|
2001
|
|
|
Zentral bakoitzean kokatu beharreko aerosorgailuen kopurua lurrazalaren orografiaren, eskualdeko balore ekologikoen, paisaiari
|
egin
kalteen eta kalte sozialen menpe egon behar da beste irizpide batzuekin batera, eta ez enpresen interes ekonomikoaren menpe.
|
|
|
Oso gogorra izan da dena. Lehergailua jarri zuten tokitik gertu bizi naiz eta zartakoa entzun, jaitsi eta
|
egindako
kalteak ikusi ahal izan nituen. Dora, bere ama, oso pertsona ezaguna eta maitatua da Atarrabian, euskalduna eta katekesia euskaraz eman izan du.
|
|
|
Kode Zibileko 1.101 artikulu horrek ezartzen du dolu, utzikeria edo berankortasunagatik
|
egindako
kalte eta galerak ordaindu egin behar direla eta baita hitzartutako edozein obligazio ez betetzearen ondoriozkoak ere.
|
|
|
“demandaren bat aurkeztuz gero, ikusi egin litzateke izapidetzeko onartzen den”. Bestalde, ADEPAko lehendakari Carmen Floresek adierazi zuen bilera horretan
|
egindako
kalteei dagozkien kalte ordainak eskatzeko asmoa duela, eta, laborategira iristen ez bada, “epaitegietara joko da”. Floresek Tenerifen, Ceutan, Cadizen, Bartzelonan eta Madrilen Alemaniako enpresak kolesterol kontrako botikarekin zerikusia duten bost heriotza berriren jakinarazpena berretsi zuen; horrek 17 heriotza eragin ditu ADEPAk ikertutako heriotzetan.
|
|
|
6. Errespetu eta informazio kontsiderazio berezia merezi dute indarkeriaren biktima guztiek, salbuespenik gabe. Egia osoaren ezagutza bultzatu behar da, injustizia eta bidegabekerien amaiera bultzatuz,
|
egindako
kaltearen ordaina eskatuz, gizartean errekontziliazioa erraztuz eta, nolanahi ere, haren erabilera estrategia politiko intere  satu guztietatik kanpo utziz.
|
|
2002
|
|
|
Zabarkeriagatik beste norbaiti kalte egiten diona behartuta dago
|
egindako
kaltea konpontzera.
|
|
|
Oraindik Eraikuntzaren Antolamenduari buruzko Legea (LOE) Auzitegi Gorenera iritsi ez denez, bertan dauden oinarri batzuk gogorarazi behar dira, lehen transmisioko etxe bat erosi bada, eraikuntzaren akatsen erantzuleak nor diren zehaztu ahal izateko. Hain zuzen ere, aipatu araudiak ezartzen du agenteek erantzukizun zibila dutela eraikinean
|
egindako
kalte materialengatik, banan banan eta pertsonalki. Gainera, erruduna nor den ez jakiteagatik egozterik ez dagoenean, erantzukizun solidarioa eskatuko da.
|
|
|
Erreklamazioarekin batera, oso baliagarria da
|
egindako
kaltea egiaztatzen duten froga guztiak aurkeztea.
|
|
|
2001ean egindako 2.000 esku hartzeetan segurtasun indarrek konfiskatutako produktu plagiatuak 50 milioi euro inguru baloratuta daude (8.320 milioi pezeta). Administrazioko adituek kalkulatzen dute delituzko praktika horrek gutxienez 1.000 legezko lanpostu deuseztatzen dituela urtean, enpresa eta marka kopiatuei
|
egindako
kaltea eta Ogasunari eta Gizarte Segurantzari egindako iruzur bolumena gorabehera. Pirateriaren aurkako Ministerio arteko Batzordeak egindako konfiskazioen txostenak Gobernuaren bederatzi sail ordezkatzen ditu, eta adierazten du gehien kopiatutako bi produktu taldeak CDak eta marka ospetsuen janzkiak direla.
|
|
|
3 Kontratua ez betetzeari eta kontratua suntsiarazteari dagokienez, ez da onargarritzat jotzen erosleari kontratuari baldintzarik gabe lotzeko eskatzea, nahiz eta sustatzaileak bere betebeharrak bete ez. Halaber, ez da onartuko erosleari uko
|
egiteagatiko
kalte ordain gisa kopuruak atxikitzea, ez bada kalte ordain baliokiderik jasotzen sustatzaileak hitzartutako prestazioa betetzen ez badu. 4 Administrazio akatsen artean, ezin zaizkio erosleari egotzi ezin zaizkion administrazio edo kudeaketa akatsen ondorio ekonomikoak, ez eta aginduzko lege bidez sustatzaileari dagozkion dokumentazio eta izapidetze gastuak ere.
|
|
|
Era berean, eta prozesu penalaren ezaugarriak kontuan hartuta, demandatzaileek pertsona jakin batzuei zuzendu dizkiete beren akusazioak, legeak ez baitu uzten entitate publiko edo pribatu bat (pertsona juridikoak) kriminalizatzen prozedura honi jarraitzen zaionean. Alde horretatik, salaketek pertsona fisikoen jarduna frogatu dute, eta haien jarduera aztertu dute emaitzari dagokionez, bai osasun publikoa arriskuan jartzeari dagokionez (arrisku delitua), bai pertsonei
|
egindako
kalte fisikoei dagokienez (lesioen delitu zehatza). Kasu horretan, ikerketak argitu du Santa María de Palautorderako edateko uraren horniduran zein pertsonak duten erantzukizuna, eta horietako bakoitzaren ekarpena zehaztu du, bai ekintzaz bai ez egitez.
|
|
|
Legeak erantzukizun horretatik kanpo uzten ditu TAOko eremuak, doako aparkalekuak (hipermerkatuetakoak, esaterako), ibilgailuak konpontzeko tailerrak eta jabekideen komunitateak. Azken kasu horretan, beste pertsona bati alokatutako garaje plaza baten jabeak ez du inolako erantzukizunik «errentariaren» ibilgailuari
|
egindako
kalteen gainean. Arauak, aldiz, aireportuetako aparkalekuei eragiten die, eta horietan bezeroak tiketa atera behar du.
|
|
|
Dena dela, zakurrok
|
egindako
kalteak konpontzeko, dirutzak ordaindu behar dira.
|
|
|
Baina zuek, kazetariok, ohartzen al zarete zer hondora dezakeen zuen huts batek, zenbat kalte egin dezakezuen gaizkiari kontra egitearen aitzakiaz? Agintea duzue, jendeak zer pentsatu behar duen markatzen duzue inoren eta inolako kontrolik gabe, eta bidean honi edo hari
|
egindako
kalteak ez dira ezer zuentzat. Edo, zerbait izatekotan, gaizkiaren kontrako aldareak eskatutako sakrifizio saihestezinak dira, ez besterik.
|
|
2003
|
|
|
Gure agintari politikoek erantzun behar dituzten galderak hauexek dira: nork ordainduko ditu
|
egindako
kalteak. Nork exijituko die zer eta noren aurrean?
|
|
|
Zenbaiten arabera, armeniar identitatearen atalik garrantzizkoena ez da kultura, baina politika: injustizia nozitu duelako konbentzimendua du zenbait jendek, genozidioa jasan duen jendea, Ama Lurretik erbestera bidalitakoa... eta, oraindik, ez da ezer
|
egin
kalte handi hori konpontzeko. Horien ustez, oraindik inork ez dio armeniar herriari barkazioa eskatu, inork ez du ezagutu nahi genozidioan lagundu zuela, are gehiago, ukatu egin dute.
|
|
|
Erbesteratuei eta deportatuei, bederatzigarrena. Ondasun higiezinei, ibilgailuei eta bestelakoei
|
egindako
kalteei, hamargarrena. Eta azkeneko kapituluan, «Biktimak aintzat hartzea eta babestea» izenburukoan, Terrorismoaren Biktimekiko Elkartasun Legea eta bestelako laguntzak (eta laguntza ezak) agertzen ditu.
|
|
|
Benetako arazoa telebistan agertzen ez den albistearena da. Laida Basurtori, Prestige petrolio ontziak
|
egindako
kalteen berri emateko ETBk Galiziara bidalitako berriemaile bereziari, Euskaldunon Egunkarian egindako elkarrizketan (200301) hauxe zen titularra: –Hedabideak joatean beraietaz ahaztuko garen beldurdira galiziar asko?.
|
|
|
Zuzentarau honen aplikazio eremuan sartzen dira, halaber, giza organo eta ehunen legez kanpoko trafikoa, arrazakeria eta xenofobia, lapurretak, kultura ondasunen legez kanpoko trafikoa, maula, xantaia eta funtsen estortsioa, jabetza intelektualeko eskubideak urratzea, administrazio dokumentuak faltsutzea, ordainbideak faltsutzea, substantzia hormonalen trafiko bidegabea, gai nuklearrak eta erradioaktiboak, eragindako sutea eta lehiaren barruko delituak. Kanpoan geratzen dira delituaren tresna edo produktuak konfiskatzeko aginduak eta arlo zibilean eta merkataritzan
|
egindako
kalte galeren ondoriozko demandaren ondoriozko ebazpen zibilak. Ebazpen bat, osorik edo zati batean, betearazterik ez dagoenean, estatu horrek zehapen alternatiboak aplika ditzake, askatasuna kentzekoak barne.
|
|
|
Bizilagunak kexu ziren uretan gasolio usain handia zegoelako, bai eta putzuetako putzuak" putzuko urarekin nahastutako olio erabili ugari zegoelako" urpean zeudelako ere. Bien artean, agiri pribatu bat sinatu zuten, industrialariak onartzen zuena, istripuz, isurketa eragin zuena, eta
|
egindako
kaltea konpontzeko konpromisoa hartu zuen. Hala ere, tailerraren jabeak inguruko lurpeko urak bi bidetatik kutsatzen jarraitu zuen.
|
|
|
Ondoren ni sartu nintzen elkarrizketan, eta mesedez,
|
eginiko
kaltea barkatzeko eskatu nion. Barkatu aurretik sekulako erretolika bota zidan.
|
|
|
Kattini barkamena eskatu eta berriz adiskidetzeko eskariarekin hasi, eta gainerako guztia agertzen da, beraz, eskutitzotan: nola eta zergatik sortu zen haserrea, lagun bakoitzaren nortasuna, gazteon eskuzabaltasuna eta miseria txikiak, eskolako kontuak, maitasun aitortu eta aitorgabeak, eta lagunari
|
egindako
kaltea konpontzeko ahalegin gorabeheratsuak, besteak beste.
|
|
|
Eta ez esan beranduegi dela. Ni ere ez naiz guztiz perfektua, baina gaiztoa ere ez, eta berandu bada ere prest nago
|
egindako
kaltea nolabait kitatzen saiatzeko. Ekimen onetarako inoiz ez da berandu.
|
|
|
maizterrak zein lur erabili dituen eta zeintzuk ez, zer landatu behar duen, kareaz noiz ongarritu behar duen... dena dago zehatz mehatz adierazia. Baserrian eta dagozkion lurretan
|
egindako
kalte guztiak maizterraren kontura dira. Are gehiago, kontratuetan ageri denez, egun jakin batzuetan, maizterrak jabeari zenbait animali eta produktu, oilasko, arkume, txerri, gazta, sagar, eta abar?
|
|
|
Euskarari, eta euskal kulturari
|
egindako
kaltea azpimarratu da hainbat eta hainbat aldiz. Erasoa izan da hitzerrepikatuena.
|
|
2004
|
|
|
Kanpotik laguntza gutxi espero dute globalizazioak Kongon
|
egindako
kalteak goxatzeko. Eta aldiz, badakite «Berlinen 1884 Kongo sortu zenetik, garrantzizko ezer ez dela hemen gertatu mendebaldeko indarrak tartean egon gabe».
|
|
|
Ondorengook ere hutsetik abiatu behar izan baikenuen aurrekoen lana ezagutzeko aukerarik izan ez genuelako. Ezeri eta inori ez zitzaion, jakina,
|
egindako
kalterik ordaindu. Erasotzailea nor, hala gaitzesten edo saritzen baitira erasotuak hemen.
|
|
|
Establezimenduaren erantzukizunak zerbitzuaren prestazioaren ondorioz
|
egindako
kalteak ere hartzen ditu, hala nola koloregabetzeak, janzkia laburtzea, tarratadak, etab.
|
|
|
Horri dagokionez,
|
egindako
kaltearen erantzulea tindategia da, baina kausa ondorio erlazioa frogatu beharra dago.
|
|
|
aire konpainiarekin akordiorik ez badago (kasu hauetan legeak zehazten ditu konpentsazioak), sei hilabeteko epea dago hegaldi nazionaletan eta bi urtekoa nazioartekoetan auzia epaitegira eramateko, legeak ezarritako konpentsazioak
|
egindako
kaltearekiko txikiak direla justifikatuta.
|
|
|
Baina etxean
|
egindako
kaltea produktu akastunengatiko kalte gisa erreklamatzen zaio fabrikatzaileari, eta epeak bestelakoak dira.
|
|
|
Hala, txostenak nabarmentzen du Txinako eskari kontsumistak ekonomia sustatu duela, enplegu iturriak sortu dituela eta kanpo inbertsioa erakarri duela. Baina onura horiek alda ez daitezen, Institutuak zerga erreformak proposatzen ditu, zerga gehiago jartzeko ingurumenari
|
egindako
kalteak konpontzeko, errausketa eragozteko eta produktuen kalitatea eta iraunkortasuna hobetzeko, baita erantzukizun pertsonala ere.
|
|
|
Horrek pertsonei eta ondasunei nahi gabe eragindako kalteak estaltzen ditu. Ohikoena bizilagunaren hormei eta altzariei
|
egindako
kalteak estaltzea da, hodiak haustearen ondorioz. Baina hirugarrenentzako kalteak ere estaltzen ditu, hala nola leherketa bat edo oinezko bati kalte egiten dion leiho baten haustura.
|
|
|
ezbeharrak eragindako pertsonei eta ondasunei eragindako kalteak estaltzen ditu, baldin eta erruduna asegururik gabeko ibilgailua bada. Hala ere, ez ditu estaltzen gidariari berari edo ibilgailuko bidaiariei
|
egindako
kalteak (ibilgailua asegururik gabe zihoala jakin zutenean). –Ibilgailu erregua:
|
|
|
– Aseguru etxearen kaudimengabezia: aseguru etxeak ez du
|
egindako
kalteei erantzuteko gaitasunik. – Europako Esparru Ekonomikoko beste estatu batzuetan bizi diren kaltetuei kalte ordainak ordainduko dizkie, istripua eragin duen ibilgailua Espainian aparkatuta dagoenean, baldin eta aseguru etxea identifikatu ezin bada edo ibilgailua identifikatu ezin bada.
|
|
|
«Ezer gutxi dakigu epe luzera izango dituen ondorioei buruz», onartu zuen FAOren arduradunak, baina esan zuen «zientzialariak ados daude laborantza transgenikoak eta haietatik eratorritako elikagaiak seguruak direla». Txostenak azpimarratzen duenez, “orain arte ez da hauteman aldaera transgenikoak lantzen dituzten herrialdeetan osasunari edo ingurumenari
|
egindako
kalteen kasu errealik; aldiz, gizarte eta ingurumen onura garrantzitsuak ageri dira”. FAOk adibide ikusgarri gisa aipatzen ditu izurriteei aurre egiten dien kotoi transgenikoa lantzen duten lau milioi nekazari txinatar:
|
|
|
Izan ere, Mediterraneoko hegalabur aleen kopurua %80 jaitsi da azken 30 urteetan. Itsasorako arriskuak Espezieari
|
egindako
kalteaz gain, gizentze intentsiboak, ekologisten arabera, ingurumen ondorioak ditu: ozeano posidoniako alga belardiak suntsitzea, horien gainean jartzen baitira kaiolak, edo haiek gizentzeko erabiltzen diren espezieengan eragina.
|
|
|
" Legamia zela konfirmatu zela ere, nire izena eta familiarena drogarekin lotzen jarraitzen zuten.
|
Egindako
kalte moralak ez dauka konponbiderik", adierazi zuen haserre bizian.
|
|
2005
|
|
|
1983an, bertako agintariek zerrenda beltzean sartu zuten usina. Osasunean
|
egindako
kalteak albo batera utzita, orduko laurehun milioi dolarretan ezarri zen naturari egindakoagatik ordaindu beharreko kalte saria. Shellek ez zuen dolar bakarra ordaindu.
|
|
|
Arlo honetan Zaratek ikuspegi ugari jorratzen ditu: gizakiaren degradazioa(" Aberetasuna eta Aberekeria"), gizarte teknologikoko nortasun gabezia(" Tximino eta Tximina"), gizarte modernizatuaren kalteak(" Trena eta autoa"), elkartasunik eza(" Zaldibi"), besteak kontuan ez hartzea(" Ni ez naz zu"), naturari
|
egindako
kalteak(" Uraren hileta")... Azken batean Zaratek gerra osteko industrializazioaren aroan aukeraketa garbia egiten digu gizarte berriaren humanizazioa eta deshumanizazioaren artean.
|
|
|
Irakasle tutoreak programazio didaktikoa egingo du eta curriculum arloetakoeskolak emango ditu, beste zenbait maisu/ maistra espezialistei eta laguntzakoeidagozkien programazio eta laguntza
|
egitekoen
kalterik gabe. Espezialista horienesku hartzea ordezkoa izango da argi eta garbi, batez ere, Haur Hezkuntzan etaLehen Hezkuntzako lehen zikloan.
|
|
|
Aseguruen Konpentsazio Partzuergoa Ekonomia eta Ogasun Ministerioaren mendeko erakundea da, eta funtsezko eginkizuna du guztiz aurreikusi ezin diren gertaeretan; izan ere, fenomeno natural jakin batzuen ondorioz pertsonei edo ondasunei
|
egindako
kalteak edo eragin politiko edo sozialeko gertaerek eragindako kalteak estaltzen ditu. Hori bai, nahitaezko esparruetako batean poliza bat izenpetuta edukiz gero.
|
|
|
Gainera, kaudimengabeziagatik borondatezko lehiaketa batean murgilduta dago Madrilgo epaitegi batean. Enpresa horren polizak osasun arlokoak dira, eta finantza egoera zailean dago, 11 milioi euroko kalte ordaina eman baitiote 1997an piroteknia enpresa valentziar batek ehun laguni baino gehiagori
|
egindako
kalteengatik. Administrazio judizialaren prozesuaren amaieran arazo ekonomikoak konpondu ez badira, Zentroa ordainketa etenduran sar liteke eta bere ondasunak likidatu.
|
|
|
Maiz gertatzen da aire konpainiak maleta galtzea. Kasu horietan, erantzukizuna garraiolariari dagokio, eta kontsumitzaileak kalte ordaina jaso behar du
|
egindako
kalteengatik. Erabiltzaileak ezin badu hegaldirik hartu tripulazioaren greba baten ondorioz, betiere aurrez ezagutzen ez bada, erantzukizuna hegazkin konpainiarena da.
|
|
|
Txosten horretan ageri diren epaiak, elikaduraren esparrukoak, ez dira hamar baino gehiago, baina produktu akastunen %12 eta %15 artean egon daitezke. Erreklamazio gehienak kontsumitzaileen osasunari edo segurtasunari
|
egindako
kalte larriei dagozkie. Kasurik ohikoenak substantzia edo objektu desegokiak dituzten edariak hartzea edo edari karbonikoen botilak lehertzea dira.
|
|
|
Adela egunero bisitatu ahala, baretuz joan zitzaidan Marroren kontrako eromen amorratuan erortzeko arriskua pixkana pixkana; gero eta hobeto egiten nuen lo, eta uste dut azkenean lortuko nuela kontrolatzea Marrok Adelari
|
egindako
kaltea mendekatzeko obsesioa, baldin eta guztia alderantzizko bidean jarri zuen zerbait gertatu izan ez balitz, gertaera hark eromenerako bidean jarri ninduen-eta berriro.
|
|
2006
|
|
|
Akzio zibilari edo uko egiteko moduko den akzio penalari uko
|
egiteak
kalte egingo dio, soil soilik, uko egileari. Bestalde, akzio penalaren egikaritzari eutsi ahal izango zaio, auziaren egoera edozein izanda ere, edo berriro egikaritu ahal izango dute horretarako aukera duten besteek.
|
|
|
Era berean, komeni dena ezarriko da, trenak bere ibilbidean aurrera
|
egiteari
kalterik egin gabe, agintariari abisua emateko, horrek lehenengo eginbideen instrukzioa egin eta hilotzen altxatzeakiote halakoak agintari eskudunari, ho erabaki dezan; aipatu pertsonek azkar azkar eta ber bertan jasoko dituzte beharrezkoak diren datu eta aurrekariak, eta ahalik azkarren komunikatuko dizrrek lehenengo eginbideen instrukzioa egin dezan, ezbeharraren zioa argitzeko....
|
|
|
inori
|
egiteko
kalte,
|
|
|
Azkenik, hiribilduko justiziak erbesteratutako pertsonek ez bazuten euren barrutitik alde egiten (justizia horri mespretxu eginez) edo hiribilduaren gertu geratzen baziren (errebaletan) eta auzokide eta biztanleen kontra kalterik egiten bazuten (esanez, ezin zituztela han preso hartu eta justiziaren barrutia ez zirela errebalak) neurriak hartu beharrean egongo ziren. Horren ondorioz, istilu ugari izaten zirenez Bilbon, zalantzarik izan ez zedin, hiribilduko alkateak eta beste justiziek errebaletan edo hiribilduaren jurisdikzioan zebilen edonor erbestera zezaketen, hiribildutik nahiz Bizkaiko konderritik(
|
egindako
kaltearen arabera). Gainera, erbestera zitzaketen Alaman zerbitza zezaten (musulmanen aurka) edo beste mugetako gaztelu batean392 Eta erbesteratze hauek hausten zituztenak zigortuak izan behar ziren eta, beharrezkoa bazen, errege erreginek konfirmatzea eskatu ahal izango zuten edo korrexidorearengana bidali ahal izango zituzten.
|
|
|
Argentinako epaileek uste izan zuten legegileak kontuan hartu zituela, arau polemikoa ematerakoan, Europar Batasunak 2003ko gaiari buruz ezarritako irizpideak; besteak beste, «zuhurtasun printzipioa» edo «zuhurtzia printzipioa», eta kritika nagusiak honako hauek zirela: giza osasunerako arriskuak, ingurumenari
|
egindako
kaltea eta geneen konbinazio ez naturalak egitea ahalbidetzen duen erabilitako teknologiaren egoera. Halaber, Suitzak, Austriak eta Luxenburgok produktu transgenikoak merkaturatzea debekatu zuten, eta Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) 1990az geroztik elikagai transgenikoak ebaluatzen ditu.
|
|
|
–Tekniko batek zuzenduta egin beharreko lana da –esan zidan– Bestela, hobe beharrez, handiagoa izan daiteke
|
egindako
kaltea.
|
|
|
harriek garaiko milioi bat dolar baino askoz gehiago ez zuten balio... 1932 urtean Rasputin izeneko filma egin zuen MGM etxeak; Felixek eta Irinak diru ordainak eskatu zituzten beren irudiei
|
egindako
kalteengatik, eta 25.000 libra eskuratu –zenbaki handia ordurako– Felix ez zen kezkatzen hiltzaile gisa agertzeagatik, filmean Irina emaztea Rasputinen maitale gisa agertzen zelako baizik. Auzi horren ondoren hasi omen ziren Hollywoodeko filmetan jartzen" ikusi duzuna fikzioa da, edozein gertakizunekin edo hildako nahiz bizi diren pertsonaiekin duen antzekotasuna kasualitate hutsa da".
|
|
|
Zenbait hilabetez, dena izan zen giza oihu eta mailu hots gazteluaren inguruan. Murruetako arraildurak petatxatu zituzten, lubaki betetzen hasiak sakondu, almena hondatuxeak berritu, barneko aldamioak sendotu eta oro har denborak
|
egindako
kalteak zuzendu edo estali. Sukaldea hornitzen ere ez zuen xuhur jokatu nahi izan; aratxeak, zerrikumeak, bildotsak, oilaskoak, izokinak, barazkiak, arnoa... denek zeharkatu zuten gazteluko atea, etortzekoen sabelak bete ahala bete beharrez.
|
|
2007
|
|
|
Norvegia, Suedia, Finlandia eta Errusiak beren lurraldea lautan zatitu ondoren izan zen hori. Samiek hizkuntza eta kultura bizirik mantentzea lortu bazuten ere,
|
egindako
kalteak agerikoak dira. Egun, mantso mantso, beren kultura berreraikitzen ari dira etorkizuna ziurtatzeko.
|
|
|
AMA kexu da epaiek etxeak eraistera behartzen dutela administrazioa, tokian tokiko udaletxea gehienetan, baina ez dela neurririk ezartzen jabeei
|
egindako
kaltea ordaintzeko. Udaletxeak, berriz, hasieran lasai egoteko esaten die azalpen eske doazkienei, epaiak ez daukala aurrera egiterik.
|
|
|
Enpresaburuak idatziz jakinarazi behar dizkio lan agintaritzari, erregelamenduz ezarritako prozeduraren bidez, bere zerbitzupean dauden langileen lana zein izan eta lan horren ondorioz langile horien osasunari
|
egindako
kalteak.
|
|
|
Bigarren paragrafoan ezarritakoaren arabera, botere publikoek zainduko dute baliabide natural guztien erabilera arrazionala, bizitza kalitatea babestu eta hobetzeko, eta ingurumena defendatu eta berrezartzeko; eskubide hori elkartasun eskubide izenekoen artean sartzen du (behar beharrezko den elkartasun kolektiboan oinarrituz). ...ogaikarri, osasungaitz, kaltegarri eta arriskutsuen inguruko arauketa; zaratari buruzko arautegia, ingurumen inpaktuaren ebaluazioari lotutako gaien inguruko legeria, etab. Amaitzeko, legearen 3 paragrafoaren arabera, legearen bidez arautuko dira administrazio zehapenak (aipatu berri ditudan alderdiak arautzeko administrazio legerian bildutakoak), zehapen penalak (ZKren 325 art.), eta ez da ahaztu
|
egindako
kaltea konpontzeko betebeharrari aipamen egitea (horren barruan sartu behar da ingurumenean eragiten duten kalteen gaineko erantzukizun zibila, Kzren 1908 artikulura bildua).
|
|
|
Audientziaren epaiaren oinarria da “ez dagoela frogarik” Telefónicak balizko bezero ihesari aurre egiteko erabili zuen publizitate kanpainak “merkatuko lehia baldintzen distortsioa edo kalte larria” eragingo zuela. Magistratuek argudiatu dute ez dela interes publikoari
|
egindako
kaltea egiaztatu. Lehia Babesteko Legeak edozein ekintza desleial interpretatu eta ez du zigortzen, baizik eta emaitzagatik kualifikazio berezia dutenak soilik, eskumen baldintzak nabarmen okertzea eskatu baitute.
|
|
|
Google eta YouTube filiala auzitara eraman ditu Viacom komunikabide konpainiak, bideoen emisioan ustez jabetza eskubideak urratzeagatik. Viacom ek mila milioi dolarretik gorako kalte ordaina eskatu du
|
egindako
kalteengatik. Zure jabetzako programen 160.000 bideo inguru eskuratu ahal izan dira YouTuben baimenik gabe, eta 1.500 milioi aldiz baino gehiagotan ikusi dira, Viacom ek New Yorkeko auzitegi federal batean izapidetutako demandan azaltzen duenez.
|
|
|
lehenik, 900 kiloko bat auto arin baten parekoa izango litzatekeena 100 km/ h ko abiaduran eta, bigarrenik, 1.500 kiloko ibilgailua auto astun baten balioa 110 km/ h ko abiaduran. Beste bi saiakuntzetan, 86 kiloko “dummy” bat buruan eta lepoan
|
egindako
kaltea ebaluatzen duten sentsoreak dituen manikia– 60 km/ h ko zutoin baten eta 30 graduko angeluaren kontra jaurtitzen da, eta bestea, ezaugarri berak dituen “dummy” bat, SPMko baoaren aurka postuen artean. Orain, beharrezkoa da autonomien konpromisoa, errepideen %50ean baitute erantzukizuna sistema hori jartzeko.
|
|
|
PSOEk zuzenketa bat aurkeztu du Kongresuan, ibilgailuen zirkulazioko erantzukizun zibil eta seguruaren erreformarako. Zuzenketa horren bidez, autoen nahitaezko aseguruaren estalduraren gehienezko zenbatekoak, pertsonei
|
egindako
kalteenak, 70 milioi euroraino igotzen dira ezbehar bakoitzeko, ezbehar horretan gertatzen diren biktimen kopurua edozein dela ere. Bestalde, ondasunetan eragindako kalteen gehienezko estaldura 15 milioi eurokoa izango litzateke.
|
|
|
Kontua da produktua tomateen landaketan aplikatzeak nekazaritzako enpresak ereindako landare guztiak hil zituela 2004ko uztarako, eta erabat galdu zela.
|
Egindako
kalteak 80.332,14 eurokoak izan dira, eta erantzuleak zigortu egin dituzte. Kalte horiek, batetik, landare hartzaileak galtzeak eragindako kalteei dagozkie, eta, bestetik, 2004ko tomate kanpainako lortu gabeko irabaziei dagozkie.
|
|
|
Txosten horren arabera, enpresak komunitate indigenek kontsulta egiteko eta erauzketa jarduerari ekin aurretik baimena emateko duten eskubidea urratzen du, baita lan eskubideak ere. Halaber, salatu du ez dagoela konpentsaziorik herri horiek bizirauteko duten komunitateari edo ingurumenari
|
egindako
kalteagatik. Egoera horren aurrean, Intermón Oxfamek Antonio Brufau buru duen konpainiari eskatzen dio bere ustiategietan lan egiten duten indigenen eskubide ekonomiko, sozial eta kulturalak onartu eta beteko dituen politika gardena abian jartzeko.
|
|
|
Gerta daiteke jabekideek beren asegurua kontratatua izatea matxura mota horiek konpontzeko, bai eremu komunetan bakarrik, bai edukitzaileari eta edukiari dagokion guztian. Hirugarren bati
|
egindako
kalteen erreklamazioa aseguru konpainietako bezero askok estalita duten bermea da, eta askotan merezi du erabiltzea Arrazoia edozein dela ere, normalean nahikoa izaten da aseguru etxearekin harremanetan jartzea, hark ebaluatuko baititu kalteak eta konponketen kudeaketa. Hala ere, komeni da ziurtatzea arazoa behin betiko konponduta geratzen dela:
|
|
|
Horrela, ondoriozta daiteke hondamendiaren eragileak kalte ordain bat ordaindu behar diola kaltetuari, normalean bere aseguruaren bidez, eta kaltetuak eskubidea duela ondasunak kobratu edo konpontzeko. Hirugarren bati
|
egindako
kalteen erreklamazioa aseguru konpainietako bezero askok estalita duten bermea da, eta askotan merezi du erabiltzea. Ekonomia eta Ogasun Ministerioaren mendeko Aseguruen eta Pentsio Funtsen Zuzendaritza Nagusiak aseguru jardueraren baldintza zehatzak behar bezala betetzen direla gainbegiratzen du, eta babes egokia eskaintzen die aseguru etxeetako bezeroei erreklamazio zerbitzuaren bidez (harremanetarako telefonoa:
|
|
|
Maiatzaren 6ko 515/ 2005 Errege Dekretuan eta Zigor Kodearen 49 artikuluan daude araututa. Bi arau horien arabera, komunitatearen aldeko lanak ez daude ordainduak, egunean lauzpabost ordu iraun behar dute, eta
|
egindako
kalteak konpontzeko edo beste pertsona batzuei laguntzeko lanetan jarri behar dira. Egiten dituen pertsonaren gaitasun, trebetasun eta lehentasunei egokitzen zaizkie, eta lan merkatuan sartzen lagun dezakete.
|
|
2008
|
|
|
Hala ageri da Iuri Bandazhevsky Bandajevski, frantsesezko grafian mediku ikerlariaren kasuan: Bielorrusiako Gobernuak preso hartu zuen, lege antiterrorista erabiliz, Txernobilek herritarren osasunean
|
egindako
kalteak ikertu eta publikoki salatzeagatik. 2003an Net Hurbil batean aipatu gizona orain Frantziako Clermont Ferranden bizi da herbesteratuta.
|
|
|
Galiziako AVEaren kasua esanguratsua da. Santiago Ourense ibilbiderako 425 milioi euro gastatuko dituzte ingurugiroari
|
egindako
kaltea gutxitzeko aurrekontuaren laurdena eta horretarako 41 lur" biltegi" eraiki dituela azaldu du Adif ek Estatuko trenbideen administratzailea eufemismo handiz. Hain zuzen, zati horren erdian dagoen Lalin herri kontseiluan AVEak alegazio mordoa jaso du hondakindegiak nekazaritzarako lur emankorrenetan jarri dituztelako; eskoilerek, zenbait kasutan" 30 metro baino gehiagoko altuera" dutela salatu du nekazaritza zinegotziak eta ezin izango direla" inolaz ere" paisaiari lotu.
|
|
|
Pertsonei eta ondasunei
|
egindako
kalteak ordaintzen ditu, aseguru konpainiak erantzun ezin badio, konkurtso egoeran dagoelako (porrot eginda eta ordainketak etenda).
|
|
|
Azkenik, Partzuergoa eta aseguru etxea ez badira ados jartzen nork ordaindu behar duen, Partzuergoaren ardura izango da ordaina ematea, bai pertsonei
|
egindako
kalteengatik, bai ondasun galdu eta kaltetuengatik.
|
|
|
Epaiketan, konpainiak onartu zuen gastu horiei aurre egiteko dirua jartzea, 215 euro, baina ez gainerako kalteengatik eskatzen zituzten 600 euroak(
|
egindako
kalte moralengatik eta galdutako opor egunarengatik).
|
|
|
Alokairuko ibilgailu guztiek erantzukizun zibileko nahitaezko asegurua dute, eta hori gabe Espainiako araudiak ez du zirkulatzeko aukerarik ematen. Errentari askok ez dakite hirugarrenei
|
egindako
kalteak baino ez daudela estalita, baina ez gidariak ibilgailuari eragindakoak. Beraz, ezbeharren bat gertatuz gero, berak ordainduko ditu kalteak benetan jasoak izan daitezkeenak.
|
|
|
Werner Vermaak Auto istripuak, kalkulu txar bat igerilekuan burua botatzean, irristatze zorigaiztokoa eskailerak jaistean edo abentura kirola egitean erorketa handia dira albisteetan dokumentatzen eta zabaltzen diren ezbeharretako batzuk, baita traumatismo kranioentzefaliko (TCE) baten edo haren buruan egindako kolpe larri baten kausa posibleetako batzuk ere —erasoekin batera— National Head Injury Foundation ek honela definitzen du garuneko kalte traumatikoa: “Burmuinari
|
egindako
kaltea, ez endekapenezkoa, kanpoko indar batek eragindakoa, kontzientzia egoera murriztu edo alda dezakeena, eta gaitasun kognitibo eta fisikoen funtzionamendua hondatzea dakarrena. Narriadura aldi baterakoa edo iraunkorra izan daiteke, eta alterazio funtzionala, partziala edo osoa eta desoreka psikosoziala eragin ditzake”.
|
|
|
...ldiari buruzko datuak biltzen dituen azterlan berri batek erakusten duenez, lurzoruaren degradazioa gero eta gogorragoa eta zabalagoa da munduko leku askotan, kaltetutako nekazaritza lurren %20 baino gehiago, basoen %30 eta larreen %10 Fenomeno horren ondorioak dira, besteak beste, nekazaritzako produktibitatea murriztea, migrazioa, elikagaien segurtasunik eza, oinarrizko baliabide eta ekosistemei
|
egindako
kalteak eta habitatetan izandako aldaketen ondoriozko biodibertsitate galera, bai espezieen mailan, bai maila genetikoan, FAOren arabera; izan ere, FAOk gogorarazten du 1.500 milioi pertsona inguru, munduko biztanleriaren laurden bat, zuzenean degradatzen diren lurren mende daudela. Lan horren arabera, desertizazioari aurre egiteko Nazio Batuen Konbentzioa berretsi duten 193 herrialdeak zehaztu arren, lurzoruaren degradazioa okerragotzen ari da, hobetu beharrean.
|
|
|
Hala ere, kostuak gora egiten du erakundeek beste produktu batzuk eskatzen dituztenean, hala nola arrisku anitzeko aseguruak edo, batez ere, bizi aseguruak. Bestalde, zalantzarik gabe komenigarria da arrisku anitzeko asegurua kontratatzea, higiezina hainbat etxeko istriputatik babesteko (ura sartzea, lapurreta, hirugarrenei
|
egindako
kalteak, etab.).), hipoteka mailegu bat sinatzean nahitaez legez kontratatu beharreko produktua ez bada ere. Aseguru honen kostua nahiko merkea da; izan ere, hasteko, erakundeek edukitzailea (hau da, etxea eraikitzea) babesteko bakarrik eskatzen dute harpidetza, baina ez edukia (etxetresna elektrikoak, altzariak…).
|
|
|
Elkarte horrek dio aerolinearen erabakiak erabiltzaileekiko kontratu betebeharrak ez betetzea dakarrela, “bidaiariei inolako kalterik egiten ez dieten arrazoiengatik eta legeak legitimatzen ez dituelako”. Kontsumitzaile elkarteek konpentsazio ekonomikoak erreklamatzeko eskatu dute,
|
egindako
kalteen ordain gisa. Ildo beretik, Etxekoandreen, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Elkarteen Espainiako Konfederazioak (CEACCU) ohartarazi die bidaiariei kalteak egiaztatzen dituzten dokumentu guztiak (garraio alternatiboaren kostuak, hotel alokairuak edo erreserbak, edo galdutako opor egunak) gorde behar dituztela.
|
|
|
Ibilgailuaren edo haren piezen lapurreta ere kontuan hartzen da, eta, horregatik, poliza askok hainbat estaldura dituzte, malgukietan eta garajeetan dauden pieza finko edo osagarriez arduratzen direnak. Istripu aseguruaz gain, beste estaldura gehigarri bat ere kontrata daiteke, hirugarrenei
|
egindako
kalteak estaltzeko Erantzukizun zibileko asegurua izatea betebehar bat baino ez da, ibilgailu horien inguruko betebeharren zerrenda luzea. Uretako motorren balizko arriskuagatik da nahitaezkoa, eta, horregatik, nahitaez bete beharrekoa da:
|
|
|
Txostenaren arduradunek uste dute igotzen den metro bakoitzeko %2ko galera gertatzen dela barne produktu gordinean (BPG), ondorio hauek direla medio: ur gezaren eskasia, nekazaritzari eta arrantza industriari
|
egindako
kaltea, turismoa etetea edo energia segurtasuna murriztea. Hala ere, nazioarteko erakunde honetako arduradunek ziurtatzen dute neurri egokiak hartuz gero ondorioak gutxitu daitezkeela.
|
|
|
Ikerketa horren ondorioak “Free Radical Biology and Medicine” aldizkariaren azken zenbakian argitaratu dira. Ikerketa Informazio eta Albiste Zientifikoen Zerbitzuak ezagutarazi du (SINC), eta, horren arabera, oxidazio estresak eta makromolekula jakin batzuei
|
egindako
kalteak gaixotasun horren garapenean eragiten dute. Desordena psikiatriko eta kognitiboak, nahi gabeko mugimenduak eta dementzia ditu ezaugarri.
|
|
|
Aseguruek honako hauek estaltzen dituzte: gastu medikoak, egonaldiaren luzapena, laguntzailearen joan etorriko eta ostatuko gastuak, eritasun edo istripuagatiko aberriratzea edo hirugarrenei
|
egindako
kalteengatiko erantzukizun zibil pribatua. Batzuk, berariazkoagoak, pistan erreskatatzea eta materiala lapurtu edo galtzea edo hondatzea barne hartzen dute.
|
|
|
Aukerako beste berme batzuk ere ematen ditu, oso erabilgarriak izan daitezkeenak: kristalak, ispiluak, kristalak eta errotuluak haustea; urak eragindako kalteak matxura bilatu eta konponduz; lapurreta eta lapurreta; onurak galtzea edo ordenagailu eta ekipo elektronikoei
|
egindako
kalteak. Beste modalitate bat “ETE Express” da, eta elementu naturalek eragindako kalteak estaltzen ditu, hala nola urak edo kalte elektrikoek eragindakoak.
|
|
|
Baina, nik dakidala, Euskal Y aren kasuan bide ia osoa tunelen azpitik joango da, eta benetako zentzugabekeria iruditzen zait hori. Orografiara egokitutako trena litzateke; kostua egungoaren laurdena izango litzateke, eta ingurumenean
|
egindako
kaltea ere askoz txikiagoa.
|
|
|
Eta beste askok egin bezala, ume garaitik hona egin dudan bidea berrikusten hasi naiz. Ume nintzela aitak natura maitatzen erakutsi zidan, baita ingurumenari
|
egindako
kalteez jabetzen ere. Gogoratzen dut nola gazte nintzela, 1960ko eta 1970eko hamarkadetan, apar kirastu batek estalia itsasoratzen zen Urumea.
|
|
|
Fiskaltzak EAEko Auzitegia babestu zuen, ikerketa bi zatitan
|
egitea
kalterako izan daitekeela argudiatuta. Epaileak arrazoi eman die.
|
|
|
Miren Azkarate, Jaurlaritzako Kultura sailburua eta Berroeta Aldamar elkartearen ordezkariak adierazi du, prozesuan dagokionean beharrezkoak diren ekimen guztiak egingo dituztela: «Erantzukizunak eskatu eta
|
egindako
kaltea ordainarazteko». Hala ere, Berroeta Aldamar elkartearen ordezkari gisa aritu diren Miren Azkarate, Andoni Aristi, Getariako alkatea eta Maria Jesus Aranburu, Gipuzkoako Kultura diputatuak ez dute azaldu zein delitu egozten zaizkien inputatuei.
|
|
|
Saltoki txikiek, gainera, merkataritza guneek baino bost aldiz lanpostu gehiago sortzen dituztela azpimarratu zuen Zelaiak. Hiri eta herrietako merkatariei saltoki handiek
|
egindako
kaltea eginda dagoela gaineratu zuen Feijook, «min handiagorik ezin digute egin dagoeneko, baina kale eta herrietako bizitzari eustea da orain gure erronka».
|
|
|
Hala, jokabide txarra jasan duena eta egin duen ikaslea adiskidetzen badira, prozedura bertan behera geratuko da. Halaber, ikasleak aitortzen badu gaizki jokatu duela, edo
|
egindako
kaltea konponduko duela, neurri zuzentzaileak eten, arindu edo barkatu egin ditzake ikastetxeko zuzendariak. Neurri zuzentzaileak etxean bertan betetzeko aukera ikusten du dekretuak, hartara familiak berak parte hartuko bailuke prozesuan.
|
|
|
Sentitu izan dut bide zuzenera itzultzeko bulkadarik, zer esanik ez. Azken batean, une horretara arte
|
egindako
kaltea ez zen handia, eta beti esan nezake aipatutako gauza asko beren buruak zientifikotzat dauzkaten morroi batzuek defendatutakoak direla. Edo.
|
|
|
|
Egin
kalteak ezin ordainduz, bere umeek ez zezaten bide bera segi saiatuko zen. Tarrotuak ziren ordukotz eta zorigaitzez, jadanik gaiztakerian sartuak ere.
|
|
2009
|
|
|
Bestalde, hainbeste milioi bateriatan erabiliz gero, adituek uste dute 20 urte baino gutxiagotan agortuko litzatekeela litioa planetan. Ekologiari
|
egindako
kalteak kontutan hartu gabe.
|
|
|
Jose Migel Barandiaranek, bere Mitologia Hiztegian5 betadur berba dakar jasorik, begiaren indar magikoa adierazteko. Jataben begizkone (begizkoena) esaten zaio begien indar magikoaren bidez osasunean
|
egindako
kalteari. Txarto gure daunek ezkerreko begiez aditxuten dau, esaera da, kalte egin gura duen lagunagatik.
|
|
|
Antzina beldur izugarria edukitzen zioten. Lekukoen gomutan agertzen dira oraindino ere inusturiek etxeetan eta etxe inguruetan
|
egindako
kalteak. Lehengo beheko suko laratzak, burdinazkoa zenez, erakarri egiten ei zuen inusturia.
|
|
|
Orokorrean, matxura handi edo arruntak dira nahita
|
egindako
kalte eta gastuak, ontzia, zama edo bi biok salbatzeko benetakoa eta ezaguna den arriskutik; zehatzago esanda, ondokoak dira matxura arruntak:
|
|
|
Pilotuak du bere trebetasun edo ardurarik ezaren ondorioz ontzi eta zamari
|
egindako
kalteen gaineko erantzukizuna; halaber, pilotuak erantzukizun kriminala izango du, baldin eta delitu edo falta bat egin badu.
|
|
|
Makinistak egoera onean artatu behar ditu makina eta galdarak; hortaz, makinistek beharrezko diren erabakiak har ditzakete, edozein unetan makina eta galdarak behar bezala ibiltzeko prest egon daitezen. Makinistak erantzukizuna izango du trebetasun edo ardurarik ezaren ondorioz motorrari, ontziari eta zamari
|
egindako
kalteen gain; halaber, erantzukizun kriminala izango du, baldin eta delitu edo falta bat egin badu.
|
|
|
Berlusconiren ustez, bi hilabete behar izango dituzte lurrikarak
|
egindako
kalteak ezagutu ahal izateko. Ondoren, bertan behera botako dituzte eraikinak, eta herria berreraiki egingo dute.
|
|
|
Pertsonen izenak erabiltzeak, batzuetan, egoera bitxiak sortzen ditu. Askok gogoratzen dugu, adibidez, zein handiak izan ziren Katrina urakanak New Orleansen (AEB)
|
egindako
kalte larriak, 2005ean. Interneten sartzen bagara, eta www.katrina.com helbidea bilatzen badugu, ustekabe txiki bat izango dugu:
|
|
|
Helburua zauriak betiko ixtea bada, Gerra Zibilean eta frankismoan gertatutako guztia argitu behar da, erantzukizunak eskatu ahal izateko eta biktimei
|
egindako
kaltea ordaintzeko. Alabaina, Memoria Historikoaren Legeak ez du horrelakorik bermatzen, erakunde eta elkarte ezberdinen aburuz.
|
|
|
Ikerketa ororen bi helburu nagusiak ondokoak izan lirateke: gertatutakoa argitzea eta, berandu bada ere, erantzukizunak eskatu ahal izatea biktimei
|
egindako
kaltea ordaintzeko. Batzuen iritzian, izapide judizialak irekita, iraganeko zauriak zabaltzen dira, baina ez da horrela.
|