|
2000
|
|
|
Era berean, egun batez jakin zuen gauza ba  tzuk berez jakiten dira, akaso betidanik egon direlako gure baitan, gordean edo lozorroan, une jakin batean azaleratzeko ordu haiek guztiak ez zirela alferrekoak, egonean zerbait egiten ari zela, laster argituko zitzaion eginkizunen bat; eta beste egun batez, argi izpi gorrizta haien pean, whiskya lagun, Fontaine abizena heldu zitzaion belarrietara, blues sen  tsual batean bilduta;" ongi, Fontaine, ederki", eta, gorputza jiratu ere gabe, jakin zuen berarekin ari zirela, aspaldi entzun gabea zuen abizen hura berea zela, eta irribarre batez erantzun zion Fontainek agurtzera zetorkion gizaseme ezagunari: " kaixo, Rimouski, nola
|
zu
hemen, nork bidaltzen zaitu?", eta Rimouskik, era berean irribarretsu, baina Fontainen galdera erretorikoak entzun izan ez balitu bezala, maleta bat uzten dio barra gainean kontu handiz," bihar, gaueko hamarretan, 4 moilan, hitz egin bezala", eta lepoaldea estutu zion gero pixka bat, agur gisa segur aski, ez mehatxu gisa.
|
|
|
A, noski! Ni demagogoa, eta
|
zu
Erromako Aita Santu orbangabea!
|
|
|
Ajá. Eta
|
zu
ez zara noski Guisfredo Biskerts...
|
|
|
Ni fideista egolatra nazkagarri bat;
|
zu
, putakumea. Nire alboan etzan zintezke.
|
|
|
" Zuri nire titiak gustatu? Harritzen naiz;
|
zu
bezalako eunuko birjin estreinatu gabe bati nire titiak gustatu. Ja, ja, ja".
|
|
|
Ziur naiz hemendik aurrera arreta handiagoa ipiniko duzula eskolan, Anjel. Kandidorekin ez dugu gauza handirik galduko, baina
|
zu
egur onekoa zara. Zure esku dago.
|
|
|
Ba, ni ez noa itsas-ertzera esan nion haserre. Zoaz
|
zu
, eta utz nazazu bakean.
|
|
|
Mozkortuta nago... Zer moduz zaude
|
zu
, Anjel?
|
|
|
Iritsi gara. Honetaraino iritsi gara, eta
|
zu
hor zaude, ama, lehendabiziko aulkian, orain zutik, orain eserita, orain belauniko. Eta nire hitzak, nirekin batera esaten ari zara, eta zureak zuretzat gordetzen dituzu.
|
|
|
Atzo ez al zinen
|
zu
eliza atarian ibili. Zarata ederrik atera zenuten.
|
|
|
Gogoratzen naiz esan dit amak. Baina
|
zu
txikiegia zinen, hura...
|
|
|
Beste zerbait ere barkatu behar didazu: atzo aipatu nizun musuarena gezurra zen,
|
zu
amorratzeko esan nizun. Bai, barkatu:
|
|
|
Hitzik gabe ere otoitz egin daiteke ekin dio berriro ere Rubenek. Toki bakarti eta isil batean eseri, arnasa sakon hartuz erlaxatu, eta
|
zu
nor zaren, zein izen duzun, hitzak, pentsamenduak eta distraitu zaitzakeen guztia alde batera uzten saiatzen bazara, azkenean zure bihotzaren taupadak besterik ez duzu entzungo, eta odola zure zainetan barrena nola dabilen sumatu. Orduan inoiz baino kontzienteago egingo zara existentziaren mirariaz, argi baino argiago ohartuko zara zure baitan dagoen bizitzaz, bizitzaren misterioaz.
|
|
|
utzi diot airean, nire ahotik atera ez diren hitz hauek en  tzungo zituelakoan: " Ni ez naiz ezkontzazale, baina norbaitekin ezkonduz gero,
|
zu
aukeratuko zintuzket".
|
|
|
Ni bakarrik zurekin ezkonduko nintzateke esan ditu nik entzun nahi nituen hitzak. Neure burua norbaiten alboan zahartzen imajinatzen hasiz gero, hori
|
zu
zara, zu beste inor ez. Bai, ez begiratu horrela.
|
|
|
Ni bakarrik zurekin ezkonduko nintzateke esan ditu nik entzun nahi nituen hitzak. Neure burua norbaiten alboan zahartzen imajinatzen hasiz gero, hori zu zara,
|
zu
beste inor ez. Bai, ez begiratu horrela.
|
|
|
Badakit Teresari hori esan niola, eta banekien berak lehenago edo geroago jakitun jarriko zintuela. Baina, egia esan,
|
zu
konbentzitzeko trikimailu bat besterik ez zen izan aitortu dit ezpainetan artean irri maliziotsua erakusten zidala.
|
|
|
Hara, Patxi hasi naiz azkenean, gotorlekurik garaieneko tokirik gorenetik min  tzatuko banintzaio bezala: Ez zara
|
zu
bakarrik izan: atzo Dabid etorri zen; Berri horrek guztiz itzali dio irribarrea, gaur zu, eta zinez eskertzen dizut honaino etorri izana, baina oso momentu txarrean harrapatzen nauzu.
|
|
|
Ez zara zu bakarrik izan: atzo Dabid etorri zen; Berri horrek guztiz itzali dio irribarrea, gaur
|
zu
, eta zinez eskertzen dizut honaino etorri izana, baina oso momentu txarrean harrapatzen nauzu. Egin dudan isilunean, Patxiri ere erloju bat oparitu behar niokeela iruditu zait, elkarren hitzorduetara beti desorduetan hel  tzen garelako ziurtasuna izan dudalako.
|
|
|
Elkarrizketak luze jo zuen, baina Dabidek ez zuen neska harekikoa onartu nahi izan. Hala ere, hainbeste" Maite zaitut" gora, hainbeste"
|
zu
bakarrik zaude" behera, orduan ni doi bat konbentzitzea lortu ahal izan zuen. Gainera, gero lagunekin beraren lagunekin Munro kafetegian beraren gisakoentzako kafetegian geratuak ginen, eta irteteak on egingo zigula erabaki genuen.
|
|
|
" Zu ez arduratu", esan dit lo ziplo geratu aurretxoan; ni, ostera, erne baino erneago geratu naiz eta ezinbestekoa egin zait, mesanotxeko telefonoa hartu, komunera sartu, eta zuri deitzea. Tamala,
|
zu
erantzuteko eta aholkuren bat emateko ez egotea, ze orain artega nago, Dabid, net artega. Hemen goizaldeko hirurak direnean, Ã demain.
|
|
|
Sentitzen dut horrela agertu izana, Rakel. Ni zuen guztien atzetik nentorren,
|
zu
gura zintudan, zu ikusteko beharra nuen, Karmeloren deiekin azkenean ez nuen nahikoa. Hoteletik bertatik jarraitu dizuet, baina zubian Karmelo eta Tom delako horren atzetik nentorrela, auto batetik tiroka hasi dira...
|
|
|
Sentitzen dut horrela agertu izana, Rakel. Ni zuen guztien atzetik nentorren, zu gura zintudan,
|
zu
ikusteko beharra nuen, Karmeloren deiekin azkenean ez nuen nahikoa. Hoteletik bertatik jarraitu dizuet, baina zubian Karmelo eta Tom delako horren atzetik nentorrela, auto batetik tiroka hasi dira...
|
|
|
Dabid oldartu egin zitzaidan," A ze galderak egiten dituzun!" esaka;" masturba  tzekotan, zuk niri masturbatzea gustatzen zait, horra", erantzun zidan nik estimatuko nion egia esatera ausartu gabe. " Niri ez zait inporta masturbatzen bazara, niri gurea axola zait,
|
zu
asebetetzea", aitortu nion, baina nonbait ez nuen Dabid asebetetzea lortu, ez nuen Dabid guztiz ezagutzea lortu.
|
|
|
Harritzekoa,
|
zu
hain goiztiarra izanik lo egotea Adelak.
|
|
|
STOP. Ezin
|
zu
gogotik kendu. STOP.
|
|
|
STOP. Enea zara
|
zu
. STOP.
|
|
|
Ez dakit aitortu behar dizudan ala ez, baina horra: ni orain ez naiz gai sentitzen gutun txukun bat ere idazteko, auskalo noiz idatzi dudan azkena, seguru asko
|
zu
gabonetan zoriontzeko, eta akabuan onena telegrama bat idaztea izango zela bururatu zitzaidan. Baina hamaika bider saiatuagatik, azkenean nori eta Patxi putxi horri deitu nion.
|
|
|
" Non nago? Nor zara
|
zu
–". Harrezkero aita memoria galtzen hasi zen eta ama gau eta eguneko erizain bilakatu zitzaion(" Lehen urrunegi, orain hurbilegi").
|
|
|
Baina bestela ere ez da erraza oporretako giro beroak sortutakoak zuri konta  tzea... Edozein modutan, ezer baino lehen
|
zu
lasaitzen hasi gura nuke. Atzo gauean Rakel ez zen hoteletik irten, eta taldekideok berandu arte ibili ginen.
|
|
|
Hala ere, jakin dezazun diotsut: norbaitekin bikotean bizi behar banu, horixe
|
zu
zinateke...
|
|
|
EEBBetako presidenteak bere ekintzarik ttikienaren ondorio guztiak neurtu behar ditu eta hori ez da konpontzen ahorita esan berri duzun" Senti  tzen dut" huts batekin. Estatu batuarrok ez dugu merezi atxikopalatuko gaituen presidenterik, adorea eman, eta eragingo gaituen pertsona baizik, eta
|
zu
, zu ez zara merezi dugun presidentea! amaitu du Clintonengana (X) haserre eta koleratsu hurbilduz.
|
|
|
EEBBetako presidenteak bere ekintzarik ttikienaren ondorio guztiak neurtu behar ditu eta hori ez da konpontzen ahorita esan berri duzun" Senti  tzen dut" huts batekin. Estatu batuarrok ez dugu merezi atxikopalatuko gaituen presidenterik, adorea eman, eta eragingo gaituen pertsona baizik, eta zu,
|
zu
ez zara merezi dugun presidentea! amaitu du Clintonengana (X) haserre eta koleratsu hurbilduz.
|
|
|
Edozein modutan, ez larritu, kontuz eta diskrezio handiz jokatuko dut eta. Eta
|
zu
, zelan zaude zu. Noiz egin ahal izango dut berba zurekin zuzenean eta ez traste malapartatu horrekin?
|
|
|
Edozein modutan, ez larritu, kontuz eta diskrezio handiz jokatuko dut eta. Eta zu, zelan zaude
|
zu
–Noiz egin ahal izango dut berba zurekin zuzenean eta ez traste malapartatu horrekin?
|
|
2001
|
|
|
V: Ez dago erraza
|
zu
ulertzen, James. Hamar minutu ez dira iragan azkarrago joateko esan didazunetik; orain, berriz, poliki ibiltzeko...
|
|
|
Adizu, udaltzain prestu, atrebentziarekin:
|
zu
ibiltzen al zara bizikletaz?
|
|
|
U: Eta
|
zu
–Ezkonduta zaude?
|
|
|
P (guztiz bere onetik irtenda): Nor arraio zara
|
zu
baina... Velázquez en ikasleren bat, akaso?
|
|
|
P (lehengo haritik, planta serioan hala ere): Etza Â
|
zu
esan! Filosofo bat!
|
|
|
Ezjakintasuna oso bekatu ausarta da, gazte. Ea
|
zu
nire semea baino argiagoa zaren... (Inprimaki bat hartuz).
|
|
|
L (desafio tonuz): Zertaz jabetu
|
zu
, lixtoa. Ea, esan:
|
|
|
G (sakonki): Gauza bat hausnartu dut
|
zu
sartu aurretik, Mariano.
|
|
|
Igogailuko atea ireki, eta bertatik
|
zu
zeu irteten ikusi; halako abaila larrian irteten ere, non zeure buruaren atzetik lasterka joatea erabakitzen baituzu, bet betan jabetu baitzara zer zen goizean ezkerreko bular aldean sentitu duzun ziztada lehor moduko hori, kasik ahaztua zenuen pitzadura txiki mingarri hori.
|
|
|
...n, entzuten ari zaren musika hori; musika hori, zure begien argitara, ezaguna baita, baina ez zure mundukoa, telebistako film batetik letorkeena baizik; musika bat mingarria, errepikakorra, estutasunaren soroan loratua, doinu bainoago zarata; musika bat, finean, azken ordu erdian propio eta setati zerbait iragarri nahian dabilkizuna, eta, noski, zure mundukoa dena, hain arriskutsuki zure mundukoa,
|
zu
, zeurean hain egoskor bildua, horretaz beranduegi arte jabetzen ez bazara ere.
|
|
|
Demagun zure ama naizela eta
|
zu
nire alaba. Demagun jaiotzear zaudela eta 2012 urtean 18 urte izango dituzula.
|
|
|
Asko ikusi dut, eta gehiago ikusi nahi dut. Lanbidea aukeratu dut,
|
zu
ezagutu zaitut eta... bakarrik nago...
|
|
|
Baneki eta ez dakit, oihal handi batean murgilduko nintzateke zurekin;
|
zu
behatz Â, ni titare.
|
|
|
–Igarri dizugu, gutxi gorabehera. Arkume otxan, baserri txuri, lore txanbelin eta errekatxo marmartiez ari zara
|
zu
. Ba, horretatik ahalik gutxien.
|
|
|
Hautuagorik
|
zu
bano
|
|
|
Aski dena aski da, eta noan bidez bide Sagarzazuâtar Josebaren kezka larriak zertxobait arintzera4 Ez, zaude trankil, ni ez naiz euskara. Are gehiago, ez dugu zientifikoek (gizatalde zantar horretan ni ere sartzen banau Â
|
zu
) hizkuntza hori, euskalki eta guzti, asmatu. Ez da gehiegizko harrokeria, sinets iezadazu, baina, inoren obra zuzentzeko eta hobetzeko gogorik gabe, guk asmatu bagenu, egungo eguneko premietarako prest sortu bagenu, euskalkirik gabe sortuko genuen.
|
|
|
" Baditu Eliza Ama Santak...". Ez, adiskide,
|
zu
zaude ene kontra, eta zuk duzu auzia enekin, ez direlako sakonagoek, jakintsuagoek eta gure hizkuntza hobeki erabil  tzen dutenek. Zuk erakutsi behar duzu zertan eta zergatik dauden kontra eta, oraingoak ez balira, zertan eta zergatik egongo liratekeen orain, egungo egunean, kontra.
|
|
2002
|
|
|
Barandaren paretik pasatu arterainokoan, dardarizoak areagotu egin ziren haren barnean, trapu zuriak jadanik maindire baten tamaina hartua zuen, eta hizki solteek, elkarren segidan kokaturik, hiru hitz osatuak zituzten, bata bestearen gainean: " Zarra, biba
|
zu
".
|
|
|
Ez esan horrelakorik, maitea! Ni nintzateke bizi
|
zu
gabe esan nion, bihotzetik hitz eginez.
|
|
|
Aresti jauna,
|
zu
Bilbora ohitua zaude eta ez dakizu hemengo berri. Nik esango dizut.
|
|
|
Lasaiago? Ez zara
|
zu
argazkian atera dena!
|
|
|
Konforme, gizon horrek zure argazkia ikusiko zuen gaur goizean, baina ez zaitu
|
zu
ikusi. Eta bizitza osoan hartaz pentsatzen aritu balitz bezalako seriotasunez botatzen dit:
|
|
|
Amak begi inguruak igurzten dizkit hatzaren puntaz. " Zaude, ea malko horiek;
|
zu
lasai, neuk kontatuko diot eta". Etxeko mantala atontzen laguntzen dit eta ilea molda  tzen.
|
|
|
Atzoko hilketa gertatu zenean,
|
zu
han zinen, ezta?, eta, niri ezer erantzuteko  betarik eman gabe, pauso pare bat hurbil  tzen zait: Lasai, tramite soil bat da, bost minutuko kontua.
|
|
|
Idaz  kariak, ahotsari doinu txoroa emanez: a, gaixoa,
|
zu
zara eta! Ikusi zaitut egunkarian; zer sustoa, ez?
|
|
|
Lo bakarra eta amets txarrik gabea. Atzokoa urruti geratzen zaizu, badirudi
|
zu
ez zaren besteren bat pasatu zela hilketa gertatu zen tokitik, beste batenak bezalakoak oroitzen baitituzu bezperako gertakariak. Hildakoak erraietan utzi dizun arrastoak, berriz, harritu egiten zaitu, ikusirik nola erasan dizun sekuentzia azkar azkar batek.
|
|
|
Ez, aita. Zoaz
|
zu
, nik ez dut ezer pintatzen han.
|
|
|
Zoaz, zoaz, hori baldin bada nahi duzuna; baina argazkia ikusi duen jende asko hurbilduko zaizu hau eta hori esaka; zuk, jaramonik ez; txiripa hutsa izan zen argazkiarena eta
|
zu
han tokatzearena, entzun. Txiripa hutsa.
|
|
|
Eta niri begira: Ez ahal zara
|
zu
aterako!
|
|
|
Halako batean," zenbat urte horrela!", esan zuen aitak. " Beldur handia genuen zugatik,
|
zu
zein saltsetan  sartuko". Gorrotoaren kontrako diskurtso labur bati ekin zion gero, kemen nekatu  batez.
|
|
|
Baina
|
zu
... Hain seguru bazaude hori nahi duzula...
|
|
|
Nola saihestu heriotza, nola, beti aurrea hartzen du eta? Hiltzeak kilimak egiten ditu, izarrak beste aldetik ikusten dira, hankaz gora mundua, arimak bizkarrez, denbora biluzik, makal, atzeraka, eta niak
|
zu
dira eta negarrak barre...
|
|
|
Gauzak aldatu dira euskal literaturaren kontuetan,
|
zu
nekez ohartuko zara horretaz, gaztetik arras arrunta izan baita zuretzat euskal liburuak kontsultatzea ikastetxeetan edo erostea liburu dendetan. Egia da oraingoz libururik salduenak, edo salduenetakoak, gure garaietan bezala, gramatikak, hiztegiak eta holako tankerakoak direla, hizkuntzaren eskakizunekin lotuagoak daudenak literaturarekin eta zerbait irakurtzeko plazerrarekin baino.
|
|
|
Gurasoen mundu aldrebes hau ez dugu onartzen. Hau da orduko pasadizoa, denboraren iraganak urteak geroago argituko duena,
|
zu
bezalako gazteak ikasketak euskaraz egin eta jostetan erdaraz ikusten ditugunean, guri gertatzen zitzaigunaren alderantzizko egoeran, guk ikasi, erdaraz ikasten baikenuen eta jostatu, berriz, euskaraz jostatu.
|
|
|
Baina gure garaian ahoaren berotzeko balio zuena, euskaraz mintzatzen ikasteko gai zenari harridura eta miresmenarekin behatzen geniolako. Egia esan, ez nizun honen berri eman beharrik, hau guztia zuretzat zaharra baita, zure bizia bezain zaharra, baina
|
zu
baino zaharrago garenondako hori guztia aski berria da. Eta horrexegatik jarri dut hemen, ez atzentzeko.
|
|
|
Ez da sobera, egia aitortzen badut. Zein urrun dauden kezka hauek zure burua berotzen dituztenetatik, eta zein hurbil sentitzen ditugun guk, Dato kalean gabiltzalarik adineko senar emazte batzuk euskaraz entzun eta bihotzak salto egiten digunean. Ordea, handik metro batzuetara ikastolako liburuak besapean dituztela
|
zu
baino pixka bat gazteago diren mutiko neskatiko batzuk erdaraz entzuten ditugunean bihotza berriz ere bere toki naturalera itzultzen da.
|
|
|
Ondoren, kateak han hemenka, hizkuntza guztietan. Nola ibiltzen ginen gu irrati emanaldiekin, batetik bestera aldatuz, hala zabiltza
|
zu
egun telebistarekin ere. Baina orduan pentsatu genuen ETBren bidetik etorriko zela euskararen etorkizuna segurtatzea, etorkizun horren oinarri izateko sortu baitzuten.
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen da unibertsitateko ikasketekin ere, agian
|
zu
izan zara horren lekuko. Presaka ibili gara, goseak amikatuak egongo bagina bezala, kezkatuak euskal eskolarik ez zenez gero, ahalik eta gauza gehien euskaraz irakatsi behar dela pentsatuz eta eskatuz.
|
|
|
Horregatik, hona hemen, isilune tapitutik atereak, nire tesi pertsonalak euskararen egoeraren zenbait punturi buruzkoak, ele zuritzera bezala emanak. Nireak, euskararen bizigai izan daitezen, harenak baino pixka bat luzeagoak izango dira, zuzenean emanak sigi sagan eta andarka ibili gabe, baina murritzagoak ere kopuru aldetik, hola
|
zu
bezalako irakurle gaztea asperrak eraman ez dezan.
|
|
|
Rubiok ez lukeela aipatu baldintza horietan, hau da, milioika euskaldunen artean biziko bagina, atera duen liburua argitaratuko, eta ni ez nintzatekeela euskaltzain izango. Eta
|
zu
ere ez zinatekeela liburu hau irakurtzen ibiliko, gauza jostagarriagoak izango baitzenituzke egiteko.
|
|
|
Orain arratsaldeko saihets itzal hura beste aldera mugitu du mahai gaineko argiak, gurekin batera ibili nahi izan balu bezala. Kontatu dizut odol beroak ginela gu,
|
zu
orain zaren modukoak esan nahi dut, eta berotasun horrek eman zigula indarra abentura berri honetan sartzeko, forever young ginela, egia izan gabe, esan baitzigun Dylanek. Eta esan dizut nola murgildu ginen hor guztiak.
|
|
|
Hori da kontua, gure nortasuna indartzen gabiltzala, aukeran beti baiezkora joaz. Edo zergatik uste duzu daramazkizula zuk itxura horiek, ez baldin bada besteengandik bereizteko eta
|
zu
ere, zure lagun guztiekin batera, helduen aurrean hor zaudela baieztatzeko ez bada. Guk erakusten dizugun mundu horretan zuen tokia aurkitzeko ez bada?
|
|
|
Ama hilez gero sortua. Baina
|
zu
bezalako euskara modu baten seme, umezurtz izanagatik ere, ezin dateke gaizki. Zeren ondotik ere, zure prestutasuna, ohorea eta fama ona, baliatuko baitzaizu.
|
|
|
Kezkak eraman nau aurrekoa idaztera eta gauza hauek kontatzera, barnean dudan halako minsur honek, denbora zaharrean baitzen euskalduna Euskadi eskualde izen Euskal Herria zuena, Hiribarren batek esan zezakeen gisa. Kezkak, agian
|
zu
sortu baino lehenago, orain dela hogeita hamar urte genituen ametsak uste bezain ongi bete ez direlako. Kezkak, beharbada belaunaldi berrietan, zuengan, genuen itxaropen hura uste desitxuratu gertatu delako zenbaitetan.
|
|
|
Orain, eginaren eginak gure eskura jarri dizkigu autore guztien liburuak CDetan edo Interneteko sareetan, hariaren bidez kontsultatzeko moduan. Atzo ez bezala, fisikaz mintza daiteke edonor (ez gaitezen gehiegikerietan erori, fisikaz dakien edonor esan nahi baitut) Axularren hizkera erabiliz, Suárez presidente ohiak halako hartan,
|
zu
jaio gabe zinela, esan zuena gainetik beheiti gezurtatuz. Polizia bera ere, Ertzaintzakoa izan edo izan beste segurtasun zerbitzuren batekoa, euskaraz irakurtzeko gai da, edo hala ematen du bederen, norbait atxilotu eta berehala itzultzen dituztelako, ez dakit ongi ordea zein hizkuntzatatik zeintara, han eskuratutako dokumentuak.
|
|
|
Baina zuk ez dakizu zer den soldaduko kontu hori, orain ez baitzaituztete etxetik adinik hoberenean ateratzen, kaki kolorean jantzi eta metraileta bat hartzera bortxatzen. Hori ez da oraingo kontua, eta amaitzen hasi zen guk gure beharrak bete genituenean armadako aitzindariekin, gure ondotik etorritako
|
zu
bezalako gazteak kuarteletara joan beharrean etxean gelditzen hasi zirelako. Egunonen kontuarekin ari nintzen.
|
|
|
batzuetan, gazte, aipatzen ditudan goiti beheiti hauetan behin edo behin usteketan edo ezjakintasunez itzuli zaidan gurasokeriaren bat ikusten baldin baduzu, espero ez zenuen doinuan edo gogoko izango ez zenituzkeen hitzetan egia esan, hori gure adinekoei erraz gertatzen ahal zaigunez gaztigatzen dizut aitzinetik, ez egin kasurik, eta ez norabaiteratu, ez du merezi eta, arrisku hori beti dago gainean. Gutun luze hau zuri egin dizut, baina aldi berean tartekotzat ere hartzen zaitut,
|
zu
eta zure adiskideek ez ezik, bizkarrean zuk baino urte batzuk gehiago dituztenek ere ongi ulertuko baitute, eta zuzen aditu, hemen diodan gehiena, zeren euskararen etxeko istorio hauek denen sorbaldak, gazteenak nola zaharrenak, markaturik utzi baitituzte, zein bere eran.
|
|
|
Zuk, guk zure denboretan ez bezala, eskura baitituzu ordenagailuak eta sakelako telefonoak: beharbada hor idazten dituzu amaitu gabeko mezu kriptiko horiek, edo besterenak hartu, eta ezagutzen ez duzun norbaitekin bero bero eginik elkarrizketa idatzi hotzean ibiltzen zara, izena mozorrotu ondoren,
|
zu
ere Euskal Herriko arratsalde goibeletan. Edo, nork daki, irakurle amorratua izan zaitezke, garai guztietan baitira liburuetara emanak eta liburuetatik iheska dabiltzanak.
|
|
|
Ez, beldur naiz ez ote genuen gogoan beste zerbait orduan, honekin guztiarekin hasi ginenean. Eta zuri kontatu nahi dizut esperientzia hau, edo esperientzia honen zatitxo bat behinik behin edo, hobeki esanda, esperientzia honek nire baitan utzi duen aztarna gazi geza, hori kontatu nahi dizut, urteak pasatu ondoren
|
zu
zarelako aldi berean ahalegin haien ondorio, zugan jarri genuelako anitzek itxaropen osoa, eta zu izan zarelako ahalegin haien arrakasta edo porrotaren erantzule. Neurri batean, nahi baduzu, baina neurri horretan bederen.
|
|
|
Ez, beldur naiz ez ote genuen gogoan beste zerbait orduan, honekin guztiarekin hasi ginenean. Eta zuri kontatu nahi dizut esperientzia hau, edo esperientzia honen zatitxo bat behinik behin edo, hobeki esanda, esperientzia honek nire baitan utzi duen aztarna gazi geza, hori kontatu nahi dizut, urteak pasatu ondoren zu zarelako aldi berean ahalegin haien ondorio, zugan jarri genuelako anitzek itxaropen osoa, eta
|
zu
izan zarelako ahalegin haien arrakasta edo porrotaren erantzule. Neurri batean, nahi baduzu, baina neurri horretan bederen.
|
|
|
Eta on dela, batez ere, arazo hauek eztabaidatzea, eta eztabaida hori zuzenean inplikaturik gaudenok hastea, besteren eskuetan utzi gabe. Eta eztabaida honetan,
|
zu
bezalako gazteen ahotsa entzutea ezinbestekoa da, ez ditzagun gure asmakizunak zeruko puxikak bezala airez bete, barnean beste zerbait dutela pentsatzen dugula. Gogoeta hauek ez dira euskaltzaleen kaltean, nahiz batzuetan pentsatu behar dudan Goizuetako misioetan nagoela, Makario bezala predikuetan hasia.
|
|
|
Bi seme ditugu, gazteak
|
zu
bezala, beti ibili direnak ikasketak euskaraz egiten, familian ere beti euskaraz mintzatzen gara, saiatzen gara haiekin elkarrizketak izaten, ikastolan ibili dira betitik, baina haien euskara eta haien adiskideena ahula da, maizkara gainetik beheraino erdarak joa. Gure umeek ikastolan ikasi zuten erdara, hori berehalako kontua izan zen, eta ondoren etxetik zeramaten euskara aldatu zuten, nahiz gela bakoitzean etxetik zetorren euskaldun umeen kopurua ez zen hain txikia.
|
|
|
Horrek txundituta uzten du nornahi: han zaude
|
zu
mahaian zure komunikazio hizkuntza euskara aukeratu duzulako, harro harro ikusirik aurrean duzun edertasun hori, gazte guztiak euskaraz aritzeko gai direnak, han daude zure aurrean gazte euskaldun horiek, hauena bai zoriona pentsatzen duzu, zuk ez baitzenuen holako aukerarik izan, denak dira euskararen aldekoak itxuraz, baina... elkarren artean erdara aukeratzen dute. Gure ikasketak euskaraz egiteko aukera izan ez dugunok erdaraz ikasi dugu kontatzen edo oinarrizko eragiketak egiten.
|
|
|
Horregatik, urteek ere ematen diguten talaiatik kontrakoa ikustea harrigarria gertatzen zaigu:
|
zu
bezalako bi gazte ari ziren taberna batean nire ondoan elkarrekin erdaraz. Batek: " Y cuà ¡ nto tienes?, porque a mà no me queda mà ¡ s que berrogeita zortzi", eta besteak:
|
|
|
Honen lekuko ditut niri neuri gertatutako zenbait pasadizo. Gogoan dut nola 1997an, unibertsitateko errektore nintzela, Korrika izeneko lasterketan eraman nuen lekukoa zati batean, Bilboko Zazpi Kaleetan, Euskaltzaindiaren izenean,
|
zu
bezalako gazteak nituela inguruan, batzuk praka motzetan, besteak kirol arropetan, eta gehienak guk gure garaian erabiltzen ez genituen bezalako apaingarriekin. Korrika [18] da euskararen sinbolo bat (gero mintzatuko naiz sinboloez), antropologo batzuek erlijioek agintzen duten beilarekin lotu izan dutena.
|
|
|
Atxagak Chicagoko [20] beltzekin konparatu gaitu euskaldunok, gure inguruan" sinpatikoak" eta" antipatikoak" ditugula eta hala gabiltza batzuetan euskaldunak,
|
zu
ere ibiliko zara talde batean elkartu eta zazpi lagunetatik batek bakarrik ez jakinki euskara gainerako guztiek haren erdarazko esanetara moldatu behar duzuenean. Sinpatikoek nahi dute batzuetan gure tokia hartu, baina ez diegu utzi behar hori egiten, horixe dio Atxagak, horixe edo holako zerbait.
|
|
|
Ez zizkiguten dohainik eman, ez pentsa: orain dela urte eskas batzuk,
|
zu
bezalako gazteak Zaragozara edo Valladolidera joan behar izaten zuten, eta institutuko azken urteak kezkaz beterik egoten ziren non segituko zuten, eta nola, beren ikasketekin. Batzuen orduko pribilegio horiek, Jainkoari eskerrak, denen eskura jarri dira urteen indarrez.
|
|
|
sinboloa baita han biltzea, hara joatea baita, definizioz, euskararen alde egotea. Jakina,
|
zu
bezalako gazteak erdi panparrotuak ikusten ditugunean orain, lehen ez bezala, gazteek gehiago edaten dute nagusiek baino, eta milaka botila hustu dituztenean, galdetu genioke gure buruari hori den egin daitekeen gauzarik egokiena euskararentzat. Hori ote den" milaka eta milaka lagunek baietza ematea" euskarari.
|
|
|
Orain urte batetik bestera gertatzen dira. Oroitzen al zara
|
zu
batere Dolly ardiaz. Ezertaz ere ohartu gabe atera zuen zarataz?
|
|
|
Egia esan, luzatu naiz parentesi honetan, barkatuko didazu, irakurle,
|
zu
ere nire kezkekin batera urrundu baldin bazara bidetik, baina nola gauzek, lehen esan bezala, behin eta berriz esateagatik ere ez dioten beren jatorrizko izateari uzten, eta nola gezurrak ez duen egiatasunaren maila hartzen horregatik, zehaztu nahi izan ditut nire ustez funts okerra duten iritzi batzuk. Hortaz, itzul gaitezen berriz ere aspaldixko galdutako harira.
|
|
|
Bizkaieraz egiten den tokian joera genuke, Zuazok aipatzen dituen eremu horietan, bizkaierazko ñabardurak sartzeko, batuaren eredua, nire ustez, batere desegin gabe. Anitzetan pentsatzen dut eredu batu hau den bezain hautsia eta aldapatsua egin izan ez bagenu, erraz onartu genituzkeela eredu estandarrean ez dabil
|
zu
legez basatzarik basatza edo ez dabil lohi artean zure gisa bezalakoak, zein bere aldera ekarria, esateko modu horiek, bai bata eta bai bestea, aski egokiak direlako batuan, erazko bezain ereduzkoak biak. Errazegi baztertu genituen ez dakit etorriko bada bezalakoak ez dakit etorriko den tankerakoak bakarrik hobetsiz.
|
|
2003
|
|
|
Ez, ni ez naiz orduko Tareixa. Eta
|
zu
ez zara orduko  Esteban. Ni ez naiz Tareixa abaildu eta agor hura, zuk egin zenidan umea Doloresenean galdu, eta harrezkero haurrak ekarri ezinik geratu zena.
|
|
|
Zu ez zara erreka bazterrean tximeletak harrapatzen edota marrubiak zirietan ekartzen zizkidan Esteban hura. Eta
|
zu
ez zara La France, Toulouse, charmante hitzekin liluratzen ninduen hogeita lau urteko mutila. Onar dezagun.
|
|
|
Begiak zabaldu aurretik esnatu naiz, eta begiak zabaltzeko beldur izan naiz: ez nuen errealitatearekin tupust egin nahi eta, batez ere,
|
zu
aurrean ikusteko balizko aukerak izularritu egiten ninduen. Azkenean, baina, kemena bildu, begiak zabaldu, eta txartel ikuskatzailea begiztatu dut, niri irribarrez begira.
|
|
|
–Emango al didazu
|
zu
apur bat alaitzeko baimena? –ekin nion, ausart, izan ere Gabonak gezur puta bat izaten baitira, horregatik nindoan ni amarenera Gabonetako desegunak igarotakoan.
|