|
2000
|
|
|
Lurralde Petrolio Esportatzaileen Erakundea (LPEE) petrolio ekoizle
|
handien
elkartea da. 1960an sortu zuten Venezuela, Saudi Arabia, Irak, Iran eta Kuwaiten artean.
|
|
|
Eta paradisu horretan, noski, badakigu nor izango den jainko eta nor gurtzaile huts: salneurrien kontrol erabatekoa eskuratuko duten kate
|
handien
loria goretsi dugu, etengabean, gainerako gizaki aukeragabeok. Bidean, eskaintzaren ugaritasuna erabat murriztuko da, saltoki espezializatuen sare profesionalarekin eta kultur kezka sakonki errotua duten argitaletxe ertain eta txikienarekin batera, harik eta berriz ere aipatu dugu Europan izan diren eskarmentuak gutxi batzuentzat testu liburua negoziobide garbi bilakatzen den arte.
|
|
|
Eremu lokala garrantzi estrategiko handikoa bihurtu baita Espainiar Estatuko eta Euskal Herriko komunikazioan, ez ikuspegi politiko eta sozialetatik bakarrik baita enpresen ikuspegitik ere. Alde honetatik, telebista lokalen berregituraketa eta talde
|
handien
menpeko lerrokatze baten atarian gaude.
|
|
|
" Irakasle
|
handien
eredutik aldentzen hasi dira (oraingo artistak); sentiberagoak dira hizkuntza unibertsalizatuaren aurrean, eta ez dute arima edo euskal nortasuna adierazteko hainbesteko grina(...) Oraingo gazteak askoz ere hizkuntza unibertsal eta esperantistagoak bereganatzen ari dira".
|
|
|
Gero, 1567 urtean, Erromara jo zuen eta, Vatikanoko Tribunal nagusiko kide izendatu zutenez, aukera egokia lortu ere bai, zeren Pio V.ak, Gregorio XIII.ak eta Sixto V.ak beren kontseilaritzat hartu eta ohore
|
handien
jabe egin zuten. Eta, han ere, bertako antolakuntza eta egitarauen hobekuntzaz arduratu zen.
|
|
|
Bestela Gaztelara gazteak badoaz: han burla, eta lotsa
|
handien
kostuan badere, Erderaz ikasten dute: eta nola Euskera kendu zieten, eta jarduten ez duten, beren Herri, edo Etxeetara bihurtzean, alde guztietara barregarriak ohi dira:
|
|
|
Egoera berri honetan, Nazio Estatuaren eremua gaindidezaketen prozesu integratzaile berriak agertu dira Europan, Amerikan eta Asian.Aldi berean, enpresa multinazionalen arteko uztartze prozesuek beren garrantziestrategikoa berrindartu dute. Eta mundu mailako soldaten eta lan baldintzen arteko ezberdintasunak ezinbesteko bihurtu dira enpresa
|
handien
akumulaziorako, produkzioaren leku-aldaketak ugarituz.
|
|
|
Baina, begirada arretatsuago batek erakutsi zuenez, aldeak ez zirenhainbestekoak, eta ereduak maisu
|
handien
lana egiteko modu pertsonalak zirengehienbat.
|
|
|
Aita Jose A. Amundarain orendaindarra(). Zalantza
|
handien
ondorenegin zen apaiz, hain zuzen garaiko Rekondo Probintzialak bultzatuta (1929). Eskuetanjartzen zitzaizkion mandatuetan, langile arretatsua zen; ardura horrek eramanda, datu, xehetasun eta objetibotasunaren eskrupulua izan zituen bere grina eta ezinegon.
|
|
|
Berriki sorturiko moneta kopuru batean epealdi bakoitzeko produktu berriarenintegrazioaren teoria berriak bankuen jardueraren neutraltasuna frogatu du (Schmitt, 1984), ekonomia nazionalaren barnean, oreka monetario
|
handien
hausturaren erantzuleak bankuak inola ere ez izanik. Banku batek ezin izango luke monetaren, gainsormen?
|
|
|
Gai informatibo gordinak igortzen dizkigute, albisteak hautatuz, sailkatuz eta hedatuz. Nolabait esateko, informazio katean hedabideak gatibu geratzen dira sarri askotan albiste agentzia
|
handien
atzaparretan. Eta hau hirugarren munduko estatuek dakite ongi asko.
|
|
|
Josep Martí irakasle katalanak (1996) iragarri bezala, irratiguneen audientzia
|
handien
amaiera etorriko da, horma hilobiak agertuz entzuleen nahiak asetzeko. Batzuetan hiperespezializazioa gertatuko da, digitalizazioari esker, ditugun entzuleei buruzko datuak hobeto ezagutuko ditugulako.
|
|
|
Dena den, EGM elkartearen galdetegietako emaitzak irrati estazio
|
handien
esparrurako dira fidagarriak, zehaztasuna galtzen baita hiritarrari galdetzen badiogu zer sintonizatu duen galdetegia egin aurreko hogeita hamar egunetako 24 orduetan. Bistan da zehaztasuna txikia dela estazio txikien kontuan eta datuak orokorrak eta irratibideari berari zein estazio nagusiei dagozkiela batez ere (González eta Carrero, 1999, 157)
|
|
|
Estudio General de Medios (EGM) erakundearen arabera, musika saioak eta irrati estazio
|
handien
goizeko irratsaio informatiboak dira gehien entzuten direnak. Gero, goiz eta arra tseko albistegiak datoz entzuleen gustuaren rankingan, eta bukatzeko arratsaldeko zenbait irratsaio eta gaueko eta asteburuko kirol saioak.
|
|
|
Iturri batzuek tratu berezia ematen diete gizartean eraginik gehien daukaten irratilariei. Horrela, Diezhandino k (1994) aipatu duen bezala, entzuleentzat ezagunenak diren kazetari irratilariak dira gobernu, erakunde ofizial eta enpresa
|
handien
informazio iturriei sarrera errazen bideratzen dietenak. Iturriek irratilariak tentatzen dituzte eta askotan kazetariak konturatzeke lerratzen dira interes partikularren alde.
|
|
|
Soldaduak kamuflajez jantzita doaz, hostoz disimulatutako kasko eta guzti. Eta nola ez, zaku
|
handien
atzean ezkutatzen dira, fusil eta metrailadoreen aho beltzak baino ez begi bistan. Holaxe da, ez pentsa asmatzen ari naizenik!
|
|
|
Spinozari buruzkoa. Eta, neure gutunetarik batean erakutsi nizun kezkari errepuesta emaiten diozula, nihaurk ere sinatuko nukeen honako erran honekin inkontratu naiz, hitz
|
handien
nondik norakoak mintzagai: " Ez fida sagaratua eta ukiezina dirudien harrizko hitz betikoaz, zeren eta anitzetan zangoak buztinezkoak dituen:
|
|
|
Ubarneko damarena: Pedro Huizi, bai, bihotzean su hura zuen mutila eta ene laguna, Italiarat joan zena, maisu
|
handien
urratsei jarraikitzeko asmotan. Baina, harat joan zenetik, Pedro ez duk itzuli, eta hau okasione ezin egokiagoa izan daitekek, zeren eta gauza batez segur bainago:
|
|
|
—Aita ez zuan hil, Joanikot, zeren hilen ausentzia bizien presentzia baino biziagoa eta eraginkorragoa izan baitaiteke batzuetan, are gehiago ene aitaren kasuan, zeren aitak, hainbat handikik eta hainbat jauntxok ez bezala, maite baitzuen pintura, eta ulertzen zuen pinturaz, eta ezin nioan, halatan, haren memoriari ez ukorik ez engainurik egin, ohorea galdu nahi ez banuen bederen... Eta nik ez nian, bertzalde, Ubarneko etxeko heredero izan nahi, baina jainkotzat nituen Italiako pintore
|
handien
heredero, Rafaelena bere batez, aitari argi eta garbi adierazi nion bezala, bere denboran... Eta amak ere bazekik hori, zeren karta batean jakinarazi bainion hori guztia —eta, begiak urrunean galtzen zituela, malenkoniaren besoetan harturik bezala, erran zuen—:
|
|
|
Eta, horrela, egunetan egon nintzen anaiarekin hitzik egin gabe, haserre, zeren ez baitzegoen haserre hura gozatzerik ez ematzerik... eta zeren senda baitai tezke zauri ezpatazkoak, baina nekez mihizkoak, nola izan baitziren anaiak neuri eraginak. Eta, ahal nuenean, aita Bartolomeren eta osaba Joanikoten eskolen ondotik, Pedro Huizirenganat joaiten nintzen, zeina, santa Klararen koadroa pintatu ondoren, kaperako freskoa pintatzen ari baitzen; edo, noizik behin, bakarrik joaiten nintzen paseatzerat, jaun Marcelekin ikasi nituen Virgilioren edo bertze poeta
|
handien
hitzetarik Elbiraren edertasunarekin amets egiterat.
|
|
|
Eta gertaki eta iduri haien desfilean, bortz idurirekin geratu nintzen azkenean, zeren lau baitira munduaren puntu kardinalak, baina bortz ditu ene amorioen lurrak: ...kaleetan aurkitu neskatxa hura, aingeru baten aurpegia zuena baina zangobakarra zena, eta makulu baten gainean zebilena; bertzea zen Elbira, zeinak eman baitzidan sagar ezti ahanztezin hura, zeren eta lehen musua ez baita nehoiz ere ahanzten; bertzea zen Mignon, zeren ezin magnifiqueagoa baitzen; bertzea zen Rosa de Osorio, zeinak irakatsi baitzidan ezen ezin ahantz zitezkeela plazer tipiak plazer
|
handien
izenean; eta azkena zen Nenbo, zeren gauak egun egiten baitzitzaizkidan haren besoetan, hura beltza zen arren, gaua baino beltzago.
|
|
|
Gero, argibideak eman nahi balizkit bezala, erran zidan: ‘Ez zara iduri batez amorosten den lehen pertsona, zeren hor berean baitugu Narzisoren historia, nahiz eta Narziso bere buruaz amorostu zen eta haren iduria ez zen olioz egina, baina urak islatua... zure aitak noizbait kontatuko zizun bezala, zeren baitakit ezen zure aitak literatura atsegin zuela eta etxean poema batzuk leitzen zizkizuela ozentki, edo autore
|
handien
hainbat obra. Eta ez zaude, bertzalde, ero, zeren sasoinez baitzabiltza... eta zureak badu erremediorik, eta berehala emanen dizut horren frogantza.
|
|
|
Eta hura halakoa zen eta harekin ikasi nuen ezen ezin ahantz zitezkeela plazer tipiak eta apurrak plazer
|
handien
izenean; eta, nola haren etxetik ez oso urrun mendi tipi bat baitzegoen, norat joaiten baikinen noizik behin paseoan, hala, harekin ikasi nuen, orobat, ezen bezain ederra izan zitekeela bidea; eta, are gehiago, zeren harekin ikasi bainuen ezen ez zela gainaren eta gailurraren atzemaitea conditio sine qua non a mendiaz eta mendiaren ederraz gozatzeko.
|
|
|
ezin handiagoa agertzen zait alde batetik, ez hain handia bertzetik: ...guti berririk eransten eta eratxikitzen diela Trentotik hedatu ziren ideiei eta arau moralei... nahiz eta ezin zaion kendu, bertzalde, ezen, haien janzteko eta indartzeko, ezin hobeki erabili zituela bai bihotzaren eta arimaren jaidurei buruz zuen jakintasuna, zuhurra eta zorrotza, eta bai antzinateko eta elizako doktoreen aipu kontaezinak ere, guztiak ongi lotuak eta maisuki josiak, skribatzaile
|
handien
eredurat. Aineza nik ere haren trebezia, nahi dudana edo nahiko nukeena behar bezala adierazteko, eta neure burutazio eta ideiei gorputz emaiteko, gorputz sendo bat, zeinak harria den hitza eta hitza den harria bailituzke oin eta zimendu!
|
|
|
—Filosofo
|
handien
erranak ikasten... —ihardetsi nion.
|
|
|
jendearen begietan irrigarri gelditzeko hamaika maneren artetik zein hautatu dudan bart; zertaz izanen den lantokian eginen didaten hurrengo zerrikeria; edo zergatik utzi diodan harako tailer hartako nagusiari ziria sartzen, eta autoaren motorrean nola halako konponketa egiteagatik hamar milako lau eramaten, kasurako. Nerabezarokoak ez bezala, horrelakoak erdipurdiko abiaburu dira, giza arimaren joan etorri bihurriez gogoeta
|
handien
bidaian hasi nahi izanez gero. Gainerakoan, elkar iduriak dira ondorioz:
|
|
|
Ordutik gogoan neukan bulegoa baino hagitzez dotoreagoa zen oraingoa, aferak ongi zihoazkion seinale. Laneko arropak ere —haren neurri urrira errenditutako traje italiarra— eta betaurreko beti lodi baina ez bertzorduz bezain
|
handien
diseinu garestiak salatzen zuten oparoaldia. " Jendeak auzoaren berri nahi dik, eta baduk horren aldera pagatzeko prest dagoenik".
|
|
|
Bere obra poetikoa, oro har, irregularra da, gorabehera handikoa. Baina han hemenka ageri dituen aitorpen biluziengatik eta hasperen etsiengatik, merezia du Nemesio Etxanizek poeta
|
handien
ereinotza. Berak esana zuen" bihotzak agindu erara" ondu zituela poemak.
|
|
|
Frantzia, Europako beste Estatu
|
handien
antzera, orpoz orpo handitu da, herri desberdinen konkista eta batuketa askoren bidez.
|
|
|
Gainera, inoiz ez zuen lortu erlatibitateak izandako eragina Vienakoen pentsamenduan. Beraz, Russell eta Whiteheaden Principia Mathematica eta Wittgensteinen Tractatus Logico Philosophicus en atzetik, Zirkuluan eragin
|
handien
izandako zientzi aurrerapena Einsteinen erlatibitatea izan zen.
|
|
|
Liburuaren helburua logikan eta matematikan Godelen aurrerapena berrikustea da logikari eta matematikari
|
handien
eskutik (Stephen C. Kleene, Michael D. Resnik eta Michael Detlefsen ditugu artikulu bildumako adituen artean). Baina hemen interesatzen zaiguna Shankerrek idatzitako artikulua da," Wittgenstein’s Remarks on the Significance of Godel’s Theorem" izenekoa.
|
|
2001
|
|
|
Gas hauek gertatzen ari den klima aldaketaren sortzaile dira, eta honenbestez bere eragin suntsitzaileena, esaterako, poloen urtzea, itsasoen urmailaren igoera, lurralde
|
handien
desertifikazioa, uholde euriteak, uholdeak, tifoiak eta hondamendi naturalak, planeta osoan zehar eragin ekonomiko eta sozial oso handiak sortzen dituztelarik.
|
|
|
Plan hauek ez diete erantzuten gure benetako energia beharrei, baizik eta mugarik gabeko ekoizpenean, zarrastelkerian eta multinazional eta enpresa
|
handien
negozio neurrigabeetan oinarritutako eredu bati.
|
|
|
Topiko hutsa da, hori merkatu
|
handien
kontua da, inportazioko produktuak izateaz gain," ekologiko" hitza jarriz garestitu egiten dute produktua. Zuzeneko salmenta jarraituz gero produktu merkeagoak eros ahal daitezke, produktua non erosi jakin behar da.
|
|
|
Zergatik egiten diote jaramon eskariari eta urtegitzarrak eraiki? enpresa
|
handien
presioarengatik, baina baita gaur egun oraindik urari gatza kentzea lehiakorra ez delako, orain ez bezala nekazariek ura osorik ordaindu luketelako.
|
|
|
Autonomia hori hutsaren hurrengo litzateke. Sahararrak konturatu dira Nazio Batuek egin dutela beste denek egiten duten gauza bera, alegia
|
handien
interesak defendatzea: Marokok Frantzia du bere atzetik, eta interes ekonomikoak besterik ez ditu, baina hori nahikoa izaten da herri bati askatasuna kentzeko.
|
|
|
Esaterako, gerra baten edo politika arloko egonezinen baten beldurra sortzen bada, crash baten atarian egon gaitezke. Gaur egun, mundu guztiko burtsak gune nagusietan interesak dituzten inbertsiogile
|
handien
eskuetan daude, eta, horren ondorioz, sekulako lotura dago batzuetako eta besteetako emaitzen artean, eta horrek eragin handia du crash giroa eta urduritasuna kutsatzeko eta munduko bazter guztietara arrapalada bizian hedatzeko.
|
|
|
Eta gu ados gaude ideia horrekin. Estatu espainolean, esaterako, urtero bost mila liburutik gora argitaratzen dira HGLn eta hauen presentzia oso oso mugatua (ikustezina?) da egunkari
|
handien
literatura gehigarrietan. Edo literaturaren historietan, beste esparru bat ukitzearren.
|
|
|
Halaber, France 98 Munduko Futbol Txapelketan parte hartzen zuten taldeak garraiatzeko aukeratu zuten. Bestalde, 2000 urtean, Europako beste hiru enpresarekin batera, Enpresa Bikaintasunaren Europako Saria jaso zuen enpresa
|
handien
eremuan. Euskal Herrian ere hainbat sari jaso izan ditu, besteak beste, Urteko Enpresaburuaren saria, Koldo Saratxagari emana
|
|
|
Belaunaldi baten biografia hau nobelako protagonistaren laguntaldeak duen bilakaeran bertan suma daiteke. Lagun talde honetako kideak (Julia, Abel Osa, Arantza Olabe, Ane Aristi, Alberto Pardo, Jon Igartua eta pertsonaia nagusia Iñaki Abaitua hiztegigilea) gazte garaitik ezagunak badira ere (1966ko argazki baten aipua egiten da nobelaren amaiera aldera), aldaketa sozio-politiko
|
handien
protagonista eta behatzaile bihurtuko dira. Nobelan narratzaileak konpromisoaz bere iritzia ematen digu:
|
|
|
Zinemaren agerpena Gimferrer ek egin bazuen ere, kistcharen erabilpen poetikoa Vázquez Montalbán i zor zaio. Honen poesiak, gaur egun bere kazetaritza lana eta nobela
|
handien
erruz ahaztua dagoenak, mass media eta kultura itsusiaren oihartzuna ekarri zuen.
|
|
|
Martin Berasategik nazioarteko sukaldaritzako maisu
|
handien
ohorezko liburuan idatzi du bere izena.
|
|
|
Pertsiana
|
handien
bat bateko jaitsiera latzek lesioak sor ditzakete erabiltzailearen eskuetan.
|
|
|
Basailutzatresna bihurtu zen lurrak eta funtzio politikoak lortzeko, hots, boterearen pilaketarako. Bestalde, piramide hierarkikoa osatu zen (jaun txikiak
|
handien
menpe ezarriz).
|
|
|
Denboraldi baterako ziren karguak eta jaurgoak partimonial bihurtu ziren25 Konkistak geratuta, barruko errege lurrak banatu behar izan zituzten erregeek.Gainera, nobleen arteko borrokak gertatu ziren boterearengatik, zeren erregeek, ahulezia erakutsiz, nobleen fideltasuna behar baitzuten dinastia barruko arazoakkonpontzeko. Printzerri
|
handien
sorrera orduan izan zen: Bartzelonako kondeena, Tolosa eta Flandesko konderriak, Burgundia eta Proventzako erreinuak (denboralaburra iraun arren), Italiako eliz printzerriak (Modena, Parma...) eta printzerrilaikoak (Toskana, Spoleto, Benevento...), Alemaniako Saxonia, Frankonia eta Bavaria...
|
|
|
arrendamendu edo apartzeria kontratuez lantzen zituzten, menpekotasunik gabe. Iberiar Penitsulan IX. mendera arte ez zen jabego
|
handien
sistemarik iaagertzen, eta lan prestazioak X. mendera arte; agian, mugan izateagatik, aurreraxeago azpimarratuko dugunez.
|
|
|
Teorian hiru talde ziren: oratores, bellatores eta laboratores; baina praktikan, lehenbiek aristokraziaren eta jabe
|
handien
taldea osatzen zuten, diferentzia, ofizioan, izango zutelarik: gerra edo liturgia (eta kultura).
|
|
|
Ikertzalehoriek iraultza feudalaren aurrekariak izango ziren elementuetan oinarritu dira horiesateko: nekazari sistema berrian, esklabutzaren desagerpenean, txikienagerpenean eta jabego
|
handien
ustiaketa sistema berrian, besteak beste, ahaztu gabeaurreko sistema historikoaren aztarnak geratzen zirela. Besteen iritziz, aldiz, Antzinaroarekiko loturak dira nagusi aldi honetan(, jarraipenzale, en iritziz, RobertFossier en ustez, batez ere):
|
|
|
Inbasio edo migrazio
|
handien
hasieratik agertoki garrantzitsua izan zen Mendebaldeko Pirinioen eskualde hau. Hain zuzen, V. mendean suebo, alano eta bandaloen Hispaniarako sarrera gunea izan zen; ondoren bisigodoak sartu ziren, hasieran inperioaren federatu modura, polizia lanak eginez.
|
|
|
VI. mendearen hasiera bitartean, Euskal Herriko lurraldeak sueboen zabalkundea, bagauden mugimenduaeta bisigodoen kontrol eta ordena kanpainak jasan behar izan zituen. Eta ondorengo mendeetan, VI. mendetik aurrera, inguruko bi monarkia
|
handien
–bisigodoaketa merobingiarrak, arteko tirabira bukaezinen leku izan zen11.
|
|
|
Altzairu herdoilgaitzezkoak izan daitezke, hatz marken kontrako tratamenduarekin, gainazala markarik gabe mantentzen laguntzen dutenak, edo kolore eta metal oxidatu desberdinetakoak, industria estiloa lortzen dutenak. Aurrez mihiztatutako estaldurak bezala, modelo batzuk etxea sartzen den kutxa metaliko
|
handien
antzekoak dira, eta ez da egokitze lan handirik egin behar. Beste batzuk, berriz, horman ahokatzeko moduko tiraderak dira.
|
|
|
Kontsulta gehien jasotzen dituzten enpresak Telefónica, El Corte Inglés, Sintel eta Gescartera dira. Horrek erakusten du herrialdeko enpresa talde
|
handien
erakarpena. Teknologia berrietan diharduten enpresen artean, hauek dira gehien kontsultatzen direnak:
|
|
|
Rodríguez Poneren azalpenen harira, diru horrekin aireportuen segurtasuna hobetu behar da, Estatu Batuetako atentatu terroristek sortu duten alarmaren ondorioz urriaren 15ean EBko Azpiegituretako Ministroen Kontseiluak erabakiko duenaren arabera. Hori guztia, Espainiako aireportuetarako aurreikusten diren inbertsio
|
handien
esparruan, bilioi bat pezetatik gora. “Aireportuek kostuak nabarmen handitzen ari dira, eta askoz gehiago izango dute”, esan zuen Estatuko idazkariak.
|
|
|
Elikadura adituek uste dute kakaoa hainbat barietatetan jatea gomendagarria dela dieta orekatu baten barruan eta kantitate neurritsuetan, adin guztietako pertsona osasuntsuentzat. Hala ere, energia, koipeak, azukreak eta potasioa ematen dituelako, gehiegizko pisua edo obesitatea, beherakoa eta hesteetako xurgapen txarreko prozesuak, harriak behazun xixkuan, odoleko triglizerido maila
|
handien
arazoak, diabetea eta potasioa kontrolatzen duen dieta behar duen giltzurrun gaixotasuna dituelako, horien kontsumoa mugatuta egon daiteke edo, are, kontraindikatuta.
|
|
|
Gauero amaren ahots goxoaren melodia imajinarioarekin lokartzen zara, zure ondoan dagoela amestuz. Haren azalaren perfume hezea usaindu nahi zenuke eta haren bular
|
handien
goxotasuna sentitu.
|
|
|
Goioren amak kai berrian zuen bizibidea. Elur fabrikan lana egina zuen lehenago, baina sareak konpontzen egiten zuen orain beharra eta kaian egoten zen goizeko bederatzietatik ordu batak arte eta arratsaldeko hiruretatik seietara, beste sei zazpi emakumerekin batera, sare
|
handien
alboan aulki txikian eserita, plastikozko jostorratzarekin eta hari lodiekin, arrantzaleek itsasoan erabiltzen zituzten sareak josten.
|
|
|
Geldialdia hamaika ordukoa da eta hemen gaude Gorria eta biok, ukondoa karelean jarrita, denbora sobera duen jendearen moduan, milia erdira datzan hiriari begira. Garabi
|
handien
besoak ontzi merkanteen gainean makurturik zirkinka ari dira, zamak deskargatzen edo kargatzen.
|
|
|
Bere lanari begira geratuko zara, ontziaren piezak botilaren sama estutik sartu eta barruan pieza guztiak gakorratz luze batez eta itzelezko trebeziaz antolatzen dituela. Zure urtebetetze egunean, ostera, eta ustekabean, farmazia flaskoan sarturikoa oparituko dizu, Deception uhartean ezagututako norvegiar baleontzi
|
handien
tankerako miniatura, bandera eta guzti. Erizaina zarela ia ahaztuta duzunean, farmazia flaskoaren barruan enbarkazioa.
|
|
|
Tradizio akademiko luzea dute" kazetaritza eta terrorismoa" gaia duten azterketek eta ikerketek. Terrorismoaren informazio tratamenduaren azterketaren alorrean nazioartean ospe
|
handien
hartu dute ikertzaileetakoa da Carlo Marletti (1988: 121). Haren arabera, bi paradigma horiek azaldu eta konbinatu ohi dira tratamendu horretan.
|
|
|
Hiru egunetan ibili dira jardun eta gogoetan, euskararen etorkizuna nondik etor daitekeen asmatzeko. Julio Urkixo eta Resurreccion Maria Azkue euskalari
|
handien
ehun urtegarrenak ziren tartean, eta haien omenezko zerak erakusgai. Gero, horren hurrengo, bi egunetan aritu dira gramatika eta literaturzaleak, Lafitte zenaren ohorez, Ipar Euskal Herriko Baionan.
|
|
|
Gauza
|
handien
testigu: 500 urtez frantziskotarrak Arantzazun
|
|
|
Kulturaren baitan erakusketak ere, ez nolanahikoak. horrexegatik igo ginen uda honetan Arantzazura, frantziskotarren bostehun urteak ospatzekotan. Gauza
|
handien
testiguirakurri genuen, bertan erakusten zenaren adierazle egokia. Ostean, barrurago, erakuslekurik erakusleku joan ginen, Arantzazuko frantziskotarrek ingurumenarekin eskuratu duten barne lotura egiaztatzeko.
|
|
|
Hitzok bere inguru historikoan interpretaturik, euskaldunak kanpoko jantzietan aleman gelditu edo frantses ez zen axolazkoa, axola zuenaba rnetik euskaldun gelditzea zen, benetako kristau euskaldun. Gainera, nork jakin, aberri
|
handien
ttipitzeak, Frantzia renak esaterako, ez ote zuen ttikien altxatzea ekarriko!
|
|
|
Gu bezalako jendearen lana izango da Barne Alderdiak hartutako erabakiak ezusterik gabe eta modu ziur eta eraginkorrean bidean jartzea. Nazioarteko aberats
|
handien
interesa izango da gure klasea pozik eta neurri batean oparo mantentzea. Nazio Estatu partikular bakoitzaren klase politikoa izan dela sinesten duen jendea behar dutelako.
|
|
|
Umeek, inudeekin bizitza osorako iraungo duten afektibitate loturak garatzeaz gain, herriaren tradizioak eskuratuko dituzte. Inudeek kulturaren parte diren tradizio, kondaira, eta era guztietako istorioak eta literatura lan
|
handien
laburpen eta iruzkinak —Homero eta Hesiodo batez ere— nahasten dituzten haur ipuinak kontatuko dizkiete2.
|
|
|
Kantu tradizionalak bizirik irautea ez zen eskoletan soilik gauzatzen, elkartearen jaialdietan ere bere lekua baitzuten. Hiri bakoitzak bere jaialdiak zituen, baina guztietan errezitatzen ziren jendaurrean Homero eta gainerako olerkari
|
handien
olerkiak. Jaialdi bat aipatzekotan, Panateneak aipatu genituzke.
|
|
|
Baina aberastasunak alferkeria dakar berarekin; eta inolako altematibarik eskaini gabe bizimodu tradizionala deuseztatzen du, gainera. Pertsonaia
|
handien
semeek ez dute jada familiakoen heziketarik jasotzen, azken hauek familiaz kanpoko zereginetan jarduten baitira.
|
|
|
Alta guztiak, galaraztea helburu zuten mintza eremu hartako edozein etxetako premu edo andregai hitz emanak ginen: etxeko jaun
|
handien
, apezen eta notableen bortitza haragian txertatua izan zitzaien azken ondareko zutabeak ziren gure etxekoak, mututasun alegera eta umil baten ekinaz iharduki zutenen haurrak aldiz gu. Intzidente horretarik landa hamar urtez ez nuen Joanes ene bideetan errekontratu.
|
|
|
orduz kanpoko bisitak eta ibai
|
handien
gainezkatzea
|
|
|
Botere hori izugarria da, orain arte sekula ezagutu den handiena, egoerak kontrolatzeko, Estatuburuak aldatzeko, komunitateak elkarren aurka jartzeko, santuak eta bekatariak izendatzeko eta beste makina bat gauza egiteko bidea ematen baitigu, biolentzia erabili gabe, eta horrek biolentzia benetan azken baliabidea izan dadin posible egiten du. Botere hau Jainkoaren antza
|
handien
ematen diguna da, giza-kontzientzia buztina bailitzan lantzeko abagunea ematen duen ber. Jakina, botere honek, hain izugarria izanik, berebiziko kontrola behar du. Piramide baten eitea duen egitura batek erabiltzen du botere izugarri hori:
|
|
2002
|
|
|
(...) Edozein modutara, globalizazioaren eragina nabarmenegia da gure esparruan ere eta industria independiente eta minorizatuarentzat ondorio garratzak dakartza: denda eta superfizie
|
handien
eskuetan erabat harrapatuta eta baldintzatuta gelditzen da industria independientea eta honekin batera, telebistaren eta medio ahaltsuen indarra dela medio, kontsumoaren ohiturak aldatu dira. Gutxi batzuek kopuru handitan saltzen dute eta etekin ikaragarriak lortzen dituzte eta beste gehienok itsaso nahasi horretan ahal duguna egiten dugu oreka mantentzeko(...)».
|
|
|
Izan ere, gaur egun, argazkiari diseinua gailendu zaio komunikabideetan. Eta horrez gain, argazkilariak kontrolpean gaude, argazki agentzia
|
handien
krontrola eta komunikabideena dauzkagu. Argazkilaria ez da libre bere lana egiterakoan.
|
|
|
Nahiz eta kiroletako oinetakoak edo arropak egunero jantzi, ziur aski pertsona askok ez dute jakingo hirugarren munduko herrialdeetako eskulangileen esplotazioan funtsatzen dela kirolaren arloko multinazional
|
handien
negozioaren parte eder bat. Jar dezagun adibide bat.
|
|
|
Boterea, bakardadea, komunikazio eza, txirotasuna... Esango nuke, lan honetan, modu mitiko eta, batzuetan, ia mistiko batez baliatuz, hiri
|
handien
eta globalizazioaren efektuak azaleratzen saiatu naizela. Hala ere, ironia eta surrealismo puntuak mantentzea ezinbestekoa da gizaki izatearen kondena hobeto eramateko.
|
|
|
Alde batetik, beste herrialde batzuk ere hasiko dira kide izaten 2004 urtean, eta, ondorioz, gora egingo dute nekazaritzako gastuek. Beste aldetik, Merkataritzako Munduko Erakundearen (MME) eskakizunak daude, zeinek sektore liberatuagoa eta babes gutxiagoko nekazaritza produkzio familiarra nahi baititu, nekazaritzako industria
|
handien
mesedetan. Horrelaxe da hori guztia, nahiz eta Amerikako Estatu Batuek, oso bestela, beren laborantzari laguntzeko neurri gehiago hartu duten.
|
|
|
Esate baterako, globalizazio neoliberalaren eredua, eredu horrek herriengan nahiz langileengan duen eragina eta estrategia ultraliberal berberean funtsatzen den Europa eraikitzeko prozesua aztertu zituzten. Mahai inguruetan eta debateetan, sindikalistek garbi adierazi eta frogatu zuten" interes inperialistek" ibilarazten dutela globalizazio ultraliberalaren eredua, zein korporazio transnazionalek sortua baita, Amerikako Estatu Batuak, Europa eta Japonia bezalako indar politiko eta militar
|
handien
laguntzaz eta babesez.
|
|
|
Denbora eta espazio zehaztugabeetan kokatutako lana da eta hizkuntza jaso eta barrokoa darabil lehenengo pertsonan mintzo zaigun protagonistak. Testuaren bigarren argitalpenari hitzaurre luze eta mamitsua egin zion Joxe Azurmendik eta, besteren artean, eleberri existentzialistaren ezaugarriak, literatura unibertsaleko egile
|
handien
ekarriak eta euskal literaturan zehar emakumezkoak izan duen tratamendua izan zituen aztergai.
|
|
|
Aurreko eleberriak baino handinahiagoa izan arren, Txillardegiren hirugarrenean pertsonaien problematika existentzialak berriro ere pisu gehiegizkoa hartu zuen. Fedeaz, ideologia politikoaz, bakardadeaz eta abarrez egindako meta iruzkinak dituzten paragrafo ugariak, baita denboraren tratamendu lineala edo kontakizunaren amaiera ireki harrigarria... osagaiok adierazten dute, ohiturazko eleberria gainditu arren, XX. mendeko maisu
|
handien
ekarri literarioak oraindik bere egin ez dituen eleberria dela.
|
|
|
Kontuan izatekoa da XVIII. mendeko Ingalaterran hasiera izan zuen eleberri modernoak XIX. mendean erdietsi zuela urrezko aroa Errealismoaren eskutik eta krisi sakona izan zuela mende amaieran Naturalismoaren sorrerarekin. Orduan gertatu zen Modernism ingelesaren jarraitzaile kontsideratzen diren XX. mende hasierako eleberrigile
|
handien
ekarriek eragindako iraultza, Proust, Joyce, Woolf edo Faulkneren eskutik eleberrigintzaren oinarriak astindu zituena. Ordutik hona, zernahi aldetatik begiratuta ere, garaiaren arabera aldatuz eta egokituz joan da Hegelek epika burges moderno deitu zuen narraziozko genero hau.
|
|
|
A. Urretabizkaia, P. Urkizu...) euskararekiko konpromiso politiko garbia aldarrikatzen zuen, eta haien xede abertzalea zen antzinakoen literatura berritzea. Batez ere, euskal literatura garai hartako korronte europarrekin sintonizatu nahi zuten, modernizatu, eta literatura espainiarrean" Generación del 68" delakoaren idazleekin gertatu bezala, Lurreko idazleek mende hasierako Modernism haren berritzaile
|
handien
irakurleak zirela aldarrikatzen zuten. Ezer baino lehen, modernoa izan beharra zegoen.
|
|
|
Orduan, Antiphonek, Pythodorok azaldua erran zuen; behinola, Panathenea7
|
handien
ospatzera, Parmenides eta Zenon Athenera heldu zirela. Parmenides, ordurako, urtheez zamatua zegoen, hileak zuritsu, bainan anartean eder zen eta iduri leinargiko.
|
|
|
Bikingoak nagusitasun osoz Norvegiara iritsi baino mende batzuk lehenago, 350 urtetik 550 urtera, harriz eta egurrez eraikitako etxalde edo baserrietan bizi zen jendea Stavanger inguruan. Arkeologoek Harri Aro ko herri baten aztarnak aurkitu dituzte, eta, horri esker, jakin dute nola bizi zen jendea migrazio
|
handien
garai nahasi eta korapilatsu hartan.
|
|
|
Faktoria sortzea erabaki zuten 1986 hartan modako firma
|
handien
mundu pribilegiatu horren protagonista bilakatzea ametsetan ere ez omen zuten ikusten.
|
|
|
Herri osoak lurpean utzi izan dituzte eta ibai
|
handien
ibilguak aldatu.
|
|
|
Transmititzeko, potentzia
|
handien
behar duenetakoa; estalduran, onenetakoa.
|
|
|
Ikusgarritasunez okerrena eta erresistentzia
|
handien
dutenetakoa.
|
|
|
Zergatik ez dugu oraindik konpondu desberdintasun
|
handien
arazoa?
|
|
|
Prezio hori askozaz ere handiagoa da pianoaren, baxuaren edo soka instrumentu
|
handien
kasuan, adibidez.
|
|
|
Artea ere nazio baloreak sustatzeko giroaren eragile garrantzitsua izan zen: sustrai indigenak, historia, berdintasun etnikoa eta soziala, pintore
|
handien
muralak garrantzi handikoak izan ziren.
|
|
|
lehena, Hego Euskal Herrian, erakunde administratibo eta politiko berriek forma bereziahartu zuten, tradizio foralaren eta karlistaden emaitzaren konbinazioaren ondorioz; bigarrena, gai askoren azterketa egiteko, interes txikiagoa dute legeetan egin zirenaldaketa handiek eta garrantzi handiagoa du erreforma horiek lurralde eremuetannola eta noraino aplikatu ziren ezagutzeak. Hori dela eta, prozesuak Euskal Herrianizan zituen berezitasunak ezagutu behar dira, bai erakunde berriei dagokienez, baierreforma
|
handien
aplikazioari dagokionez ere: jabetzaren aldaketa, produktuenmerkatuei buruzko erregulazioa eta faktore eta sistema fiskalak.
|
|
|
LAZP bakoitzak berari dagokion eskualdean zehaztasunez finkatu beharkoditu LAAen marko orokorrean aipatzen diren jarraibideak, honako hauek besteakbeste: a) azpiegitura
|
handien
kokapen espazial konkretua; b) ekipamendu garrantzitsuenen kokapena; d) hirigintza planek bete duten markoaren ezarpena; e) birmoldatu, birregokitu edo eraberritu beharreko guneen zehaztapena; f) babesofizialeko etxebizitzak eraikitzeko lurzoruaren izendapena eta zenbaketa; etag) sustapen publikoko lurzoru industrialen neurketa.
|
|
|
Oro har, lurraldearen antolaketak bi ezaugarri (eta kezka iturri) nagusi dituestatu frantsesean: batetik, hiri
|
handien
garrantzia gero eta nabarmenagoa da, jarduera ororentzako polo erakargarri bihurtuz; bestetik, lurraldeko gune asko etaasko, garapen ardatzetatik urrun daudenak, gero eta baztertuago daude eta biztanlez urrituagoak dira. Horregatik, gaur egungo ahalegin handienak fenomeno horieiaurre egitera bideratzen dira:
|
|
|
Honek lurraldearen antolaketaren, ingurumenaren eta garapen jasangarriarenalorretan jorratu beharreko ildo nagusiak finkatzen ditu; azpiegitura eta ekipamendu
|
handien
kokapenerako irizpideak jartzea ere berari dagokio; politika sektorialaskotarikoak koordinatu eta bere esanetara egokitzeaz arduratzen da; bizigune edo. Pays direlakoetan eta hiri sareetan antolatzen du lurraldea; eta administrazioenkokapena, inbertsio publikoak eta etxebizitzak gauzatzeko irizpideak ematen ditu.. Pays hitzak interes ekonomiko eta sozialen komunitate bat eman nahi duaditzera, eta... IparEuskal Herriko hiru herrialdeek, ikuspuntu juridiko administratibotik,. Pays batosatu zuten 1997an.
|
|
|
Horrez gain, lurraldearen antolaketak, globalizazioaren haize bortitzei eutsiezinik antza, lehentasun osoa eman die komunikazio eta garraio azpiegituraerraldoi eta deigarriei (gure herrialdea Europarekin lotu nahian eta, ondorioz, batezere
|
hirigune
handien mesederako), beste zenbait auzi bigarren mailara zokoratuz: ingurumenarena, edo landa eremuena, edo lurraldearen egituraketa orekatuarena, kasu.
|
|
|
Azpiegitura sare
|
handien
eraikuntzak finantzabide ugari behar ditu epelaburrean. Gainera, eraikuntzaren ondorioz sortutako kostu finantzarioaketa azpiegiturak mantentzeko behar diren gastuak hazten dira nabarmenki.Gastu horiek guztiek gizarte baten geroa baldintzatzen dute, beste premiasozialak asetzeko behar diren eta beste sektoreetan beharrezkoak izandaitezkeen baliabide ekonomikoak zurgatzen baitituzte.
|
|
|
Industria politikaren barruan berregiturapen eta sustatze politikak bereiztendira. Lehenengoari dagokionez, Madrilgo gobernuak enpresa
|
handien
berregituraketa egin zuen. Eskuduntza honen gabezia oso kaltegarria gertatu da Euskal Herriarentzat, enpresen itxierak gehituz.
|
|
|
Nafarroako gobernuak enpresa
|
handien
proiektu esanguratsuak bultzatzenditu NAFINCO (Navarra de Financiacion y Control) finantza enpresa publikoarenbitartez. Krisian eta berregituraketa prozesuan egondako enpresa batzukNAFINCOren bitartez onbideratu dira, adibidez Graficas Estella (Aurrecoechea etal., 1996:
|
|
|
Espainiaz besteko atzerriansaltzen duten enpresen kopurua %5era jaisten zen txikienetan eta handienetan%14ra igotzen zen (I+ G jardueren artean %58ra iristen zen). Nolanahi ere, salmenten balioa kontuan hartuz, eskualdearen garrantzia askoz txikiagoa da; halaere, EAE bera da sektoreko merkaturik inportanteena,
|
enpresa
handien salmentenhiru laurdenak eta txikien %90 bertan gauzatzen baitziren. Aldiz, atzerrian eginikosalmentak %8 ingurura iristen ziren handiei zegokienean, eta %1, 5era txikieizegokienean.
|
|
|
Enplegu sorrerari dagokionez, 1985etik hona, oro har, sortu diren enpleguakgaldu direnak baino gehiago izan dira. Beraz, langabezia kopuru
|
handien
iraupenak zerikusi handia du populazio aktiboaren bilakaerarekin, hau da, aurretikpopulazio ez aktiboak ziren taldeak lan merkatura hurbiltzearekin.
|
|
|
Halaber, herridesberdinetan lortutako mozkinak aberriratzeko arau trabatzailerik gabe daudegaur egun enpresa transnazionalak; aitzitik, atzerriko kapitalaren ezarpenari araurik ipintzekotan, inbertsiorako erraztasunak bideratzeko edo laguntzak eskaintzekoizaten da. Ondorioz, enpresa
|
handien
produkzio estrategia ekonomia eremu desberdinetan kokatzean datza, herri bakoitzak eskaintzen dituen tokian tokiko hobarizehatzez jabetzeko. Estrategia horiek hedatu eta orokortu egin direnez, mundu mailako jarduera produktiboaren integrazio gehikorra ekarri dute eta, horrekinbatera, herrialdeetako espezializazio produktiboaren areagotzea.
|