|
2009
|
|
|
Nolanahi, Jurgik amaiera irekia eman dio Urre urdinaren lurrinari, dugun tradiziotxoa dugula ere, haren ezagutzaren beharra aldarrikatuz. Bai jarraitzeko, edota,
|
zer
esanik ez, transgreditzeko.
|
|
2010
|
|
|
Liburu batean kontakizunaren klabe estetikoak eta. Lourdesen hizkerarekin segitzearren? garrantzi handikoak dira,
|
zer
esanik ez, baina nire ustez ezinbestekoak hitzak dira, eta bai ere hitzok nola josten diren elkarrekin. Klabe estetikoak, oihartzun musikalak, arteen erreferentzia esanguratsuak eta gaineratiko guztiak ez dira nahikoa, baldin eta hitzak ez baditugu artaz ehundu.
|
|
|
Siziliara Lampedusaren semearen ondoan hitz egitera joateko gonbidatua izateak eta norbere izena eta lana atzerriko egunkari batean albiste izateak,
|
zer
esanik ez, laguntzen du itzultzailearen ego apalari hegoak ematen (dena kasualitate baten ondorioa bada ere). Baina, horretaz gain, holako itzulpen lan baten emaitza onen meritua ez da, noski, itzultzailearena bakarrik; euskal irakurleena ere bada.
|
|
2011
|
|
|
Ikus daitekeenez, poparen balorazio horretan gaizki ulertu xume baten gatibu izan zen kontinente zaharra(
|
zer
esanik ez frankismopeko Espainia). Warholek, ordea, egia zioen, esaten zuenean, mundu guztiak bezala, berak ere aberats eta ospetsu izan nahi zuela.
|
|
|
Itsaso gaziaren baladak hegoaldeko itsasoetan kokatutako abentura generoaren elementu guzti guztiak biltzen ditu bere baitan, altxor ezkututik hasita piraten etengabeko joan etorrietara, itsaso borroketatik jarraituta indigena kanibalen presentzia beldurgarriraino. Literatura horrekiko lotura estuaren adibide ona da Corto Maltese Pandorarekin batera Escondida uharteko labar batetik behera itsasora amiltzen den unea, nire edizioan, Totem ekoan, 70 orrialdeen artean?, zeinetan protagonistak aurre egin behar baitie, hurrenez hurren eta etenik gabe, erorketa beldurgarriari, olagarro bati, oina harrapatzen dion ostra erraldoi bati eta,
|
zer
esanik ez, ohiko marrazoari, itsasoaren hondoan auto batean harrapatutako neska gaztea itotzetik salbatzeaz gain, ezer falta ez dadin?: abenturazko gertakari estereotipatuen metaketa hain da handia ezen kasik asmo parodikoz eginda dagoela dirudi; Slütter lotinantaren fusilamenduaren unea, bestalde, nire adiskide Mikel Aizpuruk esango lukeen bezala, guztiz fordianoa gertatzen da, western zuzendari zaharrak berak filmatua, edo are marraztua?
|
|
|
Nerabeentzako obra bat bezala irakur daiteke,
|
zer
esanik ez. Baina badago haratago eramaten duen elementurik, eta nagusia, nire aburuz, onen eta gaiztoen arteko lehiarik ez aurkeztean datza; izan ere, obra honetan ez dago onik edo gaiztorik, edo, hobeto esanda, pertsonaia ia guztiek dute zertaz lotsatu:
|
|
|
Izan ere, gazteak dira, hein batean, komikiak «salbatzen» dituen bakarrak, eta ez guztiz: Kain eta Pandora, formazio nobelaren arauei dagokien bezala, gazte harroxko eta mainatiak dira hasieran. Pandora Corto Malteseri tiro egitera iristen da, nahiz eta marinela izan ordura arte ondo tratatu duen bakarra?, baina esperientziak,
|
zer
esanik ez, hobetu eta haziko ditu; Tarao maoria, bestalde, eskuzabal eta abil agertzen den pertsonaia bakarrenetakoa da. Baina guztiek dituzte beren tolesdurak:
|
|
|
Hasteko, kontrazaleko testuak ez zuen lotzen generoko betiko egileekin, Bergeraceko Cyranorekin, Voltairerekin eta Jonathan Swift ekin baizik, eta Carlo Frabetti orduan gazte eta ezezagun baten aurkezpenek zer ikusirik ez zuten gainontzeko liburuek zeramatenekin, edo ez zeramatenekin?. Eta, guztiaren gainetik, Lemen ipuinak zeuden,
|
zer
esanik ez. Izarretako egunerokoak ipuin liburu bat delako, nahiz eta pertsonaia nagusi baten inguruko lana izateak. Ijon Tichy astronauta pikaro samarra?
|
|
|
Izan ere, egileak saihestu behar izan zituen burokratismoaren eta estatalismo itsuaren gaitz asko bizirik, eta biderkatuta? topa ditzakegu gaur egungo gizarteetan, eta
|
zer
esanik ez merkatu ekonomia global askeari buruz ari garenean, Lemek irudikatzen zuen hiperkapitalismo haren antzekoagoa dena gaur, akaso, 1950eko eta 60ko hamarraldietan baino, ipuinok idatzi zituenean. Liburu haien kontrazalek, azken batean, egia zioten, eta kapitalismoaren hastapenetan idatzitako Gulliverren bidaiak liburukoek bezain bizirik jarraitzen dute Tichyren fabulek, zientzia fikzioaren mozorro guztiak gorabehera.
|
|
2012
|
|
|
Lasarte, gizon jator askoa! Eta Uztapide,
|
zer
esanik ez! ¡ Un caballero!
|
|
2016
|
|
|
Adibidez, ohikoa zen hasiera hartan gidoilariak estudioetatik pasatzea gu eta gure lan egiteko modua ezagutzera, gidoiaren nondik norakoak azaltzera etortzen ziren egunetan. Edo,
|
zer
esanik ez, egunero elkarrekin lan egiten genuen ekipo teknikoarekin genuen rollo ona, kamerekin, errealizadoreekin, argitzaileekin, ile apaindegi eta makillajeko jendearekin, jantzitegikoekin, atrezzokoekin eta abarrekin. Eta, egun sinestezina dirudien arren, hasiera hartan produkzioko bulegoarekin ere bazegoen denok bide beretik gindoazelako sentsazio hori.
|
|
|
Zuzendari berririk bada, hala ere, eta
|
zer
esanik ez aktorerik?
|
|
2017
|
|
|
Joan nintzen ia ezer gabe, objektu guztiak hemen utzita, eta ekarri nuen kartoizko kaxa bat, muga baldin bazen 25 kilo, 75 kilo izango zena. Hango objektuak ikonoak iruditzen zaizkigu guri,
|
zer
esanik ez ni bezalako fetixista bati?
|
|
2018
|
|
|
Denok izan dugu, bestalde, proventzerari gertatutakoaren berri, alegia desagertzeko zorian dagoela gaur egun, nahiz Nobel sariarekin hornitua egon, eta litekeena dela Frédéric Mistralen Mireio poemak irakurle gehiago izatea Euskal Herrian, Orixeren itzulpenari esker, haren sorlekuan baino. Nolanahi den, ez dit enbarazurik egiten idazle eta intelektual haien soberazko ilusio hark, santu guztiek izaten baitituzte antzeko okerrak desertuan gertatzen direnean, eta kixoteek,
|
zer
esanik ez. Berriro esango dut.
|
|
|
Gutxieneko maila izan zen Bilbon eta Donostian Osoko Bilkurak bildu ahal izatea eta jende berria ere gureganatzea. Horretan,
|
zer
esanik ez, gaur Osoko Bilkuran gurekin izango den Krutwig jauna ere erabakigarri izan da! 9 Ekautaren jauregian Trena Amarako geltokira iritsi da.
|
|
|
«Jakintsu hanitzek baitiote Lurra ez dela Iguzkiak noizbait airez aire aurdiki ziliporta bat baizik, hastapenean?». Piarres Lafittek badaki Etxepareren idazlanetan «hitz erdika edo laurdenka usna zitezkeela haren azpi gogoetak», eta,
|
zer
esanik ez, ohartu egin da Beribilez bidaia liburu xumea, izatez, subertsiboa dela Lotilandiako biztanleentzat, lehenago Buruxkak izan zen bezala. Ezin du horrelakorik onartu, eta esan liteke deliberatu zuela aurre egin behar ziola.
|
|
|
Bertan ziharduen «prosazko tradizio sendo bat osatu beharraz». Aita Villasantek autore klasikoen ezinbestekotasuna azpimarratu zigun, eta,
|
zer
esanik ez, erlatibo anaforikoak erreibindikatu zituen. Gure prosari erlatibo anaforikoa galaraztea euskara autoimmolatzea litzateke Villasanteren ustez, ito egingo ginateke-eta euskara errazean plisti plastaka.
|
|
|
Ezin duzu egin giglikoz. Gaiak zehatz eta argi eta ulergarri azaldu ahal izateko,
|
zer
esanik ez, hasteko eta behin norbera prestatu behar da, eta, halaber, hizkuntza ere, egokitzeke baitzegoen. Ataza horretan zabiltzala konturatzen zara zure mundua, nire mundu euskalduna behintzat, hedatzen dela hain justu nire euskara iristen den lekuraino, hau da, mundua egiatan hedatzen dela noraino eta norberaren hizkuntzak zehatz eta mehatz izendatzen eta adierazten duen punturaino, harainoxe.
|