|
2000
|
|
|
Txillardegi adiskidearekiko lotura ez zen atzo goizean sortu nigan. iritsi baino lehentxoago izan genuen geure belaunaldikoek haren izenarenlehen erreferentzia, mitiko samarra zena,
|
zer
esanik ez, gure lagunak ordurako eginazuena nahikoa eta sobera baitzen bere izena betikotzeko, ez baitzuen alferrik parte hartuizan Euskal Herriaren historiako bidegurutze nagusienetakoan, ene ustez, nagusienaedo erabakiorrena izan dena?, alegia, XX. mendeko erdialdean abiatu zen euskalmugimendu askatzaile berriaren ekimen sortzailean. Ekintzaile gutxi batzuk izan zirenlurrikara hura eragin zutenak; han egon zen bera.
|
|
|
Orduan hasibainintzen Larresoro Txillardegi, bata zein bestea, erreferentziatzat hartzen, eta behineta berriro irakurri nituen berak idatzitako artikulu gozatsuak. Eta,
|
zer
esanik ez, liburuak. Nik bezala, garai hartako euskaltzale autodidakta guztiek, nor ez zenautodidakta, inolako euskal ikasketa arauturik ez zegoen garai hartan??
|
|
|
Politikaren eta artearenarteko suturatik sortutako, errealismo sozialista? delakoaz,
|
zer
esanik ez. Arana Goiriketa bere jarraitzaileek historiaren eta politikaren artean eginiko loturaren emaitzakbistan daude:
|
|
|
eta interes politiko alderdikoirikere ezagutu izan zuela, baina, itxura guztiz, Lauzurikarentzat azaleko eta pasaerakogorrina besterik ez zen hori; euskara bera, ostera, asmaziorik gabeko herritarrenjatorrizko izan modua. Hortaz, behar izanik, Altxamendu Nazionalaren ideia etaasmoak berak ere zabaltzeko balio zezakeen lanabesa, eta,
|
zer
esanik ez, elizkizun etakatekesian erabil zitekeena.
|
|
|
Bigarren ondorio bat atereaz, Euskal Herriko irratietan ikerkuntza kazetaritza eskasa egiten dela esan dezakegu. Irratilaria estu eta larri ibiltzen da denboraren mugak direla-eta, eta gogoa eta atsedena falta zaizkio informazio iturriekin harreman iraunkorra sortzeko;
|
zer
esanik ez, hori ikerkuntza kazetaritzaren garapen urrian islatzen da. Gainera, ez dirudi geroan kazetaritza mota honek arrakasta handirik edukitzeko aukerarik duenik.
|
|
|
Nazionalismoaren historiografiak, eta, esate baterako, euskal nazionalismoarenak
|
zer
esanik ez, bigarren mailan utzi izan du, baztertu ez duenean erabat, hezkuntza eremuko analisia (beharbada, fenomenoaren beste alderdi batzuei garrantzi handiagoa eman zaielako:
|
|
|
tartean izanik. Beharbada, Estatuaren funtzionamendura hurbiltzeak jarriko gaitu arazoa ulertzeko bidean (oraingoz Estaturik ez duten nazioen egoera ez dugu kontuan hartuko, baina,
|
zer
esanik ez, kasu hauetan ere Estatuak badu bere presentzia eta eragina, aldarrikapen gisa zein etsai moduan13). Estatuek eskuartean izan duten aparteko tresna dugu eskola, oinarrizko eskola?.
|
|
2001
|
|
|
b) Hizkuntzaren helburua elkarreragitea baldin bada,
|
zer
esanik ez, norberarenlehen hizkuntzan trebatzerakoan nahiz bigarrena irakasterakoan elkarreragitekoahalmena lortzea edota garatzea izango da planteamendu pedagogiko, proposamen didaktiko, metodo, jarduera eta urrats guztien noraezeko jomuga. Nolanahiere, hiztunak testuen bidez soilik ahal du erabili hizkuntza helburuak lortzekomoduan.
|
|
|
Horixe da, hain zuzen, arkeologia merobingiarraren barnean gehien tratatuizan den gaia. Eta,
|
zer
esanik ez, Euskal Herrian, hemen nekropoliak baino ez diraaurkitu eta. Merobingiarren arkitektura eta habitatari buruz benetan gutxi dakigu, oraingoz behintzat.
|
|
|
Galdera honek, mamiaren eta azalaren arteko bereizketa tradizionala suntsitzearekin batera, euskal eleberrigintzaren historia erdibitzen du. Alde batetik errealitatearen zati euskaldun katoliko idilikoaren errepresentazioa eta bere errepikapenantzua, eta bestetik, ideologikoki, eta
|
zer
esanik ez linguistikoki ere, anitza denerrealitatea islatzen saiatuko diren eleberrigile modernoak, errealistak5.
|
|
|
Ingurura begiratu besterik ez dago gizartearen arlo guztietan emakumeen kopuruagizonena baino askoz txikiagoa dela ikusteko;
|
zer
esanik ez artean eta, konkretuki, literaturan. Gizarte eredu baten isla besterik ez gara, eta aurrerapauso handiakeman badira ere, oraindik bide luzea daukagu aurretik, egunez egun jorratubeharko dena; hala ere, errezeloa dut sekula ez ote garen iritsiko gizonezkoekduten mailara.
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, jende gehienak nekez jotzen du hiztegietara, edota beste erremediorik ez duenean bakarrik. Gauzak horrela, ikasgela berean ere maiz ikustendira kontraesan terminologikoak, eta
|
zer
esanik ez, horiek handiagoak dira campusen artean, edota lizentziaturen artean. Horrez gain, unibertsitatean eta irakaskuntza ertainetan maiz, eskola?
|
|
|
Orokorki hitz eginda, oinarrizko irakasgaien beharrak asetzeko bezainbestelibururik ez da argitaratu;
|
zer
esanik ez, arlo klinikoarekin lotura estuagoa dutenbeste irakasgaien kasuetan. Horrek normalizazioaren bidean oztopo berria dakar, zeren osasungintza arloan murgilduriko profesionalek terminologia egokia (bateratua eta Euskaltzaindiak onarturikoa) ikasteko aukerarik ez baitute.
|
|
|
PDCA.Ziklo horien bitartez eta analisiak ematen dizkigun emaitzak kontuan izanik, prozesuaren hobekuntza jarraitua ziurtatuko duen plangintza burutzen dugu.Zoritxarrez, EHU/ UPVn lan esfortzu handiena planning delako horretan gauzatzenda normalean. Do horri eskaintzen zaion denbora aurrekoari baino askoz eretxikiagoa izaten da eta, azkenik,
|
zer
esanik ez, Check eta Analysis atalak, gutxitaneramaten dira aurrera.
|
|
|
kontzeptua darabilgunean, hori baino zerbaitgehiago adierazi nahi dugu, hitzen mugetatik harago dagoen proiektu bati egitenbaitiogu erreferentzia. Izan ere, Euskal Herriaren eraikuntza sozial, kultural, linguistiko eta politikoa prozesu modura ulertzen dugun era berean, Euskal Unibertsitatea bera ere prozesu modura ulertzen baitugu?
|
zer
esanik ez, unibertsitateeuskalduna egiteko dagoen une honetan; baina baita balizko etorkizunean legalkiegituratuta egon dadinean ere?, prozesu horretan unibertsitate askatzaileaetengabe eraikitzeko. Nolanahi dela,. Irakaslego Propioa?
|
|
|
formulazioarekin aurpegi desberdineko ereduaadierazi nahi dugu. Alde batetik, gaur egungO konkrezioan autonomia unibertsitariotik eta erkidego autonomoaren gaitasun legegiletik abiatuz, forma kontraktualberria esan nahi du, eta
|
zer
esanik ez, horrekin batera joango den erregimen juridiko laboralaren definizioa, funtzionaritza sistema estatala, eta autonomikoa, gaindituz, berdinen arteko kontratu forma izango duena, mota desberdinetakoeskubideak bermatuz eta errespetatuz, hala nola egonkortasuna, eskubideekonomikoak, laboralak eta sindikalak, negoziazio kolektiborako eskubidea, etabeste. Baina beste aldetik, formulazio hori ez da mugatzen konkrezio horretara, etahorregatik, oraingo akatsak gainditzera zuzenduko den unibertsitate berri bateneraikuntzarako prozesua buruan dugula, ezaugarri kualitatibo batzuk ere adierazinahi ditugu.
|
|
|
Hor hasten dira gure komeriak, izan ere azterketan hasi eta lasterrean konturatzen baikara gure klaseetako euskarak software komunikatibo modura ikusitabere mugak badituela, muga esanguratsuak hain zuzen. Gaztelaniari, eta
|
zer
esanik ez latinari, noizbait tokatu zaion garapen lan hori orain suertatu zaio euskarari, hots testuinguru exijenteetan, non esaldien luzera eta konplexutasuna bizikieskertzen baitugu? 7 agertzen zaizkigun arazoei irtenbide egokia eta egokituaematea.
|
|
|
Tresnak eta ditugunean horien atu izaera argi ez badugu,
|
zer
esanik ez dagoobjektu arruntak (printzak, etab.) direnean. Horrelakoekin gaindiezinezko zailtasunak ditugu, nahiz eta frogatuta egon horrelako elementuak hildakoen ondoan agertu ohi direla, antza denez apropos lagata, garai eta lurralde ezberdinetako ehorzketetan; baina adibide hauetakoa ezin daiteke orokortu kasu guztietara.
|
|
|
Sarritan, trikuharriak mendeetan erabili arren, eraiki ziren garaian bezala kontserbatzen direla pentsatzeko joera dugu, alegia, egiturak inoiz aldaketarik ezagutu ezzuela uste izatekoa; noski, altxor bilatzaileren baten edo harri bila joandako sasiharginen baten hondeatze lanak ahaztuz. Baina, aitortu behar da, egoera horretanzerikusi handia dutela, aipaturiko jarduerez gain, naturaren eraginak (bertan mendeetan hazi diren zuhaitzek, adibidez) eta,
|
zer
esanik ez, hilobia berrerabiltzerakoan bere egituretan egin zitezkeen aldaketek. Hala eta guztiz ere, hilerri bakoitzaren oinarrian badaude beste faktore batzuk ere, kontuan izan behar ditugunak: hilobiaren eraikuntzako materialak, egituraren ezaugarri fisikoak (trikuharri soila, sarbidedun trikuharria, egituraren tinkotasuna, etab.) eta hilobiratze maiztasuna (hertsiki lotua biztanle kopuruarekin eta lurralde horren erabileraren intentsitatearekin).
|
|
|
Berrezarkuntza garaiko ikerketek azaleratu duten beste puntu garrantzitsubat, euskal nazionalismoak politika egiteko erabiltzen zuen era berria da. ...ta inguruko mugimendua; politikaren ohiko esparrua gainditzen eta jarraitzaileen bizimodua bere osotasuneaneragiten zuen komunitatea, hain zuzen26 Politika, kultura eta soziabilitatearenalorretako ekimenak eta eskaintzak nahastuz, EAJ alderdi politiko arrunt bat bainogehiago izatera iritsi zen, komunitate nazionalistak identitate berri bat osatzeko etasendotzeko aukerak ematen zituelako; eta hori?
|
zer
esanik ez dago, oso eskaintza erakargarria izan zen bere egiturak eta ohiko identitateak goitik behera aldatzenari zen gizarte batean.
|
|
|
Errealitate hori ikusita, bidezkoa dirudi euskal historiografia bigarren berrikuntza garaian sartu dela esatea. 1970eko hamarkadan hasitako epean jarritakooinarriak sendotu ondoren, eta, horiei eutsiz, ikerketa lerro berriak ireki dira etazenbait berrikuntza gauzatu dira, bai teoriaren aldetik, baita ikuspuntu metodologikoetatik ere;
|
zer
esanik ez, iturrien erabilerari dagokionez. Egoera horretan, euskal historiografiak, abiadura galdu nahi ez badu, bere tokia bilatu edo birdefinitubehar du.
|
|
|
Halaber, heziketa batari edo besteari onartu arren, arazoak sortzen dira heziketak emakumeari bere bizitzan hierarkia lehentasunak sortzeko aukera ematen badio, edo bere ezagutzak maila profesionalean egikarituz emakumeak lorpen ekonomikoak eskuratzen baditu (Silvestre, 1997: 102),
|
zer
esanik ez soldata gizonezkoarena baino altuagoa bada.
|
|
|
Esanahi sozialak eta kulturalak baztertzeaz gain, Natur zientzien irizpide hutsera mugatzeak ingurumenaren egoera neurtzeko hutsuneak eta zailtasunak baditu,
|
zer
esanik ez hortik izadiarentzat edo gizabanakoentzat ondorioak ateratzeko asmoa badago. Egiazki, arriskuaren gizartean, bai sistema politikoaren egonkortasuna, bai gizartearen lasaitasuna, noizean behin komunikabideen berriren bat salbu, arriskuan ez pentsatzeari esker ema (te) n da.
|
|
|
politikaren amaiera, historiaren amaiera, ezerk ez du zentzurik, beranduegi da, etab. Zehazki gai hau sakondu nahi izanez gero, estetikak eta hizpideak, eta horren guztiaren azpian ezkutatzen dena ezagutzeko, ikus: RIPALDA, 1996;
|
zer
esanik ez, lanean zehar erabilitako RIPALDA, 1999a.
|
|
|
Kultura nazionala bada zerbait, baina era berean ezer ez da; izan ere, izatekotan, kultura nazionala konstrukzio bat da: kultura bera eraiki egiten delako denboraren poderioz eta,
|
zer
esanik ez, lurraldea bera ere eraiki ez eze, zenbait kasutan, babestu egin behar izaten delako arerioen erasoetatik. Nazio nortasunak eta kultura nortasunak, hartara, eraikiak dira; ez dira berezkoak.
|
|
|
Norabide bakarreko ezezagutzak inkonprentsioaren eta bazterkeriaren sentimendua pizten du euskaldunongan. Gure erkidegoetako medioetan (EAE, NFE eta Ipar Euskal Herrikoetan) ezezagutza larria baldin bada,
|
zer
esanik ez estatuetakoetan (Frantzia eta Espainiakoetan).
|
|
|
Estatuak (eta
|
zer
esanik ez, herriak berak) merkatu zabaletan daude sartuta. Merkatuak estatuaren eremuan funtzionatzen zuen garaia joan da; orain estatuak daude merkatu zabalen eremuen menpe, estatuak eurak dira merkatu globalaren arabera funtzionatzera kondenaturik daudenak.
|
|
2003
|
|
|
Orain, adinean gora noala, ikasiznoa poliki poliki beste arloetakoen ekimenak askoz errespetu handiagoaz hartzeneta ekimen horiek barnean duten zientziatasuna ere aintzatesten. Gainera, konturatuta nago ezen, batzuetan, arlo desberdinetako adituen arteko ulertezintasuna, zeinek bere arloan darabiltzan hitzen adiera hertsi eta estuegietatik etortzen dela, uste izaten baitugu geuk darabilguna dela adiera bakarra, eta
|
zer
esanik ez, zientzia, zehatzen, arloan gabiltzanon kasuan?
|
|
|
Hurrengo urtea, 1975, Francoren bizitzaren azkenekoa, bereziki bizia izan zen arlo askotan, politikan
|
zer
esanik ez, baina baita beste alor batzuetan ere. Euskararen aldeko aldarrikapenak izan ziren horren adierazgarri.
|
|
|
P.N.V. z eta euskal Gobernuaz
|
zer
esanik ez. Ezin ditugu onartu bere haserreak, gero, egiten ari diren arduragabetasun historikoari erantzuteko gauza ez ba dira.
|
|
2004
|
|
|
Gorago ikusi dugunez, ahalmen esportatzailean ez ezik, atzerriko inbertsio zuzenetanere, aurrerakada nabarmena izan da. Eta
|
zer
esanik ez berrikuntzan eta teknologian, azken urteetan abian jarritako hainbat proiekturi esker.
|
|
2005
|
|
|
Aldaketa horiek guztiak, berriki, XX. mendean gehitutako aldaketak dira. Eta
|
zer
esanik ez, joan den mendeko berrogeikohamarkadan Hondarribian sortutako Konpainia Mistoa, udaldian Hondarribira hurbiltzen diren turistentzat sortua eta inolako funtsa edo oinarri historikorik ez duena.
|
|
|
Sei gizon errazagoa da irakurtzeko 6 gizon baino. Eta
|
zer
esanik ez 44 lagun baino berrogeita lau lagun idaztea.
|
|
|
Gure Zoologia Orokorra honen asmoa izan da oinarrizko kontzeptuak egokiro aurkeztea, gero ikasleak erraz murgil daitezen ohiko datu zoologikoen artean. Enfasia, beraz, zoologiaren bilbe kontzeptualean jarri dugu, eta,
|
zer
esanik ez, berorri dagokion terminologian.
|
|
|
Ehunak, morfologikoki antzekoak diren zelulen agregazioak dira, zeregin espezifiko bat betetzeko antolatuak. Protozooek,
|
zer
esanik ez, ez dute ehunik, baina zelula bakar modura edo zelula kolonia gisara ager daitezke, eta horrela izanik, batzuen ustez gradu unizelularra onetsi behar zaie. Animalientzat, ostera, maila desberdinetako multizelularitatea onartzen da; izan ere, metazooen artean haziz doan gorputz konplexutasunaren hierarkia defini daiteke, beharbada gradu nagusi bi gauzatuz:
|
|
|
Gainerako animalia triploblastikoetan, gorputz pareta eta liseri hodi artean hutsune bat garatzen da likidoz beteriko barrunbe gisara. Animalia batzuetan barrunbe hori mesodermoaren baitan garatzen da prozesu espezifikoen bidez (gogora bitez eskizozelia eta enterozelia), eta peritoneo deritzon zelula gaineztadura finaz inguratua da; peritoneoa,
|
zer
esanik ez, mesodermotik eratorri da. Horrelako barrunbe bati benetako zeloma edo euzeloma esaten zaio.
|
|
2006
|
|
|
zenbait idazle, euren egia argitaratzeko, protagonistak hiltzeko zain egon balira bezala. Aldiz, trantsizioari buruz, Francoren azken urteei buruz, apenas idatzi den erreferentziazko nobelarik, eta
|
zer
esanik ez demokrazia urteetakorik... Baina jakina, ezin duguMuñoz Molinak Lasa eta Zabalaren historia noiz idatziko zain egon...
|
|
|
Hori gertatzen da, Euskal Herriaren historian, orokorki, eta
|
zer
esanik ez euskaraz, ia landu gabe dauden gaien aniztasunak sarri norabidea bilatzeko lana (zer esanik ez noranzkoa aurkitzekoa) zaildu egin digulako. Horrek biziki kezkatu gintuen, eta, beraz, gai hauen inguruan iruzkinak egiteko ikasketa lan handia egin behar izan dugu (ikerketa dokumentala ez bada inoiz ere, dudarik gabe lanketa historiko bibliografikoa bai), askotan geure arlotik urruntzen baitzen lana.
|
|
|
Hori gertatzen da, Euskal Herriaren historian, orokorki, eta zer esanik ez euskaraz, ia landu gabe dauden gaien aniztasunak sarri norabidea bilatzeko lana(
|
zer
esanik ez noranzkoa aurkitzekoa) zaildu egin digulako. Horrek biziki kezkatu gintuen, eta, beraz, gai hauen inguruan iruzkinak egiteko ikasketa lan handia egin behar izan dugu (ikerketa dokumentala ez bada inoiz ere, dudarik gabe lanketa historiko bibliografikoa bai), askotan geure arlotik urruntzen baitzen lana.
|
|
|
Baina, Mendebaldeko zibilizazioak bizi izan duen eta bizi duen kultur bilakaeraren irakurketa ez zaigu hor amaitzen. Garapen teknikoak, askatasunari eta biziraupenari arrisku berriak dakarzkie,
|
zer
esanik ez aro globalean: munduaren burokratizatzea, oreka ekolo gikoaren galera, suntsipen masiborako gaitasun belikoaren areagotzea, gizarte harremanen asimetria leuntzeko zailtasunak...
|
|
|
Baina inolaz ere ezin dira aurretik pasatu, beraz ez da azpiko konjuntziorik egongo, ezta transitorik ere. Eta,
|
zer
esanik ez, ez dira batere ikusgaiak, Eguzkiaren argian ezkutatuta.
|
|
2007
|
|
|
Guk 2000 urtean ikusi genuen digitalizazioa heldu eta analogikoaren egunak bazihoazela. Ez da dena bat bateanaldatuko baina gure etxeetako pantailetan telebista eta irrati gehiago jasotzekoaukera izango dugu, eta Internet bidez
|
zer
esanik ez. Azken finean, 2000.urtean, konpetentzia zabalago bat zetorrela ikusi genuen, eta teknologia berrihorrek ateak zabaltzen zizkiola komunikabide gehiagoren etorrerari.
|
|
|
Kultura arrotza etxekotzeko bideerraza daukate hemen ideologia politikoek: jakina,
|
zer
esanik ez espainolistek, beraiek dira eta Hegoaldean hizkuntzazko eta kulturazko politika totalitario horrenoinordekoak. Baina, dirudienez, ideologia abertzaleek ere ez daukate kezkahandirik gai honetan, ideologia horiek eskuineko nahiz ezkerreko izan.
|
|
|
Baina aurreko adibide horretan, hasieran aitatu dudan beste zerbait ikusdezakegu: euskal kultura, eta
|
zer
esanik ez Euskal Herriko kultura, ezin dugubatera hartu, ez da bloke bakar bat. Eta ez dago definitzeko, mugatzeko edozertzeko irizpide bakarra.
|
|
|
globala, konektatua eta konexiobidea). Euskalaldea(
|
zer
esanik ez, euskalduntasuna) etxerako den bitartean, erdal aldea mundufluxuekiko konexiobide azkarra da. Eta horixe, besterik ez zen, euskal identitatearen diskurtso moderno hegemonikoak, alegia euskal nazio norberaren diskurtsohark, euskal jendeari arindu nahi zion karga.
|
|
|
Euskadi nazio perfektua balitz bezala egiten dute azterketa. Baina hordago Araba, eta
|
zer
esanik ez Nafarroa».
|
|
|
(Apur bat bestelako bide batetik, baina jada Locke-k igarria zuen, nola hitz arruntekin ere likido edo urre hitzekin, esaterako, bakoitzak berea ulertzen/ pentsatzen duen, edo hitz berdinarekin ideia diferentea duen;
|
zer
esanik ez, materia edo, kontzeptu subtilagoekin) 239 Ortega Gasset en berbetan:
|
|
|
Ez dute denek edozertarako berdin balio: batzuek ez dute lexiko izpiritual edo abstrakturik (Unamunok, Ortegak, hala zioten euskarari buruz); Voltaire-rentzat, poesia egitea italieraz hamar aldiz errazagoa da frantsesez baino; frantsesa zientziarako egokiagoa da, Diderot-en gardiz, ingelesa baino;
|
zer
esanik ez Rivarol en ustez. Kaiser Karlos V.ari egotzi ohi zaion ateraldi beti erasiaren arabera:
|
|
|
Horrelako adibideak, mordoa darabil Mogelek Peru Abarkan. Beste idazle batzuetan ere topa daitezke, eta
|
zer
esanik ez, ahozko testuetan.
|
|
2009
|
|
|
Aldiz, langabeziaren aurka eta langileriaren egoera ekonomikoaren aurka, aurretiko egoera ez iraultzaileetan eduki zuen izaera eta indar errebindikatibo bera gorde zuen. Komunistak, sozialistak eta,
|
zer
esanik ez, abertzaleak ezziren egon errepublikako erregimena gainbeheran botatzeko inolako konplotetan.Aitzitik, erregimen hori mantentzea erreforma politiko eta sozialak gauzatzekobidea zela uste zuten. 1936ko urrian estatutua onartzea ekarri zuten negoziaketekere ez zeukaten beren baitan independentzia politiko baten bermerik.
|
|
|
Hilekoaren ezagutza zaila izan bada ere,
|
zer
esanik ez horrek eragindako gaitz etanahasteena. Aspaldian Hipokrates dismenorreaz (hilekoarekin azaltzen den minaz) jabetu zen, emakumeen artean askotan gertatzen zela ohartu baitzen.
|
|
2010
|
|
|
Araba eta Nafarroahasiera hasieratik jagi zirenekin zeuden, Bizkaia eta Gipuzkoa, berriz, kontrara.Barruko lurralde biak, nekazaritzari eta mundu tradizionalari lotuagoak, eskuinarekin lerrokatu ziren, kostako probintziak, berriz, Errepublikaren aldeko bideanzirelarik. Euskal Herri hartan gehienak katolikoak izan arren, batzuk Eliza ofizialarekin joan ziren gerrara, besteak, asko hauek ere, Errepublika laikoari fidel izanzitzaizkion heriotzaraino helduz,
|
zer
esanik ez kartzelara eta erbestera. Batzuen etabesteen arteko ispiluak nahi adina jarri daitezke, baina laburbildu daiteke esanezgorago jarria:
|
|
|
Batez ere, tempoak, erritmoak eta epeen dinamikan. Administrazioa logika ekonomikoen abiadura handiankokatzen da normalean eta erresistentziak planteatu nahi dituen jendeak bestedinamika lasaiagoan mugitzen da (Rizoma, 2004) eta askotan galduta gera daitekealegazio epe administratiboetan eta,
|
zer
esanik ez, bide juridikoetan sartuz gero.
|
|
2012
|
|
|
Independentzia irabazteko baina,
|
zer
esanik ez, zenbait gobernantzia/ gobernamendu mailaren arteko harremanak beti izango dira isurkorrak, lurraldeeremuak definigaitzak diren neurri berean. Adibidez:
|
|
|
Horiargi utzita ere, erronkak eta arriskuak asko dira, eta horiekin bizi da, hasierabatean behintzat. Baina, bestalde, onurak ere etor litezke,
|
zer
esanik ez, txostenhonetako beste lan batzuetan azaldu den bezala.
|
|
|
batzuek uste zuten hezkuntzari izaera publikoa ematen diona Administrazioaren ardura zuzenekoa izatea dela eta, aldiz, beste batzuen iritziz, gurasoek eta gizarte zibilak,, zeresan zuzena izan behar dute hezkuntzaren norabidea ezartzeko orduan, eta horrexek, hain zuzenere, bihurtzen du publiko hezkuntza ekimen jakin bat. Tartean,
|
zer
esanik ez, ikastola sarearen estatusazegoen eztabaidan (ikus Batzuen artean, 1998; Mateos, 2000).
|
|
|
Bai teknologia eta bai matrize instituzionala deritzona osagai oso eraginkorrakizan dira garapen ekonomiko historikoan. Askotan gogorarazten da zer nolakogarrantzia izan duen teknologiak baliabide energetiko berriak atzematean etaustiatzean, eta
|
zer
esanik ez instituzio berri batzuk (adibidez, merkatu antolatuak) sortzeak ekarri dituen ondorioak.
|
|
|
Batez ere, tempo, erritmo eta epeen dinamikan. Administrazioa logika ekonomikoen abiadurankokatzen da normalean, eta erresistentziak planteatu nahi dituen jendea bestedinamika lasaiagoan mugitzen da, eta askotan galduta gera daiteke alegazio epeadministratiboetan, eta
|
zer
esanik ez, bide juridikoan sartuz gero. Hobe zapatistenkarakolen patxada, kapitalismoaren Abiadura Handia baino.
|
|
|
Euskal nazio eraikuntza Euskal Herriko eskualdeen garapen ekonomikosozialen batura baino askoz gehiago da, noski;
|
zer
esanik ez estatu izaeraeskuratzeari dagokionez. Baina, testu honetan gai horri zuzenean heldu ezarren, liburu honetako beste kapitulu batzuetan jorratzen baita, nazio estatuarenbi osagaietako baten eraikuntzak, nazio (sozial) aren eraikuntzak alegia, askolaguntzen du zeregin horretan.
|
|
|
1936 urteko gerrak galtzaileentzat bilakaera oro errotik moztu zuen; kulturala, soziala, ekonomikoa eta
|
zer
esanik ez politikoa. Gerraren amaierak erbestea ekarrizuen euskaldun askorentzat eta Euskal Herriaren hegoaldean gelditu zirenentzaterrepresioa.
|
|
|
1936 urteko gerrak galtzaileentzat bilakaera oro errotik moztu zuen; kulturala, soziala, ekonomikoa eta
|
zer
esanik ez politikoa. Gerraren amaierak erbestea ekarrizuen euskaldun askorentzat eta Euskal Herriaren hegoaldean gelditu zirenentzaterrepresioa.
|
|
|
Mendeetan zehar ingurumenarekin elkarreraginean garaturiko harreman hau dela-eta, indigenen jakinduria ezinbestekoa gertatzen da produktu berri eta egokiak sortzeko balio digulako. Ohiko jakinduriak oso konplexuak eta hauskorrak diren ekosistemak kudeatzeko balio handia du, eta bereziki ingurumen gestiorako duen balioagatik balioztatuko da (Lidgard, 2004),
|
zer
esanik ez bioteknologiaren garapenerako dagoen potentzialean, laugarren kapituluan deskribatu dugun bezala.
|
|
2014
|
|
|
Uste izatekoa da batetik bestera zebiltzan gizaki nomadentzako mendi garaiak oztopobat izango zirela, nolabaiteko muga eta, beraz, gizaki horien lurraldea eta, bide batez, hizkuntza zedarrituko zituztela alde horretan. Baina argi ikusten da orografia etageografia fisikoa ez direla pertsonentzako ezta hizkuntzentzako ere traba izan.Gizakiok gai izan gara hizkuntza geurekin eramateko batetik bestera; areago, lurrabera eraldatzeko gai izan gara eta,
|
zer
esanik ez, gizakiak mendean hartzeko, trebe, ere, tamalez. Eta hor sortzen da kezka.
|
|
|
XVIII. mendearen amaierarako, ordea, ikuspuntu honen kontra, alegia, orgasmo femeninoaugalketa prozesuaren parte esentziala ez zela eta umeki bat sortzea posible zela emakumeak plazerasentitu barik deskubritzeak eragin inportantea izan zuen emakumeen gorputza eta haren funtzionaturalak eta sozialak definitzeko orduan (Laqueur, 1987). Organoen eta gorputzen esanahien etainterpretazioen aldaketa eman zen eta,
|
zer
esanik ez, feminitatea definitzeko orduan ere egitate honekeragina izan zuen. Ugalketarako beharrezkoa ez zenetik, plazera gorputz femeninoaren anatomiatikdeslokalizatua izan zen erabat.
|
|
|
Kontuan hartuta sekulako ahaleginak egin direla gorputzariburuzko ikasketak biologiako ikasketen baitan mantentzeko eta gorpuztasunarenarrastoak beste edozein tokitan ager daitezela saihesteko (adb.: afera epistemiko, artistiko, sozial eta kulturaletan, alegia, biologia hutsaren kanpoko bizitzarenedozein esparrutan), aurreikusgarria da gorputzaren kontaketa alternatiboak sortuzgero, matxinada gertatuko dela existitzen diren jakintzen egituran, eta,
|
zer
esanik ez, sexuen arteko interakzioak gobernatzen dituzten botere harremanetan. Gorputzakfuntzionatzen badu jakintza guztien baldintza zapaldu eta ukatu gisa (biologia barne), gorputza berpentsatzeko oinarri berriak eskaintzean, gerta daiteke oinarri berrihoriek ere errepikatzea ohiko jakintzetako esangabeko aurresuposizioak.
|
|
|
4 Minutu batzuk lehenago zer esan duen ahanztea, esaldi baten erdian gelditzea eta
|
zer
esan ez jakitea, une bat lehenago esandakoa errepikatzea.
|
|
2015
|
|
|
Eta biztanleria, aldiz,% 5,1 Hazkunde hori, Hegoaldeko batez bestekoaren nabarmen goitik gertatu da lurgune euskaldunetan bereziki. Eta herri txikienetan, 5.000 biztanletik beherakoetan eta 500 biztanletik beherakoetan
|
zer
esanik ez, are gehiago hazida etxebizitza kopurua.
|
|
|
Asko lanera kanpora joaten dira, etaerdal giroarekin harreman gehiago dute, edo ikastera. Eta
|
zer
esanik ez etxeetan. Etxeetan, batezbestekoa omen da 4 ordu pasatzen ditugula telebistan.
|
|
|
1956an Hubbertek 2010 inguruan petrolioaren gailurrera iritsiko ginela aipatu zuen, peak oil era. Nahiz eta orain beharbada merkatu egin den batek daki horren arrazoiak zeintzuk izango diren, neurri batean, petrolio merkearen muga horretan gaudela ikusten dugu, eta horrek,
|
zer
esanik ez, gure bizimoduetan, gaur egunean daukagun eredu honetan ere eragina izango du. Ea nola birmoldatzen garen ikusi dugu.
|
|
|
Langileak segun eta zer jakintzamaila daukaten, horren arabera eragin bat izan dezake, aldaketa bat ekar dezake euskararen ezagutzari dagokionez. Erabileran
|
zer
esanik ez, larriena hori litzateke. Pertsonen arteko harremanetanzerbitzua eskaintzen den kasuan, horrek erabileran eragin bat izango luke.
|
|
|
Modularitateak erreferentzia egiten dio web orrien osaeran dagoen egiletza eta ekoizpen baldintzen aniztasunari: jatorri, egile eta ekoizte desberdineko media testuak biltzen dira Gaztearen webgunean, Facebook hormetan eta,
|
zer
esanik ez, Youtuberrak proiektuari eskainitako atalean.
|
|
|
Transmedia dokumentalen banaketa eredu berriez dihardu Aida Vallejok (ikus 4 atala). Dokumentalaren kultura berri bat sortzen laguntzen dute banatze eredu horiek, bai sareko plataformek bai smartphoneak bezalako dispositiboek,
|
zer
esanik ez audientziarekiko interakzioak berak ere. Dokumentalgintza horren finantzatzeko metodo eta estrategia berriez ari da Arnau Gifreu (ikus 9 atala).
|
|
2017
|
|
|
Aztergaia makro mailara mugatuz, ordea, bada identitateari nondik heldu. Dasilvak (2009: 146) dioenez, Espainiako estatuaren erdiguneak ez du begi onez ikusten gaztelaniaz idatzitakotestuak hizkuntza periferikoetara itzultzea(
|
zer
esanik ez frantses sistemak), salbu eta, beharbada, haur eta gazte literatura (HGL), prestigioari dagokionez bazterreko generoa baitaoraindik ere (Zubillaga, 2013: 37; Sanz, 2015:
|
|
|
Harmonizatu litzatekeen bigarren zerga sozietateen gaineko zerga (SZ) da edo konpainien mozkinen gainekoa izan behar lukeen zerga. SZa inbertsioerrealak erakartzeko erabiltzen dute estatu kideek eta, ondorioz, bai zerga beraeta,
|
zer
esanik ez, zerga tasa oso ezberdinak dira estatu bakoitzean. Horrez gain, ordaindu behar den kuota likidoari ere kenkari ugari aplika dakioke eta ordainketakopurua apalagoa bihurtu.
|