|
2000
|
|
|
Lehiara eta borrokara bultzatzen dituen gizartea ezin da ona izan. Umetan horrela hasten badira,
|
zer
esanik ez helduak direnean. Ez dakit non gauden, baina galbidetik gertu behintzat bai.
|
|
|
Baina gaurkoan santuhartuez ez baizik eta santuen bizitzaz arituko naiz, gogora etorri baitzait Santa Genobebaren bizitza (eta heriotza) taldean irakurriz nola negar malkotan hustutzen ginen. Gero,
|
zer
esanik ez, Santa Agedaren bizitzak baino gehiago heriotzak ere edozeini sortzen zion oilo ipurdia.
|
|
|
" Desperrados" en kritika soziala egiten bagenuen ere, umorearen bidez egiten zen ikusleak errazago jasoko zuelakoan. Eta" Manolito" rekin
|
zer
esanik ez, jendeak liburuen erreferentzia hain eskura edukita.
|
|
|
Nik genero horren garapena jendearen askatasunari lotuta ikusten dut. Gizarte honek gauza askotan murriztu eta hegoak moztu egiten dizkigu, eta
|
zer
esanik ez, sexu kontuetan. Zenbat eta lorpen gehiago eskuratu sexualitatea askatasunez bizitzeko, orduan eta askeagoak izango gara
|
|
|
Aizu, historian dena da posible, eta herri batean
|
zer
esanik ez. UPNrekin beti izan dira harremanak zailak, baina UPN ere eroriko da.
|
|
|
Baiña guretasunean bat izan gaitezen, naiz eta guretasuna estilo ezberdiñetan ageri. Eta beste zenbait alderdiri bagagozkio,
|
zer
esanik ez. Euskaldun irakasle eta ikasleak, zenbait idazkaritzaren premia daukate, textoak eta liburuak argitaratzeko lanean bakarka jardun ez ditezen(...) Euskal alfabetatzeak, behar beharrezkoa du bateratze lan bat.
|
|
|
Frantzesak, inglesak, amerikanoak, danak etxezale amorratuak dira. Alemanak
|
zer
esanik ez." Oi, enetxook, hona hemen haren zauria: " Gu, euskaldunok, gera besterik ez bezalakoak.
|
|
|
Jendearekin hitz egitea garrantzitsua dela, itxuraz
|
zer
esanik ez badago ere. Hitz egite soilak asko adierazten duelako:
|
|
|
Bertaratzen bazarete baieztapenaz jabetuko zarete. Eta
|
zer
esanik ez, urteko hilabete beroetan, eguzkia hartzeko eta bainatzeko ezin egokiagoak direnean... Orduan, inguru zabal hauetan leku bakartia topatzea ia ezinezkoa da.
|
|
|
Txillardegi adiskidearekiko lotura ez zen atzo goizean sortu nigan. iritsi baino lehentxoago izan genuen geure belaunaldikoek haren izenarenlehen erreferentzia, mitiko samarra zena,
|
zer
esanik ez, gure lagunak ordurako eginazuena nahikoa eta sobera baitzen bere izena betikotzeko, ez baitzuen alferrik parte hartuizan Euskal Herriaren historiako bidegurutze nagusienetakoan, ene ustez, nagusienaedo erabakiorrena izan dena?, alegia, XX. mendeko erdialdean abiatu zen euskalmugimendu askatzaile berriaren ekimen sortzailean. Ekintzaile gutxi batzuk izan zirenlurrikara hura eragin zutenak; han egon zen bera.
|
|
|
Orduan hasibainintzen Larresoro Txillardegi, bata zein bestea, erreferentziatzat hartzen, eta behineta berriro irakurri nituen berak idatzitako artikulu gozatsuak. Eta,
|
zer
esanik ez, liburuak. Nik bezala, garai hartako euskaltzale autodidakta guztiek, nor ez zenautodidakta, inolako euskal ikasketa arauturik ez zegoen garai hartan??
|
|
|
Politikaren eta artearenarteko suturatik sortutako, errealismo sozialista? delakoaz,
|
zer
esanik ez. Arana Goiriketa bere jarraitzaileek historiaren eta politikaren artean eginiko loturaren emaitzakbistan daude:
|
|
|
eta interes politiko alderdikoirikere ezagutu izan zuela, baina, itxura guztiz, Lauzurikarentzat azaleko eta pasaerakogorrina besterik ez zen hori; euskara bera, ostera, asmaziorik gabeko herritarrenjatorrizko izan modua. Hortaz, behar izanik, Altxamendu Nazionalaren ideia etaasmoak berak ere zabaltzeko balio zezakeen lanabesa, eta,
|
zer
esanik ez, elizkizun etakatekesian erabil zitekeena.
|
|
|
Bigarren ondorio bat atereaz, Euskal Herriko irratietan ikerkuntza kazetaritza eskasa egiten dela esan dezakegu. Irratilaria estu eta larri ibiltzen da denboraren mugak direla-eta, eta gogoa eta atsedena falta zaizkio informazio iturriekin harreman iraunkorra sortzeko;
|
zer
esanik ez, hori ikerkuntza kazetaritzaren garapen urrian islatzen da. Gainera, ez dirudi geroan kazetaritza mota honek arrakasta handirik edukitzeko aukerarik duenik.
|
|
|
Nazionalismoaren historiografiak, eta, esate baterako, euskal nazionalismoarenak
|
zer
esanik ez, bigarren mailan utzi izan du, baztertu ez duenean erabat, hezkuntza eremuko analisia (beharbada, fenomenoaren beste alderdi batzuei garrantzi handiagoa eman zaielako:
|
|
|
tartean izanik. Beharbada, Estatuaren funtzionamendura hurbiltzeak jarriko gaitu arazoa ulertzeko bidean (oraingoz Estaturik ez duten nazioen egoera ez dugu kontuan hartuko, baina,
|
zer
esanik ez, kasu hauetan ere Estatuak badu bere presentzia eta eragina, aldarrikapen gisa zein etsai moduan13). Estatuek eskuartean izan duten aparteko tresna dugu eskola, oinarrizko eskola?.
|
|
|
Baina berba gutxi egin zuen, eta bazirudien bere lana gehiago zela gure arteko hizketaldia kontrolatzea. Lehendik ere, mutil hauek ikusi nituen unetik, ez nituen oso gogoko izan; eta,
|
zer
esanik ez, Ralph haren portaera gorrotagarria egin zitzaidan.
|
|
|
Pittinka pittinka gure harreman hura hasierako komenientziatik urruntzen hasi zen, benetako bihurtzen, eta laster heldu zen momentua zeinetan egiaz disfrutatzen nuen Txemarekin. Jaietara joaten ginen; gustura herriko jaietan, baina askoz hobeto ingurukoetan edo urrunekoetan, eta
|
zer
esanik ez igande aspergarrietan supituan antolatzen ziren guateke ia anakroniko haietan (gure herrian mundu osoan baino hogei urte beranduago deskubritu ziren guatekeak). Ahoz aho hedatzen zen albistea, eta laster betetzen zen jendez eta edariz lonja txikia, atea irekitzeko giltzak nondik irten ziren inork ez zekien arren.
|
|
|
Guztia hain handia iruditzen zitzaidan, ezin bainintzen gauza txikienen aurrean ere harritu gabe geratu. Eta
|
zer
esanik ez gauez zeruko tapaki beltza ikustean: zenbat eta zenbat insomnioren testigu ez ote da izan nire ohea, imajinazioaren poderioz izarretaraino iristen nintzenean, eta izarraren paretik igarotzen nintzenean, eta izarra metro batzuk atzean uzten nuenean, eta... klik!
|
|
|
Nahiago dut horretaz ez pentsatu. Nahiago Dublin eta bere jendea gogoratu, Kilkennyko garagardoa eta Cashelen Rocío ezagutu nuenekoa, Killarneyn Rocíorekin edozer egiteko aske sentitu nintzenekoa, Dingleko leherketa, Connemara
|
zer
esanik ez, eta Ralphekin bizitako une zoragarriak.
|
|
|
genituen, eta
|
zer
esanik ez dago mendiak baino harago harro altxatzen ei ziren hiriak. Arratsero joaten ginen estaziora, eta arratsero bagoi bakarra hutsik etortzen zen, eta hori zen hiriak existitzen zirela adierazten zigun seinalerik onena.
|
|
|
Pena bakarra nuen: SARAGUETA ALDAZ, EDUARDO JESUS izenburuko" karpetan"
|
zer
zioen ez jakitea.
|
|
|
Nago, bere haurrean ere, nire ezinaz ohartzen zela nolabait, eta erantzun nahi zidala. Eta horrela izan bazen buru tiki hori bere kasa erabiltzeko gauza zenetik,
|
zer
esanik ez, lau hilabete lehenago etxea utzi nuenez geroztik. Bi asteburutik behingo nire ahalegin guztiengatik ere.
|
|
|
Baita Otso  tzarmendi jaunak ere. Eta Julen Deerek,
|
zer
esanik ez. " Hil dezatela!
|
|
|
Allô, Dabid? Hemen nauzu ostera ere eta, benetan, lehenago
|
zer
esan ez nekiela egon naiz, batik bat telefonoko ilaran Rakel zegoela ikusirik. Baina pozten naiz bigarren deiaren burutazio hau eduki izanaz, ze orain lasai esan ahal dizut furgonetan Luisekin berba egin dudala eta hark ziurtatu egin didala Rakelek eta Rubenek gaua elkarrekin igaro dutela.
|
|
|
Orduan, zurekin jarraitu nahi du... xuxurlatu dit, eta nik,
|
zer
esan ez nekiela, eskutik heldu, eta estualdi bat eman diot.
|
|
|
Denok barrez aritu gara egundo ez baitugu hain goiz bazkaldu; urontziez ere topa egiten ibili gara helburura onik heldu garelako, baina kezka nagusi zen: alde batera, eguzkiak gero eta gogorrago jotzen zuen eta, nolabait esateko, orduantxe hasten zen mila eta bost ehun metro inguruko desnibela gainditzeko saioa, hain zuzen ere zatirik gogorrena; bestera, seguruenik gorakoan Xavier eta Olgarekin elkartuko ginen, eta ez genekien oso ongi
|
zer
esan ez nola jokatu.
|
|
|
Karmelo naiz eta hemen nauzu, zuen erantzungailu horrekin berba egin ezinik. Atzo ere deitu nizun, baina
|
zer
esan ez nekiela geratu nintzen, eta ez pentsa gaur hobeto nagoenik. Benetan, a zelako eginkizuna egokitu didazun.
|
|
|
Izan ere, hauek, Asiako, Amerikako eta Afrikako herri jatorren gaineko zapalketa eta lapurreta lotsagarria justifikatzeko, haiek behe mailako arrazatzat jotzen zituzten, psikikoki eta hizkuntzaz ere atzeratutzat, horrela haien nortasuna, kultura eta hizkuntza desegiteko eta asimilatzeko ahalegina, ezjakintasunaren eta basakeriaren aurkako gurutzada berria balitz bezala aurkeztuz. ...izateria osoaren epaile bihurtzen zuten beren burua, beren kultura industrialetik beren hizkuntza propioak gehiegi goretsiz, munduko gainerako herrien kultur emaitza nabarmenak eta hizkuntz aberastasunak itsuki gutxiesten zituzten bitartean, zaku ilun horretan txinera, japoniera, arabiera, persiera, hindia, swahilia, kitxua, nawatla, tagaloga, suomiera, bretoiera, galesera, katalana, galegoa8, eta
|
zer
esanik ez, gure euskara ere sarturik.
|
|
|
Eta hori horrela delako izan liteke testu bat esangura anitzekoa, eta are interpretazio kontrajarriak ere onartzen dituena. Eta,
|
zer
esanik ez, horregatik doa poeta bere ikuspuntua aldatuz (geometria osatzen du), ondorioz bere estiloa ere aldatzen duela: nork esango zukeen 1978 hartan, Atxagak honelakoak idatziko zituela?
|
|
|
Kode Zibila eta Zuzenbide idatzia, horra hor legelariok azken berrehun urteotan Europan zehar (Britainiako uharteak salbu) izan dugun lelo ezin baztertuzkoa. Lelo ezaguna, errepikatua, geureganatua, eta,
|
zer
esanik ez, Europatik kanpora ere zabaldua eta barreiatua.
|
|
|
Legegileak jurisprudentziaren kezka behar du izan; hortaz, jurisprudentziak harena ongi dezake eta,
|
zer
esanik ez, legegileak berak ere jurisprudentzia zuzendu.
|
|
|
Legegileak jurisprudentziaren kezka behar du izan; hortaz, jurisprudentziak harena ongi dezake eta,
|
zer
esanik ez, legegileak berak ere jurisprudentzia zuzendu. Beharrezkoa da horretarako jurisprudentzia bat izatea.
|
|
|
Mundu propioa, mundu apartea da kartzela. Liburutxo batean kontatzeko baino historia txiki gehiago emango lituzke presondegiko edozein egonaldik, eta
|
zer
esanik ez egonaldi luze batek. Etxe modu hauetan urte batzuk daramatzagunok ere harritu egiten gara denbora gehiago daramatenen historiak entzunez.
|
|
|
Ordu t’erdi segituan joaten da solasean. Jokin izan ezik, gazteak iruditzen zaizkit besteak; Antxonen ondoan
|
zer
esanik ez. Antxon gazteekin ondo konpontzen dela ikusten dut.
|
|
|
Ziega batetik albokora aldarazten zaituztenean ere zapuztu egiten dizute ohiko martxa, zereginen erritmoa, eta kartzela batetik bestera aldatzean egonezinean ibiltzea ez da harritzekoa. Bidaian aste pare bat pasa badituzu,
|
zer
esanik ez.
|
|
|
Egundoko bazkaria egin nuen, arkumea eta guzti. Jatun ona izan naiz beti, eta sasoi hartan
|
zer
esanik ez. Hala bazkalduta, Santa Klarara joan eta siesta egitea pentsatu nuen.
|
|
|
Lantzean behin bizimoduz mudatzea, txaboloz sarri aldatzea, kartzela bereko lagunengandik bereizita edukitzea, suntsipenerako armak dira denak. Eta
|
zer
esanik ez kartzelaz kartzela aldatuz bazarabiltzate, adiskide batzuk erabili dituzten bezala. Ezertarako patxadarik ez dizute uzten...
|
|
|
, agian mesfidantzaz begiratu zioten Xani hiru gizasemeek. Xan ordea,
|
zer
esan ez zekiela zegoen. " Haren laguna al haiz?", galdetu zion sudurmakoak.
|
|
2001
|
|
|
Hala ere, merkatal portu horrengatik baino, hiri hau askoz txikiagoa den eta tradizio askoz handiagoa duen arrantza portuarengatik ezaguna da, eta
|
zer
esanik ez, bertako sardina eta sardinsaltzaileengatik. Hauek, arrantzaleen emazteak gehienetan, herriaren arimaren zati handia osatzen zuten, eta bai eurak zein kantatzen zuten" Desde Santurce a Bilbao" ospetsuak betidanik Santurtziko promozio kanpainarik onuragarriena suertatu dira.
|
|
|
Euskal Herrian maila ona dagoela... dudarik gabe, gidoilari onak sortu dira gure herrian, ezagunenak aipatzekotan hor dituzu Jorge Gerrikaetxeberria, Julio Medem, Jose Miguel Ibarretxe, Calparsoro... profesional onak daude, gutxienez bertoko gidoilariak Estatukoen parean daude eta zineman
|
zer
esanik ez. Maila altua da.
|
|
|
Izan ere, hausnartzera bultzatzen du ikuslea, barre egiteko gogorik kendu gabe. Haur zirenean trenarekin nola jolasten zuten agertzen duten eszena barrez lehertzekoa da eta
|
zer
esanik ez himno anarkista italieraz abesten dutenekoa.
|
|
|
Denak diferente. Eta ortografia aldetik,
|
zer
esanik ez. Jakina, euskara batuaren beharrak istilu ikaragarriak sortu zituen.
|
|
|
...eak 2001eko apirilean Rossetti-ren obsesioa ren berargitalpena zela-eta prestatutako aldizkari monografikoan argitaratua. izan daiteke, eta Rosseti ren obsesioan bezala, gizon emakumezkoen arteko komunikazio zailtasuna da aitzakia literarioa;... Alabaina, gerra nahiz sexu desberdinen arteko ulertezintasunak nobelagile donostiarraren unibertso literarioa alderik alde zeharkatzen duten gaiak badira,
|
zer
esanik ez idazketaren beraren, literaturaren, gaineko hausnarrak eragiten dituen lerro eta pasarteen ugaritasunaz. Ene Jesus eko edo Hamaika pauso ko narratzaileen antzera, Rossetti margolariari erreferentzia egiten dion nobela laburrak literaturaren helburu eta nolakotasuna ditu etengabe mintzagai.
|
|
|
Eta
|
zer
esanik ez, Elvira Lindok sortutako pertsonaia ere agertuko zaigu: Manolito Lau Begi, eta horrekin lehia gogorrean Harry Potter, Joanne K.
|
|
|
b) Hizkuntzaren helburua elkarreragitea baldin bada,
|
zer
esanik ez, norberarenlehen hizkuntzan trebatzerakoan nahiz bigarrena irakasterakoan elkarreragitekoahalmena lortzea edota garatzea izango da planteamendu pedagogiko, proposamen didaktiko, metodo, jarduera eta urrats guztien noraezeko jomuga. Nolanahiere, hiztunak testuen bidez soilik ahal du erabili hizkuntza helburuak lortzekomoduan.
|
|
|
Horixe da, hain zuzen, arkeologia merobingiarraren barnean gehien tratatuizan den gaia. Eta,
|
zer
esanik ez, Euskal Herrian, hemen nekropoliak baino ez diraaurkitu eta. Merobingiarren arkitektura eta habitatari buruz benetan gutxi dakigu, oraingoz behintzat.
|
|
|
Galdera honek, mamiaren eta azalaren arteko bereizketa tradizionala suntsitzearekin batera, euskal eleberrigintzaren historia erdibitzen du. Alde batetik errealitatearen zati euskaldun katoliko idilikoaren errepresentazioa eta bere errepikapenantzua, eta bestetik, ideologikoki, eta
|
zer
esanik ez linguistikoki ere, anitza denerrealitatea islatzen saiatuko diren eleberrigile modernoak, errealistak5.
|
|
|
Ingurura begiratu besterik ez dago gizartearen arlo guztietan emakumeen kopuruagizonena baino askoz txikiagoa dela ikusteko;
|
zer
esanik ez artean eta, konkretuki, literaturan. Gizarte eredu baten isla besterik ez gara, eta aurrerapauso handiakeman badira ere, oraindik bide luzea daukagu aurretik, egunez egun jorratubeharko dena; hala ere, errezeloa dut sekula ez ote garen iritsiko gizonezkoekduten mailara.
|
|
|
Garrantzirik gabeko gauzetan mintzatzen basten ziren beti,
|
zer
esan ez zekitela. Hala ere, biak elkar asko maite zutela suma nezakeen beren begi dirdiratsuetan elkarri begiratzen ziotenean.
|
|
|
Neskaren urduritasuna senti nezakeen nire azalean. Neska, aldendu zen mutilarengandik, eta
|
zer
esan ez zekiela geratu zen segundu batzuetan. Azkenik, lotsaren lotsaz aurpegia gorri gorri jarri eta begiak malkoz betetzen zitzaizkion bitartean, oraindik ez zela momentu egokiena esanez, korrika alde egin zuen, mutilak atzetik jarraitu ziolarik.
|
|
|
(Eta
|
zer
esanik ez, dendariaren alaba zaharrena...)
|
|
|
Hasieran kontuak, baina orain denak pozarren. Eta Domingo, aurki aitona izango den Domingo,
|
zer
esanik ez!
|
|
|
Gerrak beti oihal gehiago nahiko du eta, horretarako, etenik gabe estutuko dizu lepoa. Eta
|
zer
esanik ez, gerrikoa.
|
|
|
Aldia, esan dugunez, aski mehar mugatua dagoelako. Autoreak,
|
zer
esanik ez, hamarreko bakar batean bildu beharra zegoen. Gaiak ere, ezinbestean, ez zen nahi bezala hautatzerik, gorago aipatu dugun ondasunen agorrak premia larrian uzten gintuelako.
|
|
|
ETBrena izan zen, zalantzarik gabe, esanguratsuena. Baina ezin ahantz dezakegu urte hartan Euskadiko Autonomia Erkidegoan (eta Nafarroan
|
zer
esanik ez) hedabideen kontsumoaren %85 bideratu zela hain zuzen ere Ermuko espirituaren bertsio manipulatuaren eskutik ziharduten hedabideetan, terrorismoaren aurkako garaipen poliziala eta nazionalisten eskabideak moderatu beharra aldarrikatzen ari ziren hedabideetan alegia. ETBren aldaketa (eta beste hedabide txikiago batzuena) ez da, beraz, arrazoi aski iritzi giro horren agerpena argitzeko.
|
|
|
Ekinbide pribatuak (arlo publikotik dirulaguntzaren bat ere jasotzen duen ekinbide pribatu horrek) bultzadatxoak eta pizgarriak ematea gauzak hobetzeko (beste) bide bat izan daiteke. Itzulpenak egiten jarraitu da,
|
zer
esanik ez, baina ikerlari euskaldunen sorkuntza lanentzat gune gehiago ireki tzea ez da sekula soberan egongo. Ez arlo publikoan, ez eta pribatuan ere.
|
|
|
Datuok hizkuntza gutxituek Europan duten garran tzia agerian uzten dute eta, baten batek inoiz pentsatu izan badu hizkuntza bereziaizatea euskaldun, katalan eta galego bakan bitxi batzuen kontua zela, begi bistakoa da berezitasun hori uste baino hedatuagoa dela. Dena den, ezjakintasun edo uste oker hori gure artean nahikoa zabaldua dagoela susmatzen dut, hizkuntza gutxituak azpi-talde edoazpi giza rte batzuen berezitasuna izanik, hiztun komunitate horien bizipenak jendaurrean oihartzunik gabe gelditu ohi direlako; ezkutuan edo arlo pribatuan zokoratuta, duten garrantzi kuantitatiboa —eta
|
zer
esanik ez, kualitatiboa— dutela ere.
|
|
|
EAEn horrela bada, Nafarroan
|
zer
esanik ez, mila aldiz okerrago. Euskarak ez du nafar gizartea biltzen, lotzen edo elkartzen.
|
|
|
Hornok, Javier Tajadurak. Eta
|
zer
esanik ez Aurelio Artetak eta Jaime Ignacio del Burgok.
|
|
|
Ez dut edozeinen iritzia ere bildu, bistakoa denez. Ehundaka orrialdegehiago bil genezakeen iritzi sailetako guztiak jaso izan bagenitu, eta
|
zer
esanik ez" zuzendariari" zuzendutako sailekoak jasoz.
|
|
|
Hiruga rren kapituluari izen hirukoitza eman diogu. Euskarari buruz eta halaber euskalgintzari buruz azaltzendi ren ikusmoldeetan barrabarra dabil ideologia, eta
|
zer
esanik ez politika. Azpisailetan bildu dugu hainbat arazo:
|
|
|
Koribanteak, zehazki beraiek hartu dituen jainkoaren abestiez soilik jabetzen diren moduan eta, gainerako abestiei inolako jaramonik egin gabe, abesti horietaz hitzen eta formen bidez erraztasunez aritzen diren moduan, zu, lon, era berean, norbaitek Homero aipatzean aberatsa zara, baina gainerakoei buruz
|
zer
esan ez dakizula egoten zara. Hauxe da zure galderaren zergatia, Homerori buruzko zure jakituria oso aberatsa delako besteei buruzkoa kaxkarra den bitartean, ez baitzara Homerori buruzko jakituna arteren bati esker, dohain jainkotiar bati esker baizik. lon.
|
|
|
Burdinaren hotzak eta gogorrak, eta
|
zer
esanik ez formak, argi eta garbi erakusten zuen Ugatzak nire saihetsean jarritakoa pistola bat zela, eta, hortaz, Ugatzak Walter, Beretta, Firebird edo agian Smith&Wesson zeukala kanon bakartzat.
|
|
|
Une hartan agian hitz gozoren bat xuxurlatu behar nion belarri ertzera; edo, zergatik ez, grinaz besarkatu, musukatu... Egun hartan neska hark bizia arriskuan jarriko zuen eta ni hantxe nengoen, berari begira mozolo bat bezala, zer egin edo
|
zer
esan ez nekiela. Hogeita batgarren mendeko heroia neu!
|
|
2002
|
|
|
Argiarenganako sentikortasuna (horixe besterik ez baita gure zinema karteldegian oraindik ere ikusgai dagoen pelikulak jorratzen duen gaia), genetikoki determinatua dago. Oso altua da ile hori eta azal argia duten pertsonetan(
|
zer
esanik ez ilegorrietan), eta oso baxua, berriz, arraza beltzeko edo jatorri asiarreko pertsonetan. Hainbat botika modu sistemikoan edo baita topikoki ere erabiltzeak argiarekiko sentsibilitatea gehitu dezake.
|
|
|
Merezi du, baina, Lopetegiren berri jakin dezagun. Euskal Herria merezi du Lopetegik; Lopetegi merezi dugu euskaldunok,
|
zer
esanik ez irundarrok
|
|
|
Azkenik, kale osoa igo ostean San Martin muturreko itsasargira iritsiko zarete, ibilera honen azken geldiuneraino (segitzen baduzue Angelun sartuko zarete). Bertatik,
|
zer
esanik ez, ikuspegia oso ederra da, baina gainera 1834 urteko faroaren 44 metrotan 248 eskailerak igotzeko aukera baduzue. Zabalik dago maiatzaren 1etik irailaren 30era arte 10:00etatik 12:00etara eta 14:00etatik 19:00etara.
|
|
|
Material eta tresna ezberdin ugari, joera franko, makina bat aldaketa izan ditu argazkigintzak sortu zenetik gaur arte. Eta
|
zer
esanik ez erreportari grafikoen lanak ezagutu dituen mudantzaz, Krimeako Gerra edo Txinako opioarena iruditan jasotzeko 300 kiloko ekipoa mando gainean karreatu behar zutenetik gaur egun darabiltzaten kamera arinetera. Baina bestela, zer nolako aldeak daude orduko argazkilarien eta oraingoen artean?
|
|
|
Ordainetan, konturatu naiz hiru egun isilik pasatu dituen lotsati horrek eta biok kontatzen dizkiogula elkarri sekreturik handienak. Fitxajeak,
|
zer
esanik ez! Lau aldiz aldatu dut mutil lagunen zerrenda eta!
|
|
|
Beti izaten da norbait edo ezkondu berria, edo istripua izan duena, edo ehizean ikaragarriren bat pasatu zaiona... Eta beste
|
zer
esanik ez daukagunean, jende horrengana jotzen da beti. Betiko arrazoietan eta topikoetan erortzeko arriskua egoten da.
|
|
|
Modernitatea definitzeko erabili izan diren hurbilpen eta abiapuntuak anitz eta konplexuak izan badira,
|
zer
esanik ez modernitate osteko egoera definitzeko, hots, posmodernitatea deritzona definitzeko erabili direnak. Batek baino gehiagok onartu duen modura, termino hau gaur egun ia edozertaz hitz egiteko erabiltzen da, alegia, komodin gisako kontzeptu gisakoa da.
|
|
|
Prezioak ez du zerikusirik Europan kostatzen denarekin eta
|
zer
esanik ez Estatu Batuetakoarekin.
|
|
|
Urte askotan eta askotan, hizkuntza klasikoak (latina eta grekoa) erdi eta goi mailetako ikasketen oinarrizko ikasgai izan ziren, eta hizkuntza horiekin batera ezagutzen eta aztertzen ziren bi herri horietako literaturak eta mitologiak. Ikasketa guztietan, baita zientzietakoetan ere, bi hizkuntza horiek eta, orokorrean, kultura klasiko osoak pisu handia izaten zuten;
|
zer
esanik ez, letra, arloko deitzen zitzaienetan:
|
|
|
Izan ere, jende gehienak nekez jotzen du hiztegietara, edota beste erremediorik ez duenean bakarrik. Gauzak horrela, ikasgela berean ere maiz ikustendira kontraesan terminologikoak, eta
|
zer
esanik ez, horiek handiagoak dira campusen artean, edota lizentziaturen artean. Horrez gain, unibertsitatean eta irakaskuntza ertainetan maiz, eskola?
|
|
|
Orokorki hitz eginda, oinarrizko irakasgaien beharrak asetzeko bezainbestelibururik ez da argitaratu;
|
zer
esanik ez, arlo klinikoarekin lotura estuagoa dutenbeste irakasgaien kasuetan. Horrek normalizazioaren bidean oztopo berria dakar, zeren osasungintza arloan murgilduriko profesionalek terminologia egokia (bateratua eta Euskaltzaindiak onarturikoa) ikasteko aukerarik ez baitute.
|
|
|
PDCA.Ziklo horien bitartez eta analisiak ematen dizkigun emaitzak kontuan izanik, prozesuaren hobekuntza jarraitua ziurtatuko duen plangintza burutzen dugu.Zoritxarrez, EHU/ UPVn lan esfortzu handiena planning delako horretan gauzatzenda normalean. Do horri eskaintzen zaion denbora aurrekoari baino askoz eretxikiagoa izaten da eta, azkenik,
|
zer
esanik ez, Check eta Analysis atalak, gutxitaneramaten dira aurrera.
|
|
|
kontzeptua darabilgunean, hori baino zerbaitgehiago adierazi nahi dugu, hitzen mugetatik harago dagoen proiektu bati egitenbaitiogu erreferentzia. Izan ere, Euskal Herriaren eraikuntza sozial, kultural, linguistiko eta politikoa prozesu modura ulertzen dugun era berean, Euskal Unibertsitatea bera ere prozesu modura ulertzen baitugu?
|
zer
esanik ez, unibertsitateeuskalduna egiteko dagoen une honetan; baina baita balizko etorkizunean legalkiegituratuta egon dadinean ere?, prozesu horretan unibertsitate askatzaileaetengabe eraikitzeko. Nolanahi dela,. Irakaslego Propioa?
|
|
|
formulazioarekin aurpegi desberdineko ereduaadierazi nahi dugu. Alde batetik, gaur egungO konkrezioan autonomia unibertsitariotik eta erkidego autonomoaren gaitasun legegiletik abiatuz, forma kontraktualberria esan nahi du, eta
|
zer
esanik ez, horrekin batera joango den erregimen juridiko laboralaren definizioa, funtzionaritza sistema estatala, eta autonomikoa, gaindituz, berdinen arteko kontratu forma izango duena, mota desberdinetakoeskubideak bermatuz eta errespetatuz, hala nola egonkortasuna, eskubideekonomikoak, laboralak eta sindikalak, negoziazio kolektiborako eskubidea, etabeste. Baina beste aldetik, formulazio hori ez da mugatzen konkrezio horretara, etahorregatik, oraingo akatsak gainditzera zuzenduko den unibertsitate berri bateneraikuntzarako prozesua buruan dugula, ezaugarri kualitatibo batzuk ere adierazinahi ditugu.
|
|
|
Hor hasten dira gure komeriak, izan ere azterketan hasi eta lasterrean konturatzen baikara gure klaseetako euskarak software komunikatibo modura ikusitabere mugak badituela, muga esanguratsuak hain zuzen. Gaztelaniari, eta
|
zer
esanik ez latinari, noizbait tokatu zaion garapen lan hori orain suertatu zaio euskarari, hots testuinguru exijenteetan, non esaldien luzera eta konplexutasuna bizikieskertzen baitugu? 7 agertzen zaizkigun arazoei irtenbide egokia eta egokituaematea.
|
|
|
Tresnak eta ditugunean horien atu izaera argi ez badugu,
|
zer
esanik ez dagoobjektu arruntak (printzak, etab.) direnean. Horrelakoekin gaindiezinezko zailtasunak ditugu, nahiz eta frogatuta egon horrelako elementuak hildakoen ondoan agertu ohi direla, antza denez apropos lagata, garai eta lurralde ezberdinetako ehorzketetan; baina adibide hauetakoa ezin daiteke orokortu kasu guztietara.
|
|
|
Sarritan, trikuharriak mendeetan erabili arren, eraiki ziren garaian bezala kontserbatzen direla pentsatzeko joera dugu, alegia, egiturak inoiz aldaketarik ezagutu ezzuela uste izatekoa; noski, altxor bilatzaileren baten edo harri bila joandako sasiharginen baten hondeatze lanak ahaztuz. Baina, aitortu behar da, egoera horretanzerikusi handia dutela, aipaturiko jarduerez gain, naturaren eraginak (bertan mendeetan hazi diren zuhaitzek, adibidez) eta,
|
zer
esanik ez, hilobia berrerabiltzerakoan bere egituretan egin zitezkeen aldaketek. Hala eta guztiz ere, hilerri bakoitzaren oinarrian badaude beste faktore batzuk ere, kontuan izan behar ditugunak: hilobiaren eraikuntzako materialak, egituraren ezaugarri fisikoak (trikuharri soila, sarbidedun trikuharria, egituraren tinkotasuna, etab.) eta hilobiratze maiztasuna (hertsiki lotua biztanle kopuruarekin eta lurralde horren erabileraren intentsitatearekin).
|
|
|
Berrezarkuntza garaiko ikerketek azaleratu duten beste puntu garrantzitsubat, euskal nazionalismoak politika egiteko erabiltzen zuen era berria da. ...ta inguruko mugimendua; politikaren ohiko esparrua gainditzen eta jarraitzaileen bizimodua bere osotasuneaneragiten zuen komunitatea, hain zuzen26 Politika, kultura eta soziabilitatearenalorretako ekimenak eta eskaintzak nahastuz, EAJ alderdi politiko arrunt bat bainogehiago izatera iritsi zen, komunitate nazionalistak identitate berri bat osatzeko etasendotzeko aukerak ematen zituelako; eta hori?
|
zer
esanik ez dago, oso eskaintza erakargarria izan zen bere egiturak eta ohiko identitateak goitik behera aldatzenari zen gizarte batean.
|
|
|
Errealitate hori ikusita, bidezkoa dirudi euskal historiografia bigarren berrikuntza garaian sartu dela esatea. 1970eko hamarkadan hasitako epean jarritakooinarriak sendotu ondoren, eta, horiei eutsiz, ikerketa lerro berriak ireki dira etazenbait berrikuntza gauzatu dira, bai teoriaren aldetik, baita ikuspuntu metodologikoetatik ere;
|
zer
esanik ez, iturrien erabilerari dagokionez. Egoera horretan, euskal historiografiak, abiadura galdu nahi ez badu, bere tokia bilatu edo birdefinitubehar du.
|
|
|
Halaber, heziketa batari edo besteari onartu arren, arazoak sortzen dira heziketak emakumeari bere bizitzan hierarkia lehentasunak sortzeko aukera ematen badio, edo bere ezagutzak maila profesionalean egikarituz emakumeak lorpen ekonomikoak eskuratzen baditu (Silvestre, 1997: 102),
|
zer
esanik ez soldata gizonezkoarena baino altuagoa bada.
|
|
|
Esanahi sozialak eta kulturalak baztertzeaz gain, Natur zientzien irizpide hutsera mugatzeak ingurumenaren egoera neurtzeko hutsuneak eta zailtasunak baditu,
|
zer
esanik ez hortik izadiarentzat edo gizabanakoentzat ondorioak ateratzeko asmoa badago. Egiazki, arriskuaren gizartean, bai sistema politikoaren egonkortasuna, bai gizartearen lasaitasuna, noizean behin komunikabideen berriren bat salbu, arriskuan ez pentsatzeari esker ema (te) n da.
|
|
|
politikaren amaiera, historiaren amaiera, ezerk ez du zentzurik, beranduegi da, etab. Zehazki gai hau sakondu nahi izanez gero, estetikak eta hizpideak, eta horren guztiaren azpian ezkutatzen dena ezagutzeko, ikus: RIPALDA, 1996;
|
zer
esanik ez, lanean zehar erabilitako RIPALDA, 1999a.
|
|
|
Kultura nazionala bada zerbait, baina era berean ezer ez da; izan ere, izatekotan, kultura nazionala konstrukzio bat da: kultura bera eraiki egiten delako denboraren poderioz eta,
|
zer
esanik ez, lurraldea bera ere eraiki ez eze, zenbait kasutan, babestu egin behar izaten delako arerioen erasoetatik. Nazio nortasunak eta kultura nortasunak, hartara, eraikiak dira; ez dira berezkoak.
|
|
|
Norabide bakarreko ezezagutzak inkonprentsioaren eta bazterkeriaren sentimendua pizten du euskaldunongan. Gure erkidegoetako medioetan (EAE, NFE eta Ipar Euskal Herrikoetan) ezezagutza larria baldin bada,
|
zer
esanik ez estatuetakoetan (Frantzia eta Espainiakoetan).
|
|
|
Estatuak (eta
|
zer
esanik ez, herriak berak) merkatu zabaletan daude sartuta. Merkatuak estatuaren eremuan funtzionatzen zuen garaia joan da; orain estatuak daude merkatu zabalen eremuen menpe, estatuak eurak dira merkatu globalaren arabera funtzionatzera kondenaturik daudenak.
|
|
|
Gobernu espainola eta frantsesa gero eta ausartagoak izaten ari dira beraien nortasuna bermatzeko mekanismoak eta jarrerak inposatzerakoan. Eskola eremuari dagokionez, argi ikusi bagenuen Erkidegoko Euskal Eskola Publikoaren legean,
|
zer
esanik ez, PPren eskutik ondoren etorri diren dekretu eta legeetan.
|
|
|
Hainbeste itxaron zuen unea izan zitekeen hura, baina Julen hormaren kontra jarri, eta
|
zer
esan ez zekiela geratu zen. " Hik ez pentsatu ezertan", gogoratu zuen gomendatu ziola Alexek.
|
|
|
Aurrez aurre gelditu ziren berriro Imanol eta osaba,
|
zer
esan ez zekitela eta handik airoso nola irten ezin asmaturik.
|
|
|
Sara aise engaina nezakeen injekzio hilgarri batekin. Eta Leire,
|
zer
esanik ez. Ez nuen egin.
|
|
|
maite baitut neure ogibidea, eta zerbait sakratua balira bezala tratatzen baititut neure gaixoak. Hiesdunak
|
zer
esanik ez, gure etxera hiesa sartu zenez gero. Horregatik, argi eta garbi aitortzen dut nola neure gaixoei eta hiesdunei erants dakiekeen adjektiboa –marxista edo kristaua, maoista edo taoista, budista edo sintoista, musulmana edo animista, materialista edo idealista, fededuna edo ateoa– hori besterik ez den enetzat:
|
|
|
Txantoi nagusia isildu zenean, Josu R bere iritzia emateko adorerik gabe aurkitu zen. Ez,
|
zer
esanik ez zeukalako, ez eta Txantoi nagusiaren azalpenak besterik gabe onartzen zituelako ere, entzundakoak zer pentsatu gehiegi sorrarazi ziolako baizik. Une hartan, fabriketako sirenak orroka hasi ziren, egun hartako lanaren amaiera lau haizetara aldarrikatuz.
|
|
|
Esku bateko azkazalak garbitzen hasten da aita beste eskuko azkazalen laguntzarekin. Gauza bera egiten du beti, argumenturik gabe edo
|
zer
esan ez dakiela gelditzen denean. Azkenean, zalantzaz beterik hitz egiten dit:
|
|
|
Egun, erosleak aukerak egiten ditu, zuk badakizu hori, eta ez dizut hemen esan beharrik. Eta irakurleak
|
zer
esan ez, anitzez ere handiagoak, aski duzu ikustea zenbat liburu dauden etxean erosiak, eta zenbat irakurriak. Bada, horretara nindoan, orain, denboraren buruan, euskal idazle onak ditugula gure artean, literaturaz maitemindu eta letrak denak nahaste jarri beharrean, bata bestearen aldamenean ederki lotu, kateatu eta elkartzeko gai diren idazleak.
|
|
|
Bitxia da, baina mundurik onenean bizi garela uste edo, behintzat, aldarrikatzen duten Pangloss doktorearen emuluak, hainbat Kultura sailetako politikariak, kazetariak, argitaratzaileak eta idazleak eurak izan ohi dira. Lehenengoek, jakina, halako adierazpenekin eutsi egiten diote dauzkaten botoak atxikitzeko edo berriak eskuratzeko itxaropenari; kazetariek zer edo zerekin bete behar dituzte egunkari orrialdeak eta emisio orduak, molestia handirik eragin gabe hain zuzen ere; eta argitaratzaileak eta idazleak,
|
zer
esanik ez, produktu bat saldu beharrean daude. Ezin haietaz askorik fidatu, beraz.
|
|
|
Poesiak esparru pribilegiatua betetzen jarraitzen du hezkuntza sistemak eskaintzen dituen literatur irakasgaietan (beste kontu bat da eztabaidatzea ea programa horiek eraginkorrak diren literatura modu egokian irakasteko...), eta kritikoek beti izaten dute txoko bat poesiarentzat, unibertsitate arlokoek batik bat. Poeta izateak badu, oraindik, plus bat komunikabideentzat zein kritikarentzat, eta,
|
zer
esanik ez, baita poetentzat eurentzat ere. Horregatik harrigarri egiten zaizkit poeta batzuen kexuak, poesiaren egoeraren gainean hitz egiten dutenean hain zuzen ere.
|