|
2000
|
|
|
Aztertzeko eta ekintzarako guk ez genuen gaitasuna erakusten dute. Ekonomia eremuan oraindik ere abertzale gazte hauek ez dute politikan edo kulturan
|
duten
eragina. Alta, 15 urte barne, gazte horiek gure herriko auzapezak eta hainbat esparruen kudeatzaileak izanen dira.
|
|
|
Izan ere, jazz eta blues aren artean antzekotasunez gain, badira ezberdintasun aipagarriak ere. Egileak berak honela deskribatzen ditu bereizgarri hauek eta hauek eleberrien eraketan izan
|
duten
eragina:
|
|
|
Kanadak bezala, Australiak eta beste herri garatu batzuek ere antzeko txostenak enkargatu dizkiete beren adituei, helburu berberarekin: estatu handiek zein politika eraman behar duten argitzea, sareen bidez beste estatuek
|
duten
eragina ekiditeko. Horrela, estatu boteretsuekiko daukaten, burujabetasun erlatiboa?
|
|
|
Omenezko lan ez akademiko honetan, esker oneko aitorpen pertsonala adierazten da, egindako lanez gain, pertsona gutxi batzuen balioa bizi osoko koherentzian dagoelakokonbentzimendutik idatzita. Txillardegiren bi alderdi azpimarratu nahi izan dira, egilearengan izan
|
duten
eragin praktikoagatik. Batetik, egoera berrien aldarrikapenakordura arteko kontsentsuan sortzen duen disentsuaren eta etenaren baliagarritasuna, etahorrekin batera sistemari eusten dioten erakundeetatik aldarrikatzailearentzat datorrenbazterketa sistematikoaren ordaina.
|
|
|
Espainiako presio mediatikoaz gain, komunikabideen inguruko beste gai batzuk ere aipatu ziren Londresko sinposioan. Jakin genuen, adibidez, Europako Parlamentuaren enkarguz txosten bat egin duela Galesko Aberystwyth unibertsitateko Mercator taldeak, Internetek eta teknologia berriek hizkuntza gutxiagotuen baitan izango
|
duten
eraginaren inguruan. Zantzu batzuk besterik ez zizkiguten eman txosten horren inguruan:
|
|
2001
|
|
|
Eraikuntza berri hauen eragina jasan duten biztanleak proiektua zalantzan jartzen ari dira, eta, aldiz, energi proiektu hauen arduradunak, Bizkaiko Badiako lehendakari eta EAEren Gobernuko Energiako sailburuorde Javier Aranburu buru dutelarik, proiektu hauek euskal ekonomian, orokorrean, eta ekipo ondasunen euskal enpresetan, bereziki, izango
|
duten
eragin pizgarria azpimarratzen saiatu dira. Arduradun hauek diotenez, proiektu hauei esker, energia oso prezio lehiakorrean lortzeko aukera izango dute euskal enpresek.
|
|
|
Hasiera hasieratik eztabaida larria sortu izan da bolantak erabiltzen dituztenen eta ohiko arrantza baliabideak erabiltzen dituztenen artean. Lehenengoek errentagarritasun ekonomikoaren argudioa dute, eta besteek, berriz, bolantek arrantzaren ekosisteman
|
duten
eragin arriskutsua aipatzen dute. Erakunde ekologistak ere sare horien aurka agertu ziren arrantza ahalmen handia dutelako eta ekosisteman eta izurde eta zetazeoen populazioan kalte handia egiten dutelako.
|
|
|
Abertzaleen ikuspegiak ezberdinak dira. Honetara iritsita, zein da abertzaleen ikuspegitik proiektu egokiena azkeneko bi mendeotan estatu horiek izan
|
duten
eragina ezabatzeko. EAEren espresio politikoetatik abiapuntu berri bat garatzeko gai baldin bagara, Euskal Herri osoari kalte ala mesede egingo al dio horrek?
|
|
|
Erauntsika ari badu eta asfaltoa behar bezain azkar irensteko gauza ez baldin bada edo lurzoruan gorabeherak baldin badaude, errepidean putzu txiki edo koxkorrak sor daitezke: gure automobilean horiek izango
|
duten
eragina aquaplanning izenaz ezagutzen dugu.
|
|
|
Areago, ur gezen sistema naturalak produkzio handienekoak izateaz gainera, tokian tokiko ekonomian
|
duten
eragina funtsezkoa izaten da.
|
|
|
Berriki egin den hainbat ikerketak metal astunek ekosistemaren egoeran eta gizakiaren osasunarengan
|
duten
eragin kaltegarria aztertu du.
|
|
|
Osasunarengan
|
duten
eragin kaltegarri hauez froga ugari dagoen arren, oraindik ere jarraitu egiten du metal astunen esposizioak eta areagotu egin daiteke politika adostu eta zehatzik ezaren eraginez.
|
|
|
Artua laginak du saturatuen proportzio apalena (%17) baina trans motako gantz intsaturatuen odoletako kolesterolean
|
duten
eragin nutrizionala saturatuen parekoa baita eduki handia (%15) kontuan harturik, gantz azido saturatu edo baliokideen edukia %32koa dela ikusten dugu.
|
|
|
Irakasleok muzin egin diogu telebista edo irrati emanaldi errealakklasean erabiltzeari, besteak beste, horrek izugarrizko lana eskatzen duelako (grabatu, aukeratu, ariketa prestatu, gorde, etab.). Horren ondorioz, ariketek ezdute balio izan helburu garrantzitsuena betetzeko, hau da, ikasleei egunerokobizitzan aurkituko dituzten benetako komunikazio egoeren eredu edo adibideakaurkezteko. Hori gutxi balitz, dokumentu errealek ikasleen motibazioari begiraizan ohi
|
duten
eragin positiboa ere neutralizatuta geratu da, gure jokabidearenerruz.
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean aldagai ezberdinek
|
duten
eragina ikusita, euskara erabilera altua dutenen perfil soziodemografikoa, soziolinguistikoazein psikosoziala egin da. Subjektu horiek Gipuzkoan eta euskaldunen proportzioa%40 baino gehiagokoa den herrietan jaio eta bizi dira; euskara dute lehen hizkuntza beren gurasoek ere, edo gutxienez horietako batek; gurasoak Euskal Herrian jaioak dituzte; euskararen erabilera altua dutenen artean, emakumezko gehiago daude gizonezkoak baino; subjektu horiek euskararen ezagutza maila altua dute, baita beren inguruko pertsonek ere (gertuko eta urrutiko sarea); euskararekikoeta euskaldunekiko jarrera positiboa erakusten dute; horrez gain, euskaldunei etaerdaldunei buruzko irudi ezberdina dute, euskaldunak oso taldekoiak ikusten dituzten bitartean, erdaldunak ez dituzte hain taldekoiak ikusten; euskararen bizitasun etnolinguistiko subjektiboari dagokionez, euskarri eta kontrol instituzionala etaestatusa baxutzat jotzen dituzte; demografia, berriz, altua ikusten dute; gaztelaniaren estatusa eta demografia baxua iruditzen zaizkie; gaztelaniaren euskarri etakontrol instituzionala, berriz, altua; euskaldunekiko uste exozentriko eta euskararekiko uste egozentriko altuak dauzkate; erdaldunekiko uste exozentriko altuakdituzte eta gaztelaniarekiko uste egozentriko baxuak; euskal identitate altua etaidentitate espainiar baxua dute; azkenik, euskalduna izateko baldintzarik beharrezkoena linguistiko kulturala dela pentsatzen dute.
|
|
|
«Euskaldun berrien behar funtzionalak eta sinboliko afektiboak ez betetzeak agerian jar dezake euskara ikasteko ahaleginak ez direla nahikoa atsegingarri»; «erdararen aldeko arau sozialpean jarraitzeko inertziaren zama. Honekinbatera,... oinarrizko kalitate irizpidetzat ez hartzea»; «erdarazko komunikabideek
|
duten
eragin erdaltzale gero eta handiagoa» izatea; «elebakartasunaren aldeko diskurtsoa»; «helburuen eta bideen arteko adostasun falta».
|
|
|
Alfabetakuntza zereginetan gizarte agenteek izan
|
duten
eragina zehaztekoorduan, hiru agente mota bereizten ditu Iztuetak, hirurak maila ezberdinetan jarduten duten arren, hasieran isolatua zen hezkuntza gertakaria kolektibo bihurtzekoprozesu bakarrean parte hartzen baitute.
|
|
|
Masa espektroskopia, eremu elektrikomagnetikoek ioietan
|
duten
eraginean oinarritzen da
|
|
|
Haren iritziz, kontrolean, edaten jakitean heztea falta da, eta gizarte osoa inplikatzea ere falta da, eta abusuan eragina duten mutilen gurasoei isunak eta antzeko neurriak ezartzeaz hitz egiten denean, “neurri hau ez da gurasoei zigorra jartzetzat hartuko, arazoa konpontzen saiatzeko beste neurri gisa baizik, eta laguntza gisa ere bai”. Indarkeriari dagokionez, Urra konturatu da Espainiako gazte gehienak ez direla bortitzak, baina Espainiako gizarteak kontrakoa uste duela, hein handi batean, gazte hiltzaileen albisteek
|
duten
eraginari esker. Baina, hain zuzen, eta Arartekoaren arabera, iaz adingabeekin izandako 27.000 gertakarietatik, 10 bat bakarrik izan ziren kasu larriak, eta, Urraren arabera, aurreko urteko zerga memoria hartu eta, adibidez, 54 eta 58 urte bitarteko pertsona taldera joaten bada, “adin talde horrek hilketa gehiago egin dituela egiaztatuko da”.
|
|
|
Osaera Funtsean, tapizatutako altzariek poliuretanozko edo goma aparrezko apar malgua dute, oihalez forratuta. Horregatik, hain zuzen ere, Altzarien, Zuraren, Bilgarrien eta Kidekoen Institutu Teknologikoak (AIDIMA) azken bi urteetan “Suzko atzeratzaileek tapizerian erabilitako poliuretanozko (EFP) apar malguen portaeran
|
duten
eraginaren ikerketa” egin du. Apar berriek “materialen erosotasuna errespetatzen dute, eta toxikotasun indize txikiak dituzte sutea gertatuz gero” Aparrak fabrikatzeko prozesuan su atzeratzaileen eragina izan du aztergai azterlan honek, eta sugarren aurrean produktu seguruagoak eman ditu.
|
|
|
Hala ere, organismoaren estimulatzaile naturala denez, eta nerbio potentziala eta energia fisikoa handitzen duenez, osagarri gisa erabili behar da beti modu kontrolatuan eta irizpide profesionalarekin. Halaber, ez da ahaztu behar oraindik onura ugari ematen zaizkiola, eta horietatik zientifikoki egiaztatutako datu gutxi daudela gizakiengan
|
duten
eraginari buruz. Ginsengespezie guztiak berdinak dira?
|
|
|
Era berean, mikroorganismo biziekin hartzitutako esneak kontsumituz gero, mantenugaiak hobeto irensten, digestioa egiten eta xurgatzen dira, eta, hala, haurraren nutrizio egoera hobetzen da. Hartzitutako esneek hesteetako floran
|
duten
eragina Hesteetako mukosa birusetatik, bakterioetatik eta parasitoetatik babesten dute, eta, era berean, metabolitoak sortzen dituzte (azido laktikoa, hidrogeno peroxidoa, gatzak eta behazun azido konjokatuak, etab.).), bakterio patogenoen hazkuntza inhibitzen dutenak.Bakterio batzuk gehiegi ugaltzeak hesteetan sortzen dituen arazoek beherakoa eragin dezakete. Jogurtak edo beste esne hartzitu batzuek organismoari ematen dizkioten laktobaziloak mikroorganismo egokiak dira hesteetako oreka berrezartzeko.
|
|
|
Kontuan eduki behar genuke, haatik, euskarazkoez gainera, euskararekikoak eta Euskal Herriarekikoak bilatzen dituztela horiek, nahiz edozein erdaratan eginak izan. Ez zaie, halere, izan
|
duten
eragina ukatu behar euskal gaietara jendea makurtzen eta makurtu makurtzekoei sarbideak prestatzen.
|
|
|
Izan ere, beren interesen aurka doazen gizarte portaeren (manifestazioak, bozketak...) sorburu nagusitzat, errudun nagusitzat, hartzen dituzte, eta herriaren argitasun eta zen  tzu onari egokitzen dizkiote aldeko dituzten portaerak. Nolanahi ere, etengabe azpimarratzen da hedabideek iritzi publikoaren gainean eta zuzenean
|
duten
eragina, iritzi publiko horren sozializazio eragile bakarra balira bezala.
|
|
|
Hedabideek gizartearen arau eta balioak islatzen dituzte, baina ideologia nagusiaren araberako arau eta balioak, gizarte hegemonia 3 egituratzen dutenenak hain zuzen ere; eta, gainera, zehazten laguntzen duten aldi berean islatzen dituzte. Elkarren arteko eragin hori, adibidez, hartu behar da kontuan hedabideek Lizarra Garaziren aurrean bideratu duten portaera eta izan
|
duten
eragina ulertzerakoan, edo, gehiago zehaztearren, ongi gogoan hartu da, gai honetan, mezu berberek euskal herritarrengan eta espainiarrengan duten eragin desberdina.
|
|
|
Hedabideek gizartearen arau eta balioak islatzen dituzte, baina ideologia nagusiaren araberako arau eta balioak, gizarte hegemonia 3 egituratzen dutenenak hain zuzen ere; eta, gainera, zehazten laguntzen duten aldi berean islatzen dituzte. Elkarren arteko eragin hori, adibidez, hartu behar da kontuan hedabideek Lizarra Garaziren aurrean bideratu duten portaera eta izan duten eragina ulertzerakoan, edo, gehiago zehaztearren, ongi gogoan hartu da, gai honetan, mezu berberek euskal herritarrengan eta espainiarrengan
|
duten
eragin desberdina.
|
|
|
Halatan, desberdina da Euskal Herrian eta Espainiako estatuaren gainerako lurretan hedabideek euskal gatazkaren aurrean
|
duten
eragina. Estatu mailan, erreferentzia politiko sozial nagusietatik eta gizarte ingurutik beretik sorturiko ikuspegia bat dator modu positiboan hedabideenarekin, eta askoz ere handiagoa da hedabideek jendeak gatazkari buruz dakienaren eta ezagutzen duenaren gainean duen eragina.
|
|
|
Kontestu honetan ikusi eta kokatu beharra dago hedabideek gizarte espainiarrean, Isiltasunaren Espiralaren bidez,
|
duten
eragin handiaren azalpena. Ez da berez eta zuzenean jo duen efektua, baizik eta gizarte praktiken araberako harremanek, gizarte zibileko instantziek (hedabideak barne) eta Estatukoek iritzi giro nagusi hori etengabe elikatu duten eragina.
|
|
|
Kontestu honetan ikusi eta kokatu beharra dago hedabideek gizarte espainiarrean, Isiltasunaren Espiralaren bidez, duten eragin handiaren azalpena. Ez da berez eta zuzenean jo duen efektua, baizik eta gizarte praktiken araberako harremanek, gizarte zibileko instantziek (hedabideak barne) eta Estatukoek iritzi giro nagusi hori etengabe elikatu
|
duten
eragina. Eta, jakina, Euskal Herritik kanpoko jendearen gizarte praktikan eta zuzeneko esperientzian kokatu behar dira, era berean, ETAren atentatuak.
|
|
|
Hedabideek gizartearen iritzi eta portaeraren gainean
|
duten
eragina berezkoa eta zuzenekoa dela argudiatzen segitzen dutenek, honako gogoeta erraz hau egin lukete. Inoiz ere ez zuen ordura arte kazetaritza politikoak hain bortizki murriztu euskal gizartearen irudia gehiengo demokratikoaren eta gutxiengo banatuaren artean, nola 1997ko uztaileko egunen ondoko urtean zehar; inoiz ere ez zitzaion horren aho batez aitortu Barne Ministerioari protagonismo ia absolutua ETAren gaian; eta ordura arte inoiz ere ez zuten hedabideek hain bortizki satanizatu nazionalismoa, indarkeria antidemokratikoaren iturri gisa.
|
|
|
Ez, jakina; argi eta garbi frogatu dugu kontrakoa testu honetako beste pasarte ba  tzuetan. Baina gizartean diharduten beste instantzia batzuek modulatu eta matizatu egiten dute hedabideen eragina 19 Gainera, ezin dugu hedabideek iritzi publikoan
|
duten
eragina aztertu, soil soilik hedabideek berek iritzi publikoaz eskaintzen diguten argazkitik abiatzen bagara. Lehenago edo geroago azalduko dira argazki horrek jendearen egiazko iritziarekin dituen kontradikzioak.
|
|
|
Goian aipaturiko prozesu kognitiboen ezagutza eza oso lotuta dago geneek eta inguruneak gizakiaren pertsonalitatean
|
duten
eraginarekin. Giza-geneei buruzko funtzionamendua ren azken hamarkadetako ezagutza azeleratuak, zenbaitetan, edozein gizakiren ezaugarriak geneek mugatzen dituztela pentsatzera eraman arren, hori ez da horrela.
|
|
|
Guretzat derrigorrezko lana da eta orain artean eutsi ahal izateko balio izan zaiguna. Erdaltzaleek bilatzen
|
duten
eragin zehatz bat da matrikulazioak jaistea, euskal liburuen erosketa mailen jaistea, erabilpenaren gainbehera, geroz eta nagusi gutxiago euskalduntzen egon dadin. Horrek gainera berrest rukturaketa arazoetan sartzera behartuko ditu euskalduntze erakundeak, barne arazoakso rtuz eta erasoei erantzun eraginkor bat neutralizatuz.
|
|
2002
|
|
|
Gauzak horrela planteatuta, interesgarria izango litzateke euskal kritika publikoak azken hamarkadetan izan duen garapena zehazki aztertzea eta euskal liburugintzaren bilakaera garaikidean merkatu estrategia berriek izan
|
duten
eragina zehaztea. Edonola ere, dudarik ez dago, inoiz baino kritika publiko gehiago egiten dela gaur egun eta behiala ezinezko ikusten ziren hainbat errealitate (telebista, irratia, Internet...) orain eskura dauzkagun tresnak direla.
|
|
|
Gaur egun lakto baziloek hesteetako hanturan
|
duten
eragina aztertzen ari dira eta badirudi nahiko erantzun ona ari dela jasotzen.
|
|
|
Ukaezina da sumendiek gizateriaren historian zehar izan
|
duten
eragina: erabat baldintzatzen dute inguruetako herri eta hirien bizitza, ingurunea guztiz eralda dezakete, kasuren batzuetan sumendietako errautsek mesede egiten diote uztari eta sumendien ondoriozko euri azidoek kalte egin diezaiokete gure osasunari.
|
|
|
Eta kalte ezagun horiei, gainera, osasunarengan
|
duten
eragin negatiboa gehitu behar zaie, batez ere 3 urtetik beherako haurren kasuan; eta klimaren aldaketetan eragin eztabaidatua.
|
|
|
Petrolioaren prezioa igotzeak lehengaiaren eskakizunean dituen eraginak gorabehera, energi iturrien prezioek kontsumorako prezioen indizean (KPI)
|
duten
eragina da alderdi alarmagarriena, indize hori baita herrialde garatuetako banku zentralek zorrozkien begiratzen duten adierazleetako bat.
|
|
|
Kontratu partziala da (sarritan, aparteko orduen erabilpenarekin elkartuz) lan denbora malgutasunez kudeatzeko gehien erabili den elementua. Aipatu dugukontratu partzialek emakumeen gain
|
duten
eragina, lanaren banaketa sexistarekinduten lotura eta behin behinekotasunaren gain duten eragina (promozio zailtasunak, gizarte babes apalagoa...). Hori dela eta, lanegunen murrizketa orokorra lanaren behin behinekotasuna murriztu eta enplegua sortzeko elementu bat izan daiteke.
|
|
|
Kontratu partziala da (sarritan, aparteko orduen erabilpenarekin elkartuz) lan denbora malgutasunez kudeatzeko gehien erabili den elementua. Aipatu dugukontratu partzialek emakumeen gain duten eragina, lanaren banaketa sexistarekinduten lotura eta behin behinekotasunaren gain
|
duten
eragina (promozio zailtasunak, gizarte babes apalagoa...). Hori dela eta, lanegunen murrizketa orokorra lanaren behin behinekotasuna murriztu eta enplegua sortzeko elementu bat izan daiteke.
|
|
|
Gazteen kasuan, heziketa sisteman izandako aldaketengatik eta enplegua aurkitzeko zailtasunek ikasketak egiten luzatzera bultzatzeagatik. Nagusienen kasuan, aurre erretiroen gorakadan enpresen berregituraketekizan
|
duten
eragina da aipatzekoa, eta baita nagusiak ez kontratatzeko ohitura ere.
|
|
|
Anitz dira hizkuntzaren normalizazioa xedetzat hartzen duten ekimenak.Ezin dugu, jakina, horien berri eman. Baina, gure lanean izan
|
duten
eraginagatik, biren aipamena ekarriko dugu hona:
|
|
|
Beraz, hemen lehenik honako hauek justifikatu ditugu: ikasleeneskaria ikasturtez ikasturte titulazio bakoitzeko, sektore profesionalen beharrak etaingurune geografikoan izango
|
duten
eragina. Zeren masa kritiko hori ez balego, ezluke zentzurik izango unibertsitatea sortzea; gehienez, unibertsitate publiko batenzentro atxikia izango litzateke, titulazioak eskariaren arabera banan bananeskainiz, geroago unibertsitatea izateko baldintzak bete arte.
|
|
|
Sailaren interesen defentsan inposatutako jarduerarenpean, batzuen hipokrisia eta interes pribilegiatu propioak daudelasalatuz, ghettoaren aurka jokatuz eta irakasle elebidunen eskubideakdefendituz. Errealitatean izan
|
duten
eragina txikia izan da, eta, normalki, sailek, unibertsitate ofizialean dagoen logikari jarraituz, disidentzia guztiei inposatutako bazterketa aplikatu diete irakasle horiei.
|
|
|
Horrez gain, ezin dugu ahaztu hezkuntza unibertsitarioan legeriak eta markojuridikoak
|
duten
eragin nabarmena. Espainiako eta Frantziako Konstituzioak, EAEko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Hobekuntzak, LRUk eta gainerako Lege organiko eta errege dekretuek lehendik ere mugatzen eta oztopatzendute Unibertsitate propio eta euskaldunaren eraikuntza; baina Madrilgo Gobernutik ezarri nahi zaizkigun Lege berriek ezinezkoa bihur dezakete asmo hori, ereduunibertsitario bakarra inposatuz.
|
|
|
batetik, irakasleak emandako inputa, nagusiki; eta bestetik, ikasleak ekoizpenerako eskura dituen lanabesak. Besteera batera esanda, irakaskuntzaren praktikak aztertzea, eta baita berauekhizkuntza gaitasunetan
|
duten
eragina ere. (Dolz eta Schneuwly, 1996).
|
|
|
Bigarrenik, ohiko erabilera duten sustantzia kimikoek epe luzera
|
duten
eragin kaltegarria eta gaixotasunak sendatzeko antibiotikoetan gertatzen den bakterio berrien agerpen hazkorra. Elikagai osasuntsuak bermatzeko ez dela gai izan onartzen du, eta merkatuan saltzen diren sustantzia kimikoen pozoiaren %99z ezagutzarik ez duela aitortzen du, 2004rako beharrezkotzat joz, politika kimiko berria?.
|
|
|
Egileak jakin badaki ere, tokiko irrati batzuek udalen babes ekonomikoa izaten dutela subentzio moduan; euskaraz aritzeagatik ematen den laguntza da batzuetan, edota herriko kultur taldeei ematen zaiena besteetan. Hala ere, irrati horiek askotan herriko bizitzan
|
duten
eragina onartu arren, emisora horiek ez dira atal honetan sartzen, irrati askeen edo gizarte emisoren atalean baizik, helburu komertzialik ez dutenean?, edota tokiko irrati pribatuen sailean, xede komertziala dutenean?.
|
|
|
Horregatik, herri askotan udalek berek bultzaturiko emisorek aurrera jo ez duten arren, herritarrek bultzaturiko proiektuak bihurtu dira praktikan herriko irrati. Dena dela, udal irratiek Hego Euskal Herrian izan
|
duten
eragina oso txikia izan den arren, izan direnak aipatuko ditugu atal honetan, izan diren guztiak ez agertzeko arriskua dagoen arren.
|
|
|
Hedabide komunikazioaren esparru barruko nazioarteko harremanak ditu helburu nazioarteko komunikazioaren ikerketak. Hedabideek garapen kulturalean
|
duten
eraginaren inguruko ardura aurkitzen dugu testuinguru honetako ikertzaleengan. Hedabideek hezkuntzaren, zientziaren eta kulturaren nazioarteko hedapenean duten eragin baikorraz dihardute batzuek; beste batzuek, ostera, hedabideek zabaltzen duten inperialismo kulturala salatzen dute.
|
|
|
Hedabideek garapen kulturalean duten eraginaren inguruko ardura aurkitzen dugu testuinguru honetako ikertzaleengan. Hedabideek hezkuntzaren, zientziaren eta kulturaren nazioarteko hedapenean
|
duten
eragin baikorraz dihardute batzuek; beste batzuek, ostera, hedabideek zabaltzen duten inperialismo kulturala salatzen dute. Globalizazioa eta lokalismoa aurrez aurre.
|
|
|
K. B. Jensen autoreak iragartzen digun moduan, komunikazioaren munduari buruzko azterketa semiotiko estrukturalista hutsetan, gehienetan zeinuei eurei eskaini zaie batez ere arreta, gutxiagotan, ostera, gizarteari berari edo zeinuek gizartean bertan duten bizitzari, berebat zeinuek praktika sozialetan duten garrantziari. Beharrezkoa da zeinuei buruzko teoria bereizi bat eraikitzea, komunikazioaren benetako eusleen eginkizuna edo garrantzia zein den eta horiek entzuleengan eta gizarteetan
|
duten
eragina azalduko dituena.
|
|
|
Horien arabera, araudi horrek segurtasun neurriak jaso lituzke, hala nola “goi tentsioko kableak lurperatzea, segurtasuneko korridore elektrikoak sortzea edo telefonia mugikorreko antenei buruzko araudi oso zorrotza, jendea bizi den edozein gunetatik urrun egon daitezen”. Azkenik, adierazi dute legez besteko proposamen honetan Andaluziako Gobernuari eskatuko diotela komunitatearen kutsadura elektromagnetikoaren mapa bat egin dezala eta eremu horiek osasunean
|
duten
eraginari buruzko azterketa epidemiologikoa egin dezala.
|
|
|
Espainiako Haragi Sektoreko Enpresa Erakundeen Konfederazioak (Confecarne) ziurtatu du bere hiltegiek haragi irinak suntsitzearen kostua kobratzen jarraituko dietela abeltzainei, uste baitute industriak bakarrik ezin dituela gainkostu horiek jasan eta Nekazaritza Ministerioak orain arte emandako urratsek ez dutela bermatzen kontsumitzaileengan izango
|
duten
eragina. Era berean, Confecarnek adierazi du “Elikagaien katearen lehiakortasunerako eta normalizaziorako esparru akordioa” inpugnatuko duela Gobernuak sektorearen zati batekin onartu berri duen Lehiaren Defentsarako Zerbitzuaren (LDZ) aurrean, uste baitu merkatuaren arauak aldatu eta haragi industriari kalte egin nahi diola.
|
|
|
nola eragiten du osasun faltak giza eboluzio mekanismoetan? Populazioak aztertzen dituztenak ere, demografoak, egoera patologikoek beren aztergaian
|
duten
eraginari buruz galdetzen dute. Historialariek kontuan hartu behar dute, adibidez, epidemiek gizarte gaietan duten eragina.
|
|
|
Populazioak aztertzen dituztenak ere, demografoak, egoera patologikoek beren aztergaian duten eraginari buruz galdetzen dute. Historialariek kontuan hartu behar dute, adibidez, epidemiek gizarte gaietan
|
duten
eragina. Eta, batez ere, gaixotasunen aurka borrokatu eta haien mekanismoak aztertzen dituztenek haien jatorriari eta garapenari buruzko datu posible guztiak ezagutu nahi dituzte.
|
|
|
“Inportatutako gaixotasunak” ez dira osasun arazo. Esperientziak erakutsi du “oso txikia” dela gaixotasun tropikalek eta tuberkulosiak osasun publikoan
|
duten
eragina. Etorkinei dagokienez, komunitate medikoa benetan kezkatzen duen gaia egokitze arazoek eragindako gaixotasunei buruzkoa da.
|
|
|
Osteoporosia hezur masa pixkanaka galtzean datza, eta horrek hezurrak ahultzea eragiten du, hausturekiko oso ahulak baitira. Lesio horiek gaixoan
|
duten
eragina, prebalentzia, ondoriozko kostuak eta tratamendu berriak izango dira egun hauetan landuko diren alderdi batzuk. Aldakako haustura da osteoporosiaren ondorio ohikoena.
|
|
|
Enpresetako zuzendariek eta gerenteek lasaiago kontsumitzen dute lan biztanleriaren artean, eta, Drogei buruzko Plan Nazionalak, Drogazaletasunari Laguntzeko Fundazioak eta Caja Madridek egindako txosten baten arabera, hauek dira, besteak beste, kualifikaziorik gabeko langileen eta funtzionarioen atzetik gehien edaten dutenak. Planaren zuzendariordeak atzo aurkeztu zuen azterketa, Emiliano Martín, eta estupefazienteek lanaren munduan izan
|
duten
eraginaz arduratzen den lehena da. 2.000 pertsona elkarrizketatu eta 300 langabetu elkarrizketatu ondoren, egileek ondorioztatu dute kontsumoa asko gutxitzen dela biztanleria okupatuaren artean eta langabetuen artean (marihuana, kokaina eta diseinu drogak) gora egiten duela.
|
|
|
Horregatik, Drogei buruzko Plan Nazionaleko adituek nabarmentzen dute garrantzitsua dela kontsumitzen hasteko adina atzeratzea. Azterketa horren ondorioek ordutegiek eta alkoholak gazteengan
|
duten
eraginaz ere hitz egiten dute. Gaueko 12:00etan aterako da ohiko kontsumoa eta mozkorraldiak ikasleen artean.
|
|
|
Organismo horiek ingurunean
|
duten
eragina ezagutzen du, haien geneak beste labore batzuetara pasa baitaitezke
|
|
|
Ecologistas en Acción elkarteak argitaratutako txosten batek eski estazioek naturan
|
duten
eragin handiaz ohartarazten du. Bereziki nabarmena da Sierra Nevada (Granada), Sierra del Candelario (Salamanca), Alto Valle de Cinca (Aragoi) eta Valle de Arreu (Lérida) gune babestuetan.
|
|
|
Horietako bat lehorrean jaso zen, beste bi lurpean talka egin zuten bortizki, paraxutak irekitzean izandako akats baten ondorioz, eta laugarrena itsasoan erori zen, eta aste batzuk geroago berreskura daiteke. Bi bonbek lurzoruan
|
duten
eraginaren ondorioz, lehergailu konbentzional bat lehertu zen, tresna horiek hornitzen zituena, eta nukleoaren zati bat su hartu zuen. Plutonio aerosol bat sortu zen, haizearen eraginez sakabanatu zena eta Almanzora udalerriko Palomares aldea eta inguruak kutsatu zituena.
|
|
|
Denbora tarte horretan, Espainian bidalitako ‘e mails’ kopurua laukoiztu egin da. Hala ere, birusek erabiltzaileen ekipoetan izan
|
duten
eragina “askoz txikiagoa” izan da, erabiltzaileak gehiago kontzientziatu direlako eta birusen kontrako irtenbide hobeak aurkitu direlako. Kode maltzurrak gero eta konplexuagoak diren arren, ekipo informatikoak eguneratuago eta babestuago daude.
|
|
|
EHUn, adibidez, gizarte zientzien alorrean zatidura hori 20tik gorakoa den bitartean, 4koa da osasun zientzien ikasketetan. Alde batetik, ulergarriak dira desberdintasun horiek; azken batean, ikasle kopuru handiek
|
duten
eragina ez da berbera izaten ikasketa guztietan. Baina beste alde batetik, egindako giza baliabideen kudeaketa ez da ondo egokitu ikasleen kopuruen aldaketekiko.
|
|
|
2. Zail dateke EUren onuragarritasuna aztertzea ezagutzarensortze, erabilera eta zabaltze eratan gertatzen ari diren aldaketa prozesu konplexuak kontuan hartu gabe. Ez dut hemen baloratuko aldaketa horiek gure inguruko unibertsitateetan
|
duten
eraginaren egokitasuna. Azpimarratu nahi dudana da ezagutza sortze prozesuetan ematen ari diren aldaketen, eta unibertsitateen betekizun berrien eta beren kanpo harremanen artean dauden elkarreraginak.
|
|
2003
|
|
|
Eliteko kirola aipatu duzue lehen eta baita Behobia Donostia lasterketa ere. Hauek ere positiboak dira gizartean
|
duten
eraginagatik bada ere, hau da, kirola praktikatzeko laguntzen badute.
|
|
|
Pierre-ren abiapuntua egokia da. «Argien» ideiek historian izan
|
duten
eragina ulertzea funtsezkoa da. Alabaina, nik beste fenomeno bat aipatu nahi dut.
|
|
|
Hauxe du helburu: teknologia berriek enpresa txiki eta ertainetan
|
duten
eragina edota negozio elektronikoa behar bezala baloratzeko lagungarri izatea. Azpimarratzen dituen gaiak, berriz, ondokoak dira:
|
|
|
Geure pentsamendu edo interpretazioek geure emozio eta jokamoldeetan
|
duten
eraginez gogoeta egitea.
|
|
|
Gure emozio eta jokamoldeetan pentsamendu jakin batzuek
|
duten
eraginaz hausnarketa egiteak baikorrago bihurtzen lagunduko gaitu.
|
|
|
Gure emozio eta jokamoldeetan pentsamendu jakin batzuek
|
duten
eraginaz hausnarketa egiteak baikorrago bihurtzen lagunduko gaitu
|
|
|
Bestalde, Batasuneko nekazaritza politika bateratua (NPB) eta AEB nekazaritza politikak salbuespen gisa onartu ziren, zenbait koloretako kutxez osatutakosalbuespen sistemaren bitartez. Babes neurriak merkataritzan
|
duten
eragin kaltegarriaren arabera sailkatu ziren kutxa urdin, orlegi eta horietan, batzuek murrizpen erabakiak hartzera behartuz eta besteak salbuetsiz, merkataritza fluxuak oztopatzenez zituztelakoan. Banaketa garrantzitsuena Kutxa orlegia eta besteen artean ematenda.
|
|
|
Kamerak transbordadore espazialaren barruan grabatutako ehunekoetako bat da irudia, larunbatean amaituko den 16 eguneko misio zientifikoan. Josephek esan zuen Amazoniako oihan tropikalean suak hartutako irudiak NASAk eta Brasilek batera egindako azterketa bat bultzatuko duela, basoko sute handiek atmosferan
|
duten
eraginari buruz. “Horrelako gauzak gertatzen badira:
|
|
|
Era berean, Euroganberak proposatu du hiru urteko epean Erkidegoko Gobernuak zuzentaraua bere osotasunean berrikustea, elikagai gehigarrien dosiak, beharrezkoa bada, haurren osasunerako eraginetan oinarritutako maila maximoei lotuta egon daitezen. Bruselako txosten baten arabera, haurrak dira gozoki, freskagarri eta pastelen kontsumitzaile nagusiak, eta kantitate handiak hartzen dituzte haien pisuari dagokionez, baina ez dakigu, neurri handi batean, produktu horietan gehigarri edo koloratzaile gisa maiz erabiltzen diren konposatu kimikoek osasunean
|
duten
eragina. Europako Batasuneko (EB) Elikadura Katearen Batzorde Iraunkorrak gehigarri hori behin betiko etetea proposatu zuen, kontsumitzaileen osasuna babesteko, Estatu Batuetan eta Kanadan zenbait haur asfixiaz hil ondoren, konjac ekin gelatinazko tarrina txikiak irentsi ondoren.
|
|
|
100 g inguru. 30 g patata frijituko pakete batek 11 g koipe ditu, hau da, haur batek koipe kontsumoan egunero kontsumitzen duen energiaren% 10 Aperitibo gaziek elikaduran
|
duten
eragina hainbat puntutan laburbil daiteke: Gehiegi kontsumituz gero, jateko gogoa gal dezake haurrak.
|
|
|
Fresen konposatu fenolikoen beste ekintza mekanismo bat entzimak inhibitzeko ahalmenari dagokio, hala nola ziklooxigenasa, hanturaren garapenaren arduraduna, gaixotasun kroniko askoren garapenean mekanismo komun bat baita. Aipatu behar da aurkikuntza interesgarri horien ehuneko handiena laborategiko in vitro azterketetatik datorrela, eta gutxi dakigu fitokimikoek osasunean
|
duten
eraginari buruz, frutaren beraren zati gisa irentsi, xurgatu eta metabolizatu ondoren. Hala ere, konposatu antioxidatzaile horien arteko sinergiak, fruta jaten denean (eta ez osagai isolatuak gehigarri gisa jaten direnean) bakarrik nabaritzen den sinergiak, babes eta osasunaren sustatzaile izan daitezkeen efektuak azaltzea proposatzen da.
|
|
|
Gainera, Europako Parlamentuak urezko edarietan ziklamato gozagarri artifizial baten mugak murriztea proposatu du. “Bi gozagarri berriak baimentzeko, hiru urteko epean substantzia horiek erabiltzeko baldintzak berrikusi behar dira, haurren osasunean
|
duten
eragina kontuan hartuta”, adierazi zuen Batzordeko txostengileak, Anne Ferreirak. Bai sukralosa bai aspartamo eta azesulfamo gatza Giza Elikaduraren Batzorde Zientifikoak baimendu zituen 2000n.
|
|
|
Arrisku horiek bi kategoriatan sailka daitezke: gizakien eta animalien osasunean
|
duten
eragina eta ingurumen ondorioak”. Bioteknologiaren arazoetako bat, FAOren arabera, genoma argitzeko gaitasuna da, organismo jakin baten geneak behatzeko eta informazio hori organismo hori aldatzeko, baita eboluzioaren eskalan oso urrun dagoen beste organismo batetik geneak transferitzeko ere.
|
|
|
Bruno Faivre ren arabera (Frantziako Borgoñako Unibertsitatea), karotenoideek antigorputzen ekoizpena estimulatzen dute, eta immunitate erantzunaren bidez sortzen diren erradikal aske batzuk xurgatzen dituzte. Osagarriak dietan Erresuma Batuko zientzialariek pigmentu karotenoidearen osagarriak gehitu zituzten pintzoi talde baten dietan, eta karotenoide maila handiek funtzio immunean, mokoaren kolorean eta pinzoi emeen interes sexualean
|
duten
eragina neurtu zuten. Eta ikusi zuten pintzoien odol fluxuan maila altuak immunitate defentsak areagotzen zituela eta mokoaren kolorea gorritzen zuela.
|
|
|
Hala ere, eta hainbat esparrutako adituek kontuan hartzen dituzten jarraibideei eta gomendioei jarraiki, elikagai toxiinfekzioetara mugatutako elikadura segurtasunaren kontzeptua zabaldu egiten da bertsio berrian, hasiera batean urrunak diruditen baina, zalantzarik gabe, harremana duten eremuetara. Adibidez, ingurumen arazoak, konposatu eta elikagai jakin batzuek osasunean
|
duten
eragina edo ekoizpen sektorean teknologia berriak erabiltzea. Hori guztia arlo horietako bakoitzean eragina duten arau alderdiak ahaztu gabe.
|
|
|
Beste ondorio bat da malkoa lehenago lurruntzen dela begien esposizio handiagoaren aurrean, eta, beraz, lehen ikusmen nekea agertzen dela”, zehaztu du Mendicutek. Ordenagailuek maiz erabiltzen dituztenen ikusmenean
|
duten
eragina nahiko handia da. “Pantailaren atzean hondo luzea duten izpi katodikoak dituztenek erradiazio ultramoreak, infragorriak eta elektromagnetikoak igor ditzakete.
|
|
|
Andaluziako Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Elkarteen Federazioak (FACUA) “Los persuasores ocultos” txostena argitaratu du. Bertan, zinematografia eta telebista ekoizpenetan erabiltzen diren ezkutuko publizitate teknikak salatzen ditu, “marka komertzialen presentzia gidoietan sartzen da, aktoreek kontsumitzaileen portaeretan
|
duten
eragina aprobetxatuz, eta horiek beti ez direla jabetzen film edo telesail bat ikusten duten bitartean”. Txosten honek galdera hau egiten du:
|
|
|
Horri esker, animaliak azkarrago gizentzen dira. Hala ere, debekatuta dago horiek erabiltzea, giza osasunerako arriskutsutzat jotzen baita, metabolismoan
|
duten
eraginagatik. Horrelako kasuak saihesteko, araudi nazionalak kontrol batzuk ezartzen ditu ustiategietako azienda biziaren gainean eta hiltegietan dauden animalien gainean.
|
|
|
Eguzkiak erradiazio elektromagnetiko kantitate handiak igortzen dituen testuinguru batean, itsas izakiak ez dira aldaketa horiekin zerikusirik. Hori dela eta, erradiazio horiek algetan
|
duten
eragina izan du aztergai ikerketa taldeak. Alde horretatik, taldeak alga gorriak (Porphyra) ateratzen ditu itsasotik edo Kanarietako granjetatik, eguzki erradiazioak nola xurgatzen dituzten ikusteko.
|
|
|
Dieta desorekatuek osasunean
|
duten
eragin negatiboa
|
|
|
Toledoko Paraplegiko Ospitale Nazionalak txosten bat egin du medula lesioetan trafiko istripuek
|
duten
eraginari buruz. Horren arabera, ezbehar horiek eragindako lesioak gero eta larriagoak dira, eta kaltetuen batez besteko adina gero eta txikiagoa da urtetik urtera.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, R. Michael Martinek, FAOko Mendi Saileko Politika eta Informazio zuzendariak, basoetako zientzietan adituak diren zientzialariei eskatu die argiago frogatzeko basoek oreka hidrikoan
|
duten
eragina. Era berean, mendi ingeniariei eskatzen die oihan antolamendua beren oihan planoetan funtsezko puntu bihurtzeko.
|
|
|
PHYTOS. Isoflabonek emakume postmenopausikoetan hezurretan
|
duten
eraginari buruzko ebidentzia zientifiko argiak ematea du helburu proiektu horrek. Proiektuaren zati bat isoflabonekin aberastutako elikagaiak lortzea da, dietan erraz sartzeko modukoak, eta kontsumitzaile horiek nola onartzen dituzten aztertzea.
|
|
|
Sekuentzien azterketak bilakaerari buruzko datuak ere emango ditu. “Antzeko lau organismo izanik, baina desberdinak, geneak alderatu ahal izango dira, eta gene horiek bakoitzak bizi duen egoeran
|
duten
eragina alderatu”, dio Pedrósek.
|
|
|
kolazkoak, limoi edo laranja zaporekoak edo fruta anitzekoak, gasarekin edo gasik gabe… Horietako batzuek, gainera, oinarrizko osagai eta gehigarri baimenduak dituzte (koloratzaileak, aromak, azidotasun zuzentzaileak, antioxidatzaileak…), esnea edo jogurta bezalako osagaiak edo Q10 koentzima edo A bitaminak. Kontuan hartu behar da dieta orekatu baten bidez nahikoa betetzen direla substantzia antioxidatzaile horien beharrak; izan ere, substantzia horiek alboratu egiten dute, gure osasuna babesten dute, erradikal askeek gure zeluletan
|
duten
eragin kaltegarria neutralizatzeko duten gaitasuna dela eta. Horrela, eragin antioxidatzailea duten substantziek eritasun degeneratibo, kardiobaskular eta, are, minbiziaren arriskua murrizten dute.
|
|
|
Edariei dagokienez, gauza bera. Edo are gehiago, likidoek teklatuetan
|
duten
eragina okerragoa delako: askotan (batez ere kafea, freskagarri azukredunak edo edari isotonikoak direnean) periferikoa erabilezin bihurtzen dute.
|
|
|
Ozeanografia Institutuak ozeanoek klima aldaketan
|
duten
eragina aztertuko du
|
|
|
Europako Batasunak elikagai funtzionalei buruzko aholkularitza eskainiko die elikagaien sektoreko industriei, bai eta horiek osasunean edo merkatuan
|
duten
eraginari buruzkoa ere. Sareko arduradunek laster martxan jartzea eta hiru urteko jarduera aldia izatea espero dute.
|
|
|
Hartzaileak, nazioarteko enpresa handiak ez ezik, enpresa txikiak ere badira, hala nola erregio edo nazio mailako hornitzaileak, elikagaien osagaiak eta produktuak hornitzen dituztenak, hala nola freskagarriak, gozogintzako produktuak, kirol produktuak, olioak, labean egindako produktuak eta gosaritako zerealak. Danimarkako Food Group eko zuzendariaren arabera, ekimen horren bidez, elikagai horiek gero eta interes komertzial handiagoa dute, eta, batez ere, elikagai horiek giza osasunean
|
duten
eraginari eta gaixotasun kronikoen prebentzioari buruzko ondorio zientifikoek eragin dute. Nahiz eta produktu funtzionalak hazten ari diren oraindik, eta elikagai kontsumo osoaren ehuneko txiki bat baino ez diren, estatistikek erakusten dute gero eta gehiago ari direla orokortzen.
|
|
|
Erakunde horren txosten batek dio substantzia horiek Espainian
|
duten
eragina Estatu Batuetakoa baino handiagoa dela
|
|
|
Baina kalkulatzen da urte honen amaieran zifrek erakusten dutela mendekotasuna dutenak ia bikoitza direla. Droga sintetikoek Espainian
|
duten
eragina Estatu Batuetakoa baino handiagoa da, lehen herrialde horietako bat, baina hondamendiaren aurrean erreakzionatzen jakin du, John Walters Drogen Kontrolerako Bulego Nazionaleko zuzendariak atzo azaldu zuenez. Segun Walters, “txosten hau alarma seinale bat da.
|
|
|
Gazteen artean, agresibitatea, etsaitasuna eta ezinegona nahikoa dira pertsona batek hipertentsioa izateko helduaroan, eta, beraz, odol presioa areagotzearen ondoriozko edozein arazo jasateko. Estatu Batuetako hainbat ikerketa zentro egiten ari diren azterketak, gizarte arazoak behatzeko eta gertaera fisikoetan
|
duten
eragina aztertzeko, Medikuntzako Feinberg Eskolak eta Chicagoko Northwestern Unibertsitateak egindako ikerketa honekin osatu dira. Ikerketa hori Ameriketako Elkarte Medikoaren aldizkariak argitaratzen du.
|
|
2004
|
|
|
" La mate porque era mia" esaldiak, aldiz, jabetzaz gainera, jabearen jeneroa. Batetik bestera dagoen aldeak zer nolako eragina duen aztertzerik bagenu… Erabateko zein besteko estruktura ezkutu horiek gugan
|
duten
eragin ezkutu hori ezagutuko bagenu… Hizkuntzaren boterea zehaztu eta azter bageneza… Hizkuntza indarkeriaren ispiluan begiratu eta arrok eraikitako botere izugarriaren itzala filmatzerik bagenu…
|
|
|
Baina, gaur egun eta hemendik aurrera mirari hori posible izango al da? Euskarak mendez mende iraun du, baina egungo hedabideek
|
duten
eraginarekin posible al da mirari hori. Globalizazioa tarte delarik mirariak segituko al du?
|