|
2000
|
|
|
Baina horren atzean, bizi kalitate eta herri giro aparta izan ditu betidanik, nahiz eta etengabe hazten ari den. Bertaratzen den edonork, ume, gazte, heldu eta adinekoen artean euskara hitz eta pitz entzungo du, bizitza erabat euskaraz egitea posible dela
|
ikusiz
. Ez da harritzekoa beraz, mota honetako ekimena aurrera atera izana:
|
|
|
Orain, berriz, filologo eta oso eliztar ez diren zenbaiten artean ez dela, badirudi, santuen bizitzak (eta berriro diot, heriotzak...) zer erakutsi handiegirik ez digula ematen. Gaur gaurkoan heroien biografiak ere modan ez daude, eta aditzera dudanez, telebistetan furi furian daude kirolari eta artista ospetsuen bizitzari buruzko pasadizoak edota besteak nola bizi diren
|
ikusiz
zelatan egoteko sortutako programak.
|
|
|
Frustraziotik jalgitzeagatik ez da bortxazko ekimenik egin behar. Alde horretatik sofritzen dut,
|
ikusiz
nola erdi hilak garen eta halako urguilu handi batekin oldartzen garen bizitzan. Umiltasun gehiagoz joan behar dugu munduan, Zuberoan, Iparraldean eta Euskal Herrian orobat.
|
|
|
Euskararen legearen aldaketa eskatzeko antolatu sinadura kanpainak eta berritan Iruñean izandako manifestazioak agerian uzten dute euskararen aldeko gizarte komunikazio sare ikaragarria dugula. Euskarri eta baliabide oso gutxirekin burutu dira bi ekimen hauek, baina euskararen onarpen ofizialaren aldarrikapenean arloz arloko kezkak jasota
|
ikusiz
gizarte komunikazio sareak bere indarrak askatu dituenean euskalgintzako taldeak izan dira emaitzekin harritu diren lehenengoak.
|
|
|
Aitzitik, gutxitan bada ere, zenbaitetan narratzailea lehenengo pertsonara igarotzen da. Ondorioz, hasiera batean istorioa narratzaile estradiegetiko batek kontatzen digulako ustea badugu ere, azkenean, narratzaile eta pertsonaien arteko joko ezkutu baten berri izan du irakurleak, narratzaile estradiegetikotzat zuena, egiazki narratzaile autodiegetikoa dela
|
ikusiz
. Ezusteko amaiera eskaintzen zaigu, beraz.
|
|
|
Historia gaia errazegi nahasten da alde guztietatik begiratu ezik. Uste horretaz ahalegindu nintzen Hondarribiko elizaren historiagintzan, alde batetik ez ezik beste zenbait alderditatik lekukotasunak
|
ikusiz
eta kontuan hartuz, horrela osatu bainuen Santa María de la Asunción de Hondarribia. Historia, arquitectura y arte (1998) liburuan historiari zegokiona.
|
|
|
Parte honetan horregatik agertu nahi dut kapitulu hau adierazgarri, zenbait historiagilek jakin dezaten esku artean duten lana alde guztietatik
|
ikusiz
ikertu beharrekoa dutela.
|
|
|
Berbinzana eta Kalaurriko Kristo aurretiko hiri zaharrak
|
ikusiz
, badirudi gureHerrian, Hegoaldean behintzat, defentsa militarraren obsesioa eta beharra seigarrenmendera arte edo ez zela hasi. Obsesio behar horiek, jakina, kanpotiko erasoei aurreegiteko sortu ziren.
|
|
|
Agian. Baina, epe luzera begira,
|
ikusiz
gure inguru guztian eredukulturalak konkistaren eta harrapakaritzako zibilizazioak direla, gure kontestutikkanpo gelditzen diren eredu berriak asmatu beharrean garela uste dut.
|
|
|
XVIII. mendearen bukaeran, Iraultza Frantsesaren garaian, erbesteratutako jesuita frantses batek ur sendagarriak aurkitu zituen Karrantza errekan. Azienden portaera
|
ikusiz
, uren tenperatura altuaz konturatu zen eta bertan bainatuz, uraren eragin mesedegarria nabaritu omen zuen. Era honetara, eta 1798 urtean uraren analisia egin eta gero, hainbat gaixotasun osatzeko onuragarritzat jo zen ur hori.
|
|
|
Aldi berean,, los registros de multas que hubiesen impuesto en cumplimiento de la Ley de 1857? ...gindu zitzaien alkateei210; gero ikuskariek, beren aldetik, konparatu egin behar zituzten aipatutako zentsoak jasotako matrikulekin; etab. Beraz, erraz ohar gintezke, diogun honen inguruan, Moyano legeak izan zuen garrantziaz, herritarren kontrolerako Estatuaren makineria finduz zihoan heinean, Hobsbawn ek aipatzen zuen ingeniaritza ideologikoaren penetrazioan funtsezko abiapuntua izan zela argiro
|
ikusiz
.
|
|
|
Gaurko eguna etxean pasatu dugu, euria leihoetatik
|
ikusiz
.
|
|
|
Oraingo aldian bai, ahoa ireki nuen, oker aditua zuritzeko asmoz, baina emaztekiak bertzela ulertu zuen nire keinua, haserrea
|
ikusiz
argitu nahia baizik ez zegoen lekuan.
|
|
|
Eta jendea pixka bat berotu zen. Edurtxo Caterpilar eta Patxi Otsotzarmendi ez ziren bat etorri euren bizi filosofiak aldarrikatzeko orduan, Deere jauna barrez jardun zuen, lagun bien errieta txikia
|
ikusiz
. Banekien.
|
|
|
Baina, tira, salbuespenak salbuespen, jendea ongi portatu zela esan behar, eta ez da horixe meritu eskasa ikusi ziren gordinkeriak ikusi eta gero. Eta ikusi aditza erabili dut, bai, jendeak ikusi egin zuelako ikuskizuna, eta
|
ikusiz
gozatu; baina niri ez dit noski aditz horrek balio, nik ez bainuen ikusi, pairatu baizik, desgogara guztiz, eta min handia eragin zidaten ikusitako hainbat basakeriek; eta emanaldiak iraun zuen tarte amaigabean, atzera ene haurtzaroarekin akordatu nintzen, eta talko hautsekin; eta pentsatu nuen emakume haien ezpainak ikustearekin batera, izakia makurra zela oso, ez genuela, askotan, ere merezi, e... Eta, azkenik, pentsatu nuen hala ere munduak merezi zuela, ezin gintezkeela beti bizi nazkaren uretan ito ez ito nekagarri horretan, eta, munduari uko egin nahi izanez gero, baldintza bat bete behar dela ezinbestez eta aurretik; alegia beraren konkista.
|
|
|
Tankera hartu diozue noski, poetak bihotzetik egiten duela negar, hor hartzen baitu min. Oinazea ez da beti malkotan neurtzen, beraz, baina onartuko didazue noski bihotzaren malkoa ez dela posible lehenago malko fisiko bat ez baldin badago; alegia, analogiaz baliatzen dela sortzailea. Bihotzak begiaren ordezkoa egiten du askotan, baina begiek bideratzen dute sentimendua,
|
ikusiz
edo ikusia izanez, horregatik titulatzen da poesia liburu eder batBi otzb egi etan. " Ene bihotza!" esaten diogu maite dugunari, baina" inoren begikoa" izatea ez da maitatua izatea?
|
|
|
[bezala iraultzaren zakil mehatxugilea
|
ikusiz
.
|
|
|
Bere teoria koherentistak, oinarrizko enuntziatuek interpretatu beharreko edukia zeukatela baiesten zuen. Enuntziatu baten egia, hortaz, ez ‘emandakoarekin’, baizik eta beste enuntziatuekin koherentea den
|
ikusiz
juzgatzen da:
|
|
|
Maiatzaren 20ra arte, begien aurrean
|
ikusiz
bizi izan nuen hura. Baina egun horretatik aurrera oso modu ezberdinean biziko nuen, zoritxarrez.
|
|
|
" Ilun da giroa", esan zuen. " Bai!", esan zuen salatik aitatxik;" beti dago ilun!"; gero, Xan ate alboan baratu zela
|
ikusiz
: " jarri, jarri", esan zion, paletarekin sofa erakutsiz.
|
|
|
Amatxi sartu zen; paretako lanari erreparatu gabe, Xan eta bere gizona zokoan eserita
|
ikusiz
pixka bat harritua, laketua ere bai, Xani: " Ondo gosaldu duzu?", galdetu zion; baietz, eta:
|
|
|
Xan, jaramonik egiteke hari, buru makur, espaloira begira zihoan. Alta, kalexka batean eskuin, gero ezker berriz ere gora egindakoan, gizon ñarroak bere atzetik segitzen zuela
|
ikusiz
, Xanek pausoa mantsotu zuen. Ñarroa baina, apur bat inguratu bazitzaion ere, ez zen behinik behin aurreratzera iritsi.
|
|
|
Nora joan, berdin zitzaion? Bere ezkerrean eskailera batzuk
|
ikusiz
: " Bien", esan zuen Xanek," ailegatu egin naiz".
|
|
|
Dutxatik irtenda, korridorearen puntan hiru lau gizon
|
ikusiz
, eta bere gelatik berriz, atea pixka bat irekita zegoela, kantari ari zen ahots eme bat zetorrela adituz (dudagabe, etxekoandrearen alaba bere ohea egiten ari zen), zuzenean sukaldera sartu zen Xan.
|
|
|
" Bonifazio", xuxurlatu zion Garik Xani, besoan kolpetxo bat jo, ate alderantza irristatzen hasi zen; hain isilik, hain azkar, narrasti bat bezalaxe zihoan. Xan ez zen istantean deziditu; gero,
|
ikusiz
eta Gari ateaz hara zela, bera ere etzan, emeki emeki herrestaka hasi zen... " Hireak egin dik", esaten ari zitzaion Bonifazio Leori.
|
|
|
" Behintzat zu... haren laguna zara". " Mmm", erantzun zuen Xanek; komentario laburra, ez oso klaroa, eta halaz ere Bele, antza denez, pixka bat lasaitu zuena; bestalde, Belek norabait heldu gura zuela
|
ikusiz
: " denbora franko du", esan zuen," ez dudala ikusi.
|
|
|
" dena dela", esan zuen," gu ez gara hemen izan". " Noski", esan zuen Xanek," ez zarete izan"; Bele jaiki zela,
|
ikusiz
eta bi lagunak joatekoak zirela: " Enpresa bat aipatu duzue", esan zuen Xanek.
|
|
|
Lupok zerbait esan zion Beleri; edo, mintzatzen ariko bailitzango aho keinu batzuk egin zituen, haren bozaren hotsa ez baitzen bederen Xanengana heldu. Beharbada harrituta zeuden Xan, etorri berritan, beraientzat apika hain heltzen gaitza zen Junerekin hala hala ari zela
|
ikusiz
. " Mutil hura", esan zuen Xanek," hitz egidazu beste mutil hartaz".
|
|
2001
|
|
|
Nolanahi ere, uste dut gu nahiko umilak garela, eta, tamalez, ez garela harroputzak. Baina gero eta harroputzagoak gara
|
ikusiz
jendeak izaten duen errespetu falta: soinu teknikariek, batzuetan antolatzaileek...
|
|
|
Inguru hauetan hiri eta nekropoli bat baino gehiago aurkitu direnez, finka erostean hemen ere egon zitekeela pentsatu nuen. Erositako finken dokumentazioak
|
ikusiz
, batek" hilobiak" izena zuen. Ez du, beraz, meritu handirik nire" aurkikuntzak".
|
|
|
Seaska giro horretan bizi da aspalditik, batzuen erasoen eta gehienen ezjakintasunaren artean, urte askotako lan handiak giza sektore askorengan fruiturik azaleratzen ez duela
|
ikusiz
, eta lehenago ere irudi arazotsu horri aurre egiteko ahaleginak burutu baditu ere, aurten informazio eta harreman publiko kanpaina zabalari ekin diote Iparralde osoan. Mixel Etxeberri Seaskako lehendakariak kontatu digun bezala," aspalditik jasaten ari gara horrelako erasoak, eta horregatik kanpaina bati ekiteko garaia eta beharra zirela uste genuen".
|
|
|
Izan ere, bere ustean," herri eta hiri bakoitzean beti izaten da euskeraren alde zerbait egin dezakeen norbait, baina martxan jarri beharrekoa, bultza ere egin beharrekoa". Adibide baten premia
|
ikusiz
, hauxe eskaintzen zuen: " Eibar honetatixe radio bat edo beste egin nahiz jarri, 25en bat kilometrora euskera hiltzen zaikula esan nezake, hau da, Gasteiz alderuntz radio bat joko banu, Eskoriatzan bukatuko litzateke gure mintzairaren bizia", hori baitzen, haren iritziz," euskeraren muga.
|
|
|
(Mirenen aurpegia
|
ikusiz
) Nire birramonaren izena zen, Rosamunda, ez al da politta?
|
|
|
(Biñeta
|
ikusiz
) Txiki gaur ere presaka dabil...
|
|
|
Lore, bisita bat espero dut nire, nire... (Ama
|
ikusiz
) Ama!!
|
|
|
4 Euskal Telebista
|
ikusiz
, asko ikas dezakedala uste dut.
|
|
|
Zaldi bat aipatu orduko, irudimenak iraganera garamatza. Konbentzioak dira, irakurriaren irakurriz edo entzunaren entzunez edo ikusiaren
|
ikusiz
gure irudimenean txertatu diren konbentzioak.
|
|
|
Dena dela, zati honekin bukatzeko erran nezake, eremu horretan hizkuntzarenegoera eta euskarazko sorkuntzaren prekaritatea
|
ikusiz
–Iparraldean Hegoaldeanbaino gehiago sentitzen dena?, estatu finko eta boteretsuetako idazleen estatuturikez dugula erdiesten, ez gizonezkoek (pentsa Atxaga, profesional, bakarrakamore emaiten baldin badu, guk zer egin ote genukeen) eta ez emakumezkoek ere.
|
|
|
4) objetua, kasu horretan bezala, euskara bada, euskararekin interaktuatzeak euskararekiko erabilerak egitea dakar, beste hiztun batzuekinharremanetan jarriz; gauzak modu horretan
|
ikusiz
, kontsidera daiteke saresozialak objektuaren tokia beteko duela interakzionismoaren makroteoriahorretan; 5) egokitze edo indibidualizazio azpiprozesuan sar daitezke, batez ere, halako prozesuak: egozpenak, irudikapenak, usteak, jarrerak, motibazioak, nahiak, eta abar; gure eredu soziopsikologikorako aukeratuditugunak jarrerak eta motibazioak dira, literaturaren arabera gaiarekinondoen lotzen direnak kontsideratu ohi direlako; 6) asimilazio edo sozializazio azpiprozesuan, batez ere, honelakoak:
|
|
|
Korridorearen argiztapenean asmatzea Irudia: Christian Córdova Argiztapena oinarrizkoa da espazio bat
|
ikusiz
handitu nahi denean. Horregatik, elementu estrategikoa da korridoreen kasuan.
|
|
|
Arrantzaleak berriz Ziburura heltzean, harriturik begiratu zituzten bide deseginak, etxe erreak, eta ohartu ziren ez zela nihor kalean. Bakoitza bere bizilekura sartu eta segidan atera zen,
|
ikusiz
dena hutsa zela. Denak elgarretaratu, eta erabaki zuten mendekatzea.
|
|
|
aizkora, aiztoa eta zerra bat. Gorpua konketaren azpian jarrita, ispiluari so egin dio ia nahigabe, inertziaz, hasera batean bere irudi lausotua
|
ikusiz
. Baina, ondoren ispilua bihurtzen joan zaio eta aldendu ezinezko irudi bat agertu da momenturo, hitz egiten hasi den arte...
|
|
|
Labana.Gorpua. Labanarekin gorputza moztu nahi dio, baina ezohizko mugimendu bati esker ispiluari so egin dio ia nahi gabe, inertziaz, hasera batean bere irudi lausotua
|
ikusiz
. Baina, ondoren ispilua bihurtzen joan zaio eta aldendu ezinezko irudi bat agertu da momenturo, berriro hitz egiten hasi den arte... Begira nazan eta kontura hadi!
|
|
|
Baina ez da hori, azterketak bukatu dituztela eta UBIkoek gelako afaria izan dutela besterik ez. Hau duk umedadea, esan du Gorkak, ingurura begiratu eta hemezortzi urte eskaseko jendearen artean
|
ikusiz
bere burua.
|
|
|
Denbora pasa arren ezabatu ez zaion jarrera autista paranoikoari atxikita. Itzal bakoitzaren atzean mamuak
|
ikusiz
. Kaleko hots txikienarekin jauzika.
|
|
|
Ama sukaldean dago labadora jartzen eta platerean jarritakoa nola irentsi duen
|
ikusiz
, hamaiketako dezente bat zergatik ez duk eramaten, galdetu dio, horren gosetua ibili partez. Normalean hamaikak aldera jaten duen txokolatezko palmera nahikoa izaten duela erantzun dio Tasiok, baina egun txarra izan dutela gaur, eskaileretan gora eta behera jardun behar izan dutela.
|
|
|
Hori da bere amak behin eta berriz errepikatzen duena behintzat. Gauza zaila dago, zaila, kexatzen da ama bere semea eskuak poltsikoetara sartzen
|
ikusiz
, soldaduska txerri hori bukatu arte, Tasio, lana aurkitzea zaila dago.
|
|
|
‘Akuarioan arrain bakarra triste bizi da eta, ’ esan zidan, ‘gusturago dago ispiluarekin, bere burua ispiluan
|
ikusiz
konpainian sentitzen delako.’
|
|
|
Jakina, Kimika atzeratuxea egoki artean eta ezin atera bere gaiak gaurkoek bezain huts, garbi eta aratz, batere âustez behintzatâ erdal ku  tsurik eta gandurik ere gabe. Ez zuen horrenbestekorik nahi ere noski,
|
ikusiz
eta ikasiz eskarmenturik aski bai baitzuen oraingo zenbaiten antzera bide horretatik abiatzeko. Baina ordukoek ez bezalako arretaz jasotzen zituen hitz zaharrak, gutxi erabiliak, eta maiteago zituen beti euskarak berezko dituenak.
|
|
|
noski, bakarra, hemengo lan baldintzak, bizimodu, osasun eta gizarte zerbitzuen kalitate onak ere berea eragin baitute, udaldian beren jatorrizko autonomietara joatendi renean argi ikusi ohi dutenez. Baina edonola ere, Bizkaialdean behintzat, garbi nabari da zer nolako harrotasunaz presentatzen dituzten etorkinek beren seme alabak edo ilobak" euskaraz ondo dakitela" azalduz, berek euskara ikasteko izan ez zuten aukera, beren ondorengoengan behintzat konplitu dela
|
ikusiz
.
|
|
|
Erreala esperientziaren baldintza materialei lotua dagoena da eta, beraz, benetako hautemapen batek ematen digu errealaren irizpidea. Martitzeko biztanleen existentzia erreala haiek
|
ikusiz
soilik baieztatu ahal izango dugu. Adigai soiletatik inoiz ez dugu lortzen ezein gauzaren izatea, hori beti ere hautemapenak emango digu.
|
|
|
Baina apur bat arakatuz, berehala ikusten da hori definizio bat baino gehiago deskripzio orokor bat dela; gizakiaren osagaien edo alderdien ikuskera, besterik gabe. Gizakiagan gorputza eta izpiritua
|
ikusiz
esaten dugu hori. Horrela, adibidez, Kantek, zera idazten duenean:
|
|
|
Edo areago ote?! Filosofia historian gailurrera heltzen dela, bertatik egindako ibilaldi bidaiak
|
ikusiz
jasoz eta aurrera perspektiba berri itxaropentsuak eskainiz.
|
|
|
Adimenak era askotan jasotzen ditu datu fisikoak:
|
ikusiz
, ukituz, idatziz, matematiken, mila eratako tresnen bitartez. Baina datu hauek beti daukate ezaugarri hori:
|
|
|
Horiek denak fisikoki —datu gisa— bereganatzen ditu gizaki behatzailearen adimenak: planoak
|
ikusiz
, programak, ardiak, tresnak, gizakiak lanean eta abar. Naturaren legeez kanpotik naturan bertan eragin nahian ikusten ditu, berezko naturaren legeak aldatzen.
|
|
|
Zuk nahi duzuna egiten duzu! Eiki, goizetan daramazkizun atorra zimurtuak
|
ikusiz
, ez duzu lisaburdina anitz higatzen!
|
|
|
Egoera horretan, hiria zeharkatu nuenean, karrikak jendez mukuru zeudela ohartu nintzen:
|
ikusiz
besten arrakasta, ostaleren eta hauen sustatzaile sutsu zebiltzan herriko kontseilariak behingoz kontent izaten ahal ziren, Sud Ouest en irakurriko zutela gero" Un succés remarquable!" beren urteko negar auhen sailak halatan isilaraziz. Autoko leihotik, pixa idor urrina zeriela karrikei, bide erdira pantzoila jori malguen irudira luzatu tabernako kontuarrari eta goitikin narras hatsa aldiz hiriko izkina ilun eta gordeei zeriela usnatu nuen disgustuz.
|
|
|
Ordea, zazpi haurreko familia hartan jadanik lau apezgai baziren, eta bi neska, zaharrenak, Angeluko Servantes de Marieren komentuan sartuak. Balantsunen aitak, errotik fededuna izanagatik, semearen beharra zeukan artzaingorako, egoera
|
ikusiz
agian Jainkoak baino gehiago. Halatan, bere talentu guztiekin, mutikoa, ardiekin, kantuan bezainbat trebatu zen.
|
|
2002
|
|
|
Badaki zertaz ari den, duela hamabost urte Txekiar errepublika diktadura komunista itxi eta ankerra baitzen eta Havelen gidaritzapean demokraziarako bidean jar dadin lortu baitu. Bi lider hauen jokaera
|
ikusiz
badirudi posible zaigula lege txiki bat orain bertan asmatzea: zenbat eta goiago egon, hots, zenbat eta aginte gehiago izan, hainbat eta gertuago orduan EEBBetatik.
|
|
|
BATASUNA KO buruzagi Arnaldo Otegiren Aberri Eguneko «Gora Euskadi eta askatasuna» oihuaren interpretazio interesatuena egiten ari dira Espainiako komunikabide garrantzitsuenak, Otegik «Gora ETA» oihukatu zuela esanez. Eta Espainiako Auzitegi Gorenak ere azken hau epaitu zuen, hori bai, oihuan iritzi delitua
|
ikusiz
baina ez terrorismo deliturik. Ebazpenak seguruenik oihartzun handia izango du aurrera begira ere.
|
|
|
" Izugarria" deituak hamaseigarren mendean abiatu zuen Tzar en boterea bera, baina hura bota zuten sobietar buruzagiek aterbetu zituzten jauregiak eta elizak, gaur egun Vladimir Putin lehendakariak baliatzen dituen berberak dira. Barnean ibiltzea aizu da, Kremlineko baratzeak
|
ikusiz
; noiztenka limusine auto beltz luzea pasatzen dela; baina goraipatzekoak dira Kremlineko lau katedralak: Jasokundearena, Anunziazioarena, San Migel Goiaingeruarena, eta Hamabi Apostolena.
|
|
|
Txirrindularia ez baina, inguruko toki politetara osterak egingo nituke. Saturraran aldera, Baurdo aldera, errekan gora Artibaiko urak
|
ikusiz
. Astegunetan arte bitarteetan, baina batez be, jai-egunetan...
|
|
|
Azken 20 urte hauetan landunen kopurua %13, 5(+ 11.848 landun) goratu da, azken hau 99.491 biztanle aktibo okupatuetara ekarriz. Enplegu sortze garbi horiaski apala da langabeziak denbora berean izan duen gorakada
|
ikusiz
(+ %47, 3).
|
|
|
2010 urterako aitzin ikuspenek joera horren sakontzea iragartzen dute, batezere baby boom garaiko belaunaldi oso bat 60 urtetik arras hurbil dela jakinez etaugalkortasunaren
|
apaltzea
ikusiz.
|
|
|
25 urte hauetan populazioa haziz joan da, eta Lapurdi barnealdeko populazioabezain azkar emendatu ez bada ere, gorakada azpimarratzekoa da(+ %18, 3koa), batez ere lurraldearen hertsitasuna
|
ikusiz
. Honela, 1999an, 265,5 km2 kozabalerako eskualde horretan, 657 biztanle bizi dira km2 ko, Ipar Euskal Herrian, oro har, 88 bizi direlarik.
|
|
|
Munduan dauden gose eta beharrizan larriak
|
ikusiz
, herrialde garatuetakotxirotasunaren arazoa bigarren mailako arazoa dela dirudi. Baina munduan dagoentxirotasun arazoari aurre egiteari lehentasuna emateak ez du esan nahi herrialdegaratuetako txirotasunak garrantzirik ez duenik.
|
|
|
Baina era berean, ikusi dugun bezala, demografiaren jaitsierak jadanikeragina du, eta are eragin handiagoa izango du etorkizunean. Hainbat lanbidetanlangile gazteen falta dela eta, ondorioz, sortzen diren lan eskaintza onak
|
ikusiz
, ezda batere arraroa tituluak lortu baino lehenago ikasketak uzten dituzten gazteakikustea hainbat tokitan. Zalantzarik gabe, egoera horren luzapena kezkagarrialitzateke epe ertain eta luzeari begira.
|
|
|
Luxi Oxandabarats zuzendariak Euskaldunon Egunkariari azaldu zion moduan, «Amikuze nolazpait baztertua da, eta indarrak egin ditugu bertako biztanleak hurbiltzeko. Euskararen kinka larria
|
ikusiz
, eskualde horretan indar hori beharrezkoa izanen da»13.
|
|
|
Kontuak kontu, maitasunak maitasun, jet jendearen baitan aurkitzen dira gaur egun bizitza eredugarrien santu berriak eta modernoak. Duela mende bat askoren lo galduak Santa Agedaren martirioaren bertsoak entzunez eta irakurriz gozatzen ziren moduan, gaur, printze printzesa, bankari, modelo eta artista on eta erdipurdikoen aferak
|
ikusiz
arintzen dira arratsalde astunak.
|
|
|
Sarritan ehiza txakurrek, lo gozoan, bat batean hankei eragiten eta ahausi egiten dute eta sudurretatik arnasots bizian hasten dira, ehiziaren arrastoa aurkitu eta segika bailihoazen, eta batzuetan, itzarturik, oreinen simulakro funts gabeei segitzen diete, iheska ikusiko bailituzten, okerra ezabaturik seneratu arte. Etxe txakurren enda baketsua ere aztoratu eta lurretik gorputza altxatu guran hasten da [bat batean hankei eragiten eta ahausi egiten dute eta sudurretatik arnasots bizian hasten dira, ehiziaren arrastoa aurkitu eta segika bailihoazen eta batzuetan, itzarturik, oreinen simulakro funts gabeei segitzen diete], aurpegi eta itxura ezezagunak
|
ikusiz
bezala. Eta zenbat eta enda gaiztoagokoak izan, hainbat basatiago agertu behar dute ametsetan.
|
|
|
Hala, joandakoen lekua beteko zuten estudiante gipuzkoar gazteetara arreta jarri, eta guk emandako pauso guztiak errepikatzen zituztela deliberatuko genuen. Paisaiari zegokionez, berriz, kaioen presentziaz ohartu eta haien ur azaleko hegadak
|
ikusiz
, haien marruak entzunez, Bilbo, barrualdeko izan arren, zenbateraino dagoen itsasoari lotua hausnartuko genuen.
|
|
|
Horretaz eztabaida daiteke. Baina, dena dela, gobernuak lan hori egin izan ez balu, Nafarroaren edo Iparraldearen parean egongo ginateke Euskadin ere, lepotik tiraka
|
ikusiz
euskara gero eta zokorago doakigula. Hori da errealitatea.
|
|
|
Estatu Batuetara joan, han auto bat alokatu eta milaka filmetan ikusiaren
|
ikusiz
gure herrikoak balira bezala ezagu  tzen ditugun errepide eta autobide galduak zeharkatzea proposatu zidaten. Thelma eta Louisena bezalako esperientzia bat bizitzea, road movie baten protagonistak izatea, gure Easy Rider edo Paris Texas propioa eraikitzea.
|
|
2003
|
|
|
Baina kalera ateratzean, nahiz eta Bilbon izan, ala Madrilen, ala Parisen, sarritan ez dago jakiterik non zauden. Denok moda bera jarriatuz janzten dugu, denok amerikarren filmak
|
ikusiz
gozatzen dugu, denok behin eta berriro telebista piztu, eta munduko zoritxar eta injustizia guztiak irentsi ondoren, futbola ez beste askorik, aurkitzen dugu.
|
|
|
Munduko edozein legebiltzarretan bertako lana talde parlamentarioen bidez antolatzen da, baina bozkatzerako orduan botoa parlamentariarena da eta ez taldearena. Goreneko lehendakariak berak ere, Michavillak noraino joan nahi zuen
|
ikusiz
, argi adierazi zuen Legebiltzarreko Mahaiak eta Bozeramaileen Batzordeak SAren taldea desegiteko Gorenak emandako aginduen gainean izandako bozketei buruz ebatziko zela. Baina Michavillarenak, azken finean, Aznarren gobernuaren blokeo nahia adierazten du.
|
|
|
Hortik zehar goazela begiak eta belarriak zabalik joan behar dugu, dena
|
ikusiz
, dena entzunez, aurreiritzirik gabe.
|
|
|
Irakurleen hizketa entzunez eta liburuak nola maneiatzen dituzten
|
ikusiz
gozatu egiten dut.
|
|
|
Armadilokia, edotapeludokiaEtxeparekdioskunez, janarihautaomen daberezabalerageografikoosoan, TexastikArgentinaraino.Puntuhorretan adosdaudebegiratuditudanerreferentzia guztiak.Halaere, bakarbatean aurkituizandutzerenzaporeaduen: dirudienez, kalitatehandikotxerriki lakoada.Nolanahi, Juancitorenamakprimerakosukaldariaizanbehar zuen,
|
ikusiz
eta peludokiaren oroitzapenak berak zer nolako mihizkadaksortzen dizkion seme gehienari.
|
|
|
Ezgara, ez, erdarazkoCamilo Lizardilegezabaildutageratu, zientziak horrenbestekohoztasunezeskainidigunazalpenhori irakurritakoan?, alderantzizbaizik.Sakonekopozbatekepelduditbarrua,
|
ikusiz
etaAldudeko medikuak, jakintsu hanitzek, esandakoa1930eanargitaratu zuelaeuskaraz, lehenagoGureHerriaaldizkarian, eta geroagoBeribilezliburuan.Jakina, Etxepareren pasarteko azalpenak, CamiloLizardirenpasartekoastronomiazkobostlerrohoriekdioskutengauzaberaadieraztendumamiari dagokionez, alegia, Laplace-ren dizipuluen irakaspenak.Edo, zehazki, gauza berabarik, segidakoa.Izanere, CamiloLizardikirakaspenhaienlehenzatia laburbildudu, hots, unibertsoarensorreraetaizarrensakabanaketa, eta, berriz, EtxeparekLaplace renteoriahorrenjarraipenaaipatudu, hauda, izarhorietarikobatetik, eguzkitik, Lurraziliportaedozipriztinmodura sortuadela, etagerorabertonbiziaagertudela.
|
|
|
2/ Gaztelako erregek/ zeukan Bitoria/ tropaz inguraturik/ zana guztia;/ gipuztarrak,
|
ikusiz
/ galdutzen auzia/ nafarren erregea/ eta nagusia,/ zien Donostia/ ta Ondarribia/ eta probintzia/ Gaztelako erregeri/ eman guztia.
|
|
|
Gasteizen XVIII. mendean zehar ohitura zaharrek zirauten, Europan ikusitako behiki eta txerrikietara eginiko bilakaera ez
|
ikusiz
, ondorioz, barazkiak eta beste begetalak ziren elikadura zabalduena. Aberatsek, dena den, haragi, ehiza eta hegaztiak jaten zituzten, espezie eta kondimentu ugarirekin lehengo erara.
|
|
|
1765ean lortu egin zuten (horrekin salalketa egiteko eskubidea zuten, hiriko justiziak parte har zezan), baina era mugatu batean: soilik bi aldiz urtean, martxoan eta uztailean, gozogile ez ziren auzokoen askatasunak ez gutxitzeko (eta fabrikazioa egiten jarrai zezaten lasaiki), fraudeak egiten ziren
|
ikusiz
. Bisita hau orduan egingo zutenak, prokuradorea, diputatu bat (udalak aukeratua), fiel de medidas delakoa eta otro acompañado ziren, bi veedoresekin batera, hau gutziau egiten zelarik, ikuskaketak partzialak izan ez zitezen edo ikuskatzaileak sobornatuak.
|
|
|
Baina,
|
ikusiz
segidan bi herrien eta bi bizimoldeen arteko pasaia eginen zuen hegazkin madarikatuan igon behar zirela, fite fite Conny eta Peter-ek beren zakuetatik opari bana atera zuten eta Oya ri agindu zioten bakarrik izanen zelarik idekitzeko. Neska gaixoak ez zuen momentu txar horretan hitz bat atera ahal izan nigarrek eta bihotz hunkidurak abotsaren bidea hesten bazioten bezala.
|
|
|
Kanpotik
|
ikusiz
, lehen begiradan, etxeak biziki xarmanta zirudien, eta inpresio horrek Oya umore onean jarri zuen. Azkenean beren etxea ukanen zuten, bi hilabete luze horiek amatxi tzarraren etxean pasa ondoren.
|
|
|
Etxe osoan paretak hezetasunaren ondorioz sortutako ondoz beteak ziren, eta urrundik
|
ikusiz
marroin kolore itsusi bat emaiten zien.
|
|
|
Beroak sariztatzeko. Barne hizketaren haria hautsiz eta polizia autoa Axularren eta Etxepare gurutze gunean desagertzen zela
|
ikusiz
, Otsabideko karrikaren erdian, Arbideko dantzaldian ehun Maikarekiko eleetaz gogoratu zen. Beste behin ez zuen huts egiten.
|
|
|
Paperaren irakurtzeari ekin zion: " Frantses estatua gogor ari da Euskaldunen aurka orokorki eta
|
ikusiz
zenbat kide arrastatuak eta kartzelatuak diren azken asteotan, Eusko Armadaren kontra zuzenki. Frantses estatua bihotzean joko dugu aldion.
|
|
|
Gaur bidaiatzen den bidaztiari, turistikoz, egiaz kulturalez baino gehiago beharbada, edonon gogorarazten zaio, Europan nola ikasi dugun ikusten,
|
ikusiz
paisaia antzaldatu egin duen hainbat literatori eskerrak, paisaia eta literaturaren ezkontza moderno horretan, oraingo turismoa egon baino lehen. Venezian, Erroman, hotelean nahiz kafetegian edo, kalean zoazela, hormaren batean, hemendik pasa ziren Goethe, Stendhal, Keats, Shelley eta beste milaren oroipena topatuko duzu, hiriotako paisaia literatura bihurtu dutenak.
|
|
|
Pertsonen indarrak mugatuak dira, eta dirua lortzea gero eta zailagoa izango da. Porto Alegrekoa bezalako Munduko Foro batek 10 milioi dolar eskatzen ditu, eta hori ez da gehiegizkoa beste ekimen batzuekin konparatuz gero; eta, Foroaren eragina
|
ikusiz
, merezi zuela baieztatzen badugu. Hala ere, bita rtekoak emaitzei egokitu behar zaizkie, eta etorkizunak erakutsiko digu bien arteko erlazioa nola eraiki.
|
|
|
Bilbon, kultura kontu hauetan, 2003 hau New Yorkera begira hasi dute erakundeek, loa ere kentzen ari baitzaie Guggenheim Bilbao Museoak dituen bisitariak gero eta urriagoak direla ikusita. New Yorkera begira, hango etxe nagusiak erremedio ren bat jarriko duela pentsatuz, baina
|
ikusiz
aldi berean han ere gauzak ez doazela garai batean bezain ongi, eta Irailaren 11ko gertaera omnipresenteak gogoratuz, ikusiz gainera kosta egingo zaiela egoera horri buelta ematea. New Yorkeko Guggenheimentzat ere ez da urte ona izan 2002, jendea etxean lehen baino gehiago gelditzen omen da-eta.
|
|
|
Bizitzaren une horretan, Sokrates maitea —esan d zuen Mantineako atzerritarrak—, noizbait hala bada, merezi dio gizakiari bizitzea, edertasuna bera
|
ikusiz
. Noizbait ikusten baduzu, ez zaizu urre, janzkera, mutiko ala gazte ederren araberakoa denik irudituko, eta orain azken hauek ikusterakoan zeharo liluratuta gelditzen zara eta prest zaude, zu eta beste asko, maiteei begira eta beraiekin egoten beti, nolabait ahal balitz, jan eta edan gabe egotera, begira eta elkarrekin egoten bakarrik.
|
|
|
Eta hori esan eta gero, bitan erdibitu zituen gizakiak, gurbeak kontserban jartzeko ala arrautzak ileen bidez ebakitzen dituztenek bezala. Eta erdibie tzen zuen bakoitza Apolori agintzen zion aurpegia eta lepoaren erdia ebakiaren aldera biratzeko bere ebaketa
|
ikusiz
zintzoago izan zedin gizakia, eta gainerakoak sendatzea agintzen zion. Eta honek aurpegia biratzen zuen eta, orain sabela deritzanera azala edonondik tiraka bildurik, lotutako zorroak bezala, sabelaren erdian lotzen zuen zulo bat eginez, zilborra deritzana.
|
|
|
Orduan nigan benetan edertasun zoragarria ikusiko zenuke eta zure edertasuna askoz gainditzen duena. Hori
|
ikusiz
, nirekin komunean edukitzen saiatzen bazara eta edertasuna edertasunarekin trukatu nahi baduzu, ez zabiltza nigandik gutxi irabazteko asmotan, ustearen ordez edertasunaren egia lortzen saiatzen ari baitzara eta" urrea kobrearekin" 30 trukatzeko asmoa duzu. Baina, zorione219 ko hori, hobeto begira ezazu, ez naizela ezer kontura zaitezen.
|
|
|
(2) Gainera, teoriaren forma logikoa
|
ikusiz
, haren izate enpirikoa zein den aztertzen dugu. Horrela, teoria batzuk besterik gabe tautologikoak izango dira, matematikakoekin eta logikakoekin gertatu bezala.
|
|
2004
|
|
|
Kontuz, aldiz, haginaren hosto txikiekin, pozoiez jantziak baitaude. Landareak eta txoritxoren bat
|
ikusiz
jaitsiko gara. Bidean erdi eroria dagoen baserri bat igaroko dugu.
|
|
|
Izan ere, euskararen alboan, gainean zein azpian, bere bilakaeran eraginez zein ia oharkabean igaroz, estatus desberdindun hainbat hizkuntza hitz egin izan dira (zeltar berbetak, latina, arabiera, nafar erromantzea, gaskoia, erromintxela, gaztelania...). Horiek guztiak beren baitan aipatzeko modukoak dira, eta aldi berean euskararekiko harremanean ere azter litezke (utzi dituzten mailegu hitzak
|
ikusiz
, euskararen garapen ofiziala mugatu ote duten ala ez aztertuz, etab.). Eta historiak berak baliorik emango ez badigu ere, gaiak parada ematen du eleaniztasunaren eta hizkuntzen arteko elkarbizitzaren inguruan hausnar egiteko.
|
|
|
Zeren espirituan, endelgurik gabe, deusek ez du pentsatzen. Horiek horrela, bizitzaren materia bateraerori behar dugu berriro ere, Aristotelesen psikologia biologian oinarritzen dela
|
ikusiz
, etaazken hori fisikan.
|
|
|
proposizioak ez dira barnetik aztcrtz.cn. Logika elementalean, aldiz, barnetik aztertuko ditugu, beraien osagaiak
|
ikusiz
, eta hizkuntza logiko adierazkorrago hori tresna baliagarri bihurtuko zaigu aurrean aipatutako argudioen modukoak finkatzeko.
|
|
|
Etsaiak herria hartu eta bertan eginiko desfilearen zatirik garrantzitsuentzat hartu gaituzte. Zirkoko lehoiak hagina bezala, norbere herrian arrotz sentituz, euskaldun zirenak etsai dituzula
|
ikusiz
, direnak eta ez direnak batera oihukatuz. Bidea burumakur egitera behartu dut nire hurua, nor ikusiko nuen beldur bainintzen.Plazara iristean, ordea, taulara igoarazi gaituztenean, orduan ikusi dut nahiago nuela besteen antzera amaitu.
|
|
|
Bidea burumakur egitera behartu dut nire hurua, nor ikusiko nuen beldur bainintzen.Plazara iristean, ordea, taulara igoarazi gaituztenean, orduan ikusi dut nahiago nuela besteen antzera amaitu. Bizia emateko prest zeudenak bere herria nola saltzen duten
|
ikusiz
igaro dut denbora. Baina gero, bakoitzaren izena garrasika esatera behartu gaituzte, banan hanan.
|