|
2000
|
|
|
Ezezkoa eman diot; ez nuela ezagutzen eta, gainera, tabernan izan zuen jokaera arraroa ez zitzaidala batere gustatu. Erantzun dit barkatzeko, mahaian jarrita berarekin zeuden lagunek esan
|
ziotela
guregana joateko. Duncanek, batez ere mozkortuta dagoenean, berba larregi egiten duela, eta ez zutela nahi bere hizjarioarekin ni molestatzerik.
|
|
|
Bazkalondoan kondenatuen ziegarat eramanen haut, non egun batez egonen baihaiz, eta ogia baizik ez duk izanen janari, ura edari! —eta hitz haiekin batean, Mattin ikusi nuen, anaia, eskuek betartea estaltzen
|
ziotela
, irria atxik ezinik, ezin hobekiago erakusten zidalarik, gisa hartan, ezen batzuen zorionak bertzeen zorigaitza duela sorburu eta iturburu.
|
|
|
Eta, hala, egun batean, aitak astebeterako kondenatu zuen ziega itsu hartarat morroi bat, Urbiaindik mozkorturik itzuli zelako eta biharamunean bere egitekoei buru egin ahal izan ez zielako. ...enak— aditu zituela han barruan, eta amets batean bezala ikusi zituela haiek guztiak —ikatza baino beltzagoak—, infernuko garren artean kiskaltzen eta oihu desesperatuak egiten; eta, honelatan, mozkor hark amestu edo asmatu idurietarik hartu zuen ziega ilun hark fama are ilunago hura, jauregiko bertze morroien eta neskameen kontsentimenduarekin; eta ez hauek erran ziotelako sinesten
|
ziotela
, baina bai isilik geratu zirelako, irririk eta trufarik egin gabe morroi mozkorrari gai hartaz solasten zenean, erakusten zutelarik, gisa hartan, ezen sinestetik hurbilago zeudela ez sinestetik baino. Eta Mattin eta biok ere halatsu geunden, zeren eta artean umeak baikinen, imajinazinoaren edozein fantasia sinesteko prest.
|
|
|
Baina, erabil zitzakeen arrazoin guztien gainetik, osaba Joanikotek hura erran zuen, eta haren hitzen eragina berehalakoa izan zen. Eta, hala, so egin nion aitari, eta aurpegia kareztatu berri
|
ziotela
iduritu zitzaidan. Eta ez zen aitarena izan lehen hitza, baina amarena.
|
|
|
Orain arte aditzerat eman dizudanagatik kontsidera eta estima dezakezu ezen jendeak arlotetzat eta erdi txepeltzat hartzen zuela bere apeza, baina ez, zeren, egia bada ere eliztarrek harekin irri egiten zutela —eta ez guti—, egia da, halaber, ez
|
ziotela
hari irri egiten; eta nola, bertzalde, ateraldi haietarik haratago, gizon seriosa baitzen, herritarren zerbitzuan bizi zena, haien behar spiritualei buru egiteko edo baserri urrunenetako eriei ere astoaren gainean bisita egiteko disposizionean beti ere, hala, don Frantziskok aldeko zituen, oro har, jendearen maitasuna eta onespena.
|
|
|
Eta, euria goian behean ari zuela, mendi landetan bazkan ari ziren komarkako behi guztiak hurbildu ziren, halako batez, eliz ingururat. Behar ote zuten urbiaindarrek hura baino seinale garbiagorik, jakiteko ezen san Mamerto kendu behar zutela aldare nagusitik eta santa Klara jarri haren orde, nola egin baitzuten herritarrek handik egun gutirat, artisau bati santa Klararen iduria egiteko mandatua emaiten
|
ziotela
...?
|
|
|
Eta emazteki harenganik atsegin izaiten nuen, halaber, haren umorea ere, zeren bere buruari ere irri egiteko gai baitzen, halako moldez, non noiznahi den erraiten baitzigun ezen, alargundu ondoren, hiru gizonek eskatu
|
ziotela
eskua, baina haiek guztiak gibelat bihurtu zitzaizkiola, noiz eta jakin baitzuten ezen etxea eta etxeko errentak miserikordietako obrentzat zituela, zeren hura izan baitzen haren senarraren —zeinari jaun Ricardo Meneses baitzeritzan— azken nahia, eta berak zin egin baitzion bai bere buruari eta bai bere senar izan zenari ere ezen bete eginen zuela haren hitza. Eta gero, txantxetan eta irria ezpainetan, solasaldi haietan biltzen ginenoi beha, erraiten zigun:
|
|
|
matematika, astronomia... baita animaliei buruzko tratatu bat ere, haien jokabideak eta kontuan harturik: hartarakotz, orri pila bat zuen, guztiak ere letra tipiz beteak eta datuz eta oharrez josiak, eta bere ametsa zen ezen liburu hura, noizbait, han Frantzian argitaratuko
|
ziotela
eta musde Pierre Gassendi zenari eskainiko ziola —zeren hiruzpalu urte lehenago hil baitzen filosofo ezaguna, osabak Collège de France n irakasle izan zuena— eta hargatik famatuko zutela. Baina bere mementuan mintzatuko natzaizu luzeago osabaren eta Pierre Gassendiren arteko harremanez, eta lot nakion arestian utzi hariari.
|
|
|
Eta, osaba eta Pedro liskar hartan zeudela, Piarres Oihartzabal kapitaina etorri zen egun batean, eta berri gaixto hura eman zion osaba Joanikoti: Montpelliertik gibela egotzi
|
ziotela
liburua, nahasiegia iduritu zitzaielako eta ilunegia, baita arbitrarioa ere animaliei buruzko hainbat iritzitan. Eta, Bordeleko unibertsitateko irakasleak gomendaturik, zeina Piarresen laguna baitzen eta kontu hartan ararteko lanetan ibilia, kapitainak bertze hiruzpalau liburu zekartzan, jakin zezan osabak non zegoen eta norat iritsia zen zientzia.
|
|
|
Zeren, ez al zen, bada, osaba Joanikot heresea, eta ez al zen, halatan, izurri ororen izurri eta iturri, hobendunen hobendun eta kulpanten kulpant? Eta ez al zen zilegi, hartaraz gero, edozein gauza, eta ez al zuten hargatik ikusleek osaba hatzez seinalatzen eta beren hatza fletxa bihurtzen, beren baitako gaitz guztiak jaurtikitzen zizkiotela, zeren zinez baita errazago geure miserien eta geure itsuskerien kulpa eta ho bena bertzeei egoztea eta leporatzea geure buruari baino, eta erraiten
|
ziotela
ana thema sit, haren aldean on eta onest senti zitezen, nola senti baitziren?
|
|
|
—Bi metro baino gertuagotik su egin
|
ziotela
erran hidan atzo.
|
|
|
Denek zakitek hemen. Eta autopsia egin behar
|
ziotela
, hori ere neronek oroitarazi behar. Gertakari sailetik pasatu diren guztiek zakitek horrela agertzen diren hilei, aurkitu eta 24 ordura egiten dietela autopsia...
|
|
2001
|
|
|
Bere mina nahikoa zitzaion maite zuen gizonaren negarraren samina jasateko. Ebakuntzaren ondorioz bularra kenduko
|
ziotela
esan zion medikuak eta bularrarekin batera maitasunik gabe geratuko zela erabaki zuen Danielak. Horregatik, Unairi beste gizon batez maitemindu zela esan zion.
|
|
|
Eguneko lehendabiziko irribarrea. Bakoitzak bere estrategiak asmatzen ditu bizirauteko, ulertu dut, eta marokoar honek itxura horrekin atea errazago irekiko
|
ziotela
pentsatuko zuen seguruena. Bere ilearen kolorea aldatuz jendearen bihotzaren kolorea ere aldatuko zuela.
|
|
|
Ez zuela hilerrira joan nahi esan zion Lucasek Mariari, nekatuta zegoela eta olinpiadak ikusi nahi zituela telebistan eta, astirik izanez gero, Annapurnako espedizioaren artikulua irakurriko zuela aldizkarian, erdia falta zitzaiola. Gero azaldu zion larri zebilela espedizio-kide bat eta atzera egiteko esan
|
ziotela
lagunek eta ekaitza hur zegoela Annapurna aldean, zeruari begira zekitela hori espediziokoek eta euren minutuko 120 taupadei galdetuta ere bai.
|
|
|
Marcosek lanera deitzeko aprobetxatu zuen tarte hori. Zenbakia markatu orduko konturatu zen zentralean hartuko
|
ziotela
telefonoa; handik bere departamentura desbideratuko zutela deia eta, azkenik, azpi departamentura. Denbora larregi iruditu zitzaion eta zentraleko idazkariari esan zion:
|
|
|
udaberria zen eta harria berotu gabe zegoen. Egurrezko banku batera aldatu zen, lagunek errieta egingo
|
ziotela
ondo zekien arren. Baina hildakoen jenioa gozoagoa da.
|
|
|
" Entzun duzu, Lucas, 4.000 milioi koadro bat. Alegia, tipo bati enkargua egin
|
ziotela
XVI. edo XIV. mendean. Carlos, Felipe edo Duncan erregearen ilobari erretratua egin behar ziola.
|
|
|
Eta poliziari deitu zion, zarataka ari zirela goiko pisuko auzokoak, ezin zuela loak hartu, madarikazioak bota zizkiotela berari eta Eliza Amaordeari, eta kopa bat txanpain jaurti
|
ziotela
. Poliziak esan zion baietz, benetan auzoko gaiztoak zituela, beldurgarriak, baina momentu hartan lan handia zegoela komisarian eta ezin zirela joan; nahi izatera, hala ere, pozik lagunduko ziola kontraerasoa prestatzen:
|
|
|
Geroago jakin zuen ezkerreko giltzurruna kendu
|
ziotela
. Egun gutxiren buruan, beste bederatzi lagunek gauza bera esan zioten poliziari.
|
|
|
Aspalditik senarrak eta haren etxekoek tratu txarra ematen
|
ziotela
salatzen omen zien alabak.
|
|
|
Arrebak lizunkerietan ari zirela. Familiari desohore ekartzen
|
ziotela
.
|
|
|
Goio han egon zen, gurdiei begira, idiak ardilarrua buruan, aittitte painelua buruan, auzokoak eskuarez edo sardez ekinean. Loak hartu eta amets egin zuen zaku bat ekarri
|
ziotela
, giza edo abere gorputz zatitu bat, eta berak ez zekiela zer egin, eta ezin zuela zakua abandonatu, zakur edo piztiaren batek eramanen zuelakoan. Eta orduan beste zaku bat ekartzen ziotela, eta ez zuela irekitzeko ausardiarik, noren gorpua ote zen beldurrez, eta gero beste bat.
|
|
|
Loak hartu eta amets egin zuen zaku bat ekarri ziotela, giza edo abere gorputz zatitu bat, eta berak ez zekiela zer egin, eta ezin zuela zakua abandonatu, zakur edo piztiaren batek eramanen zuelakoan. Eta orduan beste zaku bat ekartzen
|
ziotela
, eta ez zuela irekitzeko ausardiarik, noren gorpua ote zen beldurrez, eta gero beste bat.
|
|
2003
|
|
|
Hortik gorakoa deskontrola zen; hortik gorako obrak dituzten idazleek pena apur bat ematen zioten. Askotan esan zuen E. H. Beregorrek pena apur bat ematen
|
ziotela
obra handia daukaten idazleek. Idazle onak izan arren.
|
|
|
Matiasek azaldu behar izan zion grabazioa egitera etorri zela bera, ez Museo kontuetara edo koadro kontuetara. Orduan gogoratu zuen emakume birrinduak Ministeriotik deitu
|
ziotela
, hilabete lehenago edo, astebete lehenago edo. Grabazioa egin zuten gero.
|
|
|
guztiek ez beharbada, baina Iduseko gehienek erosi zioten entziklopedia. Romanen ezagun guztiek erosi
|
ziotela
behintzat; baina, klaro, orduko Idus ez zen gaurko Idus, ezta antzik ere.
|
|
|
Matiasek pentsatu zuen informante txarra tokatu zitzaiola, senetik irtenda zegoela Luvino; senetik irtenda hiru kilometro bai. Eta Luvinoren buruko ileek norabide guztietarantz joateko joera agerikoa zeukatenez, imajinatu zuen ile batzuk kanporantz irten beharrean, barrurantz sartu zitzaizkiola Luvinori, eta burmuina zulatu
|
ziotela
, zulo txiki eta hexagonalez. Eta horregatik esaten zuela batzuetan gauza bat eta beste batzuetan kontrakoa.
|
|
|
Henri Dunantekin batera. Eta fijatu nintzen Bakearen Nobel saria eman
|
ziotela
Henri Dunanti 1901ean. Eta iruditu zitzaidan oso sari txikia izan behar duela Nobel sariak.
|
|
|
Eta hiru andre zahar dauden lekuan hiruretako bat kariñoa despilfarratzen hasten bada, beste biek ere kariñoa despilfarratzeko joera izaten dute. Esan nahi da hirurek hartu
|
ziotela
kariñoa arkitekto umeari.
|
|
|
Ezetz esan nion. Gorde egin zuen argazkia, besterik bidali ez
|
ziotela
esanez. Eta horrenbestez amaitu zuen nirekikoa.
|
|
|
Ikasturtea amaitu baino lehen utzi behar izan zuen eskola. Gutun bat idatzi zidan esanez alaba eduki zuela, pisu gutxikoa jaio zela eta Maria jarri
|
ziotela
izena. Hortxe eten zen gure harremana.
|
|
|
Zeren beldur zen? Kontua da ez Rakelek ez Avak ez
|
ziotela
jaramonik egin. Alderantziz, animoak ematen zizkioten, gonbit hura onartu eta neska ezezagunarekin dantzara joateko esan zioten.
|
|
|
Jakina, lehen ere esan dut eskutitzek, gutunek ez bezala, zirrara eragiten dutela. Kontua da ikasleek behin eta berriz eskatu
|
ziotela
Anttoni, arren eta arren, eskutitz gehiago idatzi eta gelan irakur zitzala.
|
|
2004
|
|
|
Liberi iruditzen zitzaion gose aurpegiarekin zetozela, eta ogi zatitxo bat ematen zien. Kontuan harturik gidariek kasu handiagoa egiten
|
ziotela
Liberen ogiari Martinen azalpenei baino, esan daiteke gose aurpegia zutela gidariek.
|
|
|
Aitarekin gogoratu zen," zu italiarra zara" esaten," edozer esaten dizutela ere, italiarra". Eta erabaki zuen ezetz, bera gau horretan ez zela irtengo, dokumentu berri bat prestatu
|
ziotela
eta bost ardura ziola monasterioan beste urtebete pasatzea ere, eta ezetz, bera ez zela Emilia Romussi.
|
|
|
Arkatzez egindako zirkuluak ikusten zituen, eta uste zuen Oscarren kapritxo bat zela, polita iruditzen zitzaiola n bat han eta oa bat hemen, edo berba osoak, esate baterako ikusten edo han. Uste zuen igual Oscarri grazia egiten
|
ziotela
. Gero hobeto pentsatu zuen eta erabaki zuen babokeria galanta zela uste hori.
|
|
|
Atorra Beltzek baietz egin zuten, kotxean sartu ziren eta hantxe itxaron zuten. Ginok esan zien lasai joateko, ez
|
ziotela
itxaron behar, eta Atorra Beltzek baietz egin zuten eta joan egin ziren, sekula agindu serioagorik jaso ez balute bezala. Harrituta geratu zen Gino, zenbat lelokeria esan zitzakeen hain denbora gutxian.
|
|
|
Ezquerrak lurrean botatako bizikleta zahar hura hartu zuen eta Durangoko kaleetan galdu zen, gizonen txaloen artean eta umeek por allí, Fede! esaten
|
ziotela
, eskuarekin seinalatuz ziklistak segitu behar zuen bidea. Entzutekoak ziren bizikleta zaharraren kexak, txapeldunaren pedalkada bakoitzaren ostean.
|
|
|
–Ez dakit, Oskar. Benetan –Mitxelenak oso deseroso zegoela ezagun zuen– Dakidan bakarra zera da, Foreign Officekoek garrantzi handia eman
|
ziotela
kontu horri. Zehazki, agente katoliko bat eskatu zuten, fede handiko gizon bat eta, erran dizudan bezala, alemanez jakin eta aleman itxurakoa izan behar zuena.
|
|
|
Baina beste batzuetan... Ezin al zuten ulertu gizarteko hartu emanek ez
|
ziotela
inola ere eskaintzen ikerketarekin lortzen zituen sentsazioen laurdenaren laurdena. Ama Naturaren misterioak argitu ahal izatea, oihalaren beste aldea ikustea, une batez, une bakar batez bada ere...
|
|
|
Bere ohiko lanean fin aritzen zen, eta ez zuen inolako eragozpenik sortzen. Azkenean, gaueko esperimentu horiek inori kalterik egiten ez
|
ziotela
kontuan hartuta, eta neska guztiz fidagarria zela ikusita, onartu egin zioten. Gero eta gehiagotan gelditzen omen zen, ogitartekoren bat afaldu ondoren.
|
|
|
–galdetu zion Feynmanek Russelli, disimuluan Wittgensteinen aldera seinalatuz. Ezaguna zen Russell eta austriarra lagunak izandakoak zirela, baina ordurako ez
|
ziotela
elkarri hitzik egiten.
|
|
|
Edonon. 30 urte zen jada ez
|
ziotela
elkarri hitzik egiten, kalkulatu zuen Wittgensteinek. Barrutik zetorkion bat bateko eztul erasoa ezkutatzea lortu zuen.
|
|
|
Jaramonik egiten ez
|
ziotela
ikusiz, Einsteinek mahai nagusiko tiradera ireki eta bere biolina atera zuen. Hatz ikasiez zarata oro urratu zuen, pianissimo batekin hasiz, nota luze, ziztakariekin, apurka in crescendo ra egiteko.
|
|
|
Sobietar Batasuna arma nuklear indartsuenez hornitu nahi dute, eta horretan dihardute. Zuen Teller en moduan –esan zion Oppenheimerri, bai baitzekien ordurako segurtasun txartela kendu
|
ziotela
, Tellerren jardunak zirela medio.
|
|
|
Bertan zioen, berak –Adelak– biriketako minbizia zuela, eta medikuek bizpahiru hilabeteko bizitza eman
|
ziotela
; harekin batera, neure portaera eskertzen zidan, hilero hilero hainbatekoa eman izan niolako, jujeak bere garaian erabakitakoaren arabera; eta, bukatzeko, aukera osoa eskaintzen zidan semea jasotzeko, huraxe baitzen, antza, bere azken nahia: " bestela, umezurztegira bidali dut Jordi txikia, pentsa... eta pena izango litzateke, haur ederra baita eta zure begiak baititu, argazkian ikus dezakezunez", bukatzen zuen.
|
|
2005
|
|
|
Bai, amona Kontxik arerioak ere izango zituen eta bazituen, jakina, euli eta eskorpioien neurrikoak, baita erbinude eta lehoien neurrikoak ere?, baina guztiek ere bazekiten, telebistan ikusitakoaren bidez, tanke bati egin behar izango
|
ziotela
aurre, inoiz egitekotan. Eta ez zioten egiten, noski.
|
|
|
Holakoetan esaten direnak hobe betirako ahaztea (betirako adiskidetasunaren aitortzak, inoiz bost axola izan digun hankabikoa izan arren; lagun zaharrak topatzeko inoiz egingo ez diren afariak adostu; telefono eta –kasu honetan izan omen zen legez– e postaren trukaketak, inoiz deitu edo idazteko asmoa une horretan benetakoa delakoan...). Haien kasuan, hala ere, badirudi elkarri idazteko asmo on horri eutsi egin
|
ziotela
, bidalitako mezuen artean berak Urkori bidalitakoak ere bai baitaude.
|
|
|
Afaldu ostean nire arreba ez zegoen oso ondo; udaberri hasiera zen eta gripe arrastoak zeuzkan oraindik, eta gure amak esan zuen ea zergatik ez ginen mutil biak elkarrekin joaten zerbait hartzen. Horrela egin genuen eta, hasieran nirekin ere zurrun egon arren, konfiantza hartzen joan ginen eta, mozkor mozkor geundela kontatu zidan umetan bere aitarekin Mendarora joan zela behin, eta bertan eliza ondoan zegoen denda batean txokolate zuria eman
|
ziotela
; une hartan, sekula probatu zuen gauzarik gozoena iruditu zitzaion, eta geroztik beti itzuli nahi izan zuen bertara, txokolate zuri gehiagoren bila, baina, errepidean Mendaro aurretik mila aldiz igaro arren, ez zen sekula herri barnean sartu. Ez zekien ongi zergatik baina, joatekotan zegoela, beti egiten zuen atzera.
|
|
|
Osagileak, konturatu gabe aizto zilarreztatu batekin ohantze kantoian jotzen zuen bitartean, nire koinatuaren barrabilak aztertu eta haren laginak hartu zituztela jakinarazi zidan, horren ondoren ipurdiaren laginak ere bai. Nik ez kontatzea eskertu egingo niokeen arren, berak puxika ere kendu
|
ziotela
kontatu zidan eta gernu laginak hartu laborategira bidaltzeko.
|
|
|
Taxia etxeraino bidaliko
|
ziotela
agindu zioten. Halaxe eskatu zuen berak.
|
|
|
Halaxe eskatu zuen berak. ETBn parte hartzea nahi bazuten, taxia bidali
|
ziotela
.
|
|
|
Mateok sentitu zuen jertsearen azpian zeukan liburua beherantz ari zela irristatzen, prakek ez
|
ziotela
behar bezala eusten. Izerditan hasi zen, liburuzaina begira zeukalako eta argazki liburua edozein momentutan geratu zitekeelako agerian, handik edo hemendik.
|
|
|
Edo bai, konturatu zela, baina aititek armairua egin eta lau urtera. Kontua da, esan zuen izeko Rosak, abade asko egoten zela Beatriz andrearen etxean, gotzainak ere bai, eta guztiei erakusten ziela armairua, arrosarioarekin, eta guztiek esaten
|
ziotela
ederra zela armairua, eta bitrina berdin, eta ederra zela arrosarioa, eta zerura begira zegoela armairu hura, eta Beatriz andrea bera ere bai. Baina halako batean don Juan parrokoari erakutsi zion armairua; gogoratzen zara don Juanekin, Martina?
|
|
|
Eta askotan, lagunarteko partiduetan, jokalari bana jartzen dutela marrazain, ordezko jokalariak jartzen dituztela marrazain; badakizu, errugbian, diru gutxi. Eta amaitu zuen esaten eskertu ere eskertuko
|
ziotela
berari, Simoni, bere burua marrazain eskaintzen bazuen. Lagunarteko partidu baterako.
|
|
|
Bideko pikondo bati begira jarri, eta Simon hasi zen hizketan. Esan zion Gurri ez zuela sinistuko, ez zela sinistekoa, baina azkenean baietz esan
|
ziotela
Irlandako federazioan. Gutuna bidali eta baietz.
|
|
|
Eta horren truke, Erregina bera izango dela Salvatoreren mezenas eta behar duen guztia emango diola, tailerra, dirua eta, Probidentziak hala nahi izango balu," sir" titulua ere bai. Eta Salvatore Moldano jaunak baietz esanez gero, hurrengo gutunean emango
|
ziotela
zehaztasun gehiago, Londresera bidaiatzeko eta behar diren paper guztiak egiteko. Eta zenbat barre egin genuen pintorearen etxean, gutuna idazten.
|
|
|
Eta esan zuen don Juanek ernegatu egin zirela ingelesak, eta ez
|
ziotela
galestarrari bueltako bidaia ordaindu nahi izan. Esan zuen dirua bildu zutela orduan hemen herrian galestarraren bidaiarako.
|
|
|
Esan zuen dirua bildu zutela orduan hemen herrian galestarraren bidaiarako. Eta sobran ere hartu zutela dirua, hain zen sinpatikoa galestarra herrikoentzat, eta afari bat ere egin
|
ziotela
agurtzeko. Eta galestarrak 17 poema errezitatu zituela galeseraz, eskerrak emateko.
|
|
|
Mateok galdetu zuen zer gertatu zen ebanisten lanarekin, hemen elizan utzi ote zuten. Don Juanek ezetz esan zuen, ingelesek eurek erosi
|
ziotela
don Isidrori, eta Europa osotik paseatu zutela gero, eta Ameriketan ere erakustaldi asko egin zituztela, eta jendeak sinistu egin zuela hura zela munduko ebanisteria lanik perfektuena, eta zine produktore batek erosi zuela azkenean, Alemanian. Esan zuen don Juanek Hitchcocken pelikula batean agertu zela.
|
|
|
Eta partidua gelditu zenez, atsedenaldian, golf zelaiko zuzendariak pentsatu zuen berari esker gelditu zutela, kasu egin
|
ziotela
azkenean. Eta harrotu egin zen.
|
|
|
Zerbait bai, egia esan; eta ez oso kezkagarria. Zangoan zeukala zauri bat; eta gartzelako erigelan bertan sendatu omen
|
ziotela
. Egiazko deituraz ere, han ikasi nuenez, Fernando Arraiz Solaguren zeritzola.
|
|
|
Lagunen artean aire bafada hotz bat tartekatu zen sigi saga. Orduan Kixmi buelta ematen ikusi nuen eta handik ospa egiten, beste bi neskek atzetik jarraitzen
|
ziotela
, eta gauzak lehengora itzuli ziren.
|
|
2006
|
|
|
Hemen ni eta nire neskak. Kanpoan egindako urteek halako nagusitasun natural bat eman
|
ziotela
entzun dio noizbait izekori. Bilboko handiki etxean neskame ibilitako urteetan asko ikasi zuela erakutsi nahian ibiltzen zela.
|
|
|
Itsasertzean hareazko hesiak altxatzen zituen garaitik. Orduan, hareaz eraikitako itsasontziaren barruan belauniko, aurre egiten zien gero eta gertuago zetozkion olatuei, nahiz eta azkenean hauek itsasontzia hondatuko
|
ziotela
jakin. Hala ere, tinko eta gogoz ibiltzen zen bere erreinutxoa defenditzen.
|
|
|
Eta izerditan ari zela. Eta lasai, lasai, esaten
|
ziotela
. Baina ezer gutxi gehiago.
|
|
|
Xabierrek eta biek deitzea adostu zutela. Ez
|
ziotela
lehenago deitu ez zutelako kezkatu nahi, badakitelako ahizpa ospitalean dagoela esan orduko presaka hartu nahiko duela Bilborako lehenengo abioia. Hurrengo goizean deitu behar ziola.
|
|
|
Gezurrik gabe esan genezake aita Francisco Romeroren predikuek eta penitentziek eman
|
ziotela
behar adinako abiadura eta indarra Kolonbiako kafeari herrialdeko ekonomiaren ardatz nagusi bihurtzeraino –kokaren landa soroak eta trafikoa hasi ziren arte, behintzat.
|
|
|
Suari eta urari, burdinari eta harriari, gaixotasunari eta pozoiari, hegaztiei eta piztiei, suge eta zomorroei, landareei eta munduko beste izaki guztiei egin zien dei, Baldurri kalterik egin ez ziezaioten. Eta Friggarekin hitz egin zuten guztiek baietza eman zuten, ez
|
ziotela
kalterik egingo Baldurri. Horrela, izaki haien guztien hitzarekin, zauriezina zen Baldur.
|
|
|
Ikasketak hala hola amaitu zituen, eta itsas kapitain errukiorren batek aholku eman zion inoiz barrenean sentitu bazuen itsasoren deia, ahazteko hura eta kosta ertzeko gesalarekin konformatzeko. Jainkoak edo naturak ez
|
ziotela
marinel izateko dohainik eman eta ez tematzeko bere izateko eraren aurka ez bazuen marinel erretxindu eta alkoholzale etsia izanez bukatu nahi zazpi urte baino lehen.
|
|
|
Beso zangoak gotor zituen, boza ortots, ipurdia latz, burua arin eta odola adin ederrean bezain bero. Iduri zuen urteen herdoilaren kontrako sendagarria txertatua
|
ziotela
, gorputz horrek altzairuaren edo egurraren haginkada bildu zuen aldiro.
|
|
2007
|
|
|
Gainera, nor ligatuko eta urtero bere gurasoen herriaren ondokora joaten zen neska bat, Yoli, urte hartan, Eduren antzera, gure herrian geratu zena; festetako dantzaldiren batean topo egin, elkar agurtu, berriketan hasi... eta hara. Azkenean Galiziako oporraldiek zer edo zertarako balio izan
|
ziotela
esaten nion nik, eta berak ezetz, hara joan ez zelako lortu zuela azkenik zerbait.
|
|
|
Ostikoa emanez gero, berehala jakingo zuen Kandidak gertatutakoaren berri, eta ez zen giro izango etxe bazter hartan, maiteagoak baitzituen emakumeak lau hankako animaliak bi hankakoak baino. Nago kaleko zakur haiek bazekitela hizketan eta dena kontatzen
|
ziotela
beren salbatzaile eta zaindariari. Gertatutakoa kontatzen zioten, hala uste dut, eta ez gertatutakoa ere bai.
|
|
2008
|
|
|
Egia zen batzuek, alkateak eta medikuak, esate baterako? sekulako garrantzia ematen
|
ziotela
haurrak eskolatu eta alfabetatzeari, baina, beste muturrean, apaizak bere eragozpentxoak jarri zituen?. Jakitea ona da, baina gehiegi jakitea txarra. Ez ahaztu jakin minak galdu zuela Eba?
|
|
|
aitari burutik pasatu zitzaiola semea hil zekiokeelako posibilitatea, aitatasuna halakoa da eta bere beldurrak bizi du?; egia zen, halaber, oso litekeena da behintzat?, semearen hiru egun eta hiru gauetako ibilerak eta haren jarrerak, mutila lehen egunean itzul zitekeen, praketan fardela eginda? ezohiko sentimendua piztarazi behar
|
ziotela
aitari: Beñardorekiko halako ezagutza bat, adibidez, harrotasunetik hurbil hurbil behar zuena?
|
|
|
Hori bai, ez dut ulertzen nola, dorrea eginda gero, paristar askok desmuntatzea eta bertatik kentzea nahi duten oraindik ere? Bai, egia da proiektua gauzatu zenean hogei urteko bizitza eman
|
ziotela
, baina dorre honek ez du merezi hogei urteko bizitza, betierekoa baizik. Niri gero eta ederragoa egiten zait behintzat.
|
|
|
martirizatu bere gaixoaldi krisialdietan? Baina ama ahizpei buruzko balorazioan ere ez zen guztia beltz, beharbada, zeren, egia zen arren ama ahizpek gurutze bide latza pasarazi
|
ziotela
, ez al zen egia, halaber, gurutze bide hura gurutze bide are gogorrago eta latzago baten eragozgarri izan zela, bere maitasuna merezi ez zuèn Gerardo bezalako gizon batekin bizitza osoan bizitzea galarazi ziolako. Baina Nataliak bere harrotasuna zuen, eta harrotasunak nekez permitituko zion haiek azaleratzea, denborak sentimendu haietako asko eta asko indargabetu eta jalki ezean.
|
|
|
Galderen gainetik, ordea, bi ahizpek ulertu zuten Gerardok oreztari buruz esandako hitzak, Gerardo Nataliarengana hurbiltzen zutenak, baita Natividadengandik urruntzen ere, neurri berean. Esan nahi baita Gerardoren hitzek irri zabal bat eragin
|
ziotela
Nataliari, berezkoa bezain atseginezkoa, eta irri urduri bat Natividadi, irri urduri bezain behartu bat, kanpoko egoerak eskatzen ziona, inguruari inpresio txarra ez eragitekotan. Ricardo hartaz ohartzen zen, eta ohartzen zen, halaber, ez zuela atsegin Gerardok egiten zuèn akatsaren defentsa, ezezko keinu azkar bat ere egin zuen buruaz, lagunak adieraziaren adierazgarri?, bi artistek maiz eztabaidagai izaten zutena; ohartu zen, ondorioz, buruhauste handirik eskatzen ez zuèn ondorioa zen, inondik ere?, Gerardoren hitzek Natividaden aldean jartzen zutela bera. Ricardo?, ezinbestean; eta nola Natividad estu ikusten baitzuen, haren defentsan atera zen:
|
|
|
Eta alferrikakoak izan ziren etxekoen protestak: ezetz esaten zion emazteak, ez joateko, bi haur zituztela eta hirugarrena bidean, eta aitaren ardura eta obligazioa zela etxean gelditzea; ezetz esaten zioten baserrian bizi ziren anai arreba ezkongabeek, Bixentek eta Ursulak, baita beste etxe batzuetara ezkonduta zeudèn gainerako arrebek ere, aitatasunaren arrazoiari adinarena eransten
|
ziotela
: berrogeitik gora dauzkak, hirurogeikoa ere ematen duk heure burusoil horrekin, eta burutik hago ala??
|
|
|
Eta hausturaren hotsa entzun eta hoztasun heze bat nabaritu zuen Reginak segidan, oin zangoetatik gorputz osora hedatzen, ur ziliporten eraginez. Eta, hotsak eta hoztasun hezeak istantean erreakzionarazten
|
ziotela
–jauregira lehenagotik heldutako morroi neskameak jauregitik irtenak ziren ordurako, heldu berriei lagundu nahian, lagundu nahian edo, hain zeuden haiek ere ikuskizunarekin harrituta?, ziztu bizian itzuli zen etxera, baita emakume histeriko bat bezala oihuka hasi ere:
|
|
|
Goiz hartan, oharturik neu ere tartean izango nintzela matxinatuentzat prestatua zeukan desengainu latz hartan, korrika joan leizeraino eta, Squirea bertan utzita kapitaina zaintzen, Gray eta maroonarekin abiatu zen, uhartea diagonalean zeharkatuz, gugandik hurbil egoteko pinu ondoan. Laster, ordea, gure taldekoek aurrea hartua
|
ziotela
ikusi zuen; eta Ben Gunn hanka arina zenez, aurrera bidali zuen ahal zuena egin zezan. Orduan hari bere garai bateko kideen sineskeriez baliatzea bururatu zitzaion; eta hain ederki egin zuen non, altxor bilatzaileak heltzerako, hantxe baitziren Gray eta sendagilea zelatan.
|
|
|
Esan beharra daukat Silverri askatasun osoa ematen
|
ziotela
, eta, etengabe jasotzen zituen purrustadak gorabehera, bazirudien berriro ere mendeko pribilegiatu eta jatortzat zeukala bere burua. Egia esan, harritzeko modukoa zen zer ondo eramaten zituen erdeinu haiek, eta zer adeitasun nekaezinez saiatzen zen guztiekin adiskidetzen.
|
|
|
Bitartean Dance Ikuskariak Katakume Txulorantz jo zuen ahal bezain azkar; baina bere gizonek zalditik jaitsi eta itsumustuan joan behar izan zuten mendiartean behera, zaldiei bidea erakutsiz, eta batzuetan eutsiz, eta noiz baino noiz tranpa batean eroriko; ez zen, beraz, harritzekoa izan, haiek Txulora jaitsi zirenerako, luggerra abiatua izatea, artean itsasbazterretik hurbil bazegoen ere. Mister Dancek hots egin zien, baina ahots batek erantzun zion esanez ilargiaren argitatik kendu ezean berun mordoxka bat sartuko
|
ziotela
gorputzean, eta une berean bala bat pasa zitzaion txistuka beso ondotik. Handik gutxira luggerrak itsasartearen muturra inguratu eta begi bistatik ezkutatu zen.
|
|
|
Hantxe aurrean zeukan Tom, belazean etzanda geldi geldirik; baina hiltzaileak ez zion batere kasurik egiten, labana odoldua belar sorta batez garbitzen zuen bitartean. Gainerako guztia bere hartan zegoen, eguzkiak errukirik gabe distiratzen zuen zingira lurruntsuan eta mendi gailur garaian, eta niri kosta egiten zitzaidan benetan hilketa bat gertatu zela sinestea, momentu bat lehenago gizon bati bizia kendu
|
ziotela
krudelki hantxe, neure begien aurrean.
|
|
|
Emaitzak miresten zituzten, baina lan egiteko zuen modu gogorrak ematen zien beldur,, goialdean hau, hori eta beste hura? agindu
|
ziotela
oihukatzen zuenetan, hortz tartean puruari tinko eutsiz. Zalantza sortu zen poliziengan.
|
|
|
Oliozko basoaren berdetasuna, azkenik, haizea bareturik, geldi sumatu zuen. Eta enbor lodienaren atzean ezkutatutako baso guardaren begiek begiratu
|
ziotela
iruditu zitzaion. Hotzikarak har tu zuen goitik behera, eta biz karrezurra astinarazi zion, giltza lorontzian lurperatzen zuen bitartean.
|
|
|
Mundu bi, iPod ek eta auto garestiek pobrezia izugarriarekin egiten dute topo,, arazoa da hemen ez dagoela klase ertainik?. Garai bateko gidari gogaikarriak. Hamid bezalakoak?, askoz gutxiago dira egun, turismoari kalte egiten
|
ziotela
ikusita edo. Betiko moduan lortu dute:
|
|
|
Norbaitek lagunduko ziola esan zioten, baina berak ezetz, denok ordaintzen dugun prezioarekiko mesfidati, ziria sartuko baliote legez. Handik gutxira etorri zen, bideko ez dakit nori laguntza eskatu behar izan ziola, hareatan gelditu zitzaiola autoa, dirutza eskatu
|
ziotela
, eta ez zeukanez, oinez ondoko herrira eta ez dakit zer abentura izan zuen. Eta azkenean, honaino itzuli eta bertako batek joan behar izan zuen autoaren bila.
|
|
|
–Maitagarria?, esan zuen berekiko. Amaliari begira kantatzen ari zen fadoa, Amaliari zuzendu zizkion sentimenduz betetako keinuak, eta Amaliak irribarre zintzo batez adierazi zion esker ona, halako kanta bat bizi osoan lehenengo aldiz dedikatzen
|
ziotela
gogoan hartuz.
|
|
|
–Lepoa moztu
|
ziotela
entzun dut. Egia da?
|
|
|
Hilobi aterik gabearen aurrera iritsi eta alde banatara geratu ziren guztiak, bi emakumeak erdian zirela. Errautsen ontziak pisu dezentea izan behar zuela pentsatu nuen eta beharbada txandaka zekartela bi emakumeek, baina Nadiak bere horretan jarraitu zuen, altzoan ontzia zuela, eta bere indar guztiekin besarkatzen zuela iruditu zitzaidan, une batetik bestera kenduko
|
ziotela
jakitun. Betaurreko beltzak zeramatzaten eta apenas ikus nezakeen haien aurpegian adierazpenik, saminarena izan ezik, Nadia negarrez ari baitzen, halaxe iruditu zitzaidan.
|
|
|
Arraina garbitu eta Polikrates berehalaxe konturatu zen eraztun hura berea zela, halabeharrak bueltan ekarri zuela etxera. Eta erabaki zuen Jainkoen agindua zela hura, Jainkoek esan nahi
|
ziotela
ez zuela merezi alferrik sufritzea, bizitzak berez ekartzen dituela sufrimenduak eta zoriontsu bazen zoriontsu izaten jarraitu behar zuela.
|
|
|
Nereak zioen, sakillu? esaten zitzaiola, halaxe deitzen
|
ziotela
behintzat herriko haurrek. Luzaroan egoten da ur azpian ubarroia eta hondoratzen denean herriko haurrek jolas egiten dute ur azalera nondik aterako den asmatzen.
|
|
|
Magistratua baino urtebete lehenago. Skagenen esaten dute, hil zenean ez
|
ziotela
hilerrian lurrik eman. Hilerritik kanpo behar zuen egon, deabru?
|
|
|
horren gorpuak. Eta hargatik eman
|
ziotela
lurra hondartzako bi duna handienen artean.
|
|
|
Eta alferrikakoak izan ziren etxekoen protestak: ezetz esaten zion emazteak, ez joateko, bi haur zituztela eta hirugarrena bidean, eta aitaren ardura eta obligazioa zela etxean gelditzea; ezetz esaten zioten baserrian bizi ziren anai arreba ezkongabeek, Bixentek eta Ursulak, baita beste etxe batzuetara ezkonduta zeudèn gainerako arrebek ere, aitatasunaren arrazoiari adinarena eransten
|
ziotela
: berrogeitik gora dauzkak, hirurogeikoa ere ematen duk heure burusoil horrekin, eta burutik hago ala...?
|
|
|
Gero –hamaiketakoa egin ostean–, zuhaitzerako bidean jarri zen orbetarren segizioa –osaba Bixente ere bai tartean–, apaizak eta aitak presiditua. ...ia zen –itxura guztia zuen– aitari burutik pasatu zitzaiola semea hil zekiokeelako posibilitatea –aitatasuna halakoa da eta bere beldurrak bizi du–; egia zen, halaber –oso litekeena da behintzat–, semearen hiru egun eta hiru gauetako ibilerak eta haren jarrerak –mutila lehen egunean itzul zitekeen, praketan fardela eginda– ezohiko sentimendua piztarazi behar
|
ziotela
aitari: Beñardorekiko halako ezagutza bat, adibidez, harrotasunetik hurbil hurbil behar zuena... harrigarria baitzen, erresistentziaren ikuspegitik, hamar urteko mutil argal hark –heroi txiki bat ote zen, bada? – egindakoa; baina aitak garbi zuen, lehenik eta behin, lezio bat eman behar ziola... horregatik mintzatu zitzaion semeari, beharbada, mintzatu zitzaion bezala, labur bezain lehor, zuhaitz ondora iritsi ahala:
|
|
|
Eskolak, baina, umeak behar zituen, eta orbetarrenean lau zituzten; nola, ordea, laurak batera bidali? Egia zen batzuek –alkateak eta medikuak, esate baterako– sekulako garrantzia ematen
|
ziotela
haurrak eskolatu eta alfabetatzeari, baina, beste muturrean, apaizak bere eragozpentxoak jarri zituen –" Jakitea ona da, baina gehiegi jakitea txarra. Ez ahaztu jakin minak galdu zuela Eba" esan zuen sermoi batean, bere burua aurkako jarreran baino aldekoagoan kokatuz;" Hobe da zeruan sartzen den ezjakina infernura joaten den jakintsua baino, bai, baina, aldi berean, hobe da zeruan sartzen den jakintsua, infernura joaten den ezjakina baino.
|
|
|
Galderen gainetik, ordea, bi ahizpek ulertu zuten Gerardok oreztari buruz esandako hitzak, Gerardo Nataliarengana hurbiltzen zutenak, baita Natividadengandik urruntzen ere, neurri berean. Esan nahi baita Gerardoren hitzek irri zabal bat eragin
|
ziotela
Nataliari, berezkoa bezain atseginezkoa, eta irri urduri bat Natividadi, irri urduri bezain behartu bat, kanpoko egoerak eskatzen ziona, inguruari inpresio txarra ez eragitekotan. Ricardo hartaz ohartzen zen, eta ohartzen zen, halaber, ez zuela atsegin Gerardok egiten zuèn akatsaren defentsa –ezezko keinu azkar bat ere egin zuen buruaz, lagunak adieraziaren adierazgarri–, bi artistek maiz eztabaidagai izaten zutena; ohartu zen, ondorioz –buruhauste handirik eskatzen ez zuèn ondorioa zen, inondik ere–, Gerardoren hitzek Natividaden aldean jartzen zutela bera –Ricardo–, ezinbestean; eta nola Natividad estu ikusten baitzuen, haren defentsan atera zen:
|