|
2007
|
|
|
Metodologia kualitatiboa. Sei eztabaida taldeek, profil ezberdinen arabera osatuek, sei saiotan
|
eginiko
iruzkin eta eztabaiden analisia egin zen.
|
|
|
Txostenean bertan adierazten denez, datu horiek AEK erakundean euskara ikasten ari ziren ikasleenak ziren soilik. Baina, ibili zen ikasle gehiagorik garai hartan euskara ikasten, Euskarazaleak elkarteak
|
eginiko
ikastaldietan, EUTGn euskara ikasle zituen garai hartan EUTGk (Zalbide, 1977), IPESen, Lankide Aurrezkiak antolaturiko ikastaldietan, ikastoletako haurren gurasoentzako saioetan, Donostiako Udalaren Escuela de Declamación Vasca Euskal Iztundea delakoaren eskoletan, Lazkaoko eskolan eta abarretan.
|
|
|
Izan ere, aurreko 4 neurketaldietan %3 arteko proportzioak lortu ondoren, azken neurketa honetan Arabak %4, 7ko proportzioa lortu baitu, %20an emendatuz aurreko neurketetan lorturiko erabilera proportziorik altuena. 2001eko datuez Iñaki Martinez de Lunak
|
eginiko
irakurketaren muina aldatu ez bada ere, seguruenik, beste bizipoz batez irakurriko ditu 2006koak.7
|
|
2008
|
|
|
Hurrengo artikuluak Identitate Etnolinguistikoaren() teoriaren garrantzia azpimarratu nahi du, EAEko ikasle unibertsitarioekin
|
eginiko
azterketa enpiriko baten bitartez. Artikuluak erakutsi nahi du, gurea bezalako hizkuntza —eta
|
|
|
• Hizkuntzen munduko bereizgarrien arabera (kontuan izan gure inguruan ukipen egoeran dauden hizkuntzak ditugula): Derrigorrezko bigarren hezkuntzan (12 urte artean) jarraitutako eredu linguistikoaren arabera: %47, 5ek eredua edo eusLan honetan erakutsi nahi ditugun emaitzak identitate etnolinguistikoa (IELa) eta beste teoria batzuk erabiliz
|
eginiko
ikerketa enpiriko zabal batean txertatzen dira.
|
|
|
Lan honetan erakutsi nahi ditugun emaitzak identitate etnolinguistikoa (IELa) eta beste teoria batzuk erabiliz
|
eginiko
ikerketa enpiriko zabal batean (Azurmendi et al., 2005) txertatzen dira. Helburuetako bat IELa gurean nola azaltzen den ikustea da:
|
|
|
Dena den, 1978an konstituzio espainola sortu zenean, euskaldunak mobilizatu egin ziren talde gisa babes instituzional handia lortzeko beren hizkuntzarentzat, batez ere hezkuntzan, komunikabideetan eta administrazio publikoan (Azurmendi eta Martinez de Luna, 2005, 2006). Duela gutxi
|
eginiko
ikerketa batzuek adierazi dute, ziur asko, hizkuntza galera alderantzizkatzen, edo, gutxienez ere, egonkortzen ari dela (Bourhis, 2003b); egoera soziolinguistikoak, ordea," gaixotasun problematiko" etako bat izaten jarraitzen du oraindik ere.
|
|
|
Nahiz eta Bilboko hitzaldian ez ziren kasu horien adibideak aurkeztu, talde horren barruan daude" mun1978an konstituzio espainola sortu zenean, euskaldunak mobilizatu egin ziren talde gisa babes instituzional handia lortzeko beren hizkuntzarentzat, batez ere hezkuntzan, komunikabideetan eta administrazio publikoan. Duela gutxi
|
eginiko
ikerketa batzuek adierazi dute, ziur asko, hizkuntza galera alderantzizkatzen, edo, gutxienez ere, egonkortzen ari dela; egoera soziolinguistikoak, ordea," gaixotasun problematiko" etako bat izaten jarraitzen du oraindik ere.
|
|
|
Cenozek berak
|
eginiko
sarrerarekin batera, zazpi artikulu biltzen ditu euskarazko irakaskuntza sistemari eta bere emaitzei eskainitako zenbaki monografiko honek, arreta berezia jarriz irakaskuntza sistema horrek eman dituen eta ematen dituen emaitzei, hala nola horien gainean egin diren ikerketei.
|
|
|
" Assessment of Bilingual Education in the Basque Country" (Hezkuntza elebidunaren ebaluazioa Euskal Herrian). A, B eta ereduetako ikasleek akademikoki eta gaztelaniaren ezagutzan izango zituzten emaitzei buruzko hasierako zalantzak azaltzen ditu, eta nola ahuldu ziren horiek EIFE ikerketen (1989) eta Espainia mailan
|
eginiko
ebaluazioen datuak ezagututa (1995). Geroztik PISA ebaluazioan (2000) eta Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratua azterketan (2004) ikasleek lorturiko emaitzak ere azaltzen dira.
|
|
|
— F. Etxeberriak eta K. Elosegik
|
eginiko
artikulua da: " Basque, Spanish and Immigrant Minority Languages in Basque Schools" (Euskara, gaztelania eta etorkinen hizkuntza gutxiagotuak euskal eskoletan).
|
|
|
— I. Elortzak eta Inma Muñoak
|
eginiko
artikulua da: " Promoting the Minority Language Through Integrated Plurilingual Language Planning:
|
|
|
L. J. Calvetek
|
eginiko
galdera honela labur daiteke: bidezkoa al da hizkuntzaren gizarte funtzioak artifizialki sorraraztea, hizkuntza beharrik ez badago?
|
|
|
L. J. Calvetek L.V. Aracilek (cf. supra) zirriborraturiko ereduaren harira Frantzian
|
eginiko
oharrak erabilgarriak dira, zirkulu funtzionala izan baita Espainian garaturiko hizkuntza plangintzako ikuspegi globalaren oinarria, tokian tokiko edo eskualdeko hizkuntzen alde egiten duena —katalana da, adibidez, hizkuntza horietako bat— Hizkuntza horiek koofizialak dira, gaztelaniarekin batera, 1978ko Konstituzioaren 3 artikuluan xedatutakoari jarraiki, autonomia estatutuen bitartez. Tokian tokiko hizkuntza koofizial edo hizkuntza babestu —esaterako, asturiera— horientzat erabilera" normaleko" baldintzak sortzeko hizkuntza normalizazioko neurriak eredu horretatik eratorriak dira, nahiz eta beste ikuspegi eta jardunbide batzuez osatu eta aldatu den ereduaren hasierako zirriborroa.
|
|
|
Hortik abiatuta, zirkulu funtzionalari
|
eginiko
kritika —helburu operatibo eta konprometituekin sortutako hizkuntza beharra biziberritzeko eredua dela— zehatz daiteke. Hemen, kontua ez da ereduaren defentsa arrazoitzea, baizik eta haren ezaugarriak identifikatzea.
|
|
|
Eta, aldiz, anplifikazioa(= positive feedback) gertatuko da, hasierako defizitak elkarrekiko funtzio defizita eragiten badu, hasierako defizita areagotuko duena, eta horrela etengabe. Lehenengo hipotesian, stressa(" gatazka" deritzot) gainditu egingo da, eta azkenean ezabatuko, hizkuntza sistema horretan
|
eginiko
egokitze aldaketen bitartez. Normalizazioa da erreakzio ideal" normal" horren adibiderik tipikoena (cf. infra).
|
|
2009
|
|
|
berretsitako xedapen guztiak — batik bat III. atala, I. eta II. atalen inguruko eztabaidarik ez baitago— eremu mistoan indarrean dauden eta aplika daitezkeen. Izan ere, kontuan hartu behar dugu, Nafarroako Foru Gobernua, hain zuzen, aurkako tesiaren aldekoa dela, nahiz eta Europako Kontseiluko Ministroen Batzordean (Karta aplikatzen ote den egiaztatzeko
|
eginiko
segimendua dela-eta) 2005eko irailaren 21ean Espainiari zuzendutako Gomendio bat onartu zuen. Honetara, Gomendioak bosgarren puntuan zera adierazten du esplizituki:
|
|
|
Izan ere, Nafarroako Gobernuko komunikazioen, garraioen eta lan publikoen kontseilariak emaniko aipatu Aginduak atzera bota zuen lehendik, abuztuaren 16ko 735/ 2005 Ebazpenaren aurka jarritako gora egiteko helegitea. Eta lan publikoen zuzendari orokorrak emaniko Ebazpen honek halaber, atzera bota zuen lehenago, euskal toponimia ere agertzearren, Zizur Nagusitik igarotzen den 111 N ren zatiko bide seinalea alda zedin
|
eginiko
eskaera. Bada, Nafarroako Justizi Auzitegi Nagusiaren epaiak aipatu administrazioarekiko auzi helegitea baiesten du, azaroaren 9ko 368/ 1992 Foru Dekretuaren artikulu bakarrean oinarrituz.
|
|
|
lehena, hizkuntza eskubideen hedaduraren inguruan dagoena, batik bat, eremu mistoan (bertan bizi delarik euskal hiztun gehien); eta aurrekoari lotuta, bigarrena, eremu mistoan euskara ofiziala ote denari buruzkoa (izan ere, badirudi, eremu euskaldunean euskararen ofizialtasunaren inguruan zalantzarik ez dagoela). Bada, euskarari buruzko Foru Legearen hitzei erreparatzen badiegu —baita aipatu Legearen elaborazio prozesuan parlamentarioek
|
eginiko
ere— antzeman daiteke, eremu mistoan dagoen hizkuntza ereduak, eremu euskaldunean eta ez euskaldunean dauden ereduen arteko tertium genus bat nahi duela izan. Berebat, eremu mistoan, formalki, hizkuntzen ofizialtasun bikoitza dagoela errefusa liteke; aitzitik, ezin uka daiteke, materialki bederen, euskararen erabilera ofizialak daudenik, bai irakaskuntzan baita euskarari buruzko Foru Legeak aurreikusten duen aukeran ere, hain zuzen, eremu mistoan hiritarrek Administrazioetara euskaraz zuzen daitezen edo Administrazioekiko harremanetan euskara erabil dezaten —balio eta eraginkortasun osoarekin— Orobat, aipatu eskubidearen erabilera bermatzeko, Administrazioek zehaztu lukete zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea, eta zeinetan kontuan hartzeko merezimendutzat joko den.
|
|
|
telebista, film ekoizpena, irratia, kazetagintza, liburugintza, Internet eta softwarearen mundua... Hona haiei buruz Daya Kishan Thussuk
|
eginiko
erradiografia argigarria (2006: 100):
|
|
|
Ikerketan erabilitako oinarri teorikoaren osagai nagusiak artikuluaren lehen zatian azaldutakoak dira. Pello Jauregi EHUko irakasleak hizkuntza ohituraren aldaketari buruz urtetan
|
eginiko
ikerketak daude, besteak beste, guztiaren oinarrian: bai doktore tesian landutakoak eta baita Kuadrillategi egitasmoaren baitan mamitutakoak ere.
|
|
2010
|
|
|
E. Amorrortu eta besteek (2009) EAEn
|
eginiko
ikerketan, euskaraz ez dakitenen artean (populazioaren herena, gutxi gora behera), euskararekiko duten aurreiritziak eta jarrerak aztertu zituzten. Honako ondorioak
|
|
|
2.1 gizarte eleanitza eraikitzea gure gizartea anitza da sentitzeko, pentsatzeko eta jokatzeko moduei dagokionez, eta anitza da hizkuntzei dagokionez ere. baina bereziki ezberdintzen gaituena, batzuen eta besteen aldetik, herri honetako jatorrizko hizkuntzarekiko atxikimendua da. eusko Jaurlaritzak
|
eginiko
inkesta baten arabera, EAEko hizkuntza gaitasuna eta asmoak (2002ko urria), biztanle ia guztiek gaztelaniaz ahozko gaitasun handia duten bitartean, euskaraz ere gaitasun berdintsua duena, hau da ahoz elebidun dena, laurden bat pasa baino ez da. elebidunen artean berriz, gehiengoa da gaztelania euskara baino hobeto dakiena. ikerketa berdinean esaten da, euskararen gaitasuna esplikatzerakoan adiera...
|
|
|
2.3 elebitasunaren gizarte onarpena baina politikoen erabakiak garrantzitsuak badira ere, gizarte errealitatean gertatzeko beharrezkoa da herritarren jarrera. egin izan diren azterketetan, elebitasunaren aldeko jarrera nagusitzen da herritar gehiengoaren asmoetan. 1995.urtean deustuko unibertsitateak
|
eginiko
baloreei buruzko ikerketa batetan —Valores en la CAV y Navarra 1995— ikusi zen, eaeko biztanleen %90a elebitasunaren aldekoa zela, hau da euskara eta gaztelaniaren ko ofizialitatearen aldekoa. gutxiengoen aukera bezala gelditzen zen honen aurrean, lurralde banaketarena, %5 inguruk onartua. eusko Jaurlaritzak 2002.urrian eginiko inkestan ere joera berdintsua ikusten da: elebitasuna da biztanleriaren gehiengoak %81ek desiratzen duen etorkizuneko hizkuntza egoera. euskararen nahiz erdararen elebakartasunaren aldekoak, berriz, kopuru urriak dira:
|
|
|
2.3 elebitasunaren gizarte onarpena baina politikoen erabakiak garrantzitsuak badira ere, gizarte errealitatean gertatzeko beharrezkoa da herritarren jarrera. egin izan diren azterketetan, elebitasunaren aldeko jarrera nagusitzen da herritar gehiengoaren asmoetan. 1995.urtean deustuko unibertsitateak eginiko baloreei buruzko ikerketa batetan —Valores en la CAV y Navarra 1995— ikusi zen, eaeko biztanleen %90a elebitasunaren aldekoa zela, hau da euskara eta gaztelaniaren ko ofizialitatearen aldekoa. gutxiengoen aukera bezala gelditzen zen honen aurrean, lurralde banaketarena, %5 inguruk onartua. eusko Jaurlaritzak 2002.urrian
|
eginiko
inkestan ere joera berdintsua ikusten da: elebitasuna da biztanleriaren gehiengoak %81ek desiratzen duen etorkizuneko hizkuntza egoera. euskararen nahiz erdararen elebakartasunaren aldekoak, berriz, kopuru urriak dira:
|
|
|
...nazio eztabaidaren gaiarekin lotzen dutela, hezkuntzari buruzko erreferentziei baino ere indar gehiagorekin gainera. bitartekoei begira, artikuluetako edukiak bere osotasunean hartuta, erakundeek gure hizkuntzari buruz egin duten legedia edo hizkuntza hau normalizatzeko erabilitako diruak dira gehien aipatzen diren jokabide edo bitartekoak euskararen eztabaidan. nabarmena da baita ere, hizkuntzari
|
eginiko
erasoak edo hizkuntzaren inguruko eskaera edo errebindikazioek hartzen duten nagusitasuna euskararen eztabaidan. hizkuntza dela eta batzuen eta besteen eskubideak defenditzeko elkarte edo gizataldeen aipamena ere nabarmentzen da, hizkuntza sustatzeko erabilitako edo erabili beharreko bitartekoez gain. gure gizarteak hizkuntzaren inguruan izan beharreko giza portaerei dagokionez, elkarbizitza, kom... Borondatea eta errespetua ere oso aipatuak dira, akordioaren premiarekin batera. baina badira ezberdintasunak espainiar eremuan ala euskal eremuan argitaratutako prentsaren artean. espainiar prentsak eta bereziki la razon eta abc egunkariek, euskara gehienbat indarkeriarekin lotzen dute, beste edozein jokabide, portaera edo bitartekoren gain. egunkari hauetan gehien aipatutako jokabidea izanik berau. bestalde, el Correo eta el diario Vasco egunkariek, eta indar gehiagorekin lehenak, espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara indarkeriari lotuaz. orokorrean aipatzen diren bitartekoetan honelako banaketa bat ematen da:
|
|
2011
|
|
|
Apartekoa da txostena, bai bere luzeran –aldizkari zientifikoetan argitaratzen direnak baino luzexeagoa, eta apartekoa bere sakontasunean. Ez dugu uste oker gabiltzanik esaten dugunean Euskal Herrian behintzat, diglosiaren inguruan zerbait jakin nahi duenak hemendik aurrera aintzat hartuko duela Zalbidek
|
eginiko
lan hau, ezinbestean.
|
|
|
Bide horretan, BAT aldizkariak berak, bere barne prozesuaren hausnarketaren ondorioz, aldizkari zientifikoen homologazioaren bila doan erreian sartu da. eta oso hurbiletik jarraitu nahi die egungo transmisio joera berrietan gertatzen ari diren aldaketei. horregatik bada, oso interesgarriak iruditu zaizkigun hiru artikulu eskaintzen ditugu zenbaki honetan: lehenak, Juan Carlos etxegoien Xamarrek bere ibilbideko burutazio eta erronkaren etengabeko tentsio horretan zentraturik
|
eginiko
elkarrizketa biltzen du; bigarrenak, garapen teorikoa hedatzeko gaur egungo eredu berrien inguruko eztabaida interesgarria jasotzen duena, Arkaitz zarragak zuzenduriko mahai inguruaren lekuko, eta azkenik katalunian soziolinguistikaren zabalkundean izandako ibilbidearen berri ematen duena, Jordi Solé i Camardons en eskutik ekarria. ondoren, Xabier Isasi soziologoak eusko Jaurlaritzaren prospekzi... erabilera, jarrerak, politika inkestaren harira idatzi du bere iruzkin kritikoa, inkestaren metodoaren inguruko gogoetatik abiatuta. zenbaki bikoitz honi amaiera emateko bi liburu erreseina ere bildu ditugu.
|
|
|
Laburpena. koldo Mitxelenak 1977 urtean Euskararen liburu zurian purgatorioari
|
eginiko
erreferentzia abiapuntu hartuta, Mikel zalbidek diglosia terminoaren esanahiaren azalpen historikoa egin du txosten sakon honetan. perspektiba metaforikotik harago joanez, perspektiba soziolinguistikoan landu du bere ibilbide historikoa, terminoaren jatorria, ibilbidea eta hedapenari buruzko irudi zabala eskainiz. Nagusiki Fergusonen eta Fishmanen lanetan oinarritu da egilea, ondoren soziolinguistika katalanak egindako hedatze handiari erreferentzia eginez.
|
|
|
1970 inguruko soziolinguistika katalan dikotomiazale hark (hots, hizkuntza ukipenaren ondorioa substitució ala normalització baizik ezin izan daitekeela zioenak) uste izan duen baino astiroago gertatu ohi da gizarte aldaketa eta, horren baitan, transformazio soziolinguistikoa. Mesede baino kalte gehiago egin dio tempus hori egoki neurtu eta zehatz baloratu ez izanak ahuldutako hizkuntzak indarberritzeko saioen han hemengo kontzeptualizatze lanari. hortik sortu da georg kremnitz ek, soziolinguistika katalanaren aztertzaile europar handienetakoak, 1970 inguruko ikuspegi dikotomiko hari
|
eginiko
kritika bakarretakoa: " die meisten Normalisierungsoder Substitutionsprozesse, die wir einigermaßen kennen, lassen sich über viele generationen oder Jahrhunderte hin verfolgen. es ist daher zu vermuten, daß man diese Formulierung (sowohl von Seiten der Leser als auch vielleicht auch von der der Autoren) zu kurzfristig verstanden hat.
|
|
|
Laburpena. oinarrizko txostenari
|
eginiko
zazpi iruzkinen egileei erantzuten dio Mikel zalbidek artikulu honetan, zazpiei banan banan erantzun ordez," iritzi emaile gehienek egindako oharretan zentratuta". Beraz, bere erantzuna honako gaien inguruan josi du:
|
|
|
Hizkuntza ekologia Euskal Herrian gaur egun, eragileen ikuspegia artikulupean, arestian aipaturiko mintegian landutako ideiak biltzen dira (Hizkuntza ekologiari buruzko Diziplinarteko Mintegia, Andoain). han, bertaraturikoen artean sorturiko hausnarketak, kezkak eta nondik norakoaren berri ematen da. zenbaki monografiko honi amaiera emateko Soziolinguistika klusterrak euskal herriko unibertsitateko udako ikastaroetan Hizkuntza ekologia; teoriatik praktikara izeneko ikastaroan eskainitako bi saio biltzen dituzten artikulu bana ekarri ditugu. Lehenak, Jon Sarasuak Euskaldungoaren egungo beharrak eta hizkuntza ekologia izenburupean
|
eginiko
hitzaldiaren muina biltzen du, eta bigarrenak, Hizkuntza ekologiaren diskurtsoaren onurak eta zailtasunak izenburupean eginiko mahai ingurukoarena.
|
|
|
Hizkuntza ekologia Euskal Herrian gaur egun, eragileen ikuspegia artikulupean, arestian aipaturiko mintegian landutako ideiak biltzen dira (Hizkuntza ekologiari buruzko Diziplinarteko Mintegia, Andoain). han, bertaraturikoen artean sorturiko hausnarketak, kezkak eta nondik norakoaren berri ematen da. zenbaki monografiko honi amaiera emateko Soziolinguistika klusterrak euskal herriko unibertsitateko udako ikastaroetan Hizkuntza ekologia; teoriatik praktikara izeneko ikastaroan eskainitako bi saio biltzen dituzten artikulu bana ekarri ditugu. Lehenak, Jon Sarasuak Euskaldungoaren egungo beharrak eta hizkuntza ekologia izenburupean eginiko hitzaldiaren muina biltzen du, eta bigarrenak, Hizkuntza ekologiaren diskurtsoaren onurak eta zailtasunak izenburupean
|
eginiko
mahai ingurukoarena.
|
|
2012
|
|
|
Azken batean, hizkuntz aniztasun honetan, euskara herritarren arteko komunikazio eta kohesio hizkuntza izan dadin ahalegintzen da. egitasmo pilotuak, euskal herriko sei herritan jarri dira martxan; Agurainen (Araba), Bergaran (Gipuzkoa), Berriatuan (Bizkaia), donostiako Antigua auzoan, orion (Gipuzkoa) eta zeanurin (Bizkaia). Auzoko egitasmoa Topaguneak, euskara elkarteen Federazioak eta ueMAk, udalerri euskaldunen Mankomunitateak,
|
eginiko
hausnarketa batetik abiatuta sortutako egitasmoa da.
|
|
|
Sorguneak ikertegiaren bi lanetan oinarritutako gogoeta, eta herri mailako azterketa zehatz baten ondorio nagusiak dira artikulu honetan azalduko direnak. Bi lan horiek euskal kulturgintzaren estrategiak garatzeko oinarriak eta euskarazko kultur sormenaren egitura sistema Gipuzkoan dira; eta herri mailako azterketa Amaia zinkunegi teknikariak Nekane Goikoetxearen zuzendaritzapean
|
eginiko
Graduondo amaierako euskal kulturgintzaren Transmisioko proiektua. Ikerketa lan horietan erabilitako analisitresnen arabera landutako kasu praktikoa da proiektu hori.
|
|
|
Zenbait arnasguneren egoeraren behaketa lanarengatik. Ikergaia azken urteotan oso presente dagoena da, izan ere, bide ezberdinetatik
|
eginiko
lanek erakusten dute Euskal Herriko zonalde soziolinguistikoki euskaldunenetan kezkatzeko moduko bilakaera gertatzen ari dela, aurreikusi gabekoa, gainera: euskaldunen ehunekoen jaitsiera, eta sakoneko aldaketa islatzen dituen ebidentziak.
|
|
2013
|
|
|
1 Taula. Enbereraren bokalak OREWA elkarteko Mechak
|
eginiko
proposamen ortografikoaren arabera.
|
|
|
2 Taula. Enbereraren kontsonanteak OREWA elkarteko Mechak
|
eginiko
proposamen ortografikoaren arabera.
|
|
|
Tailerraren amaieran
|
eginiko
ebaluatze batzarrean honako ondorioak nabarmendu zituzten:
|
|
|
Edozelan ere, lehen aldia izan da enbera hizkuntza unibertsitatean modu sistematikoan erabili dena, eta erabilera hori bultzatzea oso garrantzitsu eta beharrezkotzat jo da. Ildo horretatik,
|
eginiko
jarduera guztiei enbererazko izena jarri zaie.
|
|
|
Helburuetako bat irakasleak hitz bakartuetatik esaldiak sortzera bultzatzea izan da. 4 irudian irakasle batek
|
eginiko
orri bat ikus daiteke. Bertan nabaria da hitz zerrendaz gain, esaldi laburrak idazten ere hasi dela.
|
|
|
diseinua eginez. Zuhaitz bakoitzaren inguruan
|
eginiko
idazkiak eskema berbera jarraitzen du. 6 irudian ikus daitezke eginiko hainbat marrazki eta idazki.
|
|
|
Zuhaitz bakoitzaren inguruan eginiko idazkiak eskema berbera jarraitzen du. 6 irudian ikus daitezke
|
eginiko
hainbat marrazki eta idazki.
|
|
|
Beharrezkoa izango da kolonbiarrek euren legeak eta erakundeak aldatzea enberek, eta indigenek, euren eskola sistema planifikatu, zuzendu eta kudeatu dezaten. Horrez gain, bitartekoak ere eman zaikie hori guztia gauzatzeko, eta orain arte
|
eginiko
kaltea ordaintzeko.
|
|
|
Munduko 525 hizkuntzetako informatzaileen bidez
|
eginiko
ikerketa batean nabarmen ondorioztatu ahal izan zen hizkuntza komunitate guztiek edo ia guztiek nahi dutela euren hizkuntza eta kultura hezkuntza sisteman txertatu, baita euren eskola euren kulturaren eta gizartemotaren arabera kudeatu (Mart� et al., 2005).
|
|
|
Hala ere, izandako esperientzian oinarriturik
|
eginiko
hausnarketan eta ebaluaketan oinarriturik, Kolonbiako CRIC3 elkarte indigenaren inguruan esaterako, KHEren ildotik eraiki den eskolak haur eta gazte indigenen gaztelaniatzea bizkortu baino ez duela egin ondorioztatu dute, eta euren kulturak eta hizkuntzak galduz jarraitzen dutela. Hots, KHE delakoa gaztelaniatze mozorrotua izan dela uste dute.
|
|
|
Aipatzekoa da 2010 urtean Hezkuntza Saileko ISEIIVEIk egiten duen EAEko hezkuntzaren ebaluazio sisteman ikasleen hizkuntza erabilerari buruzko datu bilketa txertatu zela. Horrela, EAEko ikastetxe guztietan
|
eginiko
Ebaluazio Diagnostikoaren bitartez LMH4ko eta DBH2ko ikasleen eskolako hizkuntzaerabilerei buruzko datuak bildu ziren. Datu horien analisi txostena 2012 urtearen amaieran zabaldu zen, baina artikulu honetan azterketa hura egiteko baliatutako ikuspegi eta erreferentzia teorikoen deskribapena eskaintzen da.
|
|
|
Aldizkariaren hirugarren partera, GUREAN atalera, bi artikulu bildu ditugu. Alde batetik, aldizkari honen argitalpen batzordekide den Maria Jose Azurmendik
|
eginiko
gogoeta saioa, eta bestetik, Garabide Elkarteak nazioarteko garapen lankidetzaren hizkuntza ibilbidearen berri ematen duena.
|
|
|
Datu horien analisi txostena 2012 urtearen amaieran zabaldu zen, baina artikulu honetan azterketa hura egiteko baliatutako ikuspegi eta erreferentzia teorikoen deskribapena eskaintzen da. Gainera, artikuluan datuen azterketaren gainean hainbat ikerlarik eta adituk
|
eginiko
analisien eta proposamenen erreferentzia ere eman da.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren eta Soziolinguistika Klusterraren arteko lankidetzaz 2007an sortu zen, eta 2010 urtean Hezkuntza Saileko ISEIIVEIk egiten duen EAEko hezkuntzaren ebaluazio sisteman, ikasleen hizkuntza erabilerari buruzko datu bilketa txertatu zen. Horrela, EAEko ikastetxe guztietan
|
eginiko
Ebaluazio Diagnostikoaren bitartez LMH4ko eta DBH2ko ikasleen eskolako hizkuntza erabilerei buruzko datuak bildu ziren. Datu horien analisi txostena 2012 urtearen amaieran zabaldu genuen, eta artikulu honetan duzue azterketa hura egiteko baliatu genituen ikuspegi eta erreferentzia teorikoen deskribapena.
|
|
|
Datu horien analisi txostena 2012 urtearen amaieran zabaldu genuen, eta artikulu honetan duzue azterketa hura egiteko baliatu genituen ikuspegi eta erreferentzia teorikoen deskribapena. Era berean, lerro hauetara ekarri ditugu 2011ko datuen azterketaren gainean hainbat ikerlarik eta adituk
|
eginiko
analisien eta proposamenen erreferentzia. • Hitz gakoak:
|
|
|
Horri esker, posible izan da ISEI IVEIk egiten duen EAEko hezkuntzaren ebaluazio sisteman, lehen aldiz, ikasleen hizkuntza erabilerari buruzko datu jasoketa txertatzea. Hala, 2011 urtean, Arrue Proiektuaren hizkuntza erabilera aztertzeko galderak ISEI IVEIk EAEko ikastetxe guztietan
|
eginiko
Ebaluazio Diagnostikoaren proban txertatu ahal izan ziren, eta horri esker LMH4ko eta DBH2ko ikasleen eskolako hizkuntza erabilerei buruzko datuak lortzeko pausua eman zen.
|
|
|
Datu horien analisi txostena 2012 urtearen amaieran zabaldu genuen (Soziolinguistika Klusterra 2012a), eta artikulu honetan duzue azterketa hura egiteko baliatu genituen ikuspegi eta erreferentzia teorikoen deskribapena. Era berean, lerro hauetara ekarri ditugu 2011ko datuen azterketaren gainean hainbat ikerlarik eta adituk
|
eginiko
analisien eta proposamenen erreferentzia. Erreferentzia laburra, nolanahi ere, laster kaleratuko baita aipatutako datuen gainean ikerlarieta aditutalde zabal baten analisiak jasotzen dituen argitalpena (Soziolinguistika Klusterra 2014, argitaratze bidean).
|
|
|
Eskola giroko hizkuntza erabileraren azterketarako Arrue Proiektuaren baitan garatuz joan garen tresneria teoriko metodologikoan baliatu dugun beste oinarri bat Hezkuntza Saileko Euskara Zerbitzuan
|
eginiko
lana da: bereziki ikasleen mintzajarduna neurtzeko Mikel Zalbidek sorturiko Gela argazkia eta berau eraikitzeko baliatutako ikuspegi eta erreferentzia teorikoak.
|
|
|
Arrue Proiektuaren baitan
|
eginiko
analisietan zein Gela argazkiaren bitartez eginiko neurketetan kuantifikatu egiten dugu ikasleek beren eguneroko bizitzan jardun gune jakinetan dituzten hizkuntza erabilerak, eta" zein leku" hartzen duen hizkuntza bakoitzak erabilera aldetik esparru horietan. Beste era batera esanik, ikasleentzat esparru horietako bakoitzean nagusitasun moldaera zein den aztertzen da.
|
|
|
Arrue Proiektuaren baitan eginiko analisietan zein Gela argazkiaren bitartez
|
eginiko
neurketetan kuantifikatu egiten dugu ikasleek beren eguneroko bizitzan jardun gune jakinetan dituzten hizkuntza erabilerak, eta" zein leku" hartzen duen hizkuntza bakoitzak erabilera aldetik esparru horietan. Beste era batera esanik, ikasleentzat esparru horietako bakoitzean nagusitasun moldaera zein den aztertzen da.
|
|
|
Arrue Proiektuaren baitan
|
eginiko
analisietan zein
|
|
|
Gela argazkiaren bitartez
|
eginiko
neurketetan kuantifikatu egiten dugu ikasleek beren eguneroko bizitzan jardungune jakinetan dituzten hizkuntzaerabilerak, eta" zein leku" hartzen duen hizkuntza bakoitzak erabilera aldetik esparru horietan.
|
|
|
Artikuluaren sarreran aipatzen den moduan, 2011 urtean Arrue Proiektuaren baitan EAEko ikastetxeetan
|
eginiko
ikerketaren zenbait oinarriren berri eman da. Lan horren xehetasunak ezagutu nahi dituenak eskura ditu ikerketaren txostenean:
|
|
|
Emaitza nagusiak (Soziolinguistika Klusterra 2012a). Aipatu txostenean, 2011 urtean
|
eginiko
azterketaren ondorioak hamabost puntutan laburtu genituen. Ondorio nagusi haien osagarri diren zenbait ideia eta datu jorratuko dugu atal honetan.
|
|
|
Testu honetan zehar aipatu dugunez, epe ertaineko lan ildo gisa moldatuta dago Arrue Proiektua, eta horrela ari gara urterik urte hezurmamitzen. 2011 urtean
|
eginiko
azterketak ere, bide horretatik, izan du dagoeneko bere garapena; hemendik aurrera ere izango du. Ikerketa horretan oinarritutako Jardunaldia egin genuen alde batetik, 2013ko urtarrilean (Soziolinguistika Klusterra 2013).
|
|
|
EAEko eskolagiroko hizkuntzaerabilerari dagokionean, urtetan
|
eginiko
lanaren ondorioz," euskaldun" eta" erdaldun" gisa bereiz zitezkeen bi taldetatik continuum aberatsago eta konplexuago batera pasatzen ari gara gero eta gehiago.
|
|
|
Continuum horretan euskaldun dira ikasle gehienak. apalagoa da, batez ere jolaslekuan9 Aldagaien arteko loturak aztertuz
|
eginiko
analisiek zera iradokitzen dute: ikasleak beren ingurune hurbileko errealitatera eta indarrean diren arauetara egokitzeko eginak dira aldaketa horiek.
|
|
|
2011ko datuek —eta beste hainbatek— zera adierazten digute: EAEko eskola giroko hizkuntza erabilerari dagokionean, urtetan
|
eginiko
lanaren ondorioz," euskaldun" eta" erdaldun" gisa bereiz zitezkeen bi taldetatik continuum aberatsago eta konplexuago batera pasatzen ari gara gero eta gehiago. Continuum horretan euskaldun dira ikasle gehienak:
|
|
|
• Begiratu kualitatiboaren eta tokian tokikoaren beharra. Norabide horretan doa hainbat ikerlarik
|
eginiko
ekarpena. Eskola giroko ikasleen hizkuntza erabileraren fenomenoa ulertzeko eta ezagutzeko bidean urrats garrantzitsua da EAEko bi ikasmailatako ikasle
|
|
|
2011koa bezain azterketa zabalak eta orokorrak bide berriak zabaltzen ditu eskola giroko ikasleen hizkuntza erabilera ikertzeko. Esate baterako, aipatutako lanean
|
eginiko
analisietatik abiatuta, azterketa arakatzaileak egin izan ditugu ikasleak irakastereduka bereizita, eta berariazko arreta jarriz euskararen eskola bidezko jabekuntzarako aukera hoberenak dituzten ereduko ikasleengan. Norabide horretan landu genituen bi ikasmailetarako azterketa arakatzaileak txostenak (Soziolinguistika Klusterra 2012b eta 2012c).
|
|
|
Interes horretan bat etorri zen, esate baterako, gorago aipaturiko 2013ko Jardunaldian partaide izan genuen Jeroen Darquennes irakaslea, Belgikako Namur unibertsitatekoa. Berarekin lankidetzan ondua dugu argitaratze bidean den artikulu bat, ereduko ikasleen erabileraren nondik norakoak aztergai dituena (Mart� nez de Luna et al. 2014, argitaratze bidean), eta neurri batean 2012an zabaldu genuen txostenean
|
eginiko
lanari jarraipena ematen diona.
|
|
|
10 Ikus, adibide modura, 2009an F.X. Vilak M. Galindorekin batera
|
eginiko
azterketa (Galindo et al. 2009), edota Generalitat de Catalunyak, aditu batzorde baten gidaritzarekin 2006an DBH4ko ikasleen inguruan eginikoa (Generalitat de Catalunya 2008).
|
|
|
Baina adjektiborik gabeko euskaldun sentitzearena ez da soilik gazteen artean gertatzen. Ondorengo aipuak Bilbon
|
eginiko
eztabaidataldekoak dira. Bertan BI C euskara heldu aroan ikasi duen 49 urteko gizona da.
|
|
|
Horietako askok inbidia sentitzen dutela aitortzen dute euskalkiaz hitz egiten dutenengatik. Euren hizkeraren azterketa eginez gero, nabari da, ordea, euskalkiaren hainbat ezaugarri linguistiko bereganatu dituztela, batzuetan berariaz
|
eginiko
ahaleginaren ondorioz, eta besteetan oharkabean integratuta" jatorrago" sentitzeko asmoarekin. Euskalkietako ezaugarriak euren hizkeran txertatzea, gainera, estrategia komuna da.
|
|
|
— beste jatorrizko hizkuntzetan
|
eginiko
material aukeratuen itzulpena (ipuinak, jokoak, abestiak, eta abar);
|
|
|
Eskola sistema propioa kudeatu duten arren, jatorrizko hizkuntzak astero 4 orduko presentzia baino ez du. Irratiak izan arren, gutxi dira jatorrizko hizkuntzan
|
eginiko
saioak. Webguneak izan arren gaztelania da hizkuntza ia bakarra.
|
|
|
2 Erakunde indigenek beraiek Caucako Iparraldean
|
eginiko
nasa yuwearen autodiagnostiko soziolinguistikoa Caucako eskualde guztietara hedatzen laguntzea.
|
|
|
Denborak erakutsi digu, ordea, esparru horietan aritzea ez dela nahikoa euskarak osasuntsu biziraungo badu. Alegia, hezkuntzan
|
eginiko
ahalegin horri esker hizkuntza baten funtzio guztiak euskaraz betetzeko sekula izan dugun hiztun multzorik eta, bereziki, gazteriarik prestatuena daukagun arren, eskolak ezin duela berak bakarrik hizkuntza indarberritu eta, are gutxiago, belaunaldi berrien aldetik euskararen erabilera soziala bermatu. Beraz, XXI. mendearen hastapenetan, kezka berriek garamatzate berriro euskalgintzaren arreta gazteengan ardaztera.
|
|
|
Pedro Irizarrek 1973an
|
eginiko
galdetegiaren emaitzak: Araban, 1863 euskal hiztun besterik ez zegoen; hona Pedro Irizarren araberako banaketa:
|
|
|
Azkenik, aipatu beharrekoak dira Pedro Irizarrek 1973an
|
eginiko
galdetegiaren emaitzak: Araban, 1863 euskal hiztun besterik ez zegoen; hona Pedro Irizarren araberako banaketa:
|
|
2014
|
|
|
Egungo hirigintza eta lurralde antolamenduak botere kapitalistarekin duen hartu emanaren ondorio dira azken 50 urteetan gure lurraldeak pairatu dituen eraldaketa sakonenak. Lurralde antolaketa eta hirigintza modu berrien bila, parte hartzea oinarri duen lan egiteko moduen praktikatik eta Zaldibarko Hirigintza Araudiaren Plan Orokorra idazterakoan
|
eginiko
ikerketa parte hartzailean oinarrituriko lanaren ondorioak aurkezten dira hemen. Ikuspuntu sistemikoa, konplexutasuna, ekologia politikoa, soziologia eta antropologia ekologikoa eta genero ikuspuntua txertatu dira ikerketarako ikuspuntu moduan.
|
|
|
Artikulu honetan hirigintza modernoa garatzen joan den ehinean erabakitze boterea noren esku egon izan den aztertu da lehenik. Ondoren hirigintzan erabakitze boterea herritarrekin elkarbanatzean
|
eginiko
ikerketaren markoa azaltzen da eta bertatik ateratako ondorio eta etorkizuneko ikerketarako lan lerroak aurkezten dira. Hizkuntza ezberdinek osatzen dituzten sozio ekosistemek lurralde berberarekin dituzten hartu eman eta egiteko moduak ezberdinak direla antzeman da.
|
|
|
Atenaseko Gutun honetatik atera ziren hirigintza tekniko eta arrazionalean oinarrituz
|
eginiko
promesak, bizitza berri egokiagoa eraikiko zutela esaten zuten promesak. Baina horiek ez dira bete, eta horrek, Harveyek dioen bezala, hirigintza modernoagan mesfidantza sortu digu:
|
|
|
Aldaketa hori ezin izango da egin erabakitze politiketan aldaketarik egin gabe; elkarrekin erabakitzean, parte hartzean eta komunitatearekin
|
eginiko
analisi hausnarketa eta proposamenetatik gure inguruak eraldatzeko ezagutza eta jakintza jaso dugu.
|
|
|
Ikuspuntu sistemikoa eta hein handi batean pentsaera konplexuaren gainean Morinek
|
eginiko
lan guztia ezinbesteko gaia izan da gizartea eta lurraldearen arteko harremanen epistemologia berri bat osatzeko. Sinplifikazio kartesianoarraren paradigmek zientzia zatikatu eta banandu baten betirakotasunera eraman gaituzte.
|
|
|
Ikuspuntu sistemikoa eta hein handi batean pentsaera konplexuaren gainean Morinek
|
eginiko
lan guztia ezinbesteko gaia izan da gizartea eta lurraldearen arteko harremanen epistemologia berri bat osatzeko.
|
|
|
Bizi dugun aro global honetan, ekologia politikoak aipatzen du maila globalean kapitala, espazioa eta historia topatzen ditugula. Lana, ohiturak eta lurrarekin interakzioa, aldiz, tokian aurkitzen ditugula. aztertuz, antropologiaren bidetik
|
eginiko
gerturatzea. Modu horretan, eta Boasek esaten digun bezala, behin oinarrizko biziraupenerako beharrak ase ondoren, garai historiko bakoitzean gizarteak lurraldearekin izan dituen interakzioak begiratu dira.
|
|
|
1 Diziplina arteko lana bere osotasunean ulertu da. Eratzen den dokumentu oro diziplina arteko lanetik egingo da, eta dokumentuak ez dira izango diziplina bakoitzean
|
eginiko
dokumentu anitzen batura.
|
|
|
Idatzi beharreko dokumentuei egokitutako parte hartze prozesua diseinatu da. Ikerketa honetan diagnostikoaren lehen zatia aztertu da eta berau 2005ean modu tradizionalean herri berdinean
|
eginiko
diagnostikoarekin konparatu da.
|
|
|
Badirudi UEMAren aldetik epe ez oso luzean halako azterketaren bat egiteko asmoa dagoela, baina, halakorik izan artean, esku artean duguna erabili behar. Esku artean izateko aukera izan dugu, besteak beste, X. Bengoetxeak (2012) Tolosaldeko hainbat udalerriren bilakaera aztertuz
|
eginiko
lana. Azterlan honetan inguru hartako arnasguneen ahultzea ondorioztatzen zen.
|
|
|
2010eko udal hizkuntza politiken azterketan nabarmendu zen bezala, hizkuntzapolitikak batez ere ingurune soziolinguistikoaren arabera egokitzen ziren eta arnasguneetan egiten ziren politika aurrerakoienak: 10eko eskala batean 8,2ko puntuazio lortu zuten bataz beste neurtutako 33 arnasguneek4 Ez da alferrekoa izan UEMAk eremu horretan urteen
|
eginiko
lana.
|
|
|
artikulu hau 2014ko urtarrilaren 17an Donostian ‘Lurraldea eta Hizkuntza. Hizkuntza eta Lurraldea’ jardunaldietan
|
eginiko
aurkezpenean oinarritua dago. Aurkezpen hori osatu eta egokitu da artikulu honetarako.
|
|
|
Artikulu honetan jasotakoak lan-talde horretan
|
eginiko
gogoeta partekatuak ditu oinarri. Sinatzailea bakarra izanagatik beraz, ezin egiletza pertsona bakarrari esleitu.
|
|
|
Horrela, arnasguneak zer diren eta zergatik duten garrantzia arakatzea izan zen lan-taldeak
|
eginiko
lehen gogoeta. Gogoeta hau abiatzeko iturri desberdinetatik edan genuen:
|
|
|
Baina badirudi gaztetxoek gazte hauek ez dituztela erreferente gisa kokatzen; euskaraz bizi direla uste dute eta gaztetxea kasu, gune euskaldun bezala kokatzen dute. Baina euskaraz bizitzeko hautua egin duten nerabeek zaharragoekin ibiltzera jo dute,
|
eginiko
hautua praktikan ipintzeko asmoz:
|
|
|
Atxutxiamaikaren hartzaileen artean, oro har, 9 urtera arteko haurrak daudela kontuan harturik eta 12 urtera artekoak oso gutxi direla aitorturik, azterketa honetan
|
eginiko
inkesten artean, 4 urte bitarteko haurren erantzunak bildu dira.
|
|
|
Aipatu berri denak, eragina dauka noski, esku artean duzun ikerketa honetan. Atxutxiamaikaren hartzaileen artean, oro har, 9 urtera arteko haurrak daudela kontuan harturik eta 12 urtera artekoak oso gutxi direla aitorturik, azterketa honetan
|
eginiko
inkesten artean, 4 urte bitarteko haurren erantzunak bildu dira.
|
|
|
Atal honetan, Atxutxiamaikako haurrei, hauen gurasoei eta hezitzaileei
|
eginiko
inkesten emaitza esanguratsuenak jasoko dira. Saileko arduradunari eta elkarteko dinamizatzaileari eginiko elkarrizketen transkripzioak ostera, ez dira hemen txertatu; ondorioen ataletan berauetatik ateratako ideia nagusiak barne bildu dira.
|
|
|
Atal honetan, Atxutxiamaikako haurrei, hauen gurasoei eta hezitzaileei eginiko inkesten emaitza esanguratsuenak jasoko dira. Saileko arduradunari eta elkarteko dinamizatzaileari
|
eginiko
elkarrizketen transkripzioak ostera, ez dira hemen txertatu; ondorioen ataletan berauetatik ateratako ideia nagusiak barne bildu dira.
|
|
|
4.4 atalean esan bezala, Atxutxiamaikako arduradunari eta elkarteko dinamizatzaileari
|
eginiko
elkarrizketatik hainbat ondorio garrantzitsu atera litezkeenez, ondorengo lerroetan jasoko dira.
|
|
|
Gemma Sanginési ARGIA astekariak (ARGIA, 2013/12/15)
|
eginiko
elkarrizketa batean honela dio," auto-estimu falta handia dago hizkuntza gutxituen hiztunen artean, eta hori buruan sartu diguten zerbait da. Hizkuntza gutxituen hiztunak askotan urpekariak bezalakoak gara:
|
|
|
Ikasketei dagokienez, esan behar da denetik zegoela eta zer esanik ez ofizioei erreparatuz gero. Batxilergoa duten bi lagun zeuden, FP 2 arotza egindako beste bat, goi mailako metal eraikuntza ikasketak
|
eginiko
beste bat, graduatua duen beste bat, lizentziatura duen beste bat, ingeniaritza
|
|
|
Iñigo Igartzabal – Kode alternantzia eta hizkuntza ohiturak Gabiriako bi belaunalditan
|
eginiko
bat eta L.H/ H.H eta psikopedagogia egindako azken bat. Esan bezala, denetik.
|
|
|
Itxurak asko eragiten omen du hizkuntza hautaketa egiterako orduan eta baita zauden tokiak ere. Bi belaunaldietan
|
eginiko
lau elkar hizketetan ateratako kontuak dira eta ez dabiltza denak ideiaz behintzat elkarrengandik hain aparte; kasuak kasu eta pertsonak pertsona beti ere. Ideia bat edo batzuk izatea gauza bat izaten baita eta horiek praktikara eramatea beste bat.
|