|
2000
|
|
|
Alegia, gizarteari uzten diola lekua eta borrokaren protagonismoa politikagintzari dagokiola eta ez jarduera militarrari. Bigarren eta aurreko gogoeta horren eraginez, esan behar da, pasa diren urte guzti hauetan defenditutako ETA eta Estatuaren arteko negoziaketan oinarritutako estrategia
|
guztiz
baztertuta eta eraldatuta gelditzen dela. Hau da, prozesu berriaren gidaritza jada ez luke hausnarketa horren arabera ETAk izan behar, euskal gizarteak baizik, eta honen baitan indar abertzaleek osatutako blokeak.
|
|
|
Surik piztu barik horren kontura beste garai batzuetan nahiko sofritu duelako hizkuntzak eta patxada
|
guztiz
, aditu, unibertsitate, euskaltzale eta abarren artean euskalkiari leku normalizatu bat egin behar zaio, denborarekin euskara batu aberats bat lortzeko, gaztelerak duen bezala.
|
|
|
Leioan eztabaida handia izan zen orduan. Ez da esatea euskalkiak bakarrik, aldi berean,
|
guztiz
osatu gabeko estandarizazio prozesua daukagulako. Batuak aurrera egin behar du hainbat gauza finkatu behar direlako eta, aldi berean, euskara formal horren oinarri diren euskalki bizi horiekin zer egin behar den eztabaidatu behar da.
|
|
|
urtebete beranduago Ategorrietako Jai Alai irekitzeko asmoa zuen, beraz, ez zuen inongo lehiarik nahi. Hurrengo atal batean ikusiko dugunez, nahiz eta udaletxearen ezetza jaso, Jai Alai pilotalekua
|
guztiz
arrakastatsua gertatu zen.
|
|
|
Baina Lizarra Garaziko hitzarmenaz geroztik, joku arauak erabat aldatu dira gure artean. Hitzarmen honen eduki
|
guztiz
demokratikoa ez du inork zalantzan jarri, gatazka politikoari irtenbidea emateko metodoa guztiz demokratikoa dela ez du inork zalantzan jarri. Gatazka politikoari konponbidea aurkitzeko indarkeri mota guztien desagerketa eskatzen duela ez du inork ukatuko.
|
|
|
Baina Lizarra Garaziko hitzarmenaz geroztik, joku arauak erabat aldatu dira gure artean. Hitzarmen honen eduki guztiz demokratikoa ez du inork zalantzan jarri, gatazka politikoari irtenbidea emateko metodoa
|
guztiz
demokratikoa dela ez du inork zalantzan jarri. Gatazka politikoari konponbidea aurkitzeko indarkeri mota guztien desagerketa eskatzen duela ez du inork ukatuko.
|
|
|
Baina hala eta
|
guztiz
ere, abertzaleok, geure galbahe partikularra daukagu, eraso, manipulazio, eta gezur guztien gainetik badugu nahiko kemen eta indar gaiak bereizteko, izaera politikoa duen gatazka politikoari konponbide demokratikoa bilatzen zein dabilen jakiteko, euskaldunok geure etorkizuna libre eta demokratikoki erabakitzearen alde zein dabilen lanean ikusteko.
|
|
|
Ez da erraza, baina badira 20 urte horrela bizi naizela, ezer fijorik gabe. Iaz
|
guztiz
multimedia nintzen: neuzkan irratia, telebista eta egunkariak.
|
|
|
nik izen bat jartzen badiot pertsonaiari izenak izan behar du berezkoa, naturala. Orduan, nik 52 urte ditut eta bitarte honetan izen naturalak
|
guztiz
aldatu dira. Neska koxkorra nintzenean eskolakideak izan zitezkeen Pili edo Loli.
|
|
|
Azkenean literatur zaleak eta igande arratsalde batean gustuen liburu bat irakurtzen igaroko dutenak beste inorekin kalera joan gabe, edo mendira joan gabe, gutxi gara, sekta bat zentzu batean. Gutxi gara eta gainera gure zaletasuna
|
guztiz
zaharkitua da, aurreko mendeko zaletasun baten atzetik gabiltza, baina jendearen bizitzan lehen, sortu arte, literaturak zeukan gaur ez duen garrantzia. Orduan, pertsona batek bere bizitzaren atal bat kontatzerakoan erreferentzia bat behar bazuen, ba liburua izango zen, antzerki obra bat agian.
|
|
|
Esate baterako, Baionako Moderno trinketa aurrerapen handia da guretzat eta hori Hegoaldera ekarri behar dugu. Trinketarekin lan handia egin behar dugu Hegoaldean,
|
guztiz
ezezaguna baita. Kirol hau herrikoia egin nahi badugu, nik uste askoz errazagoa dela trinketa ezker pareta baino.
|
|
|
Arazo bat dago eta konpondu nahi bada pilotak aldatu behar dira. Ikuskizuna
|
guztiz
desberdina litzateke erabiltzen diren pilotekin edo pilota bigunagoekin. Baina garbi dago gaur egun erabiltzen diren pilotekin oso oso kirol mugatua dela.
|
|
|
Sagardogile askok (inoiz baino gehiago) kanpoan erosi behar izan zuen sagarra. Sagar bilketan, sagar jotzerakoan, dolarean eta upel betetzerakoan egin zuen eguraldia oso euritsua eta hotza izan zen;
|
guztiz
mesedegarria sagardogintzarako. Sagarrak sagastietik erdi garbiak etorri ziren.
|
|
|
Hala ere, etorkinak geroz eta beharrezkoak izango dira Europan, eta beraz Euskal Herrian, egungo ongizate estatua mantendu nahi bada. Eta biztanleriaren sektore batek hainbeste gorrotatzen, hain gaizki tratatzen dituen eta gehiengo handi batek
|
guztiz
ahazturik dituen horiek dira gure pentsioak eta ongizate estatua ziurtatu eta bermatzeko lan egingo dutenak, eta, gainera, gaizki ordainduta eta baldintza oso kaskarretan.
|
|
|
Berriro ere Martxoak 8ko eguna datorkigula jakinik, eta bereziki hainbat alderdi politikok egun honekiko izango duen jarrera erabiltzailea aurreikusirik, zenbait burutapen plazaratzea
|
guztiz
beharrezkoa iruditu zait. Lehenik eta behin, egun bizi dugun errealitate birtuala salatzea izango litzateke nire helburua, hots, gizartean dagoen «berdintasun» sentsazioa eta instituzioetatik bideratzen dituzten mezu eta politikak nahikoak direlaren ikuspegia hain zuzen ere.
|
|
|
Bestetik, azken egunotan alderdiek sortu duten kuoten inguruko eztabaida genuke, zeintzuk emakumeon presentzia kontuari lehentasun gehiago eman dioten, bizi dugun zapalkuntza gainditzeko bidean eman liratekeen pauso eta lan ildo politikoei baino. Nahiz eta egia izan ere, emakumeok oso presentzia txikia dugula zuzendaritza postuetan, eta horren aurrean partaidetza politikak eraman diren, baina
|
guztiz
garrantzitsua iruditzen zait emakumeon presentzia hutsak emakumeen aldeko borroka bermatzen ez duela azpimarratzea.
|
|
|
Lan sustapena dela medio, ohikoa ez den moduan ari da Eusko Jaurlaritza hirurogei urte betetzen dituen langileen ordezkapena burutzerik badagoela aldarrikatzen. Neurri hau
|
guztiz
egokia jo tzen dute, alde batetik, langabezian dagozen gazteentzat lan bideak errazten dituelako eta bestetik, gazteek dakarzkiten preparazio eta teknologi berriak lantegietan sartzen dituelako. Hori guztia, ederki dago honela, baina harrigarri dena zera da, administrazioak hain onuragarria jotzen duen sistema (besteentzat), bere buruari ez ezartzea.
|
|
|
Gatazka politiko honi irtenbidea emateko tresna bat da eta ez PPk, ez PSOEk, ez beste inork, ez dute Lizarra Garaziren hutsune demokratikorik agerian jarri; deskalifikazio ugari bai, baina besterik ez. Tresna
|
guztiz
demokratikoa da eta, beraz, gaurkotasun osokoa.
|
|
|
PPren ildoari jarraituz gero, badakite zer duten. Edozein kasutan ez litzateke txarra izango gure jarreretara hurbiltzen hastea, gure jarrerak
|
guztiz
demokratikoak dira eta.
|
|
|
" BusinessWeek" aldizkarian jasotako txostenak dio eszeptikoek Amazon.com enpresaren zenbaki gorriak, egunetik egunera handiagoak, aurkezten dituztela argudio gisa. Hala eta
|
guztiz
ere, banatzaileek ondo asko dakite lau urtetan 1.400 milioi dolarreko fakturazioa lortu duen edozein enpresa mehatxu bat dela. Eta on line saltzeko ehundaka negozio berri daude saltzeko mahaiaren atzeko aldean dauden arerioei lekua kentzen.
|
|
|
Euskal aurrezki kutxek, gaurko egunean, negozio independente bezala baino banku osagarri gisa erabiltzen dute Internet, haien ustez euskal hiritarrak harreman pertsonala bilatzen duelako sukurtsalean, betiko langilearekin edo betiko zuzendariarekin, hauek baitira askotan aurrezkiekin zer egin erabakitzeko orduan aholkuak ematen dizkiotenak. Hala eta
|
guztiz
ere, ez daude beste aldera begira; hurbiletik jarraitzen dituzte Interneten bilakaera bezala aurrezten dutenen ohiturak. Ildo honetatik, aurrezki kutxek bilatzen jarraitzen dute eta oraindik ez dute etorkizunean eskain ditzaketen zerbitzuei buruzko azken hitza esan.
|
|
|
Kontsultategi horrek eginiko txostenean egiaztatu egiten da Europak sarean mugitzeko dituen ohiturak nabigatzera eta mailak igortzera mugatzen direla. Lehen fase hau
|
guztiz
gaindituta dago Estatu Batuetan, baina Europan pixkanaka pixkanaka aldatzen ari dira gauzak. Ildo honetatik, internauten kopurua asko handituko dela iragarri dute, egun 47 milioi badira 2003 urterako 70 milioi izango baitira.
|
|
|
Hasiera batean 5 milioi pezetatik gorako sarrera dutenei aitorpena egiteko betebeharra ezartzea aurreikusi zen. Hala eta
|
guztiz
ere, taularen behin betiko egiturak eraman du hasiera batean aitorpena nahitaez egiteko zehaztutako 5 milioiko kopurua 3 milioitan uztea. 1,2 milioi pezetakoa da Espainiako Estatuko beste lurraldeetan zehaztutako muga.
|
|
|
" Edizio labur" aren arrakasta zela-eta, hirugarren edizioan, lehenengo bietako 22 ipuin inguru baztertu ziren, batzuk gordinegiak zirelako eta besteak ez zirelako
|
guztiz
alemaniarrak. Ipuin berriak ere gehitu zituzten eta mantendu zirenetan, gordinkeria mugatu zuten.
|
|
|
Ondorio juridiko guztiekin batera (edota haien gainetik), ordea, panorama politiko
|
guztiz
berriari aurre egin diote epaituek, konplizeek eta haien inguruan gorpuztutako" sindikatuak". PPren gehiengo absolutuaren inplikazio zuzen eta ustekabeko bat izan da" GALekoen bandaren" umezurtz uztea, sententziaren ondoren zigortuek jaso dituzten laguntasun adierazpenen eskasian nabarmendu dena:
|
|
|
Bertako industriak azkar ari dira egokitzen eta birmoldatzen. Hala eta
|
guztiz
ere, azpiegiturak dira (burdinbideak, errepideak eta beste batzuk) negozioa egiteko aukera gehien eskaintzen dutenak. Energiaren ekoizpena biltzen duen eta modernizatzeko behar handia duen industria termikoa da euskal enpresek sarrera izan eta negozioa egin dezaketen beste sektore bat.
|
|
|
uranioa ez da dagoeneko elementu astunena, elektroiaren difrakzioa 1949 urtean egin zen eta abar. Hala eta
|
guztiz
ere, egileek eurek aipatzen zuten liburuaren hitzaurrean honakoa ez zela fisikako testu liburu bat. Irakurlea ideia fisiko eta filosofikoetan interesaturik zegoen edozein izan zitekeela.
|
|
|
Esanguratsua da Bizkaiko bertsolaritzan gertatutakoa. Herriko euskarari
|
guztiz
lotuta zegoen sasoian batuan ere kantatzea posible zela erakutsi zuen, eta Bizkaian han hemenka bertso eskolak sortzerakoan batuan hasi ziren umeak kantatzen. Baina ohiturak ohitura, zaila da gero hori aldatzea:
|
|
|
Beren beharrak argitu dituzte eta untzien konponketan eta horniduran azpikontratatzaile gisa aukera ikusten da. Proiektua 200 enpresa ingururi azaldu zaio eta 60tik gora izan dira
|
guztiz
alde agertu direnak, eta 20 enpresak proiektua aurrera eramateko erabakia adierazi dute.
|
|
|
Itsasoko konponketen eta laguntzaileen sektoreko enpresak biltzen dituen ADIMDE Gipuzkoako Itsas Industrien Elkarteak proiektu honen aldeko jarrera erakutsi du dagoeneko, bere ustez honelako zentro bat onuragarria gertatuko litzatekeelako untzigintzaren industriarako eta itsas sektoreko eraikuntza eta laguntzaileen esparrurako. Elkarte hori
|
guztiz
jabeturik dago ekimen hau gauzatuz gero, itsas sektoreko euskal industriaren lehiakortasunak gora egingo lukeela. Industria horrek 200.000 milioi pezeta inguru (8.000 milioi libera) fakturatu zuen 1999an, eta 15.000 pertsona ingururi ematen dio lana.
|
|
|
Hala eta
|
guztiz
ere globalizazioaren mundu honetan krisi finantziero beldurgarrienak gerta daitezke. Horregatik Markos komandanteak garbi azpimarratu du Laugarren Guda Mundialean gaudela, Gerra Hotza igaro ondoren, hirugarrena izango zena.
|
|
|
Irakurle ideal bat gogoan edukita ere, ez duzu ezer egiten. Gero errealitatea
|
guztiz
ezberdina da.
|
|
|
Hori beren aukera da eta guk
|
guztiz
errespetatzen duguna. Baina orduan ez dugu ulertzen zergatik jartzen duten EAJ erdigunean, batzuek zein besteek.
|
|
|
Udalbiltzarena
|
guztiz
desberdina da. Udal hautetsien biltzar bat da eta herri nortasunarekin lotutako hainbat ezaugarri jorra dezake.
|
|
|
Bizkaiko euskararen egoera hori dela ezaguturik, edonori erazko irudituko zaio Zamudioko euskara elkarteak eta Iñaki Gaminde irakasleak elkarlanean gauzatu duten hasierako lana. Halaz
|
guztiz
, baten bat Zamudioko euskara aztertzen jarraitu guran badabil, badu oraindik zeri oratu.
|
|
|
Laburbiltze aldera, bi multzo nagusitara ekar daitezke orain arte erabilitako argudio sendoenak: kultur ekoizpenak
|
guztiz
berezkoak dituen ezaugarriak ahaztuta, jokabide makroekonomiko neoliberalak lehenetsi izana, batetik, eta, bestetik, gezurra dela, Erresuma Batuan eta Frantzian aspaldian frogatu zenez, kontsumitzailearentzat onuragarria gertatuko denik Espainiako gobernuak aitzaikia horrekin bultzatutako desregulazioa.
|
|
|
Animazioa eta fikzioaren artean dagoen ezberdintasuna nabaria da, kamara mota bat edo bestea erabiltzen duzu, pausoz pausoko kamara edota kamara arrunta. Fikzioan adibidez, mugitzen dena jasotzen duzu eta animazioan aitzitik,
|
guztiz
kontrakoa, objektiboaren aurrean mugiarazi egiten dituzu mugitzen ez diren gauzak. Irudiari kutsu berezi bat ematen diozu.
|
|
|
Lehendabiziko laburra 1993an egin nuen," Geroztik ere". Hala eta
|
guztiz
ere, animaziorako interesa txikitatik datorkit. Ez dut Bilboko laburren jaialdi bat bera ere galdu eta animazioko filmeek zur eta lur uzten ninduten beti.
|
|
|
Gipuzkoako lau teknologi guneek (Ceit, Ikerlan, Inasmet eta Teknikerrek) aliantza bat eratu dute urte honen hasieran, datozen urteetako industri garapenerako
|
guztiz
funtsezkotzat jotzen diren mikroteknologiako jarduerak bultzatzeko. Elkartasun horri esker ikerkuntza arloko lan eta eginkizun banaketa egin ahal izango da, baliabideen erabileran hobekuntza nabarmena lortuz eta teknika horiek enpresa sektorean hedakuntza handiagoa izan dezaten ahalbidetuz.
|
|
|
Baina hedabideei dagokienez, ofizialtasun gabeko hizkuntza gutxitua izateko ez dauka gutxi: bideak ia
|
guztiz
itxiak izan ditu orain arte, baina teknologia berriei dagokienez Interneten foro eta plataforma sendoak daude, agerkari inprimatuak ere badira batzuk," Les Noticies" astekaria tartean.
|
|
|
Bourdieuk, bere txostenean, Europako Konfederazio Sindikal Bateratua eratzearen helburua bultzatu nahi du, eta, utopikoa dirudien arren, ez dago esaterik ezinezko helburua denik. Bere ustez, Europako mugimendu soziala" eraiki" nahi baldin bada, helburu hori gauzatzea
|
guztiz
ezinbestekoa izango da eraberritu diren erakunde kolektibo ugariak eta milaka jarrera partikularrak aldaraziko lituzkeen bide kolektiboa indartzeko eta gidatzeko.
|
|
|
Prekarizazioak ezarritako eginkizunik beharrezkoena pentsatzeko eta jarduteko modu berriak asmatzea da. Lan munduko mailarik onenak ere eragiten dituen prekarietatearen eta langabeziarekiko beldurraren esperientzian sustraiturik, prekarietatearen hedapen zabalak elkartasun modu berriak ekar ditzake, bereziki
|
guztiz
eskandaluzkoak gertatzen diren krisialdietan, esate baterako, Frantziako Elf eta Alcatel enpresetan gertatu den bezala, nahiko errentagarriak diren enpresetako akziodunei etekin handiagoak eskaintzeko gogoak bultzaturik langile kanporaketa erraldoiak gertatzen direnean
|
|
|
Itzulpena ez da
|
guztiz
sortzea. Horrek noraino betetzen du idazlea?
|
|
|
egun Euskal Herrian emititzen duten 20 telebista ingurutik lauzpabostek baino ez dute erabiltzen euskara normaltasunez. Esperientzia aberatsak ere eman dira, hala eta
|
guztiz
ere, euskal komunikazioarentzat, Goiena Telebista edo Ttipi Ttaparena bezalakoak, besteak beste.
|
|
|
Maharaja delako hauen eskubide eta indarrak" Europako zenbait erregerenak baiño aundiagoak ziran", aldizkariak zioenez. Halaz
|
guztiz
, gutxitzen hasiak ziren, kopuruari dagokionean behintzat, zeren beste garai batzuetan," England eko Victory erregiñaren denboretan" kasu," benetako jaungoiko txiki" en gisara bizi ziren" 500 maraja" ba omen zen. Mesedetxoren bat edo beste egingo zioten andre Victory ri" Koroaren bitxia" berea izaten jarrai zezan, eta Ingalaterrako erregina esker onekoa izaki...
|
|
|
Eguraldiak uste baino askoz gehiago gobernatzen gaituela. Era
|
guztiz
berdintzailean gainera, aberatsa zein pobrea, ederra zein itsusia, emakumezkoa zein gizonezkoa,... Galdetu bestela medikuei.
|
|
|
Modaren puntan egoteaz arduratzen ez dena bakarrik egon daiteke, oharkabean, biharko modaren puntan. Euskal kulturgintzan egon den mentalidadearen
|
guztiz
kontrakoa da. Bere homologazio behar, bere beldur, bere kontuz, bere konparatu behar...
|
|
|
Baina zer egiten du lurraldetasun geografiko batek, espiritualak betidanik erakutsi dion erreferentzia eta baloreen sarerik gabe? Lurraldetasun espirituala da inportanteena eta gaur
|
guztiz
ahaztuta dugun kontua da. Zertarako odolaren gainean eta kirtenkeria etiko handienak zurituz eraiki nahi den lurraldetasun bat?
|
|
|
Aurrerantzean ere bere lana eginda poto bat tartean, kartzelako lana ondo hasi zuen, baina gaiari bederatzi puntukoan erantzun gura eta handi xamar gelditu zitzaion neurria. Hala eta
|
guztiz
800 puntu eta erdi izan zituen, Igor Elortzaren 817en aldean.
|
|
|
Izan dira orain arte eta izanen dira etorkizunean egoera zailak, gora eta beheranzko aldaera eta joerez beteak. Pazientzia behar dugu beraz, eta ongi jakin gaurko gizartean aurrera egiteko jendearen borondatea irabazi behar dela eta hiritarren gogoak erakarri; hori lortuko dugu bakarrik, guziekiko begirune haundiz, jakinduriaz eta
|
guztiz
jarrera demokratikoen bidez jokatzen badugu. Nik uste honela izanen dela edo ez dela izanen.
|
|
|
Bereziki aipatu beharrekoa da, beraz," Itzalarekin solasean" kritikoen iritziz, idazleak bere ofizioaz eta bere poetikaz eginiko hausnarketa delarik. 1983ko Sarrionandia idazleari ez zaio errealitatea bera aditzera ematea helburu interesgarria iruditzen, ez eta
|
guztiz
ederra edo dramatikoa bada ere. Kazetariek eta fotografoek eman lezakete errealitate objektiboaren berri idazle artisauak baino hobeto (85 orr.).
|
|
|
Garai historikoetan kokaturikoak dira Etxepareren zahartzaroaz eginiko" Disiecti membra poetae", Matalas-i buruz eginiko" Oroitzera eseri" eta Merlinen maitasunaren fatalitateaz" Amorante ausarta" n. Beste hirurak
|
guztiz
ezberdinak," Ukabilka" umore beltzari eginiko kontzesiotzat jotzen du komentariogileak," Hamar liburuak" kartzelako esperientziaren lekukotza eta" Oroimena eta desira" aldiz heterodoxiaren bindikazioa omen da.
|
|
|
Sarrionandiaren ipuinen estiloa aski karakteristikoa zen sariak irabazi zituzten bere lehenengo bi ipuinetatik hasita, Jon Miranderen eragin handia nabari zuelarik baina narrazio liburu hau argitaratu zuenerako, narrazio estilo definitua eta
|
guztiz
pertsonala baitzuen. Idazle delikatua, fina, kosmopolita eta eruditotzat aipatu dute beti kritikoek.
|
|
|
Aipaturiko bigarren artikuluan zehaztu egiten du samurtasuneranzko itzuli horren zentzua: Sarrionandiaren Marinel zaharrak liburuaren aipamena egitean zera azpimarratzen du" Bai lehen liburuko poemak aukeratzerakoan; bai berauetan eginiko aldaketetan; bai poema berrien egituraketa kaskarragoa eta hizkerarekiko arreta txikiagoan; bai berauetako askoren tonu mikatz eta garratzean, askok kartzelako esperientziaren islapen zuzenegia(
|
guztiz
ulergarria baina gure ustetan lan poetikoarentzat kaltegarri suertatzen zena) sumatu genuen, baita nolabaiteko desbiderapena arestiko poetikaz ere." (3 or.) Horregatik da, bada, bere ustez, oraingo liburu hau Sarrionandiaren samurtasunaren berreskuraketa.
|
|
|
Sarrionandiak testu
|
guztiz
labur epigramatikoez osaturiko liburu honetan, aurrekoetan bezala, erreferentzia pribatu ugari sarrarazten ditu, Lopez Gasenik dioenez," lagunei dedikatutako zenbait pasarte dezifratzeko giltza zein den ezin jakin dezakegularik" irakurle gehienok.
|
|
|
Lehenak salmenta eta difusio handia izan du, bigarrena aldiz, ezezagunagoa da. Gaiak
|
guztiz
ezberdinak dira, lehena literatura fantastikoa da, ipuin bilduma modura egituraturik. Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta jakin baten azalpena egiten du, kronika bat da, zigor ziega batean eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean.
|
|
|
Liburuari buruz egunkari eta aldizkarietan aipamen ugariak izan ziren eta horietatik adierazgarrienak jasoko ditugu hemen. Felix Ibargutxik(" Urrutiko parajeetatik hemengo oinazera", Zabalik, 1987XII, 2 or.) iruzkinean aipatzen duen lehenengo gauza Izuen... liburutik Marinel zaharrak honetara emandako aldaketa handia da, autorea kartzelan bost urte egon eta gero,
|
guztiz
bestelakoa dela esanez. Liburuaren estiloak eta gaiak aldatuak direla azaltzen du Ibargutxik:
|
|
|
2 Mende amaierako mugimendu eklektikoaren zantzuak nabarmentzen dira beraiengan, jatorri eta joera
|
guztiz
ezberdineko poemak, sentimenduak edo eskolak ametitzen dituzte. Sarrionandiaren Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburua da horren adibide nabarmena, egileari ez zaio axola iturriak, kulturak eta garaiak guztiz ezberdinak izatea.
|
|
|
2 Mende amaierako mugimendu eklektikoaren zantzuak nabarmentzen dira beraiengan, jatorri eta joera guztiz ezberdineko poemak, sentimenduak edo eskolak ametitzen dituzte. Sarrionandiaren Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburua da horren adibide nabarmena, egileari ez zaio axola iturriak, kulturak eta garaiak
|
guztiz
ezberdinak izatea.
|
|
|
Gisa berean, poesiak ez du gizarte funtziorik Sarrionandiaren iritziz. Garai horretako elkarrizketetan eta liburuetan Sarrionandia, ETAko militante izateagatik kartzelan dagoelarik ere, olerkiak gizarte aldaeretan izan lezakeen eraginaz
|
guztiz
eszeptikoa da. Halere," Izuen gordelekuetan barrena" (Luma eta lurra, 1998) artikuluan, Jon Kortazarrek ohartzen du liburu honetan" badagoela borondate engagea Sarrionandiarengan, bereziki Irlandari buruzko poemetan." (68 or.).
|
|
|
5 Metaforaren lanketa
|
guztiz
metikulosoa egiten dela esaten du Jon Kortazarrek eta espresionismoranzko itzulia nagusitzen dela, hain zuzen ere Borgesek esan zuen moduan eginez: " Superar la realidad ambiente y elevar sobre una madeja sensorial y emotiva una ultrarealidad espiritual". c) Bizitzaren bidaia
|
|
|
Harremanen inguruko gaiak
|
guztiz
alde batera utzi ez dituen arren, oraingo honetan Montoiak hiri bat hartu du protagonista nagusitzat. Gasteizen kokaturiko hogeita bi ipuin eskaintzen dizkigu ipuin bilduma honetan:
|
|
|
Pertsonaia garrantzitsuenak, Markos zein Nestor, lekuz, jokoz, oroz kanpo daude ia beti;
|
guztiz
arrotzak zaizkien goitibeheitiek erabakitzen dituzte beren aldarteak eta norabideak, ez dira gai beren bizitzak gobernatzeko, izutu egiten ditu askatasunak. Gizaki izateak urduri jartzen baititu, nahiago lukete postontzi edo karrota izan gizaki baino:
|
|
|
Bilbotarraren bigarren liburu hau, bere lehen eleberriarekin alderatuz
|
guztiz
bestelakoa da. Liburu honetan hamaika ipuinez osaturiko bilduma osatu du.
|
|
|
Ahalegin estilistikoaren handia azpimarratu behar da, besteak beste: esaldiak maisuki tolestu ditu eta hitzekin jolas
|
guztiz
politak lortu, adierazgarritasun handikoak. Bestalde, egundokoa da Egañaren oharmen gaitasuna, xehetasun txikiei erreparatzeko, paisaiak nahiz pertsonaiak deskribatzeko eta txorrotx epaitzeko, bertsokeratik estimatzen genion dohaina idatzira are trebeago aplikatu baitu zarauztarrak.
|
|
|
aipamen filologikoak, historikoak, sozialak,... Baina, noski, Euskal Herria ezagutzen ez duen batentzat, kronotopoa
|
guztiz
indeterminatua da.
|
|
|
Haatik, harremanak joko modura irudikatzen ditu, eta hainbat huskeria besterik ez diruditenak pertsonaia batzuentzat hil ala bizikoak bihurtuko dira. " Destinoaren jokutriez, suertearen kolpe krudelaz trufatzeko erabiltzen du Arantxak literatura eta xede
|
guztiz
sanoa dela deritzait, maiz sinpletasunak eta fribolidadea puntu batek traizio egiten badio ere." (Egunkaria)
|
|
|
Hala eta
|
guztiz
ere, zenbaitetan idazleak luzeegi jarduten du gai edo gertaera baten aurrean. Urrujulegi historioaren haria eten eta kontaketa luzeetan galtzen da.
|
|
|
Bai berarentzako bai guretzako bere bide labur baino intentsoaren apustu arriskutsuena izan zen. Eta oraindik bere estiloa
|
guztiz
libre azaltzen ez bazen ere, liburu bikaina egin zuen Harkaitz Canok. Zati batzuetan pisutsua egiten zen, eta gehiegitan haren poeta jarrera, zoritxarrez, nabariegia azaltzen zen, baina, orokorrean, irakurlea harrapatu eta liluratzen zuen liburua zen.(...)
|
|
|
Azken hauek lehengoaren antz handiago dute, baina ez dira betetzen generoaren ezaugarri guztiak" Pasaia Blues" ez da akzio hutsezkoa. Nobelak baditu, hala eta
|
guztiz
ere, hainbat eta hainbat ezaugarri, nobela beltzen ezaugarriekin bat datozenak, adibidez, badu sintesirako ahalmena, esaldi laburrak erabiltzeko joera... (Benito, Jon:
|
|
|
izan ere, ipuinok espetxe giroan kokaturik daude (are gehiago, espetxean bertan idatziak). " Hala ere, Gaztelumendiren kasuan, adibidez, ezinezkoa da kartzelaren zertzelada hori ahaztea, egoera hori baita kontakizun
|
guztiz
gehienen kokaleku eta motore, baita seguru asko idaztearen akuilu ere." (Jakin 112) Beraz, kartzelak sorturiko sentimendu, bizipen, egoera, hausnarketak,... deskribatzen saiatu da. Errealitate honi fantasia erantsiz ipuin bilduma osatu du.
|
|
|
Manual de confesores y penitentes liburu horretako tesi nagusian zioen: . Erresuma ez da erregerena, baizik komunitatearena, eta erregetzaren ahalmena komunitatearen eskubide naturala denez eta ez erregerena, horregatik ezin du botere hori komunitateak
|
guztiz
utzi?.
|
|
|
2 Hezkuntzaren helburua giza nortasuna
|
guztiz
garatzea izango da eta giza eskubideen eta oinarrizko askatasunen errespetua indartzea; herrialde, arraza eta erlijio guztien arteko elkar ulertze, jasankortasun eta adiskidetasunaren alde egingo du; eta Nazio Batuen jarduna bultzatuko du, bakeak iraun dezan.
|
|
|
29 artikulua. 1 Pertsona orok komunitatearekiko betebeharrak ere baditu, komunitatea baita bere nortasuna
|
guztiz
eta era askean garatzeko toki bakarra.
|
|
|
Nafarroan 1584ko Pastoral bisitek erakusten dutenez, Allingo Eulz herrixkakoek euskararik ez zekien apeza jarri zitzaielako sortu zituzten eztabaidak hor daude, aipatu dudan Goñi Gaztambideren obra horretan, 479 orrialdeetan. Hala eta
|
guztiz
ere, 1590 urtean idatzi ziren Constituciones synodales etan finkatu ziren, Pedro de la Fuente apezpikuaren denboran, dotrina irakasteko arau zehatzak.
|
|
|
Bestalde, Normalizazio eta Administrazio Publikoen batzordean garatutako lanari buruzko ebaluaketa ere
|
guztiz
ezkorra izan zen. Administrazio Publikoetako lanpostuen hizkuntz eskakizunak arautzen dituen Foru Dekretu baten zirriborroaz informatzeko besterik ez dute deitu.
|
|
|
–bidezkoa ikusten da organo misto bat eratzea Administrazioaren eta gizarte nafarraren artean elkarretaratu, parte hartu eta elkarrizketatzeko foro modura, hizkuntza normalizazioaren kontzeptu berariazkoa osatzen duten alderdi batzuen gainean botere publikoei aholkua eman diezaieten?. Hala eta
|
guztiz
ere, garbi ikusten da Gobernuak ez zuela Kontseiluaren eskakizun eta aholkurik aintzat hartu nahi, eta beronen eginkizun garrantzitsuak (Foru Dekretuaren 4 artikuluan xedatzen direnak), hala nola, euskararen planifikazio, erabilera, sustapen eta normalizazioa?, saihesten aritu zela.
|
|
|
soildu: lehortu, antzutu;. Anicusi ziriansein bagacoandraacerabatera soil duta, amaizatecoustiacgalduta? (Icas II, 47).//. Ichileguijezcampuacsoilduta,
|
guztiz
galduta, gatz emonda, nocnegareguinez dauqueela, guerraguinascoc, esatendanez, alcarrengorrotozeguindaveenleguez? (Icas III, 293).
|
|
|
ona galduezquero, ez daucacristinaubacmunduban, nocjasoandiric, cegazpoztuandiric, ezcergalduandiric.Augaitidagauza
|
guztiz
mingarrija, erruba garicguzurragaztaembusterijagazinori ondriagaldutia. () Icas I, 245
|
|
|
...na gaztetan, tadomaueijozuzsaijetsacchiquija dan artian, güerogogortutaceurecontralotsagalducotuez dedin, ta arimaco peniaecarri ezdaizunEsku, (239).// Beeratueguijozuumiari iduna gaztetan, ta domaueguijozuzsaijetsac, chiquijadan artian, descuiduangogortuezdedin, ta sinistutiaucatuezdaguizun, etaarimacopeniaizanezdaguizunIcas I, (1).// Ez dinotecer, aracobularrac, idunac, ta besuac aguirijan, edo
|
guztiz
aguirijan baino, araguijarensugarrijago, AndiquijeenBiguirara daruezanandra, edonesca loijacgaiti (Eucal Errijetaco... 117).(...)
|
|
|
Sinistu biar dogu, edoceinsacerdoteeguijazcoc,
|
guztiz
gaistuatadeunguia izan arren, eregianai excomulgaubaizan arren, comuninoeco sacramentuba eguitecoustiagazesatenbaditu oguijarennaiardauarengainian, Jesucristocata racoichicitubanverbac, oguijataardauaviurtutendirialaJesusengorputztaodol viciizateraIcas III, (198).
|
|
|
Baitadaeguiija, plazacopiestaratadantzara duazanac,(
|
guztiz
itsubaceta gorracedoumiacezbadira) ondodaquijeelabigarrenjuate aldico, juatendiria n guztian, edopiestaruz, edopiestaan, edopiestiaamaituta, edoobetoesateco, leleengotiazqueneraluxurijaguztiarentestiguizatera duazanaEuscal errijetaco... (
|
|
|
Ordubanadoreetandau taalaveetandau Jaungoicoona
|
guztiz
(Icas I, 31).
|
|
|
tzaraduazanac,(
|
guztiz
itsubaceta gorracedoumiacezbadira) ondo daquijeelabigarrenjuate aldico, juatendirian guztian, edopiestaruz, edopiestaan, edopies tiaamaituta, edoobetoesateco, leleengotiazqueneraluxurijaguztiarentestiguiza teraduazana (Euscal errijetaco... 99).
|
|
|
Joxerra Fachado aktoreak txikitan euskaraz besterik ez zekien, baina
|
guztiz
ahaztu zuen hizkuntza, eta 16 urterekin hasi zen berreskuratzen.
|
|
|
José Ramón Fachado Donostiako Zurriola ikastolan antzerkia irakasten aritzen da gaztetxoei. Txikitan euskaraz besterik ez zekien, baina
|
guztiz
ahaztu zuen hizkuntza, eta 16 urterekin hasi zen berreskuratzen. Liburuak, fitxak... izan zituen baliabide.
|
|
|
Estatu espainiarrean gehiago sakonduz eta Hego Euskal Herriko datuetan arretajarriz,
|
guztiz
bestelako parametroetan mugitzen garela ikus daiteke, izan ere Hedapen Indize hori dexente altuagoa baita gure kasuan.
|
|
|
izeneko pays delako batsortua izan zen 1997ko urtarrilaren hondarrean.Estazio bakoitzak bere hedapenaren eta kazetaritza lanaren eremuan atzera egiteko arriskuaren beldurra izan zitekeen, hots, isolamendu esklerotikoaren arriskuarena.Irulegiko Irratia da honelako joera gutxien islatzen duena, hiru irratien arteko harremanak beti dinamizatu baititu, eta bereziki Pirinioetako hegoaldeko irratiei (XorroxinIrratia, Euskal Herri Irratia...) zabaldu izan baitzaie, eta Frantzia osoko eskualdeetakohizkuntzen irratien arteko harremanak sortzen asko lagundu baitu. Hala eta
|
guztiz
ere, irrati bakoitzak bere herrialdearen nortasuna eta, batez ere, nortasun linguistikoagordetzera jotzen du.Estazio bakoitzaren identitateak atzera egiteko arriskua, nolabait konpondua izanda, azken urteotan Iparraldeko (Ipar Euskal Herria) hiru irratien artean martxan jarri denprogramazio komun garrantzitsuarekin, EAEko edota Nafarroako irratiekiko informazioeta emankizunen trukaketa sare ugari... Egitura federatzaile honek hiru irratienkoordinazio politikoa du.
|
|
|
Alegia, Erreportajeak, eta Haur/ Gazteentzako programak desagertu diren arren, euskarazko kanalak, Kirolak, Fikzioa, Magazinak, Albistegiak etaMusika konbinatzen ditu modu nahiko orekatuan. ETB2ren joera
|
guztiz
bestelakoa da,, lidergoan, egotea helburu dutenen artean kokatzen delako eta lehiakortasunarenarauak bere egin dituelako.
|
|
|
Informazio saioen kasua
|
guztiz
bestelakoa da, jarraian ikusiko dugun legez.
|
|
|
Autonomia Erkidegoetako deialdietan, aparteko eskakizunak ere ezartzendira, hizkuntza berezitua dutenetan bereziki. Hortaz, kultura eta, dagokionean, hizkuntza propioaren garapenari egindako ekarpenak nahitaezko baldintza bihurtu dira edo, gutxienez, baremoetako osagai70 Hala eta
|
guztiz
ere, Katalunian bakarrik jo da kuotalinguistiko zehatzak ezartzera, emisio orokorren zein musikakoen gainean71 Horrekinalderatuta, oso ahulak dira Euskadiko Autonomia Erkidegoan eta Nafarroakoanezarritako baremazio irizpideak eta hizkuntz eskakizunak.
|
|
|
Araudiari dagokionean, ordea, irizpide politiko, sozial eta kultural zehatz batzuenaraberako sektorearen ordenamendu orokorraren ikuspuntutik alegia, edo irratiak etatelebistak botere politikoarekiko duten autonomiaren aldetik, urrun daude oraindikEuskadi edo Nafarroa Kataluniako Erkidegoak ezarritako mailatik. Hala eta
|
guztiz
ere, aukera hori sistema estatalaren antolamenduak baldintzatzen du betiere, telebista lokalen edota sistema digital berrien arauketek erakusten duten moduan. Estatu mailakoikuspegiak, komunikazio taldeen interesak eta garapen tekniko azkarrak izan dutelehentasuna irrati/ telebista zerbitzuen oreka, bideragarritasun ekonomiko eta interessozialaren gainetik, sistema autonomikoak estatalekiko konkurrentzia marko zorobatean murgiltzera behartuz, eta Estatu mailako zerbitzuak, berriz, Autonomia Erkidegoen edozein eskuduntzetatik kanpo uzteaz gain, horiekiko inongo betebeharretatik ere aske utziz.
|
|
|
Fondo hau, halaber, ekipamenduenerosketa finantzatzeko erabil daiteke. Hala eta
|
guztiz
ere, ez da nahikoa. Hain zuzen ere, IrratiAsoziatiboen Elkarteak berak derrigorrezkoa jotzen zuen fondoaren zabaltzea, ikus entzunezkoen legeberrian ezarri litzatekeen zerga berri baten bidez (ikus Frantziar Estatuko irrati asoziatiboenelkartearen web orria:
|
|
|
Hurrenez hurren, 8/ 1996 Legea, uztailaren 5ekoa, eta 320/ 1996 Dekretua, urriaren 1ekoa, biakGeneralitatearenak. Arau hauen eraginkortasuna txikia da errealitatean, baina hala eta
|
guztiz
ere baliosinboliko garrantzitsua dute. Garrantzitsuagoa da, horregatik, katalanera bikoiztutako filmak eta telesailakere ematen hasteko, duela gutxi Generalitateak berak martxan diren Plataforma digitalekin (satelitebidezkoak zein lurrazalekoak) eta kable sistemetarako programa hornitzaileekin sinatutako hitzarmena.
|
|
|
Baina, atal honen sarreran aipatu den bezala, enpresen arteko kontzentratzea etanazioartekotzea dira gaur egun sektore honetan agintzen duten dinamika nagusiak.Komunikabide ezberdinak talde multimediatiko gutxi batzuen eskuetan biltzea dakarhorrek, askotan nazioarteko dimentsioak hartzen dituztenak. Hala eta
|
guztiz
ere, egitura politiko ekonomiko eta erregulazio ezberdinak direla medio, Estatuek enpresenkontzentratze eta nazioartekotze prozesu berezituak mugatzen dituzte eta, ondorioz, Frantziar eta Espainiar Estatuetan enpresa egitura eta kategoria ezberdinak aurkitukoditugu.
|
|
|
duelaurte batzuk ez zituzten aukerak edota eskumenak dituzte gaur egun arlo hauetan eragiteko. Baina, hala eta
|
guztiz
ere, oraindik, Estatuak dira irrati eta telebista sistemenegituraren erantzule eta arduradun nagusiak; alde handiz gainera.
|
|
|
Publizitateari, patrozinioari, autopromozioari eta tele erosketari dagozkionneurriak eta mugak dekretuz garatu beharrekoak dira. Hala eta
|
guztiz
ere, zerbitzu publikoei gehienezko kopuru berezia ezartzen zaie emiti dezaketen publizitate kantitateari dagokiolarik, zortzi minutu orduko, hain zuzen ere?; sistema pribatuentzako mugarik ez da legean bertan espreski zehazten.
|
|
|
Zaila da jakitea, irrati/ telebista sisteman zerbitzu publikoko irizpideak zehaztu etahoriek bestelako irizpide komertzial eta teknologikoekin batera garatzeko, azaldutakoarau, instituzio, betebehar eta prozedurek etorkizunean izango duten eraginkortasuna.Hori bai, horretarako nekez aurkituko da Europako beste inongo lurraldetan, antzekoegitura juridiko konplexu eta, itxuraz behintzat, osatuagorik. Hala eta
|
guztiz
ere, sistemaren azken bi hamarkadetako bilakaerak erakusten du ezen, erregulazioa eragile ekonomiko, politiko, teknologiko eta sozialak ordenatzeko mekanismo gisa uler badaitekeere, horien menpe dagoen zerbait ere badela, indar harremanen arabera interes batzukedo besteak babesten dituena. Alde honetatik, badirudi laurogeiko hamarkadako pribatizaziorako joerak eta laurogeita hamarreko hamarkadako sistema publikoaren identitate eta komertzializazio krisiak gainditu eta, oro har, irrati eta telebista sistema osoanherritarrentzako zerbitzu izaeraren araberako birdefinizo berri bat ezarri nahi dela.
|
|
|
%c3 batez beste. Halan eta
|
guztiz
ere, egindakojarraipenean, egunez egun aldaketa nabarmenak aurkitu ditugu: egun batzuetan Deiakia %5 argitaratzen du euskaraz, eta beste batzuetan, ostera, %2ra ere ez da heltzen.Beraz, euskara gutxi eta gorabehera handiekin Deian.
|
|
|
Daudela Frantzian edo Espainian, zazpi lurraldehistorikoak hor agertzen dira batera modu ikusgarrian. Hala eta
|
guztiz
ere, EuskalHerri osotuaren irudikapena grafikoa besterik ez da, izan ere, Iparraldeari buruzkoeguraldi berririk ez baita eskaintzen. Deia k Euskal Herri osotu sinbolikoa erakustendu, baina informazio praktikorik ez Iparraldeko eguraldiaz.
|