|
2000
|
|
|
Gure artean eta gaur egun, aspaldi
|
etxe
gehienetan egoten zen fraile barometro haren ordezkotzat har genezake Pello Zabala. Gure gazteek ez zuten fraile hura ezagutu.
|
|
|
Azken urteotan informazio teknologiek1 izugarrizko hedapena izan dute.Lehenago, konputagailuek lantokiak hartu zituzten. Gero, ordenagailu pertsonalaksortu ziren eta
|
etxe
gehienetan sartu ziren. Azkenean, sare telematikoak berezikihedatu dira eta oso denbora laburrean Internet en zerbitzuak nonahiko eta ezinbesteko bihurtu omen dira.
|
|
2001
|
|
|
Galzorian dago nahi eta nahi ez, eta ez ideologiaz: batetik,
|
etxe
gehienetan soldata bakarra ez da nahikoa, eta nahi ez badute ere, emakumeek etxetik kanpo ere lan egin beharra dute. Gainera, aparailu berriek etxeko lana erraztu eta azkartu dute eta bestalde, gaur ez ditugu sei seme alaba izaten.
|
|
|
Etxeen batezbesteko tamaina 55 m2 koa zen, eta, ziur asko, familia bakar batekokupatuko zuen etxe bakoitza. Oro har,
|
etxe
gehienetan bi espazio bereizten ziren: batetik, sarrerakoa, dintelduna eta egurrezkoa, eguneroko bizitza egitekoa zena, non supazterra baitzegoen; eta bigarrenik, logela.
|
|
|
Ordainpeko telebista hamar urtean iritsiko da
|
etxe
gehienetara
|
|
|
Irudia: holly
|
Etxe
gehienetan altzari tapizatua dago. Izan ere, duela gutxi altzariak erosi dituzten familien %36, 5ek pieza tapizaturen bat erosi dute.
|
|
|
Erresumin izpirik ez daukat ordea, tribua osatzen genuela ardika, ardi deizten eta amarekin gasna ontzen iragan uneez gogoratzen naizelarik, batez ere demagun supermerkatuan suertatuak erlatibizatzeko.
|
Etxe
gehienetan bezala gurean, ardi lanak haurren gain ziren: eskolara joan aitzin eta eskolatik landa, ardika abiatzen ginen, oinez edo bizikletaz, txokolate kankaileko ogitartekoak irentsirik.
|
|
2002
|
|
|
|
Etxe
gehienetan, guztietan ez esateagatik, goian aipatutako produktuen birziklapena egiten dugu bakoitzak bere txokoa duelarik. Denek dakite zer, zerekin, non eta nola gorde behar den birziklapen prozesua arrakastatsua izan dadin.
|
|
|
|
Etxe
gehienak zurixkak dira, oihana berriz, berdea udaberrian, udazkenean hori gorrizta edo urdin beltza neguan eta soro eta larretan izotz, eguzki edo euriaren menpe zuri, gorri eta berde.
|
|
|
Handik mende laurdenera, Internetera konektaturik dauden
|
etxe
gehienetan segundoko 56 kilobiteko fluxua (56k gisa ezagutzen dena) ez da askitzat jotzen.
|
|
|
Garbigailu automatikoa, hozkailu eta telebistarekin batera,
|
etxeetan
gehien erabiltzen den etxetresna elektrikoa da. Detergente, ur eta elektrizitate kontsumoa kontrolatzeak gutxiago gastatzen lagunduko du.
|
|
|
Nahiz
|
etxerik
gehienetan argia zegoen, tabernetan ez zen bezerorik falta. Laster hustuko ziren jendez, halere, gauaren garaipena gauzatu ahala.
|
|
|
– Oraindino ez dakigu.
|
Etxe
gehienetako suak amatau ziranean ekin geuntsan gorpuak jasoteari. Tren geltokiaren ondoan ikusi genduzan sei, ehiza hegazkinek metrailatuta.
|
|
2003
|
|
|
Etxe hau XX. mendeko 60ko hamarkadako arkitekturaren eredu berritzailearen adibidea da. Herria zeharkatuz hainbat jauregi dotore ikusi dugu, Frantziako Bigarren estilokoak, neoeuskaldunak, neokantabriarrak, XX. mendearen hasierako Bilboko aberatsen opor
|
etxeak
gehienak.
|
|
|
Dakizunez, ez da hau gure kasu bakarra: euskal
|
etxerik
gehienetan bardin jazo izan da oraintsura arte. Horren lekuko, soldadu euskaldunak etxera egindako kartak:
|
|
|
Daratuluan zenbaterainoko barautsa balia daitekeen barauts
|
etxearen
gehieneko zabaltzeak adierazten duenez, ahalik eta diametro handienekoa izatea komeni da.
|
|
|
Barauts
|
etxearen
gehieneko gaitasuna (mm)
|
|
|
Barauts
|
etxearen
gehieneko gaitasuna (mm)
|
|
|
Barauts
|
etxearen
gehieneko gaitasuna (mm)
|
|
|
Hala ere, beste enpresa batzuen erabilera, bai aurrez asignaturiko operadorea aldatuz(
|
etxe
gehienetan oraindik ere Telefónica da), bai beste konpainia batzuetan alta eman eta deitu aurretik horren aurrezenbakia markatuz, edo bi gauzak batera eginez, oso poliki ari da Espainian zabaltzen.
|
|
|
|
Etxe
gehienetan, ura dutxan utzi ohi da, bainurako tenperatura egokia lortu arte. Hain eguneroko lan horrek hustubidetik ihes egiten duten litro asko xahutzea dakar, baina fakturan arrastoa uzten dute.
|
|
|
Gaur egun,
|
etxe
gehienetan telebista bat baino gehiago dago, eta horrek esan nahi du antena eta hargailu kopuru bera behar dela. Eraikitzaileek antena hartune bat baino gehiago jartzen dituzte etxe berrietako geletan, baina etxebizitzak 10 urte baino gehiago dituenean, oso litekeena da bat ere ez izatea.
|
|
|
Matematikoki prozesatuta, Ganvamek urtero banatzen duen buletinean argitaratzen dira 150.000 ale baino gehiago. Zerrenda hori hartzen dute aseguru
|
etxe
gehienek, erabateko ezbeharra izanez gero automobil baten kalte ordaina ezartzeko. Datuak ezin dira publikoki eskuratu.
|
|
|
Ezagutzen dituzte, esate baterako, Argentinako herri minuskulo batean. Herri horretako
|
etxe
gehienak egin zituen arkitektoa oso Gaudízalea zelako. Eta, horrezaz gainera, tango ezagun batean aipatzen direlako biak batera, Gaudí eta Gómez de la Serna.
|
|
2004
|
|
|
Honezkero,
|
etxerik
gehienak arakatuko zituzten. Baina ez dute, oraindino, txakur lapurrik topatu.
|
|
|
Oraintxe bertan pasatu dira nire ondotik Don Trifonen zerbitzari talde bi. Ekidazuko
|
etxerik
gehienak arakatu dituzte. Baina ez da ageri Amaiarik, ez Eskolastikarik.
|
|
|
Besterik ezean, transistoreak biztuten dituzte
|
etxerik
gehienetan. Ikusi ezin bada partidua, entzun gutxienez.
|
|
|
|
Etxe
gehienetan ganba salbuespenezko elikagaia da: sarrera gisa kontsumitu ohi da (baratxuritan, tenpuran, etab.) edota beste hainbat jakiren osagarri gisa:
|
|
|
Gagozkion adi, beraz, erdal prentsaren jokabide zitalari egiten dion kritikan: . Amorragarria gertatzen zait Gipuzkoako euskal
|
etxeetan
gehien sartzen den egunkariaren hizkuntza jokaera: erdaldunen artean euskara sartzeko gogorik eza mingarria bada, are tamalgarriagoa euskaldunen artean berariaz erdara sartzekoa.
|
|
|
Inkestaren arabera, Espainiako etxeen %45ek bakarrik aitortzen du ontzi mota guztiak bereizten dituela, plastikozkoak, brikak, latak edo kartoizko, paperezko eta beirazko ontziak. Hondakinak bereizi eta edukiontzietara eramaten dituztela adierazten duten
|
etxe
gehienek ondo egiten dute hori; hala ere, akats batzuen ondorioz, %14k gaizki erlazionatzen dituzte plastikozko objektuak (ez dira ontziak) edukiontzi horiarekin (plastikozko ontziak, brikak eta latak soilik), eta %7k edukiontzi urdinera botatzen dituzte brikak (kartoia eta papera). Edukiontzi horiak gutxiago erabiltzen dira papera/ kartoia eta beira baino, eta oraindik ere nahasmen handiagoa dago onartzen dituen ontzi motei dagokienez.
|
|
|
Aurrezkiak lehentasuna du
|
etxe
gehienetan. Horregatik, etxebizitzarako materialak aukeratzerakoan edo horiek berritzerakoan alternatiba ekonomiko baina seguruak bilatzen dira.
|
|
|
Sarbide kalitatea Espainiako etxeetan Internet gutxi sartzen den arren, txostenak agerian uzten du internautek sarbide kalitateari dagokionez duten eskakizun maila handia, gehienek abiadura handiko konexio teknologiak aukeratzen baitituzte, bereziki ADSL. Internauten Elkartearen (AI) uztaileko azken datuen arabera, Espainian 2.090.441 ADSL linea daude dagoeneko, abiadura handiko konexio hedatuena Espainian, eta horiei beste milioi erdi sarbide gehitu behar zaizkie kable modem bakoitzeko. Espainiako
|
etxeetan
gehien erabili zen ADSL edo linea konbentzional (banda estua) bidezko Interneteko sarbide hornitzailea Telefónica izan zen iaz, %40, 5eko kuotarekin; haren atzetik, Wanadoo, Eresmas eta Uni2 taldeak (%18); Ya.com/Jazzfree (%8); Tiscali/ Vodafone (%2, 8). Kable modemaren segmentuan, Auna eta Ono etxeen %8, 8an eta %6, 4an daude, hurrenez hurren; Euskatelek, berriz, merkatuaren %2, 3 du; Retecalek, %1, 5; Telecablek, %1, 3, eta beste batzuek, %8, 9 Erabiltzaile gehiago Auna Fundazioaren azterketak agerian uzten du, halaber, Interneteko erabiltzaileen kopurua asko hazi dela, eta ez da hain handia familiek Sarearekin duten lotura.
|
|
|
|
Etxe
gehienetan, otorduetarako ordua tentsioen eta arazoen unea, gehien errefusatzen direnak errefusatzearen ondorioz txikiak elikagai jakin batzuen aurrean sentitzen dira. Kasu batzuetan, Esnea da gatazka horien protagonista, eta, beraz, erabilgarria da haurrek nola hartu behar duten jakitea, bai eta zer haurrek ere.
|
|
|
Izan ere, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) 2001eko datuen arabera, Espainiako hiru etxetatik batek(% 30,48) gehiegizko zarata jasaten du. Valentziako Erkidegoan, kanpoko zarata arazoak dituzten
|
etxe
gehien daude,% 37,16 baitira. Ondoren, Madril (%36, 17) eta Katalunia (%34, 28) daude.
|
|
|
Izan ere, nahiz eta asmoak bestelakoak izan, nazioarteko koprodukzioen esperientzia negargarrien ostean, porrot izugarriak guztiak, lehenagoko eredu berberera itzuli behar izan baitzuen Euskalmediak koprodukzioak aurrera ateratzeko, alegia, bere ekarpenak ICAAren proiektuen gaineko aurreratutako diru laguntzekin bat egitera. Madrilen ezarritako hiruga rren bidea handiegi geratzen zitzaien oraindik Euskadiko produkzio
|
etxe
gehienei. Hain zuzen ere, bide horretatik joko zuten egile eta ekoizle gehienak Madrila joango ziren lanera.
|
|
2005
|
|
|
05
|
Etxerik
gehienak txikiak dira eta zuriz margotuta daude. Askotan jendea bizi den arren, batzuetan arte galeriak, esku-lanak edo souvenirsaltokiak daude, Stavanger en oroigarriren bat ahaztu gabe eros dezazuen.
|
|
|
Hala ere, arrautzaren gainazalaren arazoa oiloen materia fekaletik edo manipulazio txarretik kutsatzean datza. Oskola kutsatu ondoren, mikroorganismo horiek
|
etxe
gehienetan sartzeko bideetako bat izan daiteke. Jakina, arrisku hori modu eraginkorrean kontrolatu litzateke.
|
|
|
Duela hamar bat urte ez zegoen horrelakorik, eta orain oso maiz egiten da, Lluís Serra Majem doktoreak, Nutrizio Komunitarioko Espainiako Elkarteko lehendakariak, atzo Madrilen egin zen “Osasun publikoa eta janari onaren artea” mintegian azaldu zuenez. Mintegi honetan azaldu bezala, afaria da oraindik ere
|
etxean
gehien egiten den janaria, eta oraindik ere Espainiako elikaduraren oinarria da; ez, ordea, azken hamar urteotan etxean egin den bazkaria, eta hala izaten jarraituko du hurrengo urteetan ere. Elikagaiak jateari dagokionez, Serrak esan zuen 10 eta 14 urte bitarteko haurren dieta desagertu egin dela erraiak kontsumitzetik, eta horrek esan nahi du jendeak konfiantza galdu duela horrelako elikagaietan, “behi eroen” gisako gaixotasunen ondorioz.
|
|
2006
|
|
|
Maria Zandategik Lasarteko dorrea eta bertako
|
etxe
gehienen jabetza utzi zion okendotarren familiari. Maria Lazkanokoak berriz, Gipuzkoako Ahaide Nagusi handienen ospea eta dorre zaharra.
|
|
|
Ikerkuntza soziologiko serioek diotenez, elkarrizketa, argudioak ekartzea eta subjektu sozialen ekintza gero eta bizitza sozialeko eremu gehiagotan sartzen ari dira. Duela urte batzuk,
|
etxe
gehienetan familiaburuak nahi zuen telebista programa jartzen zuen. Orain, berriz, aukeratu beharreko programa eztabaidatu egiten da (dena den, bada beti teleagintea kontrolatzea hautatzen duena, besteak ezertaz konbentzitu barik).
|
|
|
Horregatik, eredu bat edo bestea aukeratzeko orduan, kanpoko estetikari eusteaz gain, haren eraginkortasuna ere kontuan hartzea komeni da. Pertsiana bilgarrien sistema da Espainiako
|
etxe
gehienetan erabiliena eta ohikoena. Oso leku gutxi okupatzen duen sistema trinkoa da, eta jaisteko eta eskuz jasotzeko edo automatizatzeko aukera ematen du.
|
|
|
Ez nuke nahi aipatu gabe utzi, Soreasu sarrerako bost edo sei eskailera horiek, hauek ere urteetan zehar beraien protagonismoa izan dutelako. Azpeitiko
|
etxe
gehienetan egongo da argazki bat horiek azaltzen direna egun seinalatu batean, lehen jaunartze egunean, hor ateratzen baizen taldeko argazkia.
|
|
|
Arabiera klasikoa ofiziala da Marokon, baina ez du inork hitz egiten.
|
Etxe
gehienetan dariya edo berberea (tamazigth) hitz egiten da. Dena den, Hizkuntza eta Kultura Marokoarraren Programa ofizialak, hango gobernuak babestua, arabiera klasikoa bultzatzen du.
|
|
2007
|
|
|
San Martin be sano polita da, txikia, lakuaren bazterrean. Hondartzatxu bat dauka, eta
|
etxe
gehienak egurrez eginda dagoz, tabernak eta dendak egurrezkoak dira. Etxeen izenak be egurrean landuta.
|
|
|
Bero itzela egin dau. Erdialdean
|
etxe
gehienak ez dira handiak, eta hobeto ikusi doguz atzoko ilunpeko etxe kolonialak. Etxe batek hogei solairu inguru euki dauz, eta goian zer iminiko eta, BBVA.
|
|
|
Ezin dozu burutik kendu orduko sasoian zenbat aberastasun kendu eutseezan herritarrei ikusten dozuna eregiteko.
|
Etxe
gehienak, baina, pobreak dira. Hegoko uriak ekarten deutsuez akordura:
|
|
|
|
Etxeetan
gehien baliatzen den materiala da hau.
|
|
|
(OFF) Zer da ederra etxe batean? // Aurreko atalean behin eta berriro esan dut zerbait gaizki dagoela egun eraikitzen diren
|
etxe
gehienetan. Gauzak askoz hobeto egin daitezkeen iritzia zabalduta dago.
|
|
|
Bestalde, produktu horiekin tindagaien antzeko emaitza lortzen da, zurari kolorea emateaz gain, jatorrizko beta ere ikus baitaiteke. Horretarako, tonu gardenetan saltzen dira eguzkiak zuzenean jotzen ez duen tokietarako gomendatuak edo
|
etxean
gehien erabiltzen diren zur espezieekin bat datozen tonuetan, hala nola haritza, pinua, sapellya, kaoba, teka edo wenguea.
|
|
|
Segundoko ehun megako banda zabalaren bidezko Interneteko konexioa errealitate bat izango da Espainiako
|
etxe
gehienetan 2015etik aurrera. Urte horretatik aurrera, laugarren belaunaldiko telefonia mugikorreko sareak ere orokortuko dira, 50 megarainoko abiadurekin.
|
|
|
Errepidean behera hiriko farolen argiak ikusten dira Donostia isilean. Gabon gaua da
|
etxe
gehienetan. Beraienean ez.
|
|
2008
|
|
|
" Zer edango dugu Gabonetan Gabonetako Garagardoa izenekoa ez bada?", dio ilehoriak irribarrez. Aste Santua ere aitzakia ona izaten da Paskeøl garagardo berezia atera eta urrezko edari hau maite duen herrialdeko
|
etxe
gehienetako hozkailuak betetzeko.
|
|
|
Errezuen autuari helduta, kontu bat baino gehiago dator nire gogora.
|
Etxe
gehienetan izango zan errosarioko misterio, letania eta patrifilio guztiak ondo esateko gai zanen bat.
|
|
|
Nahikoa meritu eukan amak etxeko guztiak garbi eta ondo jantzita bialtzen. Halantxe
|
etxe
gehienetan. Euria zanetan erabilteko koloreetako pesiglas hareek inbidia emoten euskuen.
|
|
|
Baina, inondik inora ez nuen uste transferentzia teknologiko hain azkarra izango zuenik. Sekula ez nuen pentsatuko munduko
|
etxe
gehienetara iritsiko ginenik. Izan ere, oinarrizko ikerketa akademikoa zela uste genuen.
|
|
|
markesa andereak Ama Birjina zuen bere debozio guztien debozio, eta Regina berandu gabe joan zen markesa andereak erakutsi ziòn bidetik. Baina Regina, herri muinetaraino katoliko batekoa zèn heinean, ez zen ezerezetik abiatzen, aldasorotarren etxean ere, herriko
|
etxe
gehienetan bezala, egunero errezatzen baitzen arrosarioa; ohitura hura, baina, hain astuna egiten zitzaion Reginari, non, haren amak eguneroko ohiturari ekiten zionean?. Arrosarioa, esaten zuen ilunabarrero, hutsik egin gabe?, berak. Reginak?
|
|
|
Bai, hortxe dugu bat, bat eta bi,
|
etxe
gehienak hutsik daude, kanpotik antzematen zaio hutsik dagoen ala ez.
|
|
|
Ez da ahaztu behar, halaber, 2006 urtetik aurrera etxeko elektrizitate kontsumoa, orduko 1.300 kilowatt etik gorakoa bada bihileko batean, zigortu egiten dela balio horretatik gora kontsumitutako energiari 0,013 kilowatt eko errekargua aplikatuz, edo, bestela esanda, 1,3 zentimoko zigorra ezartzen da etxeko erabiltzaileek hilean 650 kilowatt etik gora kontsumitzen duten kilometro bakoitzeko. Gas naturala instalatzeko finantziazioa Gaur egun
|
etxeetan
gehien erabiltzen den energia iturrietako bat gas naturala da, berokuntzarako eta ur berorako nahiz sukalderako erabiltzen dena. Hilabete honetatik aurrera faktura ere merkeagoa izango da, gas naturalaren prezioa %4, 8 igo baita.
|
|
|
Inplanteen tratamenduen kasuan, bermea 5 urtera arte luzatzen da. Aseguru
|
etxe
gehienen polizek haurrentzako doako aho hortzetako laguntza barne hartzen dute Hortzak aseguratzeko eskaintza ez da proposamen horietara mugatzen, eta konpainia tradizional batek, Asisak bezala, “Hortz Asisa Asegurua” merkaturatu du. Aseguru horren berezitasun nagusia da bezero bakoitzaren neurrira, aho hortzetako beharren arabera, aseguru bat kontratatzeko aukera.
|
|
|
Baliabide teknologikoak Ukaezina da gaur egun garrantzi handia hartzen ari dela informazioaren eta komunikazioaren teknologien (IKT) erabilerak hezkuntzaren esparruan. Ordenagailuak, gaur egun, eskoletan ez ezik,
|
etxe
gehienetan ere erabiltzen dira. Tresna horrek, erabilera egokiarekin, baliabide eremu zabala eskaintzen die ikasleei, eskolan ikasitako irakaskuntza indartu eta praktikatzeko.
|
|
|
Badira prima zatika ordaintzeko aukera ematen duten entitateak ere. Aseguru
|
etxe
gehienek aurreikusitako berrikuntzetako bat, arrisku anitzekoen bermeak hobetzea ekarri duena, benetako balioarekin aseguratzearen eta berriaren balioarekin egitearen arteko jauzia da. Adibidez, bulego bateko ekipo elektronikoa hondatzen bada, ezbeharra gertatzen den unean duen balioarekin emango zaio kalte ordaina bezeroari.
|
|
|
Hori ez da oso kontuan hartu; izan ere, orain dela gutxi arte, historia berriko oparoaldi ekonomikorik luzeena igaro dugu," kosta ahala kosta xahutzea nagusi zen", Brachfieldek gogorarazten duenez. Desoreka gehiago nabaritzen da soldata, diru sarrera nagusia baita
|
etxe
gehienetan, arriskuan jartzen denean langabezia edo erregulazio egoera dela eta. Egoerarik okerrena soldata altu baten araberako bizi maila eta hipoteka sinatua dutenek jasango dute.
|
|
|
Familia gehienek, baina, igoera hori baino handiagoa sufritu dute. Izan ere, 2,5 eta 5 kilowatt arteko potentzia kontratatua dutenei
|
etxe
gehienek hala dute %7, 33 igoko zaie tarifa. Urtea hasi zenetik, beraz, %11 garestiagoa da argindarra Hegoaldeko sendientzat, urtarrilaren 1ean beste %3, 3 igo baitzen haren prezioa.
|
|
|
Okerrena da, ordea, oraingo igoera txiki geratuko dela datorren urtearen hasieran, Espainiako Energiaren Batzordeak (CNE) argindarra %35 eta %50 artean garestitzeko asmoa baitu. Kontua da, orduan desagertuko dela gaur egun
|
etxe
gehienetan ordaintzen duten tarifa arautua. Eta merkatuko prezioen mende geratuko dela argindarra erabat.
|
|
|
markesa andereak Ama Birjina zuen bere debozio guztien debozio, eta Regina berandu gabe joan zen markesa andereak erakutsi ziòn bidetik. Baina Regina, herri muinetaraino katoliko batekoa zèn heinean, ez zen ezerezetik abiatzen, aldasorotarren etxean ere, herriko
|
etxe
gehienetan bezala, egunero errezatzen baitzen arrosarioa; ohitura hura, baina, hain astuna egiten zitzaion Reginari, non, haren amak eguneroko ohiturari ekiten zionean –" Arrosarioa" esaten zuen ilunabarrero, hutsik egin gabe–, berak –Reginak– aharrausi egiten baitzuen ia era automatikoan, hain zen zuzenekoa, antza, bataren hitzaren eta bestearen aharrausiaren arteko... asperdura hutsa, adibidez.
|
|
2009
|
|
|
|
Etxe
gehienetan tostadak egiten ziren Aratoste egunez. Ogi eta arrautzez egiten zituzten tostadak, oliotan frijituta.
|
|
|
San Isidroetatik maiatzaren amaierara arte ei da artoa eta indaba ereiteko sasoirik onena. Orain dela hogeita hamabost urtera arte,
|
etxerik
gehienetan garia ere ereiten zen soro baten. Udagoienean ereiten zen garia.
|
|
|
Astoa
|
etxerik
gehienetan egoten zen. Zamari moduan erabiltzen zen, belarra edo plazarako jeneroa igarotzeko.
|
|
|
Akerrak gortan edukitzen zituzten garaitiko abereak gaixoetatik babesteko. Ahariak basoan egoten ziren solte eta Marutxeagako
|
etxerik
gehienetan egon izan dira artegiak. Ardi burugorrik ziren gehienak, gerora burubaltzakaz nahastu baziren ere.
|
|
|
Oiloak gortatik kanpo edukitzen zituzten
|
etxerik
gehienetan. Harriak batu eta teila zaharrekin eraikitzen zituzten oillotokiak.
|
|
|
Gortako behearen gainean lurra egon da aldea
|
etxerik
gehienetan XX. gizaldiko bigarren erdira arte. Etxeko garaitiko geletan oholak ipintzen hasita, gorta izan zen lurra aldatu zioten etxearen akabuko zatia.
|
|
|
Erabaki beharra helduta, ama salbatzea lehenesten zen, kumea bizirik ateratzearen aurretik. Albaitariak parte hartu izan du erditzeetan, baina
|
etxerik
gehienetan albaitariaren laguntza barik kudeatu dituzte era horretako egoerak.
|
|
|
Ermandaderik garrantzitsuena, ganaduaren arduraz osatutakoa, auzunean ganadua zuten
|
etxerik
gehienek osatzen zuten. Aseguru mota bat zen, gerora igualatorio berba emango zuen iguala, edo etxe batzuen artean ordaindutako aseguru mediku antzeko bat.
|
|
|
Herriko bertsolariak ere ezin ahaztu dira. Herriko tabernetan abesten zuten eta, antza denez, gerra aurretik Jatabeko
|
etxe
gehienetan egoten zen baten bat. San Antontxu egunean, Mungian, normala zen Jatabeko semeak ikustea, beste herribertsolari batzuekin deman.
|
|
|
Eta etxearen kanpoko aldeari garrantzi berezia ematen zitzaion. San Lorentzo abuztuaren 10ean ospatzen da eta aurreko egunetan egiten zen garbiketa berezia
|
etxe
gehienetan. Baina Goieta auzoan, elizaz Lemoiz diren etxeetan, abuztuaren 15aren aurreko egunetan egiten zen, Andra Mari egunaren inguruan.
|
|
|
Esaterako ardi lanaz egindako koltxoiak garbitzea. Urte birik behin egiten zuten
|
etxe
gehienetan. Koltxoia estalkitik askatu, garbitu, makila batekin jo eta eguzkitan ipini ondo lehortu dadin.
|
|
|
Lemoizen, ostera, jabetzaren egitura guztiz kontrakoa zen. Jauntxo bakarra zen
|
etxe
gehienen jabea. Beraz, Lemoizera bizitzen joandako jatabear asko dago.
|
|
|
Jatabeko
|
etxe
gehienek bizitza bi dauzkate, odol bereko familia bakarra bizi arren. Zati biko banaketa hori belaunaldi ezberdinen jarraipenerako betebeharrekin eta guraso zaharren eta senar emazte gazteen arteko oreka zein hartu emana errazteko egituraketarekin lotuta dago.
|
|
|
Txakolin ugari egon da Jataben,
|
etxerik
gehienetan. Lekukoen esanetan, mahats zuri asko izaten zuten etxe aurreko harrizko zutabe zilindrikoek eusten zieten parretan ipinirik.
|
|
|
|
Etxe
gehienetan egoten ziren oiloak. Arrautzak eguneroko jatekoa ziren etxe askotan, frijituta, egosita zein tortillan.
|
|
|
Erroten kasua edo beheko solairu osoa gorta duen etxea izan liteke goi etxearen beste adibide bat. Oro har, ostera, behe etxeak, edo bizilekua beheko solairuan dutenak dira
|
etxerik
gehienak. Eta behin azalpena emanda, bigarren eredua, behe etxea deskribatuko dugu Jatabeko etxe banaketa arketipiko legez.
|
|
|
Gaineratu behar genuke, XX. mendearen bigarren erdira arte,
|
etxe
gehienetan behean lurra zegoela. Bai gortan, baita suete zein geletan ere.
|
|
|
Amaitzeko, aipatu beharrekoa da
|
etxe
gehienetan edukitzen zituzten zulo, kutxa eta gordelekuak. Horman, lurrean edo habeetan, zuloak egiten zituzten eta bertan kutxak sartu.
|
|
|
Etxeko atari gainean egoteaz aparte, soroetako munetan eta bidertzetan ere egon ohi ziren mahats parrak. Lehenago, Jatabeko
|
etxerik
gehienetan egiten zen txakolina.
|
|
|
Goietako
|
etxe
gehienetan, mendi bizkarretan, goiko larretatik hur bizi direnez, ez zuten bordarik erabiltzen.
|
|
|
Konturako, Ataunerdikoan, inguruan haritz ugari zegoenez, haritzen orri eta gorosti punten bidez egindako nahastea erabiltzen zuten ardien azpietarako. Baina
|
etxerik
gehienetan otea erabiltzen zuten. Gaur egun, ostera, galtzua erabiltzen dute azpietarako.
|
|
|
Behin argizaria hoztu denean, tira eginez kentzen da hori ere, bandak bezalaxe(
|
etxe
gehienek oihal bandak ekarri dituzte, argizari gainean itsatsi eta tira egiteko).
|
|
|
Izozkien proteina kopurua ere aipagarria da(% 3 eta 5,5 artean dituzte; Häagen Dazs eta Ben & Jerry' s
|
etxekoek
gehien); balio biologiko handikoak dira, gainera, eta esne jatorrikoak (halaxe izan behar dutela dio legeak).
|
|
|
|
Etxerik
gehienetako galletek 400 Kcal ematen dituzte 100 gramo bakoitzeko, opil batek adina eta ogi kopuru berak baino askoz gehiago (260 kaloria ematen ditu ogiak 100 gramo bakoitzeko).
|
|
|
Pop rock musika entzutea gustatzen zaio: Beatles, Rolling Stones, U2; baina
|
etxean
gehien entzuten den musika seme alabek jartzen dutena da.
|
|
|
honetan ospatuko dira inauteriak Euskal Herriko txoko askotan eta ziurrenik
|
etxe
gehienetan mozorroak prest egongo dira dagoeneko. Halere, mozorro on batek makillaje egokia behar du eta horregatik zenbait aholku ematera datorkizue Gaztea.
|
|
|
Urbanizazioa ez zen oso alaia:
|
etxe
gehienak oraindik saldu gabe zeuden, eta tabernako bezero gehienak inguruetako nekazariak ziren, Goiorentzat ulergaitzak ziren gauzei buruz mintzatzen ziren, edo musean egiten zuten hitzik esan gabe. Bueltako bidean, masustak hartzen entretenitzen zen.
|
|
|
Hura baizik ez zen bizirik geldituko Nafarroako printzearen ondoan. Ezagutu ditudan
|
etxe
gehienetan, amodioa urrun da anai arreba gazte eta zaharragoen arteko joan etorrietatik. Katalinak, berriz, maite ez ezik hainbateko miresmena zion bere neba zaharrari.
|
|
|
Baina ezin gaitezke kasu horretan bakarrik gelditu, berdin gertatu baita Rosarioko (Zazpirak bat) (Caula eta Garcia, 2002) eta Buenos Aireseko (Laurak Bat) (Ezkerro, 2003) euskal etxeetan. Hau guztia ikusita, Uruguain gertatutako fenomenoa, euskal
|
etxe
gehienen sorreran gertatu dela azpimarratu beharra dago. Ondorioz, gehienek komunean zerbait izan zutela esan dezakegu; guztiak galdera hau egin beharrean aurkitu ziren:
|
|
|
Finizio Panga, Vietnametik Espainiara iristen den arraina, lehia desleial handia sortzen ari da, flota autoktonoaren arrantza prezioak murrizten ari dira eta gure merkatura behar bezalako osasun kontrolik gabe iristean duen toxikotasunari buruzko susmoak dituzte, arrantzale eta xehekari elkarte batzuek salatu dutenez. Gaur egun, Espainiako
|
etxeetan
gehien kontsumitzen den arrainetako bat da panga. Freskoa edo izoztua agertzen da, azalik eta hezurrik gabeko xerratan, eta, ondorioz, errazago kontsumitzen da.
|
|
|
Adina faktore garrantzitsua da, eta aseguru
|
etxe
gehienek ez dituzte onartzen 60 eta 65 urte bitarteko pertsonak, batez ere bigarren zifra baino gehiago dutenak. Hala ere, konpainia batzuk bezero horietan espezializatzen ari dira, ia behar guztietarako aseguru berariazkoak eskaintzen dizkietenak, eta horien artean, nabarmentzekoak dira heriotzakoak eta medikuak.
|
|
|
Aukeratutako botiken artean parazetamola, ibuprofenoa eta azido azetilsalizilikoa daude.
|
Etxe
gehienetako botikinetan hain ohikoak diren arren, adituek diotenez, arretaz irakurri behar dira prospektuak, guztiek ondorio sekundarioak baitituzte. Bularreko haurren eta haur txikien sukarra tratatzeko eraginkortasunari buruz berriki “Archives of Pediatric and, ent Medicine” aldizkarian argitaratu den azterlan ausart eta itsu bikoitz batean, autoreek ondorioztatu dute neurririk onena dela txandakako bi farmako antipiretiko ematea (ibuprofenoa eta parazetamola lau ordutik behin eta hiru egunez behin), bat bakarrik erabiliz gero.
|
|
|
Madrilgo gure etxea Proventza frantseseko etxetxo eder baten truke, Costa Azul eta Monako osoan 10 egunez ibiltzeko. Pentsatzen dut Frantzia dela, hain zuzen ere,
|
etxeak
gehien eskatzen dituen tokietako bat. Zeintzuk dira intercambiodecasa.es helbidean gehien eskatzen diren trukeak?
|
|
|
|
Etxean
gehien kontsumitzen diren produktuak kafea, ogia, oliba olioa edo frutak dira; kanpoan, berriz, opilak edo hestebeteak.
|
|
|
|
Etxe
gehienetako ur hornidura bermatzen dutela jakinarazi dute Herri Arteko Sindikatuek eta ur konpainiek. Ekaitzaren ondorioz itxura txarra ukan dezakeela gogoratzen dute.
|