|
2017
|
|
|
Kreditu txartela baliogabetu eta salaketa egiten ari nintzenean jabetu nintzen, ordea, momentu horretan ni nengoen bezala zegoela lan egiten nuen aldizkaria ere. Alegia, Argian ez geneukala eskaintzeko kapoi bat ere,
|
zer
esanik ez arrautzatxoekin. Eta beraz, beste moduren batera konbentzitu nuela Galarraga gure orrialdeak haren jenioarekin zipriztinduko baziren.
|
|
|
Estatuaren egoera tamalgarriaren berri ematen zuen egunkariak. Langabezia tasa altua, parlamentuak hartutako erabaki absurduak, ekonomiaren beherakada, prezioen igoera, unibertsitateetan emandako eztabaida ideologikoa (barkatu, ideologiarik gabeko eztabaida unibertsitarioa,...) Militarrak haserretzen hasiak ziren, eta
|
zer
esanik ez ezker erradikaleko buru iraultzaileak. Gutxi batzuk sinesten zuten demokrazia ustel hartan.
|
|
|
Denboraldi luze batean
|
zer
esan ez nekiela gelditu naiz. Negarrari eman nahi izan diot, baina ez dut horrelakorik egin.
|
|
|
Are gehiago, erabateko bakardadean PPk bakarrik babesten duen Mozal Legea erabiliz isunduko gintuela ikustea. Eta
|
zer
esanik ez, Euskal Herrikoa ezezik, Espainiako estatu osoan horrelako gutun ederrik jaso zuen lehen kazetari eta hedabidea ginela jakitean.
|
|
|
Ezker abertzaleko kideetatik hasita, Nafarroako Ahal Dugu eta EAJren ingurko ordezkari ugari mintzatu dira haserre. Alderdi Sozialistaren inguruko hainbat kidek ere aurkakotasuna adierazi dute (Altsasuko zinegotziek barne) nahiz eta PSNk (eta
|
zer
esanik ez PSOEk) hasieratik hobetsi duen bertsio ofiziala. Bi adibide jartzearren, hona Patxi Lopezen gobernuan sailburu izan zen Blanca Urgelen iritzia:
|
|
|
Aita preso hartu zutenetik, Iñaxi eta bere familia La Rochelle-ra eramango dituen baporearen zain daude, Artazako ikatz ontzietako bat izango ei da, hauetako egunen batean. Hirian honez gero guztiak eztandetara ohituta daude, eta
|
zer
esanik ez hegazkinen zaratetara. Guztiak faxistei buruz mintzo dira, arrain postuetakoak zein barazkitakoak gerrari buruzko zurrumurru biltokiak bilakatu dira, moroen basakeriaz, faxisten ongi etorriaz eta abar, baina jendetza bazkaritara joateko ordu erdi eskas falta denean Ibaizabaletik behera hegazkin batzuen oihartzuna gorpuztuz doa apurka apurka.
|
|
|
Baina bai zera! Ez zirudien gerlari haiek aldian zeramaten tresneria zein janzkeragatik, eta
|
zer
esanik ez, egindako eskaintzengatik ezer baliotsurik erakusteko aukera edo gogoa zutenik.
|
|
2018
|
|
|
Baina, gaur egun, zuzenbidearen lanbideak egituratuta dauden moduan, ia ia ezinezkoa da euskaraz lan egiteko zirrikiturik aurkitzea, zirrikiturik eraikitzea. Eta, beraz, zuzenbidea euskaraz ematea tema eta erronka polita da, baina unibertsitate mailan (eta,
|
zer
esanik ez, lanbide heziketan) karrera hori baino estrategikoagoak badaude, eta horietatik hasi.
|
|
|
Lanbide Heziketan euskal ereduek gainerako zikloetan baino pisu nabarmen baxuagoa dute EAEn(
|
zer
esanik ez Nafarroan edo Ipar Euskal Herrian). Nekez egingo dugu aurrera lan munduan Lanbide Heziketari arreta berezia eskaintzen ez badiogu.
|
|
|
Etxean, auzoan, lagunarte hurbilean, kafetegian eta taberna zuloan, jolasean eta kirolean, berri emankizunetan eta astialdiko eskaintzan,.. horietan dauka euskarak, gaur egun, bere aje edo herren nagusia. Baita Azpeitian ere(
|
zer
esanik ez, askoz motibo sendoagoz, hortik kanpora). Hor ari gara atzeraka, askok uste baino txistu biziagoan.
|
|
|
Euskararen lorpenetan internetekoak ere ageri dira artikuluan; komunikabideetan ere asko egiten da, telebistan esaterako. Halere, dirudienez gazteek telebista gutxi ikusten dute, irratia ez dakit, eta egunkariak
|
zer
esanik ez; batez ere interneten bidez elikatzen den bideo mundua omen da alorrik erakargarriena gazteentzat. Zaharragoentzat ez dakit.
|
|
|
hitzetatik ekintzetara iragan beharrekoa, modu bateratu batean jokatzeko gai izan gaitezen. Horretan ere,
|
zer
esanik ez, bada Euskaltzaindiaren erantzukizuna, sortzetik datorkiona eta hizkuntza politika egiten dutenen gertu egoteko eta euskararen herrialdeetan euskalgintzan ari direnengandik hurbil jokatzeko agindua ekartzen diona, betiere, gizartearen premiak asetzeko gogoarekin.
|
|
|
Horretarako tresna aparta da argitalpen hau. Zorionak eta goresmenak Patxi Saez Belokiri eta hurrengoetarako engaiamendua, honelako betaurrekoak beharrezkoak baitira euskararen elefantea ikusteko eta,
|
zer
esanik ez, geure buru euskalduna ere beste molde batez ulertzeko.
|
|
2019
|
|
|
Hiruren artean berrehun dolar bildu zituzten. Eta
|
zer
esanik ez, haientzat hura asko baitzen. Dena jokatu zuten.
|
|
|
Isildu ziren, nahita edo
|
zer
esan ez jakinda,
|
|
|
Huck ere berdin. Tom,
|
zer
esanik ez, baina gehiena berak disimulatzen zuen. Sekretu bat bazuen esateko.
|
|
|
Hiru haientzat bereizte berezi bat iruditu zitzaien. Bazen mukizu bat haien artean,
|
zer
esan ez zekiena eta zera bota zuen:
|
|
|
Dena den, enpresaren munduan eta
|
zer
esanik ez kirolean, gizonek agintzen jarraitzen dute, eta matxistak dira.
|
|
|
Ene ustez, Mendiaga pastorala ederra izan da, bai arizaleen jokoan, bai dantzetan eta
|
zer
esanik ez kantuetan ere. Garbi dago Johañe Bordaxar pastoralgile trebea izan aurretik kantari fina izan dela, eta urte luzetan horrela jarrai dezan.
|
|
|
Musikariak, arizaleak, dantzariak, kantariak,... denak bikain aritu ziren eta
|
zer
esanik ez, lehen aldiz errejenta aritu zen Battitta Berrogainez, zuzen eta egoki zuzendu baitzuen pastoral osoa hasieratik bukaera arte. Errexenta bikaina dela erakutsi zuen.
|
|
|
Beteluk dantza jauziak berpiztu eta indartu zituen Lapurdiko kostaldean, eta herritarrek maisu handiaren suzia hartu eta Euskal Herri osora zabaldu dute. Eta
|
zer
esanik ez Lapurdiko inauteriaren berpizte handiaz. Nire aldetik, esan beharra daukat, Betti Beteluren fandangoa entzuten edota ikusten dudan aldiro, zirrara zoragarria sumatzen dudala bihotzean, Beteluk piztutako suak eragiten didan zirrara xarmangarri eta alaia.
|
|
|
Naturak ere, bizidun gisa hartuta, baditu birsortze prozesuak, kataklismoen bidez gauzatzen direnak, eta
|
zer
esanik ez unibertsoak.
|
|
|
Barrenera sartzeko bideak aintzirak, putzuak, leizeak eta kobazuloak dira; azken batean zer dira arrakalak, pitzadurak baino Amalurren sabelean? Erditzeak askotan konplikatuak izaten dira eta
|
zer
esanik ez sortzen den hori Kaosaren seme alaba denean; beraz, sortze ikaragarri hori gauzatzeko zuloak, arrakalak, pitzadurak behar ditugu eta funtzio hori betetzen dute aipatu gune geologikoek gure mitologian ere. Arrakala horiek betirako zauriak izango dira Amalurren sabelean, aldiro aldatzen joan daitezkeenak, lurra bizirik baitago.
|
|
|
" Itsasoaren isiltasuna" eta bilduma honetako ondorengo lanak oso zirkunstantzia historiko konkretuetan idatzi eta, ez neke gutxirekin, argitaratu eta zabaldu zirelako: 1940 eta 1944 artean naziek okupatutako Frantziarenean eta Vichyko erregimenaren pekoan,
|
zer
esanik ez, edo justu ondoren;" Itsasoaren isiltasuna" 1941eko urrian datatuta agertzen da, eta ipuinik berriena" Verdungo inprimeria" litzateke, gerra amaitu eta berehalakoa, 1945eko abuztukoa hain zuzen ere. Gainera, erresistentziaren literaturaren ikur bihurtu ziren berehala, lehenengoa batez ere, nahiz eta ez polemika gutxirekin.
|
|
2020
|
|
|
2003an argitaratua, gisako bildumek izan ohi duten nahas mahasa da emaitza, bai egileei dagokionez ezagunak zein ezezagunak biltzen ditu, bai testuei dagokionez gehienak dira ipuin, baina bada poema, are komikirik, bai,
|
zer
esanik ez, liburuko testuen interesari dagokionez. Egile batzuk osoki lotzen zaizkio argitaldariak jarririko erronkari:
|
|
|
Ez da arraroa parranda baten erdian, bidaia batean edo maiteari begietara begira gaudenean une hura disfrutatzearen ordez nola gogoratuko dugun pentsatzen egotea. Hau guztia liburu denden erakusleiho eta nobedade mahaietan ere islatzen da, noski,
|
zer
esanik ez literatur kritikarien teklatuetan, liburu atera berriak iruzkintzen lehenak izatearen lehiak jota. Euskal merkatuaren txikitasunak tendentzia hau areagotu besterik ez du egin.
|
|
|
Gizonak eman behar izan zuen amore, azkenean, eta Gasteizera bizitzera joan zirenean, ezer adostu gabe ere, euskaraz elkarrekin hitz egiteari utzi zioten bat batean, eta bien artean egondako gorabeherak linboan geratu ziren, ahaztuta bezala. Xabi eta Juneri, mundura etorri zirenean, euskaraz egingo zieten biek Koldok trakeskiago Elenak baino,
|
zer
esanik ez, baina haien bien arteko hizkuntza nagusia gaztelania izan zen beti, eta, ikastolara bidali bazituzten ere, azkenean hura nagusitu zen familia hizkuntza bezala ere, seme alabak nerabezarora iritsi zirelarik.
|
|
|
Itsasoa ikusteko desioa zeukan, bista ostertzean galtzeko, olatuen mugimenduek pentsatzen laguntzen baitziote; ez dago Joxe Azurmendirekin batere ados, hark aldarrikatzen zuelarik itsasoa estetika superfizial bat dela. Edonola ere, hara iritsita, ez zien,
|
zer
esanik ez, telefono deiei eta mezuei jaramonik egingo. Ez behintzat denbora batez.
|
|
|
Koldo ez zirudien aldaketaz ohartzen zenik, edo, ohartzen bazen, agian ez zitzaion inporta. Ondo koipeztatutako egunerokotasunaren makineriaren errodajeak asko errazten zituen gauzak,
|
zer
esanik ez.
|
|
|
Txikitasunaren abantailak (baleude)". Literatura txikia eta minorizatua izateak harremana izan dezake ipuingintzaren sendotasun erlatiboki handiago horretan,
|
zer
esanik ez. Mahaira ekarri dioten hirugarren garagardoari hurrupa egin ondoren," Saizarbitoria" eta" E.
|
|
|
mahai inguru bat egon zen Kultur Etxean, Irakurle Klubaren aurkezpen egunean, euskal literaturaren egungo egoerari buruz, eta han aritu zen Mikel Ayerbe kritikari eta lankidearekin eta Itxaro Borda idazlearekin. Elenari,
|
zer
esanik ez, ipuingintzari buruz hitz egitea egokitu zitzaion. Eta, publiko artean aretoa handia zen arren, publiko gutxi zegoen, eta ondo ikusten zen nor zen nor, Aritz zegoen, beti bezain lerden eta erakargarri, Gasteizko udazkenak eramatera behartzen duen gehiegizko arropa kopurua gora-behera.
|
|
|
Filorga markako bat topatu zuen, azkenean. Begientzako makillajearen freskura atsegina iruditu zitzaion, baina betzuloak ez ziren,
|
zer
esanik ez, desagertu. Kanpoko atea entzun zuen orduan:
|
|
|
Aspaldiko jolasa zen, Junek mutilak etxera ekartzen hasi zenetik, aukera suertatzen bazen, burutzen saiatzen zena. Ez zuen sekula asmatzen,
|
zer
esanik ez, eta sarkin gehienek, gau batekoak ala sarritxoagokoak izan, uko egiten zioten, logikoa zen bezala, gosariari, eta ihes egiten zuten etxetik, hitz erdizka botatako desenkusen artean, Juneren atzeraeginezko suminerako. Pailazokeria bat zen, eta Elenak onartzen zuen beste batzuetan grazia egiten ziola.
|
|
|
Baina pentsatzen du, halaber, Atxagak ez ziola utzi, horregatik, ipuingile izateari, McEwani gertatu zitzaion bezala. Eta euskal literatura garaikidea zeharkatzen duen normaltasunaren eta anomaliaren arteko dialektika horren barruan, zeinetan,
|
zer
esanik ez, eta zorionez, ipuina anomaliaren aldera lerratuko balitzatekeen, oro har, harrigarria egiten zaiola, batzuetan, Atxaga bezalako idazleengan detektatzen duen ipuinarekiko gutxiespen modukoa. Are gehiago kontuan hartuta nola ikusten duen, idazle gisa, asteasuarra.
|
|
|
Ikasi genuen horrelako larrialdi egoera batean, estatuak hartzen dituela agintearen brida guztiak, eta Espainiako estatuan autonomi erkidegoak Alemanian landerrek dituzten eskumenen azpitik gelditzen direla, EAE eta Nafarroa barne Frantzian
|
zer
esanik ez. Balio izan digu administrazioan euskarak bizi duen egoera kaskarraren berri izateko ere, goi karguetatik hasita:
|
|
|
Programaren bigarren zutabea gaztelania da, izaera ezberdinak dituzten partaideak elkarrekin harremanetan jartzeko, hots, elkarlanean taldean eta beste taldeekiko lehian aritzeko, ezinbestekoa guztiz. Lehiatik kanpo, telebistaren platoan egiten den debate edo hausnarketa eta iritzi trukean
|
zer
esanik ez! Jakin dezakezu euskara eta frantsesa, edota euskara eta ingelesa edota beste edozein hizkuntza; gaztelaniaz ez badakizu, jai duzu, eta gaztelaniarekin aski.
|
|
|
Norbere herrian norbere hizkuntzaren ukazioa jasan dugunak. Eta guk baino are gehiago,
|
zer
esanik ez, gure aurrekoek.
|
|
|
Enpresaburuak gustura dira; atzerritarren bitartez soldatak apaltzea lortzen dutelako. Hona datozenak askotan biktimak dira, noski, euren jatorrizko herrietan aberastasuna ongi banatua ez egotearen biktimak, eta,
|
zer
esanik ez, gerretatik ihesi datozenen kasuan, baina migratzaile ekonomikoengatik ari naiz.
|
|
|
XVIII. eta XIX. mendeetan euskarak atzerakada gogorra jasan zuen, eta
|
zer
esanik ez XX. mendean 36ko gerraondoan, gutxi asko irakurle guztiek ezagutzen dituzten arrazoiengatik (administrazio espainola, irakaskuntzaren hedapena eta apaiz eta mojen kolaborazioa erdalduntzean) baina XVIII. XIX. mendera arte nola eutsi zion gogor jakiteko primeran datoz Monteanoren bi liburu hauek. Gomendatzen dizkizuet udarako.
|
|
|
Suposatzekoa da nire bizimodu, eskarmentu, afizio eta manien antzekoak izango dituztela haiek ere, eta, hortaz, elkar ulertzeko posibilitate handiagoak izango ditugula, bestelako egoitza bateko bizilagunekin baino. Eta zuen bien senarrekin baino,
|
zer
esanik ez. Ez dirudi bizimoduz asko aldatu dudanik bertara bizitzera joateagatik, eta momenturen batean laguntza berezi baten beharrean egongo banintz, bertako langile espezializatuek zaindu eta artatuko nindukete eta ez nintzateke zuentzako buruhauste bat izango.
|
|
|
Esaterako, helbide gayren batean oporrak pasatzeko publizitatea heltzen zitzaionean bezala. Edo,
|
zer
esanik ez, viagra edo antzeko botikaren baten eskaintza heltzen zitzaionean. Antza, Fidel, gay eta ezkongabe izateagatik soilik, etengabeko erekzio baten bila ibili behar zuela aurretik suposatzen zuen" norbaitek", marketin departamentu batek edo.
|
|
|
Bestalde eta hau ez zuten sekula aitortuko, ezta elkarri ere, heziketak ezartzen dituen eginbeharrak betetzeaz gain, Fidelek eta Paulek gertatutakoaren bertsioa entzun nahi zuten kaltetutakoen ahoetatik. The Hillseko langileek, berez, drama eta esajeraziorako joera zeukaten, eta
|
zer
esanik ez egoiliarrek. Honen ondorioz, Igor lorezainaren eta Noelen hasierako bertsioek, berez nahiko handizkatuak eta eldarniozkoak ematen zutenak, bertsio ezberdinen kate bat eragin zuten gainerako langile eta egoiliarren eskutik, bakoitza aurrekoa baino burugabeagoa eta zoroagoa.
|
|
|
Gizonaren lantoki ohia astindu zuen sektore konbertsioak, beste herri batera aldatu beharrak, alabaren nerabezaro gordinak eta droga arazoak, aitonaren gaixoaldi luzeak, menopausiak edo iragan berri den krisiak lortu ez zutena ekarri die seme alaben eta erretretak: elkarri
|
zer
esatekorik ez edukitzea. Elkarri begiratzeko arrazoien galera.
|
|
|
Eta bada apurtxo bat kezkatzeko, edo gutxienez zerbait arraro susmatzeko, gainontzeko txosnak mukururaino daude epokaz, hots, Erdi aroko soinekoez edo, mozorrotutako jendearekin. Algara,
|
zer
esanik ez, plazaren izenari ohore eginez edo, nagusi da. Badirudi plaza honetan behintzat Udalak Ertaroko jantziez kalera irteteko aldarri egin duen erregua seriotan hartu egin dutela.
|
|
|
Hortaz, bada, gure abokatua
|
zer
esan ez zekiela geratu zen, eta Tom bera ere une batez larri sentitu zen, baina berehala bere buruaz nagusitu eta lasai itxura egin zuen, baina nik banekien ez zegoela horrelakorik.
|
|
|
belusezko luxua. Teresari
|
zer
esan ez genuen asmatu, opariaren neurria handiegia egin zitzaigulako, akaso dotoreegia gure moduko bikote gazte batentzat. Gogoratzen dut aurretik txistirrik esan gabe egin zigula Teresak erregalua, neurria eta gustuko kolorea zein izan zitekeen galdetu gabe.
|
|
|
Ez bazkarako futbol zelaian instituturako adinik ez zuten gaztetxoak aurrez aurre jartzen zituen jolasean zebiltzanek, ez artasoroetan mozketan ari zirenek, ez bufalo bikoteari goldea jarrita ildoa jorratzen oinutsik ari zenak, ezta herrixkako eskolatik atera berri zen bost irakasleko ekipoak. Zoro moduan ipotx libreen mundu librean atzera eta aurrera zebiltzan hiruzpalau urteko haurrek
|
zer
esanik ez. Inortxok ez zuen haien siga saga ezkutuaren berri.
|
|
|
Negarrez baleki, hamaika egingo zukeen! Juioko ondoan zegoen,
|
zer
esan ez zekiela. Ordu laurden bat edo hogei bat minutu igaro zireneko goiko eskotila ireki zen ostera.Kanpoko argi izpia sartzen hasi zen.
|
|
|
Gose ziren lau abenturazaleak, eta Minnehaha
|
zer
esanik ez. Meazuloaren hasierara joan ziren ahal bezain azkar.
|
|
|
Jurdanek Endika Egurrolari buruz ezagutzen zituen xehetasun gehienak, haren bizitza pertsonalarekin zerikusirik zeukatenak batez ere, ez zetozen prentsatik, ahoz ahoko informaziotik baizik. Mundua oso txikia da, txikiegia, eta
|
zer
esanik ez tamaina ertaineko hiri bateko gay komunitatea. Munduko pertsona guztiak sei graduko distantziara daudela dioen teoria sinesgarria bazen, orduan, hiri bereko, adin antzeko bi gayk, Jurdan eta Endika bezalakoak, gradu bakar bateko distantziara egoteko probabilitate handiak zeuzkaten.
|
|
2021
|
|
|
Sergyk gaur egun Euskal Herria herri guztiz arrotza eta gauza askotan gaitzesgarria begitantzen zaidala uste du. Ez du ulertzen, bertan jaioa naizelako ez ezik, azken finean ezusteko hutsa, gure Londreseko etxean nahiz beste leku askotan ere Euskal Herria beti gogoan baitut uste eta nahi baino gehiagotan, janari, ohitura edota euskal senari buruz egin ohi ditudan aipuetan, eta
|
zer
esanik ez, euskal kanta bat ahoan xurxulaka dudala harrapatzen nauenean, edota doi doi ezkutuan euskal musikagileren baten partitura bat, Guridi edota Aita Donostiarena kasuko, pianoa jotzen dudanean. Hala ere, Sergyren ustez nire euskaltasunaren ezaugarririk handiena, ageriena, Euskal Herriari buruz isildu ohi dudana omen da, lagun artean edo bertako gorabeherak, askoren gustuko gatazka politikoa hain zuzen ere, eztabaidagai suertatzekotan beti beti isilean ari naiz, berak dioenez ez dudalako nire herriaren oroimena zikindu nahi errealitatearen gordinkeriaz, sukaldean zein kantetan edota nota goxoetan bakarrik azaltzen zaidan herri idealizatu bat, erbesteratuok herrimina bideratzeko omen dugun joera bizia:
|
|
|
Baina, jakina, Bilbo Euskal Herriko hiri nagusia dugu nahitaez, eta hori hain txikia den herri batean barkaezina suertatzen da, harrotasunaren ordaina beti inbidia. Nik behintzat aitortu behar dut, oraingoan ere, Bilbok harritu egin nauela, egia esan miresten dut bilbortasunaren ganora, berez oso ederra eta are gutxiago dotorea ez den hiri batez harrotzeko motibo bat egiteko, duen edertasun edo dotorezia apurra inon baino hobeto nabarmentzeko edota apur horren txikertasuna ageriago uzten duten proiektuak aurrera ateratzeko, eta
|
zer
esanik ez, guztiz alferrikakoak, itxura besterik ez diren osagai urbanoei buruz, besteak beste ibilbide laburreko tranbia txatxu hori, ezinbestekoa, noski, tranbiadun hiri bat izateko eta kito.
|
|
|
bizikleta hori! Eta
|
zer
esanik ez, bart ez nuen lorik egin, gure amak, bai lotsagabeki botatako gezurraz kontura ez dadin, bai agure horrekin inolako iskanbilarik sor ez dezan, nola edo hala ebitatu behar nuen. Baina nola, hori ezin asmatu.
|
|
|
Ez behintzat nire lehengusu Hâkimen dendaraino bere erretolika hutsala entzuteko, ez eta nire amarenganaino ere azkenik bere mehatxua bete dezan bera bezalako emakumezko batek inola eta inoiz ere sartu behar ez duen taberna batera lagunduz. Eta
|
zer
esanik ez nire anaia beti kanpotik dabilenaz, ezin igarri nola jokatuko, beraz zenbat eta kanpoagotik gero eta hobeto. Gauzak horrela, eguneko azken ikastordua bukatu orduko ikastolako sarreran nire soroslearen zain egon naiz geldi geldi.
|
|
|
Auzoko berriak mairuak zirela asmatu orduko, eta
|
zer
esanik ez guztion ama omen zenarekin eskaileretan topo egin eta gero, Brahim gaztea gogora etorri zitzaidan, traizionatu egin ninduen mairu zikin madarikatua, behin batean koarteletik amarruez ia herrestan eraman eta bere lagun batzuen laguntzaz bahitu egin ninduena, behar beste informazio erauztearren. Nik ez nekien gauza handirik kuarteleko nondik norakoez eta, hala eta guztiz ere, denetarik egin zidaten koartelera nola sartu asmatzearren.
|
|
|
Aitortu beharrean nago, nik Marêdekin izugarri gozatzen dut. Baditut ere nire gorabeherak sarri askotan astapotro galanta egina den Mâredekin
|
zer
esanik ez, hegaztei harrika egitearena bere ideia izan da; baina, ez dut beste lagun jatorrago eta zintzoagorik ezagutzen denbora hain gustura alperrik galtzeko, batez ere kezkatzen nauen ezertaz ez pentsatzeko. Hala eta guztiz ere, Mâred maite dut, oso, baina ez nuke inola ere izan nahi bera bezalakoa, hau da, bera bezain arduragabea.
|
|
|
Orduz geroztiz, eta
|
zer
esanik ez nire arreba Amira akademiatik irtendakoan bere aurreneko lanpostua behin lortuta, hau da, etxean beste badaezpadako diru iturri bat sartu orduko, nire ama eta arrebaren Yâsserrekiko jokaera zeharo aldatu zen. Ordura arte beti goresteko bakarrik gogoan duten seme eta neba, gure garaile eta babesle porrokatua, ia miseriatik jaregin gintuena, ia egunetik egunera gure arrebak Antzararen parkean gazte susmagarri haiekin tratuetan ikusi zuen arratsaldetik gero apenas ezagutzen zuten seme eta neba harro eta uzkurra, goizero nora zihoan inoiz aitortzen ez ziena, beti larruzko jaka beltzak, zetazko alkandora nabar nabarrak zein bere gizontasuna ezin ageriago uzten zuen praka estu estu eta karu karuak janzten zituen makarra itxurako gazte txit susmagarria izatera bilakatu zen.
|
|
|
Nik
|
zer
esan ez nekiela gelditu nintzen. Bero zegoen, baina nik hotza sentitzen nuen.
|
|
|
...iz nire gelan egun bakar batean egon sorgortzen hasi gabe, eta batzuetan, ibilaldi baterako denbora lapurtu dudanean, hamaikagarren ordurako edo arratsaldeko lauetarako, eguna salbatzeko beranduegi, gaueko itzalak jadanik nahasten hasiak direnean eguneko argitasunarekin, sentitu izan dut ordaindu beharreko bekatu bat egin dudala aitor dut nire bizilagunen erresistentziaren ahalak harritzen nauela,
|
zer
esanik ez haien sorgortasun moralak, beren burua egun osoan dendetan eta bulegoetan konfinatzen dutenak, asteetan eta hilabeteetan, are urte luzeetan ere. Ez dakit zer materia motaz dauden eginak, hor eserita orain, arratsaldeko hiruretan, goizeko hirurak balira bezala.
|
|
|
Kanpoan luzaro, eguzki eta haizearen pean, nolabaiteko zakartasuna eragiten du, duda barik, azal lodi bat hazten du gure izaeraren kualitate finagoen gainean, hala nola aurpegian eta eskuetan; era berean, eskulan gogorrak eskuei ukimenean sentikortasun apur bat lapurtzen die. Horrela gelditzeak etxean, bestalde, biguntasuna eta leuntasuna eragin ditzake,
|
zer
esanik ez azalaren mehetasuna, zenbait inpresiorekiko sentiberatasun handiago batekin batera. Beharbada sentiberagoak izango ginateke gure adimenaren eta moralaren hazkuntzarako eragin garrantzitsu batzuekin, baldin eguzkiak ahulago egin izan baligu distira eta haizeak leunago jo; eta gai atsegina da, zalantzarik gabe, azal leunaren eta azal latzaren arteko proportzio egokia zehaztea.
|
|
|
|
zer
esanik ez daukadala,
|
|
|
Lehen astea pasatu zenean, Azenari ohitu zen ordutegi hartara, nahiz eta minduta eta kolpez beterik egon. Azenarik ez zuen aukerarik izan Habusekin mintzatzeko, ez nekaturik eta
|
zer
esan ez zuelako, haien arteko komunikatzeko modurik aurkitu ez zutelako baizik. Beraien artekoa irri, baiezko eta ezezko keinu eta lau hitzetara laburbiltzen zen.
|
|
|
Gainera, itxaron-gela uste baino txikerragoa da, badirudi anbulatorio hau eraiki zutenean Torrevieja oraindik herri txikia zela, hots, turistikoa baina txikia, uda partean soilik ziplo eta batez ere inglesez mukuru kozkortzen zena. Gaur egun ordea herriko biztanlegoa bikoiztu edo hirukoiztu omen da,
|
zer
esanik ez oporraldietan, noizbait ere hamarkoiztu eta guzti egiten den. Ez da harritzekoa, hemengo urbanizazio hits eta itsusietara erretiratutako agure atsoez gain herri honetako bihotz turistikoaren taupadei eusten dieten zerbitzari, garbitzaile, zaintzaile eta abar gehien gehienak etorkinak baitira.
|
|
|
Nik uste dut inoiz, edo behintzat lan honetan ari naizenez geroztik, ikusi dudan pisurik mehar eta zatarrena dela. Eta horma margotuen nabarmenkeriaz
|
zer
esanik ez. Baina, tira, bere gustukoa baldin bada, bezeroaren gustukoarekiko oro lege baita kursiloan ondo asko irakatsi bezala, ez du inporta egiaren laurdena baino esateak, hau da, iruzur egiteak, pisua egiatan ez dena sinestaraztea, hain meharra, zatarra eta batez ere zaharkitua ez dela etengabe baieztatzea.
|
|
|
Egun esan nezake ez zela batere harritzekoa ni ere borrokalari sutsua izatea nire orduko adiskide, ikaskide edo jolaskide giroan, denok nola edo hala geure buruak abertzale petopetotzat genituela, gure herria Espainiak zein Frantziak zapalduta zegoelakoan. Behartuta nengoen, beraz, Euskal Herri libre eta euskaldun baten alde borrokatzera, eta hori,
|
zer
esanik ez, inoiz aitortzeko gai izango naizena baino gogokoago, bihotzekoago, ezinbestekoagoa egiten zitzaidan. Egia esan, Euskal Herri libre baten aldeko borrokak nire gaztaroari nolabaiteko zentzu existentzial edota erromantiko bat eman zion, antza.
|
|
|
aizu, mutil, hemen soberan zaude. Eta
|
zer
esanik ez, banekien nik bide bakarra zela Edurnek eta bere kohortek aintzakotzat hartuta izate aldera: haiek hainbeste gorrotatzen zuten harresiren kontra buruz zein harriz oldarka ere egitea.
|
|
|
Beno bai. Praxkuk,
|
zer
esan ez zekiela Nik ez dut inoiz zalantza izpirik izan nire emaztearen fideltasunaz... baina misterioa behin betiko argitu dezagun, horrelako proba bat eskatzera etorri gatzaizkizu.
|
|
|
Zeiñ zan Ill gauan urrengo berba egin bear ebana? Aideak, Mendiolan sartu ziranean, gorrotorako egozan, eta
|
zer
esan ez ekien iauregikoen parkameneko eresiak entzun zituen ezkero, etsai apurrak lotsaturik gelditu ziran, iñok ez eukan geiago itz egiteko usterik. " Toki!" esaten dau onetan, esku makilleagaz beia iota, zutiñik egozan gizonen artetik erdiran sartu nai eban gizon zar batek.
|
|
|
Danak gelditu ziran batak besteari begira
|
zer
esan ez ekiela.
|
|
|
iauregi dana, illerria legez, ixill ixillean gelditu zan: ixillean morroiak ezkaratzeko aulkietan iarririk,
|
zer
esan ez ekiela; ixillean etxekoandrak, sokoren baten sartuta. Arnoldoren oinkada desbardiñak eta emakumeen zotiñ zizpuruen soiñua besterik ez zan ez ntzuten.
|
|
|
Iauna,
|
zer
esanik ez dago: nik gauza orretan neure indar guztiakaz lagunduko deutsut esan eban dukeak.
|
|
|
Jauna,
|
zer
esanik ez dago; nik gauza orretan neure indar guztiakaz lagunduko deutsut (60 or.).
|
|
2022
|
|
|
Itxura denez, baleen industriak behera egin zuenean, berez edo besteren esku geratu zelako, batzuek gelditzea erabaki zuten. Ternuan leku izen askok salatzen dute euskaldunen presentzia, San Lorentzo ibaiaren ertzetan ere bai, Saint Pierre eta Mikelune uharteetan
|
zer
esanik ez...
|
|
|
Oraindik ere ezin du ulertu ferryko motorra matxuratu zenean, larrialdi zerbitzuen zain lasai geratu beharrean, zergatik saiatu zen Eneko lehorrera gerturatzen. Itsasgizon gogorrenak ere nahikoa lan izango zuen horrelakorik lortzen,
|
zer
esanik ez eskarmentu gabeko pertsona batek. Orain badaki itsasoan itotzearen beldurrak, izuak, bultzatuko zuela horrelako erabaki bat hartzera.
|
|
|
Batzuk harritu egin ziren. ...beren auzoa (aukeran), eta berek, berez, ez zirela inoiz inoiz inoiz hara joango hipoteka ahalmen handiagoko jendea zen, batez ere; beste zenbait okupak; etxerik erosteko modurik inoiz izango ez zutenak; etxebizitza kooperatiba kolektiboak eraikitzeko ahaleginean zebiltzanak; hipotekak kaltetutakoen asanbladetakoak; turistifikazioaren kontra egoteaz aparte turistifikazioaren kontra ekiten zutenak
|
zer
esan ez zekitela geratu ziren, eta eskuzabaltasunez entzun zidaten, inork haur bat izango duela aipatzen didanean neronek erakutsi nahi izaten dudan keinu atsegin asmoa aurpegian.
|
|
|
Gu asi giñan gora ta gora luzatzen, neska
|
zer
esanik ez, eta Maxkarra, berriz, enanotxo bat bezela geratu zitzaigun, gero zerbait azi bazan ere. Soldaduskarakoan doi doi arrapatu zuen tailla.
|
|
|
Euskaldunok erdara derrigor ikasi behar izan dugu, eta gaurko egunean ere derrigor erabili beharrean gara hainbat instituzio publikotan, eta
|
zer
esanik ez pribatuetan, eta gainera instituzioek berek aditzera ematen digute, gehienetan, era batera edo bestera esaterako, ETB2ren bitartez, euskaraz hobeki moldatzen diren elebidunak ere erdaraz mintzatzera gonbidaturik, biak ditugula gureak, eta horrenbestez, biak erabili behar ditugula, udalerri euskaldunetan eta ez direnetan, eta orain zer da eta, arnasguneek gero eta arnas euskaldun gutxiag... Kontraesanak?, hipokrisia?
|
|
|
Euskaraldiaren aurtengo edizioa ezberdina izango da, dena desberdina baita aurten birus malapartatuaren ondorioz, eta,
|
zer
esanik ez, jendaurrean eta belarriprest eta ahobizien arteko jokoan oinarritzen den praktika batez ari garenez gero. Prestalanak ondo doazela ematen du.
|
|
2023
|
|
|
Baina, jakina, ez genbiltzan egunean hogeita lau orduz bata bestearen ondoan. Maiteminduta zaudenean hori omen da nahi duzun bakarra, baina hemeretzi urteko neska memelo batek ere bere astia eta espazioa behar ditu,
|
zer
esanik ez hogeita bederatzi urteko gizon dibortziatu batek. Bakoitzak bere lagun taldea geneukan eta, suposa dezakezunez, lagun talde hauek ez zeukaten zerikusirik bata bestearekin.
|
|
|
Ez orduan ezta hurrengo hogeita hamar urteotan ere. Aitari ez zenion ezer esan, Cristinari ezta ere,
|
zer
esanik ez zuen adiskide taldeari ere ez. Zure buruarekin bakean egoteko hori sinetsi nahi baduzu, ados, bakoitzak bizirauteko moduak bilatu behar ditu, baina ez ezazu espero nik tamaina horretako gezur lodirik irenstea.
|
|
|
Elkarrekin bizitzeaz nekatuta edo aspertuta dagoen bikote bat bezala. Elkarri
|
zer
esanik ez daukan bikote baten antzera. Bikotekideak esan dezakeena bost axola zaion bikote bat bezala.
|
|
|
Kolperen bat eman edo zauriren bat egin diezuela aurkitzen badugu, aurreko guztiaz ahatz zaitezkete. Larrutik ordainduko diguzue,
|
zer
esanik ez. Mundu amaierako zulo galdu ezkutuenean gordetzen bazarete ere.
|
|
|
Pantailatik kanpoko neskatilak, tartean ni, haziz joan ginen, gaztetxo bilakatu ginen, nerabe, emakume gazte, baina Lucíak bidaia horretako hasierako urratsetan soilik lagundu gintuen. Urte gutxi batzuk soilik zahartu zen Lucía zine eta telebista pantailetan, zentimetro gutxi batzuk altuago egin zen, baina haren bularra ez zen hazi eta,
|
zer
esanik ez, ez zitzaion aurpegian zimurdurarik sortu. Nerabezaroaren ertzean zintzilikatutako neskatila bat bezala betirako izoztuta geratu zen pelikuletan.
|
|
|
Balio dik, noski, eta gainera, zahatotik edandako ardoak oxigenazioa egiten dik berez eta,
|
zer
esanik ez, askoz hobeto sartzen duk. Zahatoak egiten dik ardoa.
|
|
|
Ondo esan esatea lortu du Txerranek aiko maiko zain zeuden bezero gaiak bere mahiaren aurrean eseri baino lehen eta ni
|
zer
esan ez dakidala aho zabalik utzita.
|
|
|
Eta ez, ez zuten eraman, ez arrastaka gure amamari mehatxatu bezala, ez eta besotik oratuta ere aguazilak gure aitona euren parera heldu orduko agindu zion bezala. Izan ere, hiru gizon harroputz eta mozkor haiek etxeko atalarriaren aurrean
|
zer
esan ez zekitela, Zamudiotarren jauregiko zurezko ate landu handia zein, edo batik bat, armarri erraldoia gogora etorriak zitzaizkien oldarrean. Edo bestela esanda, hiru txapelgorri odol goseek euren burua Kale Nagusiko jauregi hartarantz bidean ikusi zuten, Maria Luisa de Zamudio y Sanchez de Mansoa andre txit gorenari bere bilobari egindako mehatxuak eta nolatan azalduko zizkioten hausnarrean.
|
|
|
Hori bai, bagenekien ondo asko zer zen esbastika bat, baita burdinazko gurutzearen zenbait nondik norako ere, hau da, nortzuek zeramaten eta zergatik, eta
|
zer
esanik ez gas kamerei buruzkoa. Dena entzunda, jakina, delako telesailean.
|
|
|
Igandea lasai hartzea erabaki zuen, jende andana ibiliko zen Murgian,
|
zer
esanik ez Gorbeian. Estudiotik atariko mahaira, izpiak ikusten zituenean; atariko mahaitik estudioko sofara, eguzkia hodeien atzean ezkutatzen zenean...
|
|
|
Bidaia luze menturazko horiek geroz eta gehiago akitzen zaituzte. Akidurak eta
|
zer
esanik ez, arriskuak. Hortaz ez duzu sobera hitz egin nahi izaten, baina menturaz okerreko leku eta garaiak elkar gurutzatzearen ondorioz, zureak egin eta larrutik ordaindu beharra ondo gogoan duzu; amaitu da festa txikito!
|
|
|
Ilonaren dunbalak mekanikoki joaz haren desira durundatzen diharduzula, praketako kremailera jaitsi dizu suabe. Galtza zulotik esku sartu, koskabiloak ferekatu baino gehiago haztatu, errundako arrautzen kalibrea aztertzen ariko balitz bezala, eta, zakila kitzikatzeari ekin dio mantso dena esan beharra badago, sekulako eskuairez, esku ttiki guriko hatz lodi eta bizkorra eraztun perfektu bilakatuz, jeztearen tempoak, eta,
|
zer
esanik ez, zure zakil txeratsu sentiberaren aldarteak maisuki interpretatuz, inork inoiz egin izan dizun eskulan txukunenaz. Begietara so egin dizu, eta, Do you like it, mon cheri?, galdetu dizu frantses trakets baina betiere amultsuan.
|
|
|
zeure benetako hamarkada hurrengoa dela, laurogeita hamarrekoa, alegia: beren Bill Clinton, Pulp Fiction, Nirvana, The Cramberries, R.E.M., eta, Simpsondarrekin,
|
zer
esanik ez. Ezin konparatu.
|
|
|
Txikitatik halakoak entzuten hazi izan zela, eta jakin bazekiela itsasoa bezain arriskutsua izan daitekeela lur lehorra. Amets mutu geratu zen,
|
zer
esan ez zekiela. Lagunaren moduko ausardiarik ez zion inori sumatu ordura arte.
|