|
2008
|
|
|
Nahiz eta zentsoreak, ziur asko arrazoi faltarik gabe eta ondoren izango zuen irakurketa politikoa aurreikusi gabe, Quousque tandem?! obran inolako tendentzia politiko arriskutsurik ikusi ez, berehala izugarrizko oihartzuna izan zuen euskal gizartean, batez ere garai hartan sortzen
|
ari ziren
talde politiko abertzale eta ezkertiarretan. Horren zergatia erraz suma daiteke:
|
|
|
Bai gaiagatik, bai tamainagatik, eskultura hau Erdi Aroko ikonoekin nahiz kultura primitiboetako deboziorako irudiekin erlaziona daiteke. Lehen eskultura hau egin aurretik, Oteizak krisi erlijioso bat jasan zuen, eta Madrilen egiten
|
ari zen
medikuntza-ikasketak alde batera utzi ondoren, eskulturak egiteari ekin zion. Gertaera horrek finkatu zuen betiko artearen aurrean Oteizak izango zuen jarrera.
|
|
|
Bestetik, urte haietan Oteiza bere hizkuntza plastiko formala definitzen saiatzen
|
ari zen
, aurreko artisten emaitzetan oinarritu behar zuen hizkuntza plastiko berria. Horregatik erabiltzen zuen reinvención hitza izenburuan.
|
|
|
Zertaz
|
ari da
artea. Oso haur nintzela Orion nire aitonak hondartzara eraman ohi gintuen pasioan.
|
|
|
Eztabaida horien helburuetako bat zen argitzea ea arte abstraktua gai erlijiosoak irudikatzeko erabiltzea zilegi ote zen ala ez (Autore Anitz, 1956). Eztabaida eliza katolikoaren barruan ez ezik, hainbat artisten artean ere
|
ari zen
jazotzen, eta Oteizaren testuetan oso garbi azaltzen da, hasieratik artearen eta erlijioaren artean ezarri zituen parekotasunen ondorioz. Nietzscheren. Jainkoa hil da?
|
|
|
Saio bakoitzean, eztabaidagai izango duten gaia kokatzeko bideokasete bat ikusi dute; ondoren, partaide bakoitzari jokatu behar duen rolaren nondik norakoa idatziz eman eta ahoz azaldu dio ikertzaileak. Bukatzeko, kameraren aurrean, telebista-saio batean
|
ari direlakoan
eztabaida grabatu zaie. Nork bere iritzia ematea baino errazagoa begitandu zaigu aurretik adierazitako edukiak defenditzea.
|
|
|
Deskribatzen saiatzen
|
ari garen
ereduaren oinarrietako bat botere mota desberdinak lortzea bada, eta beraz erabakien eta ekintzen gaineko kontrola lortzea, garbi dago lehenengo bi mailak ez direla nahikoak eraldaketarako, eta, beraz, gehienbat 3.etik goragoko mailetara jo behar dugula.
|
|
|
Parte-hartzea aplikatu behar deneko uneei eta denborei dagokienez, antzeko problematika aurkezten zaigu, parte-hartzea gailentasunezkoa izan dadin berau prozesuaren barnean ahalik eta lasterren eman behar da, eta gainera nahikoa iraun behar du. Garapen-lankidetzarako proiektu eta programez
|
ari bagara
, parte-hartzea hasieratik eta ohiko fase guztietan eman beharko litzateke, hau da, identifikazio edo diagnostikoan, formulazioan, burutzapenean eta ebaluazioan, eta horietako etapa bakoitzean testu honetan aurkezten diren irizpide guztiak aztertu behar dira eta erabakitzeko gaitasunak guztietan egon behar du.
|
|
|
Duda barik esan genezake, beraz, parte-hartzearen erretorika modan egon dela azken hamarkadan politikan edo ekonomian aritzen diren teknikari edo agintarien ahotan. Hitz beraren erabilera orokortzeak, ordea, ez du esan nahi fenomeno berberaz
|
ari garenik
une oro; izan ere, moda horren atzean, helburu, interes eta praktika desberdinak, eta batzuetan kontrajarriak, ezkutatzen baitira2 Hots, parte-hartzea ez da gauza bera batzuentzat edo besteentzat, ez da helburu berekin erabiltzen, eta, ondorioz, antzeko diskurtsoen baitan oso egitate desberdinak aurki ditzakegu.
|
|
|
Gainera, garapenaz
|
ari garenean
, ez dago estrategia bakarra parte-hartzeari dagokionez, baizik eta askotariko espazioak denbora berean irekita, beraien arteko erlazio dinamiko bat dutelarik (Gaventa, 2004). Hala, espazioak etengabe irekitzen eta ixten ari dira, legitimotasun, erresistentzia, disidentzia, integrazio eta eraldaketa borroken bitartez; izan ere, espazio batzuetan boteretsuak direnek beste espazio batzuetan posizio bera ez izatea gerta daitekeelako.
|
|
|
Gainera, garapenaz ari garenean, ez dago estrategia bakarra parte-hartzeari dagokionez, baizik eta askotariko espazioak denbora berean irekita, beraien arteko erlazio dinamiko bat dutelarik (Gaventa, 2004). Hala, espazioak etengabe irekitzen eta ixten
|
ari dira
, legitimotasun, erresistentzia, disidentzia, integrazio eta eraldaketa borroken bitartez; izan ere, espazio batzuetan boteretsuak direnek beste espazio batzuetan posizio bera ez izatea gerta daitekeelako.
|
|
|
Bourdieu-k, Biografi ilusioa testuan, honela azaltzen digu ikuspuntu hori: «Instituzioa den aldetik, izen propioa denbora eta espaziotik kanpo
|
ari da
, une eta lekuen aldaketatik kanpo: horri esker, izendatutako banakoek, aldaketa biologiko eta sozial guztien eraginetik kanpo, izen bera izango dute.
|
|
|
Auzi honetan, dena den, guztia ez da kantitatea: inpaktuaren tamaina edo indarra kodearen ondorioa da eta kode bakar bat ez, kode asko ditugu eta gainera elkar joka
|
ari diren
kodeak: batzuek besteek baino maila eta balio handiagoa dute gizartean (edo gizarte-talde batentzat).
|
|
|
Antza denez, izenak arinago higatu eta zaharkitzen dira, ordezkatze bizkorragoz
|
ari dira
izenen moda-zikloak (Coulmont, 2006). Zikloak laburrak eta arinak dira beraz, eta jakina, horrela izan daitezen izen gehiago behar da.
|
|
|
Gaur egun ez dago merkatu onomastiko bakarra (Coulmont, 2006). Aitzitik, batzuetan elkarren aurka joka eta beste batzuetan elkarren berririk gabe
|
ari diren
eremu hierarkizatu asko ditugu aurrez aurre. –Kultur anitzeko?
|
|
|
Azkenik, aintzat hartu behar dugu izena hautatzeko orduan asmo esplizituak eta eragin oharkabeak
|
ari direla
jokoan. Izena hautatzea eta ematea ez dira beti egiten asmoz eta jakitez, sarritan, erabakitzeari eragiten dioten indarrak?
|
|
|
bultzatzen ditu: kategoria arteko bereizketaren bila
|
ari direnentzat
, kategoria batetik besteetara hedatu den izenak ez du bereizgarritasun nahikorik (alegia, Nerea edo Ainhoa zenbat eta hedatuago Euskal Herritik kanpo, orduan eta euskal kategoria bereizteko indar gutxiago), bereizgarritasunari eusteko izen, endemikoagoak, bilatuko dituzte, eta ondorioz, kategoria barruan izen berriak agertuko dira eta izenak ugariagoak izango.
|
|
|
Ikerketa honetan abiapuntu dugun Bourdieu-ren ekintzaren soziologia oso da anti-intelektualista. Soziologia horrek ez du bere egiten behatzaile erreflexiboaren begirada, beretzat nahi du jokoan
|
ari denaren
begirada praktikoa, batzuetan irreflexibo, beste batzuetan erreflexibo ari denaren begirada engaiatua. Aktorea, hots, jardulea, praktikan engaiaturik bizi da ezinbestean.
|
|
|
Ikerketa honetan abiapuntu dugun Bourdieu-ren ekintzaren soziologia oso da anti-intelektualista. Soziologia horrek ez du bere egiten behatzaile erreflexiboaren begirada, beretzat nahi du jokoan ari denaren begirada praktikoa, batzuetan irreflexibo, beste batzuetan erreflexibo
|
ari denaren
begirada engaiatua. Aktorea, hots, jardulea, praktikan engaiaturik bizi da ezinbestean.
|
|
|
Baina zer-nolako agenteaz
|
ari gara
–Jendartean ohi denez, izaera askotako indarrak bildu egiten dira ekintza-ildo batera, bat-egite horri, subjektu-tasuna?
|
|
|
Jendartean ohi denez, izaera askotako indarrak bildu egiten dira ekintza-ildo batera, bat-egite horri, subjektu-tasuna? egotziz (zerbait edo norbait dela egotziz) agente-izatea onartzen zaio, handik gero ekintza-ildo horretan
|
ari direnek
esan dezakete: –gure praktiken eta ekintzen bidez geure burua horrela edo hala eraikitzen dugu?.
|
|
|
Alegia, pentsa dezakete euren burua eraiki dutela euren baitatik, euren oldez eta gogo hutsez. Ahaztu ahal dituzte aurretiaz jokoan
|
ari ziren
indarrak, subjektu bilakatuko zen ekintza-ildoaren sortzaileak: aurre-egitura eta aurre-atondura naturalak eta kulturalak, diskurtsiboak eta materialak.
|
|
|
Erregistroei erreklamazioka eta kexaka eraginez eta erregistro ofizial horiek baztertzen dituzten herri-erabilerei eutsiz
|
ari da
izengintza berritzen eta eraldatzen. Prozesu horretan jendea izendatzearen subjektu aktiboa, berenaz diharduen subjektu eragilea, bilakatzen da; ezarian erakundeen mugak eta murrizketak gainditzen ditu jendeak.
|
|
|
Pertsonen izenei buruzko legeak eskuzabalagoak diren lekuetan, izen androginoak nahiko arrakastatsuak izan dira. Asko hedatu eta hedatzen
|
ari dira
. Agian, joera, postgenero?
|
|
|
Hala ere, joko-arauak aldatzen
|
ari dira
: gero eta gehiago eskatzen da, laguntza berezia eta aditua?
|
|
|
(horren lekuko izenei buruz argitara ematen diren liburu sorta handia). Naturaltasun praktikoa galtzen
|
ari da
joko-eremu honetan; izenena ere eremu berezitua eta arroztua bilakatzen ari da eta, hala izanik, pertsonek egoera anbiguoan jardun behar dute: batetik, erabaki pertsonala hartzera behartuta daude, ez dabil hor lehengo erakundeen irizpide itxirik, baina, bestetik, erakundeek hainbat muga jartzen dute, kasu gehienetan, gainera, jendeak ez du muga horien berririk.
|
|
|
(horren lekuko izenei buruz argitara ematen diren liburu sorta handia). Naturaltasun praktikoa galtzen ari da joko-eremu honetan; izenena ere eremu berezitua eta arroztua bilakatzen
|
ari da
eta, hala izanik, pertsonek egoera anbiguoan jardun behar dute: batetik, erabaki pertsonala hartzera behartuta daude, ez dabil hor lehengo erakundeen irizpide itxirik, baina, bestetik, erakundeek hainbat muga jartzen dute, kasu gehienetan, gainera, jendeak ez du muga horien berririk.
|
|
|
Izan ere, izendatze-praktiketan dinamika berezi bat izaten da: batetik, gizarte-indar egituratzaileen eragina dugu, bestetik, eragile berritzaile eta erresistenteak ditugu, nonbait, berenaz eta beren baitarik
|
ari diren
eragileak. Bien arteko talka eta tentsioari begiratuko diogu4.
|
|
|
Ezen Literatura itsasargi hura bezalakoa da: argia geldi-geldi itzulika
|
ari da
baina aski argitzen du (beharbada liluraz, baina beharbada ez) harkaitzen aurka puskatzeko arriskua saihesteko.
|
|
|
Gizakia, loquens baino hobeki infans, etengabe
|
ari da
idazten eta mintzatzen ikasten, Hitzarekin bere burua argitzen, Testu salbagarriaren osotasunerat nehoiz heldu gabe: errealitatea da beti mintzatzen hasten dela, totelki, errepikapenak eginez abantzu (bainan sekula ez arras) hitzez hitz, beti abiatuz eta nehoiz iritsiz portu desiraturat, ez baitezake haren kokapen geografikoa ezagutu:
|
|
|
Arratsalde batez, baratze miresgarriko sagardian lo kuluxka baten egiten
|
ari zela
amets bat egin zuen. Nehoiz baratzeari kondatu ez ziona.
|
|
|
Mallarmé-rentzat, Poesia da giza Espirituaren bidaia benturosaren lekukoa: Gizakia berez izar-multzo septentrional baten bila
|
ari den
izaera metafisikoa da, errealki bere kontingentzia baizik itxuratzen ahal ez duena; ezen «zazpikotea» ez da Espiritua bere burua islatzen ari den «analogon izartsua» baizik, Menturak sortu «gai pentsakor» baten kreazioa baizik. Definizio hori oinarri, Mallarmé-k «Liburu» oso bat asmatzen du, sakonki bereganatuak lituzkeenak, ahalen Mentura menderatuz, Poema guziak, liburu guziak, erran nahi baita giza kondizioaren zentzuaz kontu emateko manera guztiak1 Horrela, Poesiaren «nabean» («nef») ontziratuz, itsas «Salbamena» eta «Salbamen» metafisikoa segurtatuak litezke:
|
|
|
Mallarmé-rentzat, Poesia da giza Espirituaren bidaia benturosaren lekukoa: Gizakia berez izar-multzo septentrional baten bila ari den izaera metafisikoa da, errealki bere kontingentzia baizik itxuratzen ahal ez duena; ezen «zazpikotea» ez da Espiritua bere burua islatzen
|
ari den
«analogon izartsua» baizik, Menturak sortu «gai pentsakor» baten kreazioa baizik. Definizio hori oinarri, Mallarmé-k «Liburu» oso bat asmatzen du, sakonki bereganatuak lituzkeenak, ahalen Mentura menderatuz, Poema guziak, liburu guziak, erran nahi baita giza kondizioaren zentzuaz kontu emateko manera guztiak1 Horrela, Poesiaren «nabean» («nef») ontziratuz, itsas «Salbamena» eta «Salbamen» metafisikoa segurtatuak litezke:
|
|
|
Idatzi (hitzen birtualitatean bortxaz preso egonez, adibidez izarmultzo gisa agertzen zaizkigun argizagi septentrionalen antolaketa funtsez ezin ulertuz) edo ez idatzi, hau da Poeta guztiendako «Joko handienaren zalantza» («doute du Jeu suprême», Poésies, op. cit., 68 or.). Lehenik, A. Arkotxak errepikapena hautatzen du. Haren bildumak biziki ongi erakusterat ematen du literaturaren itxidura, XIII. mendetik geroz aitzinatu gabe etengabe errepikatzen
|
ari dena
. Mallarmé-ren «Liburua» baino zorrozkiago, Septentrio bi liburuek hau dute ezin hobeki argirat ematen:
|
|
|
Bestalde, harrigarria da hileta-elizkizunetan parte hartu zuten pertsonen zerrendaren luzea; izen gutxi batzuk garanduko ditugu hemen: Rene Goienetxe semea, artean medikuntza ikasten
|
ari zena
; gorago agertu zaigun Klement Hapet hendaiarra, arrondizamenduko kontseilaria; Lacombe, gerora euskaltzaina izango zena; Wentworth Webster artzain protestante euskaltzalea Saran 1907an hilko zena, eta Pierre Buruzain euskaltzale hazpandar handia. Halaber, hilerrian hainbat agur-mintzaldi egin zitzaizkion alkate zendu berriari.
|
|
|
Hala ere, artikuluaren beste une batean Oxobik«... uste dugu moldatzen
|
ari
daukuten liburutto horrek erakatsiko duela...» dio, hau da, artean liburua argitaratzeke zegoen. Ezin izan dut argitu azkenean kaleratu eta jende artean hedatu zenetz.
|
|
|
Emakume ingeles hori Mazarin kalean bizi zen, izeba batekin. Aipagarria da urte horietan Donibane Lohizuneko biztanleriak behera egin zuela? 4.458 biztanle 1876an eta 3.951 biztanle 1896an?, eta pizten
|
ari zen
turismoak ere ezin izan ziola populazioari eutsi (Laborde, 2001: 64).
|
|
|
Astekariak dakartzan zortzi ahapaldietatik hiru aldatuko ditut hona (Airea: Iruten
|
ari
nuzu):
|
|
|
Donibane Lohizuneko kronika hurrengo astean ere antolatzen
|
ari den
kongresuaren gainekoa da67 Besteak beste, Etnografia Elkartearen parte-hartzea azaltzen du, eta, bestalde, ohorezko presidentziaren berri ematen digu, baita antolakuntza-batzordekideena ere. Halaber, Goienetxe alkateak eskari bat zabaltzen du erakusketarako altzariak eta lanabesak biltzeko asmoz.
|
|
|
sustatzeko. Artikuluan barrena, ingurumari horretan liderrak betetzen dituen zenbait funtzio berezi deskribatuko ditugu, baita azaleratzen
|
ari den
antolaketa-eredu berriaren ezaugarri nagusiak bistaratuko ere. Antolaketa-eredu berri hori ez da zurrun eta itxia, beste hainbat eredu, guztiak ere elkarrekin partekatutako oinarrizko dimentsio edo ezaugarri batzuk dauzkatenak?
|
|
|
Horrek esan nahi du merkatuak enpresei lan egiteko prozedura edo jardunbide egoki eta egonkorra exijitzen diela. Baina era berean, gauza jakina da produktuen bizi-zikloa eta berrikuntzen ustiatze-aldia zeharo murrizten
|
ari dela
, eta, bistan denez, horrek adierazten du merkatuak sormena/ berrikuntza ere exijitzen duela.
|
|
|
Azaleratzen
|
ari den
antolaketa-eredu berrian, enpresako zuzendaritza-taldeak giro aproposa sortu behar du enpresaren baitan talde autoantolatuak behin eta berriro eratu eta garatu daitezen eta ingurunearekin harremana izan dezaten, horixe baita giltzarri nagusia kanpo zein barneko konplexutasunekin era adimentsuan tratatzeko16 Baina horrek ez dakar jarduera enpresarialaren desplazamendu edo nahasketarik; kultura in... argitasuna eta gidaritza eskaintzen dizkie eguneroko zereginei.
|
|
|
Honela labur litezke azaleratzen
|
ari den
antolaketa-eredu berriaren bereizgarri nagusiak:
|
|
|
6 Azaleratzen
|
ari den
antolaketa-eredu berria
|
|
|
11 taula. Azaleratzen
|
ari den
antolaketa-eredu berria.
|
|
|
Dirudienez, azken urteetan kudeaketa-moden zikloak murriztu egin dira3, hainbat arrazoirengatik; besteak beste, agente ekintzaileek jarrera oso dinamiko eta proaktiboa izan dutelako (Álvarez, 1997). Hala ere, azken iritzien arabera, enpresa-kudeaketako modak ahultzen
|
ari
dira4.
|
|
|
Dena dela, azkenaldian hainbesteko garrantzia hartzen
|
ari den
ikerketa-ildo horren gainean zenbait xehetasun egin beharra dago. Esan genezake, zalantzarik gabe, enpresa-kudeaketaren modei buruzko ikerketa-ildoa bera modan dagoela, eta moda hori aztertzen saiatu diren kontzeptuak zabartzen eta hutsaltzen ari da.
|
|
|
Dena dela, azkenaldian hainbesteko garrantzia hartzen ari den ikerketa-ildo horren gainean zenbait xehetasun egin beharra dago. Esan genezake, zalantzarik gabe, enpresa-kudeaketaren modei buruzko ikerketa-ildoa bera modan dagoela, eta moda hori aztertzen saiatu diren kontzeptuak zabartzen eta hutsaltzen
|
ari da
. Abrahamson irakasleak dioen bezala «enpresetako modak ez dira kosmetikoak eta hutsalak»; aitzitik, moda horiek «milaka zuzendarik zuzendaritza-laneko erronka eta arazoei aurre egiteko baliatzen dituzten zuzendaritza-teknikak baldintzatzen dituzte» (Abrahamson, 1996).
|
|
|
mundu osoan gero eta gehiago dira erabateko kalitate-kudeaketa saritzen duten sistemak, autoebaluazioaren sari entzutetsuenek sustatutako ereduetara behin eta berriz jotzen da, kalitate-kudeaketan formatzeko eskaria ez da eten eta aholkulari eta autoreek metodologia eta ideia ugari asmatzen dituzte. Dena den, modei jarraitzeko joera duten zenbait kolektibotan (Administrazio Publikoko zuzendaritza-eta erabaki-organoetan, adibidez) kontzeptu berriak
|
ari dira
sartzen (Sei Sigma bera, esaterako) eta erabateko kalitate-kudeaketari ospea kendu diote. Berrikuntza horietako asko, ordea, aipatu kontzeptuaren luzapenak dira, desberdin paketatu eta etiketatuta.
|
|
|
Euskal Armada batailoetan antolatuta egoteak, goi-mailako loturak alboratuz, ez zuen asko lagundu, erasotzen
|
ari ziren
taldeen arteko komunikazioa eragotzi baitzuen (Amilibia, 1977: 116).
|
|
|
Egun horretako baja kopurua oso handia izan zen, errepublikazaleen artean bereziki. Bitartean Gasteizko agintari militarrak laguntza antolatzen
|
ari ziren
, Alonso Vega teniente koronelak Gipuzkoara eramandako zutabearekin, Logroñotik ekarritako tropekin eta Zaragozara eskatutako marokoar tropekin17.
|
|
|
Udalak berak, abenduaren 28 arte ez zuen erabaki agiritegia Urbinara eramatea (gero Gasteizera), «ya que no existe edificio alguno dentro de esta villa que ofrezca seguridad y no es posible que continúe en la Casa consistorial por la forma en que se encuentra». Garraiatzen
|
ari ziren bitartean
Albertiatik tiro egin zioten bertan zeuden gudariek. Gasteizen babestu ondoren, udalaren kezka nagusia auzotarrei lana bilatzea izan zen «en vista de la miseria en que han quedado, ya que se han destrozado los 6 pueblos de que se constituye este municipio», eta udal ondasunak (mendi eta basoak) zaintzea33.
|
|
|
49 -63). Osasun Saileko kideek Bilbon arropak errekisatu omen zituzten heltzen
|
ari ziren
zaurituentzat (Flores, 2002: 132).
|
|
|
Nahiz eta 90eko hamarkadatik hona, LZE eta LAP garapen orekatu eta iraunkorra bermatzera bideratutako lurralde-antolaketako tresnak izan. Dena den, LZE eta LAP etapa desberdinetan egon arren, momentuz errealitatean eragiteko duten eraginkortasun eta indarrari buruz ezer gutxi jakin daiteke oraindik10 Hau da, Euskal Autonomia Erkidegoan lurralde-antolaketa integralago eta orekatuago baten kudeaketarako sorturiko tresna berriak dira, lehenengo aldiz aplikatzen
|
ari direnak
eta, hortaz, haien emaitzak ikusteko daude.
|
|
|
Beraz, eraiki eta eraiki
|
ari gara
, baina etxe hutsen tasa ikaragarriak mantenduz: EAEko hutsik dauden etxebizitzei buruzko bi urterik behingo estatistikaren arabera, 2001ean 72.733 etxe huts omen (stock osoaren% 10,4), 2003an 58.344(% 7,7), eta 2005ean 54.445(% 6,8).
|
|
|
18 Hain zuzen ere, baldintza txarretan zeuden eraikinak bota ostean, bertan bizi ziren familia asko Miribila auzora eraman dituzte, Bilbao la Viejatik gora, babestutako etxebizitzak eraikitzen
|
ari diren
auzune berri horretara alegia.
|
|
|
Azkenik, beste lehengai preziatu bezain garestia den horren inguruko eztabaida akademikoa dago, lurraren ingurukoa alegia. Berriz ere, batik bat hiri-eredu estentsiboa edo hedakorra erabili duten herrialdeetan, hiri-lurrak halako zabalerak hartu dituen horietan, hiriaren garapen-ereduaren inguruan hausnarketa ugari egiten
|
ari dira
. Izan ere, kasu batzuetan, beste erabileretarako lurrik, gabe?
|
|
|
besteak beste, hiri-ereduaren gainekoa, edota lurzoruaren erabileraren gainekoa. Bigarrenik, testuinguru teoriko hau oinarritzat harturik EAEko etxebizitza-politika eta planeamendua aztertu dira, aurretik aurkeztutako eztabaidak gurean zertan gauzatzen
|
ari diren
ikusteko asmoz. Eta hirugarrenik, EAEko garapen iraunkorraren eredu gisa proposatu den kasu bati buruz hitz egingo da, Donostiako Antondegi auzuneari buruz, hain zuzen.
|
|
|
Azkenaldian, gainera, problematika hau areagotu egin da, azken urteotan merkatuan izan diren etxebizitzaren prezioen igoera latzak tarteko. Horren ondorioz indarberritutako etxebizitzaren arazoa, beraz, gero eta era ukigarriagoan eta nabariagoan sumatzen
|
ari gara
geure inguruan.
|
|
|
Etxebizitzaren arazoa deitu zaion horren aurrean, erakunde publikoetatik esku hartzeko konpromiso hazkorra azaldu da, etxebizitzaren merkatu berezi eta konplexuaren egoera zuzentzeko eta gidatzeko. Esku-hartzearen muinean babes ofizialeko etxebizitzen eraikuntza kokatu da aspaldion, eta, horrek, gure gizarteko norbanakoen momentuko ostatu-beharrak asetzetik harago doazen ondorioak ditu, hain zuzen ere, etorkizuneko hiri eta herriak eraikitzen
|
ari baikara
.
|
|
|
Bestetik, gure gizartean zenbait politika eta egoera tarteko, garatu den etxebizitza-kultura erabat jabetzaren aldekoa da. EAEko hiritarrek ez dute askotan alokairuaren aukera desiragarritzat hartzen, ezta epe motzeko aukera moduan ere askotan, nahiz eta hau aldatzen
|
ari den
pixkanaka-pixkanaka1.
|
|
|
Etxebarriko eta Bolibarko hizkeretan gertatzen
|
ari den
hizkuntza-aldaketa ikertzen da artikulu honetan. Horretaz gain, hizkera bakoitzean belaunaldi biren artean zenbaterainoko bariazioa jasan den neurtuko da:
|
|
|
maileguak, estandarrak edo deskulturizazio/ kulturizazioak eraginda. Aurrekoetxeak zioenaren jarraipena da honako hau ere, hau da, euskara jasaten
|
ari den
aldaketa soziolinguistikoaren azterketa egiteko asmoz ekin zaio lanari. Hizkuntzaren hainbat arlo aztertuko dira horretarako (morfologia, sintaxia, fonologia eta lexikoa) galdesorta itxi bat aintzat hartuta.
|
|
|
Artikulu honetan Etxebarriko eta Bolibarko hizkeretan gertatzen
|
ari den
hizkuntza-bariazioa neurtu nahi da. EUDIA ikerketa-taldeak esku artean duen Euskal atlas sozio-geolinguistikoa3 da beronen sorleku eta arrazoia4 EHHA deritzon proiektua5 du aitzindari.
|
|
|
5 EHHA (Euskararen Herri Hizkeren Atlasa) egitasmoa 1984 urtetik honantz Euskaltzaindia bideratzen
|
ari den
egitasmoa da.
|
|
|
EUDIA ikerketa-taldeak esku artean duen Euskal atlas sozio-geolinguistikoa3 da beronen sorleku eta arrazoia4 EHHA deritzon proiektua5 du aitzindari. Proiektu hori Euskal Herri osoan gauzatzen
|
ari bada
ere, artikulu honetan aipaturiko herri bietara mugatuko gara.
|
|
|
Hizkera bietan gertatu den bariazioa, beste hizkera batzuekin erkatzen badugu, ez da hain asaldagarria, baina bai zuhur ibiltzeko modukoa. Etxebarrin bi belaunaldietan gertatzen
|
ari den
bariazioa honela ikus daiteke parametro bakoitzean: % 7,5 lexikoan,% 20 sintaxian,% 23 aditz-morfologian eta% 30 izen-morfologian.
|
|
|
Gorago esan bezala, Bolibarren eta Etxebarrin, bietan, belaunaldi bien artean gertatutako bariazioa berdina da. Beraz, esan daiteke erabat parekatuta dagoela herriotako hizkuntza-bariazioa, bi herriak erritmo berean
|
ari dira
aldatzen.
|
|
|
Hizkuntzaren bariazio soziolinguistikoa sakontasunez aztertzeko galdera kopuru urria dela esan genezake, baina nahikoak dira bariazio honen ildo nagusiak zein diren atzemateko eta zein abiaduratan
|
ari den
zertzen zehazteko.
|
|
|
Ikerketa honek ikuspuntu sinkronikoan du bere ekarria, euskalki guztiek (batuaren eraginez) izandako berdintze-joera neurtu nahi delako. Azterketak hizkera zenbaitetan gertatzen
|
ari den
bilakaera zehaztea du helburu. Eta aldi berean euskara batuaren eragina zein motatakoa eta norainokoa den zehaztea.
|
|
|
Euskararen atlas sozio-geolinguistikoa deritzo EUDIA ikerketa-taldea Euskal Herrian egiten
|
ari den
ikerketa-proiektuari. Proiektu horrek aldagarritasun geolinguistikoaz gain aldagarritasun soziolinguistikoa ere aztertzen du, horrela, azken berrogeita hamar urteetan hizkera bakoitzaren aldagarritasuna, hizkuntza estandarrak gure euskalkietan izan duen eragina zenbaterainokoa izan den neurtuko da, eta berdintze-joera bizia edo motela den adieraziko digu.
|
|
|
Joera horren sortzailetzat Ondarroako hizkera jarriko genuke. Hala ere, esan beharra dago hizkera askotan
|
ari dela
gertatzen honako fenomeno hori (Lekeitio, Ondarroa, Azpeitia, besteak beste). Baina bada helduaren hizkeran salbuespen bat:
|
|
|
Alde batetik, ju nitzen forma perifrastikoa eman du. Joera hau gero eta hedatuagoa da, trinkoak gainbehera bat jasaten
|
ari diren
egunotan. Bestetik, niñoien adizki trinkoa da emandako erantzuna.
|
|
|
Gazteak noien erantzuna eman du, orainaldiko adizkiaren gainean eraiki da iraganeko forma. Gero eta sarriago ikusten dira egitura horretako aditzak, badirudi hizkuntza jasaten
|
ari den
ahulezia baten eraginez sortuak, iraganeko forma orainaldiko formari-n bat erantsita egin da.
|
|
|
Fenomeno deskulturizatzaileak batez, ere, gaztearen jardunean antzematen dira. Kultura eta bizimodua aldatzen
|
ari direnez
, hizkuntzan ere nabari da halako hiritartze-prozesu bat. Baserri-inguruko hitzek, batez ere, ez dute oinordekorik gazteon jardunean.
|
|
|
Gazteak, aldiz, tximista hitza eta beste moduren batera esaten ote duen galdetzean oinestu hitza esan du. Termino horrek duen bilakabidea azaltzen du zalantzarik gabe, estandarra sartzen
|
ari dela
, ondare zaharreko hitza alboratuz. –Cuchara?
|
|
|
Kontzeptuen sinplifikazioa da gertatzen
|
ari den
beste aldaketa bat: termino zehatzetarako zentzu orokorragoa duen hitza hartzera pasatu dira.
|
|
|
Aldaera estandarraren eragina ere bada gutxi-asko hiztun gaztearengan. Euskal kulturizazio bat
|
ari da
hedatzen lau haizetara eta kasu batzuetan ematen den erantzun bakarra estandarrekoa izaten da. Estandarraren eragina nabaritzen da gaztearen hizkeran bederatzi kasutan, aldaeretan eta fonologian:
|
|
|
Kultura eta bizimodua aldatzen
|
ari direnez
, hizkuntzan ere nabari da hori. Nagusienek darabiltzaten hitz batzuek ez dute oinordekorik gazteon jardunean, horren ordez gaztelaniatik edo estandarretik hartzen ditugu.
|
|
|
Gaur egun, immigrazioaren feminizazioa gertatzen
|
ari da
, non emakumeak beren herrialdetik ateratzen diren lana bilatzeko helburuarekin, gizonak egiten duen bezala (Gregorio, 1997, 1998; Izquierdo, 2000). Hala ere, bigarren mailako arrazoiak aztertzean, prestakuntza hobetzea eta egonkortasun afektiboa lortzea agertzen dira; gizonen artean, berriz, askatasuna eta dirua (Izquierdo, 2000).
|
|
|
Bakardade-sentsazioak eragiten duen tristezia oso ohikoa da emakumeen artean, batez ere, hasieran. Bakardadeaz hitz egiten dutenean, jatorrizko herrialdeetan dituzten harreman-sareez, eta harreman horien estutasunaz
|
ari dira
. Herrimina eta jatorrizko herrialdean geratu den familiarekiko kezka handiagoa dute emakume etorkinek euren seme-alabak han utzita etorri direnean.
|
|
|
Pertsonen ibilbideak eta egoerak aztertu eta analizatzeko garaian, batetik, emigratu aurreko egoera laborala, familiarra eta sozioekonomikoa hartu behar dira kontuan, eta bestetik, Europan gertatzen
|
ari diren
aldaketak. Beraz, migrazio-prozesuetan eta ongizatean eragiten duten faktoreak asko dira.
|
|
|
Ekialdeko Europakoen taldean, harreman sozialek, adibidez, beste etorkinekin kontaktua izateak edota senitartekoak hurbil edukitzeak, lotura dute agertzen den sintomatologiarekin. Beste talde batzuetan gertatzen den bezala, egoera berdinetik pasatzen
|
ari den
jendearekin harremana edukitzean, bakardadea, tristura eta antzeko sentimenduak kutsa daitezke. Horregatik, nahiz eta kontaktuak babesa ematen duen, batzuetan sintomatologiarekin ager daiteke.
|
|
|
Emakumeen jatorriari erreparatuz gero eta genero-erlazioak kontuan hartuta, biztanleria immigrantearen arteko desberdintasun-egoerak gertatzen direla ikusi dugu, hala ere, ezin da esan ezaugarri kulturalak jokabide jakinaren eragiletzat hartu direla. Dena den, pentsatzen dugu migrazio-prozesu batetik igarotzen
|
ari diren
jatorri desberdineko emakume batzuen errealitatera hurbiltzea, euren historiak nahiz bizitzak ezagutuz eta batik bat eruren errealitateak eta bertan aurkitzen dituzten errealitateak, lagungarria izan dela, alde batetik homogeneotasunaren irudia desegiteko; beste alde batetik, beren ongizate-maila adierazteko eta ulertzeko, eta azkenik, etorkizunari begira jarduteko proposamenak diseinatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Boakoz, beraz, gipuzkoa? idazle azka?
|
ari
ziñez dagokozan ospe ta txaloa.
|
|
|
Gure jokaera hau izan da: aztertzen
|
ari garen
terminoaren atal batean erabiltzen den baliabidea termino isolatu batean agertu bada, aztertzen ari garen terminoari ez diogu berriro egokituko baliabide hori; baina ez bada termino isolatu batean agertu, baliabidea egokitu egingo diogu. Adibidean, sustrai terminoa ez da agertzen isolaturik; beraz, goiko terminoari bi baliabide egokitu dizkiogu.
|
|
|
Gure jokaera hau izan da: aztertzen ari garen terminoaren atal batean erabiltzen den baliabidea termino isolatu batean agertu bada, aztertzen
|
ari garen
terminoari ez diogu berriro egokituko baliabide hori; baina ez bada termino isolatu batean agertu, baliabidea egokitu egingo diogu. Adibidean, sustrai terminoa ez da agertzen isolaturik; beraz, goiko terminoari bi baliabide egokitu dizkiogu.
|
|
|
aldegin, arrastatu, astindu, bultzatu, dantzan egin, hegaldatu, hegatsez egin, ibilerazi, ibili, igeri egin, isuri, jario, jauzia eman, jirabiraka
|
ari
, murgildu, nabegatu, paseatu, ubildu (18)
|
|
|
Ze agu ro
|
ari
za igun
|
|
|
murgildu zen (75)[... J ene
|
ari
mara isuri
|
|
|
(120) Xa lupa jira biraka
|
ari
|
|
|
l woke, and we were Esnatu nintzen, eta Manner verb+ as pect Manner verb+ 0 M2 sailin g on (100) nabegatzen
|
ari ginen
sat ellite+ 0
|
|
|
Batzorde horrek, besteak beste, euskal hedabideen ordainsarien analisia burutu berri du eta gaiaren inguruan hausnarketa-txostenak prestatu ditu. Era berean, Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde publikoak koordinatzen dituen HAKOBA erakundea (Herri Administrazioen Koordinazio Batzordea) «Euskara eta Hedabideak» gaiaren inguruko hausnarketa egiten
|
ari da
azken bizpahiru urteotan.
|
|
|
Artikuluan erabili diren datu kuantitatiboek oinarria dute Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 2009ko urtarrilaren 27an aurkeztutako Euskal Hedabideen Ordainsarien Analisia txostenean. Oro har, euskal hedabideetan
|
ari diren
langileen lan-baldintza eta ordainsarien inguruan ez da lan asko argitaratu eta orain arte ez da modu sistematikoan hedabideetan ari diren profesionalen soldaten inguruko daturik inon jaso. Hedabide bakoitzak bere datuak ditu eta oso zaila izaten da banan-banan datu horiek lortzea, kasu batzuetan ez baitituzte eman ere egiten.
|
|
|
Artikuluan erabili diren datu kuantitatiboek oinarria dute Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 2009ko urtarrilaren 27an aurkeztutako Euskal Hedabideen Ordainsarien Analisia txostenean. Oro har, euskal hedabideetan ari diren langileen lan-baldintza eta ordainsarien inguruan ez da lan asko argitaratu eta orain arte ez da modu sistematikoan hedabideetan
|
ari diren
profesionalen soldaten inguruko daturik inon jaso. Hedabide bakoitzak bere datuak ditu eta oso zaila izaten da banan-banan datu horiek lortzea, kasu batzuetan ez baitituzte eman ere egiten.
|
|
|
Metodo kualitatiboa ere erabiltzea ezinbestekoa izan da, datu kuantitatiboetan ageri ez den bestelako informazioa biltzeko batetik, eta aipatu datu-bilduma kuantitatibotik eratorritako emaitzak modu egokian interpretatu ahal izateko, bestetik. Metodo kualitatibo interpretatzaileen baitan dauden tekniken artean, elkarrizketa sakonak egitea hobetsi da, gaur egun euskarazko hedabideetan
|
ari diren
profesionalekin.
|
|
|
Irratiak: Emititu ahal izateko beharrezkoak diren baimenen jabe izanik, partez edo erabat, euskaraz
|
ari diren
uhin bidezko irratiak.
|
|
|
Telebistak: Partez edo erabat, euskaraz
|
ari diren
telebistak.
|
|
|
Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 2007an lagundu zituen 5 irratietatik (Arrate Irratia, Xorroxin Irratia, Bizkaia Irratia, Herri Irratia eta Segura Irratia) 2 baino ez dira datu-bilketan sartu, ezta lizentziarik gabe
|
ari direnak
ere. Telebistei dagokienez, 2007an Eusko Jaurlaritzaren diru-laguntza jaso zuten euskarazko telebista guztiak sartu dira datu-bilduman:
|
|
|
Ondorioz, ezin esan daiteke Euskal Hedabideen Ordainsarien Analisia lanak egun 700dik7 gora langile batzen dituen sektorearen egoera profesionalaren errealitatea bere osotasunean biltzen duenik. Alabaina, publikoak ez diren eta Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 2007an diruz lagundu zituen euskarazko hedabideetan
|
ari diren
langileen egoera profesionalaren erradiografia izan daitekeena osatzeko, lagungarri suerta daitezke datu-bilketatik eratorritako zenbait argibide.
|