina, Campillok
|
azaldu
digunez, funtzionalitateari eman genion lehentasuna, eta horrek eragin zuen eraikina berriz diseinatu behar izatea.
|
|
|
Gelatxo horiek lauza flotatzaile batean daude, hau da, plataforma nagusia ukitzen ez duen lauza txiki batean. Gainera, bibrazio handiak eragiten dituzten tresnak sabaitik zintzilik jarri ditugu, ez dadin modurik egon bibrazioa laborategietara iristeko,
|
azaldu
digu Campillok.
|
|
|
Berariaz egin dute horrela, Campillok
|
azaldu
digunez. Hainbat arrazoi genituen horretarako.
|
|
|
Hiruren zatiak
|
azaldu
daitezke kapitulu berean, betiere kapituluaren gaiari lotuta. Egitura hori posible da Gödelen, Escherren eta Bachen lanak antzekotasun handia dutelako, matematikaren ikuspuntutik.
|