|
2000
|
|
|
Liburu honetan, seminarista baten gogoetak dira mami nagusia. Migel seminaristak hiru eguneko baimena izan du
|
etxekoak
ikustera joateko. Beraz, hiru egun horietan zehar dituen sentipen, oroitzapen, gogoeta,... kontatzen zaizkigu.
|
|
|
Eta nebei, haienekintza salbatzailearen oroitzeko eta sariztatzeko, Hierro Palankos deitura eman zienherriak. Haien ondorengoak dira Gorigitxi
|
etxekoak
, eta salan daukate jazotakoaegiaztatzen duen irudia: nebak jentilen egoitzako atearen bi alboetan.
|
|
|
I, 335336). Zinez
|
etxekoak
bertakoak zirenak, denak ziren euskal herritarrak, eta arabar batizan ezik, hizkuntzaz guztiak euskaldunak.
|
|
|
Arturo Merayo k (1992, 150) audientzia kontzeptuari emandako definizio osatua aintzat hartzea merezi du: , irrati estazioko audientzia erlazio bat da, entzuketaren zenbatasunari dagokiona?, denbora jakin batez estazioak hedatzen duen irrati ekoizkin baten edo batzuen eta horrelako mezuak jasotzen dituzten jasotzaile kolektibo(
|
etxekoak
) zein indibidual, heterogeneo, sakabanatu, aldakor eta anonimoen artean gertatzen dena?.
|
|
|
—Ongi, Joanikot, oso ongi, akort nagok hirekin, guztiz akort, zeren eta, hautuen egiteko orduan,
|
etxekoak
eta auzokoak dituk lehenbizi. Eta Ubarneko dama ene konfiantzako emaztekia duk, eta haren semea ez duk gutiago izanen...
|
|
|
Baina ez... Izan ere, berehala pentsatu nuen ezen okasinoa ez zela bakarra izanen, eta ez nenbilela, ondorez, berant, bi uso joanei sareak berriro hedatu ahal izaiteko... zeren eta haiek ez baitziren munduko punta batetik bertzerat zebiltzan usoak, baina etxe
|
etxekoak
, eta segur nengoen, halatan, ezen berriro bilduko zirela Mattin eta Elbira elkarrenganat etxean edo etxe inguruan, nola Maddalen eta osaba Joanikot biltzen baitziren itzalgaizka urroztarren bordan, eta nola erleak itzuli ohi diren behin eta birritan utzi izan duten lorerat, gehiagoren igurikitzan. Eta gorabehera haietan galdu nuen denbora ongi etor zekidakeen, bertzalde, zeren, bide hartarik, aitari jakinarazi beharrekoak presta bainitzakeen, elez ele eta erranez erran.
|
|
|
—Eta orain, gerritik goiti biluz... Izan ere, fama gaixtoan jarri haiz, eta fama gaixtoan jarri gaituk, zeren eta etxean egiten den faltak ezin xuxenago ukitzen, kutsatzen eta desohoratzen baititu
|
etxekoak
. Ea, bada, ken gainetik atorra, hogeita hamar azote eman behar dizkiat eta, justiziaren eta ohorearen arauaz!
|
|
|
Izan ere, nik uste nuen ezen, etxeko tigrearekin gertatuaren ondotik, ez zeudela
|
etxekoak
ezta Urbiaingo herritarrak ere ipuin berrietarako, baina ez, zeren baitzirudien ezen Lutheroren baitan piztu zela piztitzarra, aita Bartolomeren aburuz bai bederen. Eta, baldin zalantzaren bat banuen, ongi bai ongi aditu nion nik aita jesuitari hurrengo igandeetako sermoietan, erraiten eta errepikatzen zuelarik behin eta berriro ezen mastin zuri handi haren baitan inkarnatu eta mozorrotu zela Eislebengo heresea, zeina deabruen printze izendatu baitzuten han infernuan, Pagabasoko leizean, alegia, eta kalte eta gaitz izugarriak ekarri zizkiela urbiaindarrei, izurri hura lekuko, eta are gehiago ekarriko zizkiela, baldin neurriren bat hartzen ez bazuten.
|
|
|
—Badakik ezen, hilabete baten buruan, desterrurat joan behar dudala, eta ez nikek adio luzetan galdu nahi, zeren eta hik ere heure etxea baitaukak, eta han izanen dituk heure
|
etxekoak
aiduru... Halarik ere, eguna aitzina zoak, eta gurean iragan huke, beharbada, gaua.
|
|
|
Jertse lodiko gizon eskasa hurbildu zitzaigun postreen zerrenda luzea irakurtzera: flana eta,"
|
etxekoak
" biak. Eranskin hori gehitu ez balu, ausartuko nintzatekeen, beharbada, iraungitze dataren erruleta errusiarrean jokatzera.
|
|
|
Gure aholku guztiei entzungor, gogo onez onartu zuen bere patua. Nolanahi ere, haren
|
etxekoak
—aita, bereziki— soldaduskan zentzatuko zelako esperantzak noizbait kilikatu bazituen, oker egin zuten arruntik. Familiak arrimoren bat bilatzen zion ofizialen baten itzalpean, baina hark uko egin zion aisetasun horri.
|
|
|
Gure
|
etxekoak
amak barre egiten dit, gogoratzen diodan bakoitzean zuriak ziren oso, eta ongi moldatu ziren muga eta antolatze berrietara. Horregatik nengoen beti, egoera haien berri nori entzungo.
|
|
|
Oloteko palazio batean bizi izan ginen, bertako familiarekin. Beheko eta bigarrengo estaietan
|
etxekoak
, gu hirugarrenean, sei iheslariak. Beraien bizilekutik igaro behar izaten genuen geurera iristeko.
|
|
|
Bazirudien bi mutilek June halako begirunez, edo lotsaz, behinik behin halako distantziaz zerabilkitela; bazirudien Junek, apika bere gaixoberaz, bere melankolikotasunaz, bi mutilak apaldu, apur bat kuxkurtu egiten zituela. Detaile hark pentsarazi zion Xani ez zirela
|
etxekoak
izango; baita, inoiz bizkarrak zelan tentetu, begiak zelan alboratzen zituzten, halaber eta guztiz gain, elkarri ahapeka zeukaten hitz egiteko moduak, horrek guzti horrek behintzat erakusten zuen beren eremu propioa, beren interes partikularrak zituztela, emakume saldotik aparte. Gaineratikoan, familiakoak zirela pentsa zitekeen:
|
|
|
Zera, zera!". " Eta
|
etxekoak
–Osabak?", galdetu zuen Xanek.
|
|
2001
|
|
|
Galeria bat zeinak bere probetxurako baliatzen baituen artearen gune serio eta gaur gaurko bakarra izatearen abantaila, eta ezkongabe izatearen onurak jasotzen ditu erakundeen dirulaguntza gehienak bere eginez, ez da kekatzen merkatua sortzeaz (zertarako? Horrela primeran baldin badoakie...), eta mesfidantzaz ikusten ditu
|
etxekoak
ez diren ekimen pribatuak.
|
|
|
Horrek esan nahi du aldez aurretik prestaturiko jaki hauek etxean prestatutakoek baino proteina gutxiago eta gantz eta kaloria gehiago aportatzen dituztela eta, horrenbestez, nutrizioaren ikuspegitik, maiz antzean jateko
|
etxekoak
bezain interesgarriak ez direla hauek.
|
|
|
a) Hiru arlo tematiko antzeman ditzakegu: a) 95 (eztabaida serioa, arrazoiakeman behar); b) 115 (lan batzuk gizonezkoentzat, besteak?
|
etxekoak
–emakumezkoentzat?); eta c) 131 (gizonak lana kanpoan?). Gai arloa hiruretanmoderatzailearen eskutik dator.
|
|
|
* Beste produktu batzuk: etxeko postreak, izozkiak, gelatinak, aurrez prestatuak, saltsa komertzialak eta bexamel erako
|
etxekoak
. Noizbehinka jaten diren elikagaiak…* Esnea eta esnekiak:
|
|
|
Guztia zegoen berdin: kuku erlojua, telefono beltza, Lucasek egindako egurrezko esekitokia, gitarra eskuan zuen gazte tirantedun bat, ispilua, koadro inpresionista baten imitazioa... baina gaztea eta gaztearen gitarra eta gaztearen tiranteak ez ziren
|
etxekoak
:
|
|
|
Bere
|
etxekoak
, aurrekoak bezala, belaunez belaun akrobaziak egiten ibili izan dira. Toki bat aukerakoa ikusiz gero, hantxe hasten dira lanean.
|
|
|
Emaztearen irrikak, desioak eta izaera ez dira kontuan hartzen. Maiz gertatzen da senarraren etxekoek emazteari bere
|
etxekoak
ikustera joatea galaraztea. Gutunik idatzi edo telefonoz mintzatzea ere bai.
|
|
|
Abertzaleek, etxeetan sartu eta jana eta behar duten guztia eskatzen dute. Ez badiete ematen,
|
etxekoak
garbitu egiten dituzte. Gero polizia etortzen da eta abertzaleen laguntzaile direla-eta giltzapean sartzen dituzte.
|
|
|
hirurak hiltzea. Etorkizunean herriko jendeari ezkontza nahasiak egiteko burutaziorik etor ez zekion, mutilaren
|
etxekoak
ere zentzarazi egin behar zituztela.
|
|
|
‘Eta zure
|
etxekoak
gerran ze bandotakoak izan ziren ba? ’ galdetu zion Agustinek Goiori.
|
|
|
Gure herriak izan zitzakeen gaitasunak janak zeuzkan Donostiak XVI. mendean, Pasaiako portuarekin batera, eta handik hona irensten ari da gelditzen zitzaizkigun pixarrak. Astelegunez Donostiara behar genuenok irundarrak genituen kontsolagarri,
|
etxekoak
aski ez zirenean. Gaur egun," Real Unión" en izena eta omena ere galduxe ditugu.
|
|
|
a) Lehenbizikoa litzateke berez irekiena eta ez da horrela gertatzen. Berdin genuke hangoa edo hemengoa izatea hitza euskarazkotzat jotzeko, euskaldunek erabiltzen dutenez gero, baina ez da hori gertatzen, eta
|
etxekoak
ere, zertxobait itxuraldaturik ageri bazaizkie, ez dira gauza ezagutzeko. Ik. Arte, 389 hh.:
|
|
|
Alta guztiak, galaraztea helburu zuten mintza eremu hartako edozein etxetako premu edo andregai hitz emanak ginen: etxeko jaun handien, apezen eta notableen bortitza haragian txertatua izan zitzaien azken ondareko zutabeak ziren gure
|
etxekoak
, mututasun alegera eta umil baten ekinaz iharduki zutenen haurrak aldiz gu. Intzidente horretarik landa hamar urtez ez nuen Joanes ene bideetan errekontratu.
|
|
|
Auzoek, errientak eta apezak nola ez, txiki txikitandik ezagutzen zuten Balantsunen dohaina. Apezak partikulazki, horrelako botzak Jainkoaren laudatzeko balio zuela iritzirik, Balantsunen
|
etxekoak
balakatu zituen, mutiko koxkorraren Larresoroko seminariora igorrarazteko. Ordea, zazpi haurreko familia hartan jadanik lau apezgai baziren, eta bi neska, zaharrenak, Angeluko Servantes de Marieren komentuan sartuak.
|
|
|
Amarentzat alferraren aitzakiak ziren nire tripako minak. Nahiko lan bazuen azienda guziak gobernatzen, heiakoak eta
|
etxekoak
. Baldeko esne berotik hiru botila bete eta saskian paratu zizkidan.
|
|
|
|
etxekoak
zelai hartan futbolean ikustean,
|
|
2002
|
|
|
Eta ez da berriketa! Emezortzi eriotza,
|
etxekoak
sartu gabe! (...) Baina Municheko gertaerak beste galdera bat egin arazi behar liguke.
|
|
|
Bada, horrelako galderei erantzun zaie liburuan, 800 argazki, grafiko eta bestelako irudien laguntzaz. Honekin, kontua ez da liburua sakon leitzea, egunero zer edo zer ikusi, bihar arte utzi, beste batean ireki eta horrela ibiltzea baizik, eta bitarte horretan guztian euskal gastronomiaren kulturan pixka bat janztea, geu garelako
|
etxekoak
eta jakin behar dugunak zer izan garen globalizazioaren eskutik etorri diren gauza nazkarri horien inbasioa gertatu aurretik. Eta ez bakarrik jateari dagokionez, baita hura zaintzerakoan, hari buruzko legeak egitean eta ekoiztean ere.
|
|
|
Behin baten, ba zan txakur handi eder bat, uri nagusietako etxebizitza baten, etxekoek maitakiro zaindurik eukena. Txakurrak berak be, etxea ta
|
etxekoak
zaindutea eukan bere zeregintzat, jabeek horixe erabagi ebelako.
|
|
|
Deiez egoanari
|
etxekoak
atea edegitean, ai, orduan eta zaunka lodi eta ozenagoak, heldubarria izu laborri jarteraino.
|
|
|
Ez, ez estutu esan ohi eban
|
etxekoak
, jabea aurrean dagoanean, ez, deutso honek inori ezer egingo. Ixi, Baltza!!
|
|
|
Azkue abadea gure erritarrak eta
|
etxekoak
be, esan oi eben lez, Lekeition jaio zan, 1864 abuztuaren 5 ean.
|
|
|
Beribil onetan, iru lagun etozan, guztiz. Bilbora eldu, ezagun
|
etxekoak
ikusi eta kalera aldegin eta andik ordu erdira edo, polizo gizonak joan ziran etxe aretara, aren billa. Arrituta egotea ez zan millagro.
|
|
|
Euskaldunari berezko irakasgaiak eskaini behar zaizkio: unibertsalez gain,
|
etxekoak
ere bai. Edo unibertsalak izanik, euskaldunentzat pentsatuak.Kontua da, euskalduna ezagutzaren armez egokien homitzea.
|
|
|
izan botere eta autoritatearen buru. Botere espaziohoriek emakumeak
|
etxekoak
izatearekin, eta, batez ere, etxeko andereak izatearekin, leudeke loturik.
|
|
|
Baina eraberean, leinuen sorrerak eta ondare linea garbien sorrerak ezkontza bikotearengarrantzia azpimarratu zuen, hartan gauzatzen baitziren belaunaldiz belaunaldietxearen burutza, ondarearen gaineko eskubideak, autoritatea eta etxea komunitatean errepresentatzeko lana. Horrek lerroak garbi mantendu beharra eskatzen zuen, garbi gera zedin zein ziren etxearen jabeak eta
|
etxekoak
, gainerako ahaideenaurrean eta komunitatearen aurrean. Horrek handitu egin zuen emakumeak anderemodura zeukan eginkizunaren garrantzia, gure ustez, eta horrela etxeko anderearenfigura indar berriz agertzen da Antzinako Erregimeneko gizartean.
|
|
|
Hilobien jabetzaren inguruan sortutako auzietan argi azaltzen da hilobien jabetza etxekoemakumeen bitartez gauzatu eta mantentzen zela. Bestalde, ez da ahaztu behar
|
etxekoak
ez zirelabizirik zeudenak bakarrik; aitzitik izandakoak, hau da, hildakoak, eta izango zirenak ere komunitatedomestikoaren partaide ziren.
|
|
|
Ez adi, bada, Moxolorekin egundaño ibilli. Ire lagunik andiena Joxe izango dek eta erakusleak geu,
|
etxekoak
, eta erriko apaiz jaunak, gurutzetarrak. Illobatxo, Joxe, nere semeak:
|
|
|
duinak eta ezduinak. Duinak, normalean,
|
etxekoak
dira, alegia, botereak gura duen moduan pentsatzera ohituta daudenak. Ezduinak, ostera, besteak dira, arerioak, boterearen kontra pentsatzera ohituta daudenak, edo kritikoak, beste barik.
|
|
|
Modu antitetikoan funtzionatzen dute gainera: gureak,
|
etxekoak
, duinak dira; arerioak, kanpokoak, besteak, ezduinak. Dikotomia sistematiko eta, sarri askotan, exajeratu horrek informazioaren kalitateari egiten dio eraso zuzen zuzen, eta desinformazioa areagotzeko baino ez du balio.
|
|
|
Patata frijitu komertzialak edo
|
etxekoak
oso kalorikoak dira.100 gramoko 500 eta 600 kcal bitartean ematen dituzte; 100 kcal/ 100 g baino gehixeago, berriz, olio gutxirekin prestatutako patatek. Frijitzean, lurruntze bidez ura galtzen dute eta olioa xurgatzen dute.
|
|
|
Manuel itzultzen ez zela eta
|
etxekoak
berantesten hasi ziren. Semea, Anjel, eta lagun batzuk bila atera ziren mendirantz.
|
|
|
Baina uste dut pozik egoten ahal garen. Zeren holako galderak orain egin baititzakegu, norbait konturatu denean euskaraz idazten denak interes zerbait izan dezakeela, euskaraz ez dakienarentzat ere. Horixe da zor dieguna gure idazleei,
|
etxekoak
izanik ere gure egoera kanporatzeko gai izan baitira. Gure literatura beste maila batera eraman baitute.
|
|
|
Tokiko mintzo" itxia" erabiltzen baldin bada etxean, ingurumena aski euskalduna delako eta
|
etxekoak
euskaraz alfabetatu gabe daudelako, umeak eskolan aurki dezakeen egoera kontraesanez betea da: bere inguruko umeekin erdaraz egingo du sarritan, eta irakasleekin anitzetan berak etxean erabiltzen ez duen bezalako euskara batean.
|
|
|
Besterik da
|
etxekoak
euskaldunak izaki, etxean normalean euskara erabiltzen baldin badute eta erabiltzen duten euskara bera ere landua baldin bada. Umearen sortzeari eman zaio euskara eredugarria.
|
|
|
lehenbiziko botazioetan nork bere gogoko egile edo obrari ematen dio botoa, norbere hizkuntzakoei bereziki, baina horregatik besteak erdeinatu gabe. Botazioak aurrera joan eta hautagaien kopurua urritu ahala, ordea, galego katalan euskaldunok, hitzik gabeko akordio ez idatzi misteriotsuren bati jarraikiz, gure arteko obra edo idazle botatuenari eskaini ohi diogu geure botoa, irabazteko aukera txikiagoa duten
|
etxekoak
baztertuz. Horrek, gehienetan, finalisten artean beti euskaldun, galego edo katalan bat egoteko bidea ematen digu, gaztelaniazkoaz gainera, inguruko literaturak ere goraipatzeko posibilitateaz.
|
|
2003
|
|
|
1936ko Gerra Zibilean fusilatu zituzten. Senide gehienek
|
etxekoak
desagertu zirela dakite. Ez dakite ez non, nola eta noiz hil zituzten eta ez dakite egun hartatik gorpuak non diren.Senitartekoek bederen ez dituzte etxekoak ahaztu eta ez dakitena ezagutzeko gogoa dute.
|
|
|
Senide gehienek etxekoak desagertu zirela dakite. Ez dakite ez non, nola eta noiz hil zituzten eta ez dakite egun hartatik gorpuak non diren.Senitartekoek bederen ez dituzte
|
etxekoak
ahaztu eta ez dakitena ezagutzeko gogoa dute. Jendearen eskaerak kontuan hartuta, Aranzadi Zientzi Elkarteak hitzarmena sinatua du Eusko Jaurlaritzarekin Euskal Herriko eta inguruetako makina bat hilerritan eta zulo galduetan lurra astindu eta fusilatuen arrastoa bilatzeko.
|
|
|
Hizkuntzekiko zaletasun horrekin
|
etxekoak
ere kutsatu zituen, eta buru belarri murgildu seme alabei kanpo hizkuntzak irakasten. Andre eta gizon, bost eta hiru urteko umeekin hasi ziren Frantzia eta Ingalaterrara udetan joaten, haiek frantses eta ingeles ikas zezaten.
|
|
|
Jesus Umetxua familia baten jaio zan. Inoiz izatekotan, Gabon jaiotan doguz gogo bihotzetan geure
|
etxekoak
: aitaren eta amaren ondoan batzen gara, urrin bizi diranakaz hartuemonean jarten gara, bestetan baino sakonago agertzen jaku familia ondo alkartuaren gozotasun paregabea.
|
|
|
Estresa eta antsietatea ere, lan arazoak,
|
etxekoak
edo bestelakoak direla kausa, pertsona askorentzat buruko minerako iturri dira.
|
|
|
Ehorzketa etxeek ezbeharrari buruzko gestio guztiak egiteko duten eragingarritasunak eta azkartasunak lagundu egiten dute doluari adorez aurre egiten, heriotzari lotutako erabaki praktikoak hartzen eta
|
etxekoak
eta adiskideak modu onean hartzen.
|
|
|
jantzi, mantel,...; bitxi eta mahairako zerbitzuan ere, kopuru handiak zituzten, 11.000 eta 31.000 erreal tarteko kopuruak osatuz. Batzuetan oso zaila da jakiten gauza hauek, batez ere sukaldekoak,
|
etxekoak
ziren bakarrik ala negozioan ere erabiltzen ziren, inbentarioetan sailkatu eta banatu gabe aurkitzen baitira (gehienez ere, tresnak eginda zeuden lehengaiaren arabera sailkatuak agertzen dira inbentarioetan) 27.
|
|
|
Tresneriaren inbentarioa egitean zailtasunak daude, notarioek jabegoen inbentarioetan ez zituztenez bereizten zein tresna ziren
|
etxekoak
eta zeintzuk gozogintzarakoak. Hau garrantzitsua da, kontuan izanik fortunaren zati oso inportantea inbertitua zegoela haietan.
|
|
|
Hiru zientzialari talde bi espainiar eta bat frantsesa, Aragoiko Gobernuko Nekazaritzako Elikagaien Ikerketako Zerbitzuak eta Nekazaritza eta Elikagaien Ikerketa eta Teknologiako Institutu Nazionalak (INIA) koordinatuta, proiektuan parte hartzen dute. Enbrioi klonatuak hartzeko, Tortosa eta Beceiteko portuetako erreserba nazionaleko basahuntz helduak eta ahuntz gurutzatuak(
|
etxekoak
) erabili ziren. Guztira, 285 akardo enbrioi berreraiki ziren, eta horietatik 54 ahuntz guztira transferitu ziren, baina horietako bik bakarrik mantendu zuten ernaldia bi hilabetez, joan den urtarrilera arte.
|
|
|
Edari arinak, komertzialak eta
|
etxekoak
|
|
|
Espainiako gazteak ikasleak, langileak, merkatariak, kontsumistak eta
|
etxekoak
dira. Hala definitzen ditu, behintzat, “Gazteak eta bizimoduak.
|
|
|
Deeena kontatu nion, txiza euria, korroan hasi eta nola joan ziren nire hezurrak galtzada harrietara, bertso saioa, deabruak nola tentatu zuen hiru aldiz Pablo, afaria, erdaraz egiteko nire irrika, Claudiarekikoa, itsas lamiak eta masta, Alkizako
|
etxekoak
, ziklopea nola menderatu nuen, non eta nola egin nuen lo, alegia non eta nola ez nuen batere lorik egin. Ixabelek zirkuan baino hobeto pasatu zuen.
|
|
|
Familia bat noble edo aitonen seme egiten duena antzinatasuna baldin bada, bistan da nekazaritza dela lanbiderik zaharrena eta, beraz, nobleen eta ohoragarriena. Probintziak ematen duen Kaparetasun titulua lortzeko ere, norbere arbasoak nekazariak eta halako izeneko
|
etxekoak
zirela frogatu behar da. Argudio hau oso ezaguna da euskaldunen" hidalgia orokorra" ren praktikaren barnean, eta Larramendik ere aipatzen du bere Corografian (1882: 146); arestian ikusi dugu, bestalde, Sabino Aranaren pentsamenduan ere oso bizirik dagoela.
|
|
|
5 Neurritasunaren argudioa. Lanbide honek ez du aberasten, ez du bizimodu erraza eskaintzen, baina ematen du, ordea, gogor lan eginez gero, etxea eta
|
etxekoak
mantentzeko adina. Aberastasunak ez du harrokeria, diru gosea eta alferkeria besterik eragiten; muturreko gabeziak, berriz, lapurretara edo eskera eramaten du.
|
|
|
21 Orain artean" Oñatiko eskuizkribuak" edo" Arrazola
|
etxekoak
" izenekin ezagutu izan da. Berez bi eskuizkribu dira eta ez bat, biak ere 450 bat orrialdekoak, egile bera eta eduki eta forma oso antzekoa dutenak.
|
|
|
Nor hitaz arranguratuko, nor akordatuko. Izatekotan,
|
etxekoak
. Hurbilenak.
|
|
2004
|
|
|
Baina gaur egun
|
etxekoak
dira ardi beltzak, askotan gehiengoa atzerritarra da. Harrobiari kalte handia egin dio horrek, talde sentimendua ere galtzen doa, ez al litzateke gehiago mugatu behar atzerritarren lekua?
|
|
|
Zein eta zein dira irakasle? Coloradoko euskal
|
etxekoak
. San Fermin ikastolakoek, ordainetan, euskara irakaslea, musikaria eta artistaren bat bidaliko dute Coloradora.
|
|
|
Nathanek diotsuna egin zenuke. Esaiezu larriki zaurituta egon zarela eta sendatu arte ez duzula gura izan
|
etxekoak
kezkatzea. Agian ez dute sinetsiko, baina lasaitu egingo dira.
|
|
|
nolabait ere, norabide bakarreko etena dela ñabartuz osatu nahi genuen euskal kantariaren arrangura. Euskal kultur gaien bazkarik gabe bizi da hemen erdalduna, euskaltasunari muzin eginez,
|
etxekoak
maizter bihurtuz eta kanpokoak etxeko nagusi balira bezala sentituz. Kulturaren guztizko ordezkapenak ere egoera tamalgarri honetaraino ekarri gaitu, hizkuntzarenarekin parez pare.720
|
|
|
Lehen arrazoia da, Sabinok maketismoaz hitz egiten duenean, euskal nazio ukatu eta menperatu baten burujabetasuna aldarrikatzen duela eta, be re politikagintza zapalkuntza egoera batetik abiatzen denez gero, ondorioz datorren jokabide normala dela politikagintzan nazio proiektu horren kontra daudenak oro
|
etxekoak
nahiz kanpokoak etsaitzat hartzea edo, bestela esanda, gizarteko harremanak gatazka zentzuan ulertzea. Maketoaren kon tzeptua, bada, ez du mugatzen soilki inmigratuen mundura, arras arinki esan izan den bezala, baizik eta kanpoko okupatzaileekin hatera kolaboratzen du ten bertakoak ere euskaldunak izan ala ez kategoria berean sartzen ditu.
|
|
|
Aranak euskara galtzen ari dela egiaztatzen du, eus kara egiten denetan ere ez dela aintzakotzat hartua, hainbesteraino, ezen euskalduna arrotz sentitzen baita bere herrian, kasurako Gemikan (39). Eta ga lera horretan, ez atzerritarrak (40),
|
etxekoak
dira errudunak, Euskeria indepen dentea izan zen garaian ere gaztelania izan baitzen beren hizkuntza ofiziala (41). Goi klasekoek ez baitute erabiltzen gizarteko beren harremanetan, gizar te mugikortasunean aurrera egin nahi duten euskaldunentzat oztopo bat beste rik ez da (42).
|
|
|
Esneak balio biologiko handiko proteinak eta zenbait bitamina eta mineral, irina eta ogi birrindua karbohidrato konplexuen iturri dira; erabilitako landare olioa dela berberak. Hobeak al dira
|
etxekoak
–Aurrez prestatutako kroketek badute eragozpen bat:
|
|
|
Kroketak, aurrez prestatuak ala
|
etxekoak
–
|
|
|
Gero, tropela pasatu behar zenean, kalera irteten ziren Rähkmäe eta
|
etxekoak
, eta animatzen hasten ziren, aupa hau eta aupa bestea, denak animatzen zituzten, eta gero Rähkmäek agur esaten zien etxekoei, esaten zien eskerrik asko teagatik, eta etxekoek erantzuten zioten txokolatea ere bagenuen, eta Rähkmäek pentsatzen zuen egunen batean frantsesa ikasi zuela, ez zelako normala tea edatea txokolaterako gogoa dagoenean. Eta agur, eta agur.
|
|
|
Ane telefonoaren kableari bueltak ematen hasi da eta bere irudimenean Joseba imajinatu du giltzatakotik bulegoko giltzak eta bere amaren
|
etxekoak
amorru biziz ateratzen eta geratzen direnak mahai gainean uzten. Lidia isilik geratu da une batez, baina, Aneren erantzunik ezean, aurrera egin du bere kontuekin.
|
|
|
Ez nintzen harritu, ekaitzak ere mota askotakoak direla ulertu bainuen une hartan,
|
etxekoak
kanpokoak baino gordinagoak sarri askotan...
|
|
|
Barraketako feriantea zirudien, beti hitz eta pitz. Lotsa galdu zuen, eta
|
etxekoak
lotsatzen gintuen, ez baitzuen neurriaren zentzurik. Zentzu hura, amona Sinforosa aurrean zuenean bakarrik berreskuratzen zuen, erreflexu kondizionatu bat balitz bezala, baina amonak beste zeregin batzuk ere bazituen, eta ezin izaten zen egun osoan aitaren atzetik ibili.
|
|
|
Handik gutxira, berriz,
|
etxekoak
eta gonbidatu txit agurgarria afaltzen hasi ginen, eta orduan R. jaunak ahaleginak egin zituen nirekin hitz egiteko, baina nik" futbol" eta" futbol", ez nion besterik ulertzen, eta noiz edo noiz Platini, eta, irribarrea behin eta berriro behartuz, baietz eta baietz esaten nion konplitzeko, buruari gora eta behera eraginik: halako batean, ordea, afaltiarrek barre zaratatsua egin zuten; galdetu nion Montseri zergatik egiten zuten barre, eta honek ihardetsi zidan Kimikako Nobel saridunak honako itaun hau egin zidala, ea erdiko aurrelaria ote nintzen, buruz ongi errematatu behar nuela iruditzen baitzitzaion, goitik beherako eta behetik gorako buru mugimendu haiekin, eta nik beste burukada azkar batekin erantzun niola, aurrean Arkonada banu bezala, eta guztiei egin ziela grazia...
|
|
|
Euskal etxeak pisu sinboliko handia du gure kulturan eta horren isla dugu aztergai ditugun olerkiotan. Nostalgia transmititzen diguten irudiak dira, poetak gaztetatik etxea utzi eta urrutira joan behar izan baitu, etxea eta
|
etxekoak
atzean utziz," etxetik urrun hiri handietarat".
|
|
|
Etxeko sua lasaia eta barea da, atsedenaren sinbolo, atsedenerako gonbidapena. Suaren argiak, bestalde, gaueko belztasunetik babesten ditu
|
etxekoak
. Etxe argituak gau beltzean segurtasun sentipena sortzen du.
|
|
|
Utzi nitikan ene
|
etxekoak
:/ Ene Ama akitua nigarretan/ Sukalde barnean(...) Zenbait urteren buruan/ Ene etxondorat/ Itzuli nintzen batez... (...)/ Ene Ama hatzeman nikan/ Supazter xokoan/ Su handi baten aintzinean/ Berotzen ari.
|
|
|
"
|
etxekoak
."
|
|
2005
|
|
|
Ez naiz joan semea txapelketan ikustera. Neuri ez zait gustatu inoiz txapelketan aurrean
|
etxekoak
egotea, eta pentsatzen dut hari ere ez zaiola gustatuko.
|
|
|
Jakin badakizue uda sasoian lapurreta ugari jazotzen dirana etxeetan,
|
etxekoak
oporretara joan eta hutsik gelditzen diralako. Komeni da, beraz, oporretara kanpora zoazienon etxeak bateren baten ardurapean ixtea.
|
|
|
–Behar bezala inausiko zara, zure beharren arabera, bai tamaina, bai forma, bai aleak zein eremutara eraman nahi dituzun kontrolatzeko, batez ere zuhaitzen adarrak. –Babestu lorategiko eremu jakin batzuk animalietatik,
|
etxekoak
barne, batez ere atsedenguneetatik edo igerilekutik hurbil daudenak. –Eguraldiak eta urtaroak berezkoak dituzten gaixotasunak saihesteko behar diren produktu kimikoekin lainoztatu.
|
|
|
–Eta zergatik gara
|
etxekoak
azkenekoak jakiten?! Zergatik esan behar diote ama bati kanpokoek, semearen nobiak adarrak jarri eta beste batekin joan zaiola?
|
|
|
Aliziak ez zuen Pedro agurtzen. Kaleko arropak ohe gainean zabaldu,
|
etxekoak
jantzi eta kafesne beroa prestatzen zuen, Pedroren aldamenean jarri eta telebista konpartitzeko. Mut.
|
|
|
Hori bai porrota gurea! Aurrerantzean
|
etxekoak
izango baikenituen gaurko gudarien borreroak.
|
|
|
Bakarrik zaude? Non dira
|
etxekoak
–
|
|
|
Lagunak zein
|
etxekoak
isilik geratu ziren; oso tarte deserosoa izan zen.
|
|
|
Geroztik, hamaika aldiz pentsatu izan dut zenbat eta zenbat ahulezia eta eskastasun ezkutatzen den jokabide arduratsua eta zuzena erakutsi ohi dugunongan. Nire beharrean zeuden
|
etxekoak
, ala ni neu nintzen etxekoen babespean eroso eta seguru nengoena?
|
|
|
Te be oak (komikiak) bai, ordea. Nire
|
etxekoak
kezkatuta egoten ziren komiki gehiegi irakurtzen nuela eta.
|
|
|
Basotarra ikaraturik zegoan, zer egin etzekiala; artzen du iges bidea, jarraitzen dio katuak, ikutzen dio zerbait atzaparrarekin, baña zorionez ez zuen arrapatu. Irten zuenean katuak, biurtu zan etxekoa basokoaren billa ta arkitu zuen odola zeriola lepotik, ta beldurrez erdi illik, esaten dio
|
etxekoak
:
|
|
|
ta onik onenean enzuten da ate giltzen otsa: iges egin zuen laster
|
etxekoak
; basokoa zegoan elze edo lapiko koipea zeukan baten. Aizartu ezinik irtetzen, egon zan au bazterturik.
|
|
|
— Adiskidea —diotsa basotarrak— zuretzat janari gozoak, aberats ta andi
|
etxekoak
. Ai nere mendi laztana!
|
|
|
Paristarren kolpeei ihardesteko Baiona Ttikiko, geltoki aldeko eta ZUPeko lagunak deituko zituzten eta saldoan irabaziko zuten gerla hau: ez ote ziren alabaina
|
etxekoak
, edo behintzat etxekotuak! Julesek orduan gogorarazi zien lerroko batailen saila nola abiatu zen, Baionako Besten laugarren goizean:
|
|
|
Geltokian zain izango nituen
|
etxekoak
, baina ez neukan haien erruki eta kontsolamendu hitzei ispilu egiteko kemenik eta zegokidana baino geltoki bat lehenago jaistea deliberatu nuen. Aire freskoa biriketan, oinez egin nuen bidea.
|
|
2006
|
|
|
Baina, berak be abuztuan oporrak izaten ebazan arren, aurten lantegian atzeratuta eukien beharra tertzioz amaitzearren, ebatzi eban etxean aste pare bat gehiago lotzea, ez gogo handiz seguru. Astero Nojara joaten zanean,
|
etxekoak
ikusten ebazan, eurakaz astegoiena emon eta domeka arratsalderako bueltan egoan zintzo zintzo astelehenean atzera be beharrari ekiteko. Edozelan be, etxean bakarrik egotea subertau jakon.
|