|
2008
|
|
|
karrera akademikoaz gain, irakaskuntzako materiala euskaraz prestatzea, askotan hizkuntza teknikoa bera sortu beharra... Eta aparteko lan hori kontuan hartu baino «ate faltsutik» sartzen garen gezurra zabaltzen
|
dute
euskararen kontrakoek, orain arte eurek bakarrik betetako botere guneak mehatxupean ikustean. Aspaldidanik entzun gabeko« sobredosis y fundamentalismo lingüístico» moduko mamuak berriro entzun ditugu, Euskararen Plan Gidaria Gobernu Kontseiluan adostasun handiz onartua izan arren.
|
|
|
«Inork ez dezala pentsa ezer asmatu dugunik». Ekimen horien bitartez erakutsi nahi
|
dute
euskara sustatzeko lanean «elkarlanerako prest» daudela, baina ez orain arte egin den moduan. Hala, EAJk hizkuntz politikari buruzko aurrekontua PSE EErekin hitzartu duela kritikatu dute.
|
|
|
Hala ere, ez dago arrazoirik pozez jauzika hasteko. Ikastolek beti aldarrikatu
|
dute
euskararen ofizialtasuna».
|
|
|
Berdintasuna aldarrikatzen duen errepublikak, sinetsiko badu aldarrikatzen duena, bere hizkuntzari aitortzen dion hein eta babes bera onartu behar dio euskarari. Eusko Jaurlaritzak eta EEPk egindako inkesta soziolinguistikoaren emaitzek argi erakutsi
|
dute
euskararen gainbehera larria eta jarraikia dela. Agian, menturaz eta untsalaz egoera aldatuko dela dio EEPk, helburu eta eperik finkatu gabe.
|
|
|
Ahalegin hori bihotz bihotzetik eskertzen diegu. Baina, hala ere, oraindik komunikabideek gutxi egiten
|
dute
euskararen alde, eta, aurrera begira, badaukagu arlo horri serioago heltzeko asmoa. Hala eta guztiz, berriz ere errepikatzen dut zenbaitzuek egin dutela ahalegina, eta saiatu diren horiei eskerrak eman nahi nizkieke.
|
|
|
Horrez gainera, Nafarroako Gobernuak egindako zirriborroaren arabera, zenbait lanpostutan gehiago balioetsiko
|
dute
euskara: %10 eremu euskaldunean eta %6 eremu mistoan.
|
|
|
Eremu euskaldunean soilik gertatuko da hori, eta lanpostu jakin batzuetan. Gainontzeko lanpostu publikoetan %6 baloratuko
|
dute
euskararen ezagutza.
|
|
|
Euskarak bizirik iraun du herrian duela hamarkada batzuk arte, baina gaztelaniak euskara baztertu du. Gaur egun, 50 urtetik gorako euskaldun zaharrek hitz egiten
|
dute
euskaraz, baita gazteago batzuek ere, baina 15 urte baino gehiago dituztenek ia ez dute euskaraz hitz egiten. Gazteenek eskola eta ikastoletan ikasten dute euskara, baina tarteko belaunaldi askotako lagunek ez dakite euskaraz.
|
|
|
Euskarak bizirik iraun du herrian duela hamarkada batzuk arte, baina gaztelaniak euskara baztertu du. Gaur egun, 50 urtetik gorako euskaldun zaharrek hitz egiten dute euskaraz, baita gazteago batzuek ere, baina 15 urte baino gehiago dituztenek ia ez
|
dute
euskaraz hitz egiten. Gazteenek eskola eta ikastoletan ikasten dute euskara, baina tarteko belaunaldi askotako lagunek ez dakite euskaraz.
|
|
|
Gaur egun, 50 urtetik gorako euskaldun zaharrek hitz egiten dute euskaraz, baita gazteago batzuek ere, baina 15 urte baino gehiago dituztenek ia ez dute euskaraz hitz egiten. Gazteenek eskola eta ikastoletan ikasten
|
dute
euskara, baina tarteko belaunaldi askotako lagunek ez dakite euskaraz. Abaurregaineko alkateak ere ez daki euskaraz, «58 urte ditut, eta nire gurasoek eta seme alabek euskaraz dakite, baina nik ez».
|
|
|
Dena den, EHUren Udako Ikastaroetara jotzen duten ikasleen artean ere antzematen
|
dute
euskarazko eskaintza handiagoa izatearen nahia eta beharra. «Gure helburuetako bat ikasleen ikasketak osatzea dela kontuan hartuta, logikoa da osagarri hori euskaraz eskaintzea.
|
|
|
Teknologia berriek sustatuko
|
dute
euskararen erabilpena. Hori diote behintzat Bilboko Euskalduna jauregian elkartu diren hizkuntza gutxituetako adituek.
|
|
|
Izan ere eta adibide moduan, oraintsu Arkautiko Ertzaintzako Akademiatik atera den atzen promozioko ertzainen heren batek baino ez zuen hizkuntza eskakizunik. Zeintzuk segituko
|
dute
euskara askatasunez ezin baliatuta Ertzaintzarekin topo egitean?
|
|
|
Argi izan behar dugu arauek ez dutela gure hizkuntza paisaia aldatuko, euskal enpresek euskararekiko duten jarrera aldatzen ez badute eta euren produktuak euskaraz iragartzeko erabakia hartzen ez badute. Nahiz eta onartu behar den, kasu askotan, euskal merkatua txikiegia dela euskarazko publizitate kanpaina erraldoiak egiteko, nire ustez, enpresek jakin behar
|
dute
euskarazko publizitatearekin euskaldunagoak eta bertokoagoak agertzen direla, eta, ondorioz, erakargarriago bihurtzen direla kontsumitzaile eta erabiltzaile euskaldunentzat. Euskarazko publizitatearekin, markaren izen ona hedatu dezakete eta gehiago saldu.
|
|
|
Egonkortasuna eskatu
|
dute
euskarazko hedabideek
|
|
|
Alderdi batzuek sinesten dugu euskarak eta gaztelaniak maila eta estatus bera dutela; bati ematen zaiona ezin zaio besteari ukatu. Baina beste alderdi batzuek uste
|
dute
euskara antzinatik datorkigun arrastoa dela, baina ez dela modernoa, beharrezkoa; bitxikeriatzat hartzen dute, eta haien ustez, gaztelaniaren pareko jartzea gehiegizkoa da. Hori konpondu arte, politikoki gauzak konplikatu samar egongo dira.
|
|
2009
|
|
|
Gaztelania eta euskara, biak entzungo dira lanean, bietara mintzatuko direlako pertsonaiak. Beti egin dut horrela, dio Ortiz de Zaratek, nire ustez, askotan publikoaren zati garrantzitsu bat galtzen
|
dute
euskara hutsezko antzezlanek, arrazoi politiko edo dena delakotzat jo ditzagunengatik. Nahasiz gero, berriz, denak datoz, aurreiritzirik gabe, eta bat batean euskara agertzen da, naturalki, eta zer esaten den ulertzen ez dutenez, erakarri egin dezake jende hori euskarara.
|
|
|
Hitzarmenari esker, euskaltegiko ikasleek asteburuetan doan jasoko
|
dute
euskarazko egunkaria
|
|
|
Hauteskundeak gerturatu ahala sozialisten mezua lausotzen ari dela uste du Egibarrek. Ez
|
dute
euskaran, ekonomian, bakean edo normalizazio politikoan sakontzen.
|
|
|
Metodologia berri bat atera
|
dute
euskararen erabilera planak kudeatzeko: Irati
|
|
|
Oteitzan (Nafarroa), herriko haurrak atera ziren kalera korrika egitera, gehien bat. Herri hartako haurrek ez
|
dute
euskaraz ikasteko aukerarik. Herrigunearen sarrerako pintaketa batek salatzen du hori:
|
|
|
Orokorki, hizkuntza bat ikasten duzularik, ez da batere erraza baliatzera ausartzea, baina Iparraldean zailago da. Hemen, euskararen aldeko legerik ez izanki, anitzek barneratu
|
dute
euskara etxeko hizkuntza bat bezala. Baina Euskal Herrian euskaraz mintzatzea eskubidea dela iruditzen zait eni.
|
|
|
Hugoenea Idazlearen Etxea. Bertan, egonaldia egin ahal izango
|
dute
euskaraz, katalanez, galegoz nahiz bestelako hizkuntza gutxituetan lan egiten duten idazleek.
|
|
|
Euskaldunak %45 baino gehiago diren herrietan edo 30.000 biztanletik gora dituztenetan, lehen mailako artatzeak, gaixoen harrerak eta haurren artatzeak euskaraz izan dute 2010ean. Lehen mailako zerbitzuko medikuntza euskaraz emango dute euskaldunak gutxienez %70 diren herrietan, eta %45 artean direnetan zerbitzu hori 2010erako eskainiko
|
dute
euskaraz. 2006an ospitaleetako erizaintza eta larrialdi unitateetan zerbitzu elebidunak eskaintzen hasteko borondatea zuten.
|
|
|
Denera, 6.573 haur matrikulatu dira Haur Hezkuntzan; horietatik 1.928k ikasiko
|
dute
euskarazko ereduan
|
|
|
10.027 ikaslek eman dute izena NUPen eta EHUn proba egiteko. Erdiek baino gutxiagok egingo
|
dute
euskaraz: 4.955 ikaslek.
|
|
|
Nafarroako Gobernukoek, hau da, UPNk, CDNk eta, antza, baita PSNk ere, beste amarru bat asmatu
|
dute
euskararen normalizazioa oztopatzeko. Kasu honetan, ebazpen bat Erreniega mendiko hedagailu batzuk kentzeko, zehazkiago esanda, Maria irratia, Radio Euskadi, Euskadi irratia eta Euskalerria irratiaren hedagailuak.
|
|
|
Lor eta Kauta taldeek kontzertua emango dute gaur gauean Ondarroan. Bi taldeek rocka lantzen
|
dute
euskaraz.
|
|
|
Hori dena egin dutenak perspektiba estrategikorik gabe ari badira, egon
|
dute
euskararen munduan perspektiba gehiagoz lanean ari diren besteren batzuk, baina nik ez ditut ezagutzen, tamalez, itsu samar egongo naiz nonbait.
|
|
|
Frantsesari ematen dioten lege estatus bera eskatu
|
dute
euskararentzat
|
|
|
2009ko ekimenetarako 30.549 euro besterik ez dute eman. Erabaki zekena hartu
|
dute
euskararekiko gure agintariek eta orain ETB Nafarroan ikusterik izanen ote den zalantzatan dabiltza.
|
|
|
2010eko laguntzen deialdia lehenbailehen abiatzea nahi
|
dute
euskarazko hedabideek
|
|
2010
|
|
|
kaltetu gehienak aurrekontu txikikoak dira 2010ean, eta horri ez deritzogu batere bidezko. Hedabiderik txikienek ere (tokikoek zein espezializatuek) ekarpen handia egiten
|
dute
euskara normalizatzen eta euskal kultura eta produktuen sustapena laguntzen, euskaldunak euskarara eta euskaraz funtzionatzera erakartzen, eta hori baloratu beharra dago. Hedabiderik txikienak ere behar ditugu, eta laguntzen jaitsierak kolokan jar dezake bat baino gehiago.
|
|
|
Baina, jasoko duten mezu eta aukera oldean, gure ondorengoek zergatik aukeratuko
|
dute
euskara. Mundu indibidualista bat bada etorkizuna, gizarte zatikatu bat, zergatik hautatuko dute euskara?
|
|
|
Baina, jasoko duten mezu eta aukera oldean, gure ondorengoek zergatik aukeratuko dute euskara? Mundu indibidualista bat bada etorkizuna, gizarte zatikatu bat, zergatik hautatuko
|
dute
euskara. Izan daiteke fluxu sentimenduarengatik.
|
|
|
Euskara mundiala kanpainaren bidez mundu osoko biztanleek ikasi ahal izango
|
dute
euskara
|
|
|
Horregatik, Jalgi hadi mundura leloaren bitartez, mundua euskaldunago eta Euskal Herria mundutarrago bilakatu nahi du Etxepare Euskal Institutuak. Hori dela-eta eraiki
|
dute
euskararen azken ataria: www.euskaramundiala.net.
|
|
|
Euskararen sarea, sarean euskararen edukiak zintzilikatuz hedatuko
|
dute
euskara.
|
|
|
Zer egin behar
|
dute
euskarazko hedabideek, gaur, Euskal Herrian, gaztelaniazkoei aurre egiteko. Aldaketaz baliatuta, ba al dago bidezidorrik?
|
|
|
Realekoek zelaian dezente hitz egiten omen
|
dute
euskaraz. Athleticen?
|
|
|
Aldaketa handiak egiten baino gehiago, norabidea ondo definitzen egin behar dugu lan. Zer funtzio bete behar
|
dute
euskara elkarteek gure herriak, eta herria, euskaldunago egiteko?. Larrañagak egin du galdera, eta erantzuna zein izan litekeen ere susmatzen du:
|
|
|
Euskara elkarteetako langileak. 350 langile baino gehiagok lan egiten
|
dute
euskara elkarteetan %70 emakumeak dira. Haurren eta gazteen aisialdian, kulturgintzan, tokiko komunikabideetan, euskalduntze planetan, mintzapraktikan eta sentsibilizazio lanetan aritzen dira.
|
|
|
Euskara hedabideetan indartsu, bizi bizi, bikain eta kalitate handiz ikusi nahi duela esan zuen, euskara hizkuntza modernoa baita. Alkatearen irudiko, euskal herritar guztiek, euskaraz jakin edo ez, guztiek merezi
|
dute
euskarazko kazetaritza prestu eta modernoa. Euskaraz bizi direnek eta euskaraz bizi nahi dutenek eskubidea daukate euskarazko kazetaritza eskura izateko.
|
|
|
EAEko herritar guztiek ezagutu behar
|
dute
euskara, euskararen ezagutza unibertsala ezinbestekoa da euskaraz bizi ahal izateko, elebakarrak ezarri egiten baitu bere hizkuntza kasu guztietan. PSE eta PPren aldaketarako oinarrietan, askatasuna, berdintasuna, elkarbizitza eta tolerantzia aipatzen dira, ongi aipatu ere.
|
|
|
Goizeko hamarretan abiatuko dira ekitaldiak Kataluniatik etorritako talde batekin. Herri kirolen ondoren, Baiona Kantuz taldeak eta Kataluniako taldeek elkarrekin kantatuko
|
dute
euskaraz. Arratsaldean, kantaldi dantzaldiak izanen dira, L mal Coiffee, Bizardunak eta Xutik taldeen eskutik.
|
|
|
Hiru neska sartu dira Areetako geltokian. Bata da berbaldunagoa, hirurek egiten
|
dute
euskaraz. Mingarria da onartzea ze neurritaraino harritzen nauen horrek.
|
|
|
Aurtengo maiatza berezia da nafar euskaldunontzat. Alderdi konstituzionalistek beti izan
|
dute
euskararen garapena eragozteko jarrera, baina azken hiru urteotan lotsagabe areagotu dute. Euskaltzaleok beti aldapan gora aritu behar izan dugu, baina orain murru, lubaki eta alanbradak gainditzera behartzen gaituzte, eta momentua da adierazteko horrekin ez gaudela konforme.
|
|
|
Egun jabea den Noticias taldeko buruek, Herri Irratiaren euskarazko programazioak euskarazko kulturari azken berrogeita hamar urteetan egin dion ekarpena goizetik gauera gutxietsita, Loiolako egoitza itxi, eta euskarazko programazioa are gehiago murriztuko dute. Besteak beste, bi musikariren proposamenek, Mikel Markezen hots eta Imanol Ubedaren Kantari saioek ez
|
dute
euskarazko ordekorik izango. Erabakia hartuta zegoela jakinarazi diete biei hala biei.
|
|
2011
|
|
|
Nazismoa gainditzean alemanak askatasunarekin bat egingo zuela esatea bezala da hori. Azken finean, erakutsi nahi
|
dute
euskara politizatuta dagoela. Gauza bat argi dago:
|
|
|
hedabideak, eskolak. Lortu behar dugu euskararen eredua bultzatzen duten erakundeek, bereziki irrati eta telebistek, esaten ari garena errespetatzea. Esaterako, Joseba Egibarrek eta Iñaki Antiguedadek oso ondo egiten
|
dute
euskaraz. Ereduak hor daude.
|
|
|
Datorren urterako aurrematrikulazio datuak: Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, lautik hiruk eskatu
|
dute
euskarazko eredua; eredua %20k nahi dute, eta gaztelaniazkoa, %3, 75ek. Zerikusirik ez etorkinen datuekin.
|
|
|
Badira finantzaketa pribatua bilatu eta eskuratzen dutenak, eta baita zinema aretoetan estreinatu gabe beraien zirkuitua topatzen dutenak. Josu Martinezek eta Txaber Larreategik zuzenduriko Sagarren denbora (2010) eta Martinezek berak zuzenduriko Itsasoaren alaba (2009) 70 bat herritan erakutsi dituzte, eta batez beste, 80ren bat lagunek ikusi dituzte emanaldi bakoitzean.Azken hamar urteek «nolabaiteko normaltasuna» ekarri
|
dute
euskarazko zinemara, Angel Amigoren ustetan. Talentua badago bai Amigoren eta bai Olasagastiren iritziz, eta proiektuak ere badira datozen urteetarako.
|
|
|
Bistan da: EHUn, iaz, ikasleek Euskaran atera zuten kalifikazio handiena? 7,35, batez beste?, alde handiz. Ingelesean 6,43 atera zuten, eta Gaztelanian, 6,13?. Egitura berdintsua
|
dute
Euskara eta Ingeles azterketek: testu bat ematen diete, eta ulermena ebaluatu; eta, ondoren, iritzi testu bat taxutu behar dute.
|
|
|
Multinazionalekin hitzarmenen bat lortzea da benetako erronka hemen ere».Aretoentzako laguntzakEzagunak ditu Morenok egokia ez den film bat bikoiztearen ondorioak. Haiek ere bikoiztu
|
dute
euskarara filmen bat edo beste Jaurlaritzaren laguntzei esker, baina ez omen da oso esperientzia ona izan. «Ez zuen arrakastarik izan.
|
|
|
Bilboko nerabeek modu sinbolikoan erabiltzen
|
dute
euskara Interneteko sare sozialetan, eta gaztelania da nagusi haien artean komunikatzeko garaian. Sare sozialek komunikatzeko ematen dituzten euskarri guztietan nabarmen gailentzen da gaztelania, batean izan ezik:
|
|
|
Basurtoren iritziz, lotura dago nerabeek euskaraz egiteko eraren eta eskolan ikasi dutenaren artean: «Ikastolan baleude bezala idazten
|
dute
euskaraz; erregistro formaletan, alegia. Euskaraz irakaslearekin arituko balira bezala egiten dute, zuzen».
|
|
|
Gaztelaniaz, aldiz, hizkera informala, lagunartekoa eta arauetatik kanpokoa darabilte, oro har. Egoera horren isla da laburduren erabilera; zirikatzailearen eraginaren ostean, ez
|
dute
euskarazko laburdura bat bera ere erregistratu. Hala ere, Basurtok nahiago du zuhur jokatu, eta datuak ez orokortu:
|
|
2012
|
|
|
Apirilean jarriko dute indarrean dekretua, baina izango du eragina ikasketak lehenago amaitu zituztenentzat ere: 2008ko apirilaz geroztik lortutako tituluek balioko
|
dute
euskara gaitasunak aitortzeko. Erakundeetan izango du balioa neurriak:
|
|
|
PISA probetan hori agertzen da. Gure ikasleek ikasten
|
dute
euskara eta euskaraz. HABEko euskaltegietan, ikasleen laurdenek 16 urte dituzte.
|
|
|
%98k gaindituta Bistan dago ereduen arteko desoreka: selektibitatea euskaraz egiten dutenen artean, ereduko ikasleak?, %98k gainditzen
|
dute
Euskarako azterketa. Eta oso kalifikazio onak dituzte:
|
|
|
Beste botila erdi huts bat: ezagutza handitzeak ez du berez ekarri euskararen erabilera areagotzea; duela hogei urteko gazteek baino gutxiago erabiltzen
|
dute
euskara gaurko gazteek. Gazte elebidun gehienak eskolak edo euskaltegiak euskaldundu ditu, baina inguru erdaldunean bizi dira.
|
|
|
Bada, uste dut jada hori bera kasu askotan betetzen dela Osakidetzan. Osakidetzako zerbitzu askotan, erabiltzaileek ez
|
dute
euskaraz arreta jasotzeko aukerarik. Eskubidea egon badago; baina baliabiderik ez.
|
|
|
Ikasle gero eta gehiagok ikasten
|
dute
euskaraz, bistan da. Azken urteetako joerak erakusten du, ordea, moteltzen ari dela hazkundea.
|
|
2013
|
|
|
Eta bigarren garai horretan hazitako belaunaldiek martxan ezagutu dute aurrez sekula ikusi gabekoa zena. Funtzionatzen ezagutu
|
dute
euskarazko hezkuntza, sendoturik heldu zaie literatur hizkuntza, erderetan ikusi dituzte euskal letrak, eta profesionalizaturik irakurri dituzte euskal idazleak. Erreferente horiekin abiatu dute bidea.
|
|
|
Hala jakinarazi du Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak. Udal liburutegietako arduradunek ez dute hizkuntza eskakizunik, Nafarroako administrazioaren eta haren mendeko erakunde autonomoen langileentzat, meritu gisa hartzen
|
dute
euskaraz jakitea, baina langileek ez dute derrigorrez euskara maila bat izan beharrik. Horrek ekartzen du herri euskaldunetan gaztelaniaz baino ez dakiten liburuzainak edukitzeko arriskua; hala saltu du Uemak.
|
|
|
Etxebarriko (Bizkaia) Eika enpresa euskalduntzeko lanean dabil. Esan duenez, lan munduan tresna guztiek prest egon behar
|
dute
euskaraz lan egiteko, bestela gaztelaniara jotzeko beharra baitago. «Lan mundua ez bada euskalduntzen, irakaskuntzak euskararen normalizazioaren alde egiten duen lana baliogabetu egiten da», esan du.
|
|
|
ingelesa hezkuntzan eta telebistan, euskararen kaltetan. Ume askok, eskolatik kanpo, ETBn bakarrik entzuten
|
dute
euskara. Goiko manifestuan argi diote:
|
|
|
Zerrendak osatu ditu irakasleen datuekin Guardia Zibilak. Haren arabera, gaur egun Nafarroako 155 ikastetxetan ematen
|
dute
euskara hutsezko eredua. Haietako 28 aztertu dituzte.
|
|
|
Euskaldunak, gaur, gazteak dira, kaletarrak, eta eremu erdaldunetatik zein etxe erdaldunetatik datoz. Askok eta askok (heren batek) bigarren hizkuntza eta hizkuntza eskola
|
dute
euskara: horregatik jaioak dira matematika euskaraz azaltzen, baina ez hain trebe lagunarteko sentimenduak azaltzen.
|
|
2014
|
|
|
«Bada, aurten herri mugimenduak egin duen datu bilketak udalaren aitzakia hori baino ez dela frogatu du, aitzakia hutsa», salatu du euskalgintzak. %56k nahi
|
dute
euskaraz Iruñeko Udalak jakinarazi du 1.087 lekuetatik 514 aurreko ikasturteko umeekin bete direla eta 573 leku geratu direla hutsik. Leku berri horietarako izena 827 umek eman dute.
|
|
|
Erantzun bateratu bat emateko orduan hura koordinatzeko eta antolatzeko beharra ikusten dute. Urkijoren eskakizunak jaso dituzten udaletako eta erakundeetako ordezkariek uste
|
dute
euskararen ofizialtasunaren alde egiteko bidea oztopatzen dutela Espainiako Gobernuaren erabaki horiek.
|
|
|
Bere azkeneko biran, Negu Gorriakek jo zuen Carceller aretoan, eta egunkari batzuek, El Mundo k kasurako, Fermin [Muguruza] elkarrizketatzeko interesa izan zuten. Beste komunikabide batzuek, ordea, azkar batean egiten
|
dute
euskara eta filoterrorista/ filoabertzale lotura. Eta, horren ondorioz, ez dute ezer jakin nahi.
|
|
|
Horretarako, 18/ 1986 Euskararen Legea aldatzeko lege proposamena erregistratu dute PSNk, Geroa Baik eta Ezkerrak Nafarroako Parlamentuan. Eskariaren arabera erantsi nahi
|
dute
euskara eremu ez euskaldunean, eta, garatu duten testuaren arabera, «hala eskatzen duenari emango zaio euskarazko irakaskuntza». «Euskararen legea aldatzeko beharra dago, euskaraz ikasteko eskaria bete ahal izateko», azaldu du Jose Miguel Nuin Ezkerrako eledunak lege proposamenaren erregistroa egin aurretik.
|
|
|
Legeak ez du hezkuntza sare publikoan euskara ikastea debekatzen. «Eremu ez euskaldunean ezin
|
dute
euskaraz ikasi, hala erabaki duelako Nafarroan gobernatzen duenak, ez legeak debekatzen duelako», azaldu du Pablo Rascon PSNren eledunak. «Legeak ez du debekurik ezartzen.
|
|
|
Japonian, Australian, Italian, Mexikon zein Ameriketako Estatu Batuetan Euskal Herriarekin harremanik ez duten euskara ikasle ugari daude, eta horien lekukotzak ere jasoko ditu dokumentalak. Korima Filmsek eta Traola Komunikazioak ekoitzi
|
dute
Euskara munduan. 75 minutuko iraupena du, eta trailerra www.euskaramunduan.com webgunean ikus daiteke. Dokumental horren ostean, 23:40an, Kalesareak lana ikusi da ETB1en.
|
|
|
Katalunian, Espainian... Guk eskumenen zenbatekoa handitu dugu, eta, euskararen kasuan, lehenengo aldiz, udalek eskumena izango
|
dute
euskara sustatzeko.
|
|
|
Bi seme ere badituzu; Iruñean bizi dira biak. Ikasi al
|
dute
euskaraz. Txikiak zirenean bazekiten apur bat, eta ulertu ere ulertzen dute; gutxi, ordea.
|
|
2015
|
|
|
Euskaraz bizi ahal izateko aurrerapausoak eman behar direla uste du Nestor Estebanek (Iruñea, 1977), Euskal Herrian Euskaraz taldeko koordinatzaileak. Gaur egingo
|
dute
Euskaraz Bizi eguna, Otxandion (Bizkaia), eta euskaldunen hizkuntza eskubideak aldarrikatuko dituzte, festa giroan. Besteak beste, kontzertuak, kale animazioa, mendi irteera bat eta herri bazkari bat egingo dituzte.Aurtengo leloa da:
|
|
|
Ikerketa eta euskara uztartzeko ekimen ausarta eta interesgarria izan da, zalantza handirik gabe.Hala ere, kongresuaren egitaraua begiratzen ari nintzela, laino beltz batzuek sortu ziren nire buruan, arteari buruzko ikerketarik ez zegoelako hain erakargarria zen egitarau askotariko eta goi mailakoan.Nire iritziz, hiru izan daitezke aurrean aipatutako hutsune horren arrazoiak: bat, artearen alorrean ez da euskaraz ikertzen; bi, euskaraz ikertzen zen, baina orain gazteek ez
|
dute
euskaraz ikertzen; eta hiru, euskaraz ikertzen da, baina ikerketa hori ez dago euskal komunitate zientifikoarekin harremanetan, eta, horregatik, ikusezina bihurtzen da horrelako ekimenetan.Baliteke beste arrazoiren bat ere egotea Ikergazteko gabezia azaltzeko, baina hiru hipotesi horiekin nahiko tristatu nintzenez, ez nuen gogorik zaurian gehiago sakontzeko. Egia da hiru aukerak etsipen handia adierazten dutela, batez ere hirurek dutelako egiatik zerbait.
|
|
|
Ez dugu lortu artearen historiak eta artearen sormenak euskara era natural eta propio batean onartzea. Artistek gaztelaniaz edo beste hizkuntza batean lan egiten dute, eta beren lanari buruzko ikerketa egiten dutenean ez
|
dute
euskara erabiltzen. Norbaitek pentsa dezake ingelesa dela erabiltzen den hizkuntza horrelakoetan, eta hala da, baina Euskal Herrian bere lanari buruz hitz egin eta idatzi behar dutenean gaztelania erabiltzen dute, ez ingelesa, ezta euskara ere, nahiz eta ikasketak euskaraz egindakoak izan.Bestalde, ikerketa sustatu eta bultzatu behar duten erakundeek ez dute behar beste bultzatzen artearen ikerketa euskaraz egin dadin.
|
|
|
«Gai horren inguruko eztabaida orain ezagunagoa da; beraz, alde horretatik gustura gaudela esan daiteke». Azken aste eta egunetan gaiaren inguruko datuak ere eman dituzte ikastolakoek, eta horien arabera, lanbide heziketako gradu bat egitea erabakitzen duen ikasleen %26k hartzen
|
dute
euskarazko adarra edo eredua. Gaur egun, sare orokorrean 126 ziklo daude, eta horietako asko ez dira euskaraz eskaintzen.Beraz, eztabaida mahai gainean jarri dute aurtengo Ibilaldiarekin.
|
|
|
Azkaineko (Lapurdi) eskolan euskarazko postu erdi bat ezarri dute, adibidez, baina Formetek azaldu duenez, «aspalditik» eskatzen ari ziren. Beskoitzen (Lapurdi) ere ezarri
|
dute
euskarazko postu erdi bat, baina Luhuson (Lapurdi), aldiz, azkenean ez: «Beharrei begiratuz gero irekitzeak gutxiegi dira».
|
|
2016
|
|
|
kritika onak eta ez horren onak jasotako lanak bildu ditugu. Jatorri askotako filmak dira, eta ez dira Errenterian eta Donostian eskaini duela asko».Euskarak, presentzia handiaAhalegin berezia egin
|
dute
euskara zikloaren zati izan dadin, eta, horretarako, hiru filmek euskarazko azpitituluak izango dituzte: «Euskarazko azpitituluekin filmak ikusteko ohitura eskasa daukagu, eta hori bultzatzeko apustua egin du Euskadiko Filmategiak».
|
|
|
«Erakunde publiko guztiek hartu lituzketen konpromisoak dira. Alde horretatik, jarrera eredugarria da finantza entitateek hartutakoa».Kalitatearekin lotu
|
dute
euskaraz zerbitzua ematea Kutxabankeko eta Laboral Kutxako arduradunek. «Ezinbestekoa da bezeroek nahi duten hizkuntzan jasotzea zerbitzua», esan du Kutxabankeko ordezkari Eduardo Ruiz de Gordejuelak.
|
|
|
bulegoak «erdal eremu» ez izatea aipatu du Kutxabankek; normalizazioan «aktibo» aritzea Laboral Kutxak.Bost urterako hitzarmena da, eta beste bost urtez luzatuko da printzipioz, non eta aldeetako bat horren kontra agertzen ez den. Jarraipen batzorde bat sortu dute.Beste batzuen bidetikHartuko dituzten neurriei begiratuta, finantza entitateek hartutako konpromisoek badute tankera Uemako udalerri batzuetan eta Gipuzkoako Foru Aldundian indarrean dauden euskara planekin, gogoan izatekoa da, bidenabar, aldundiaren plana salatu zuela Madrilgo gobernuak, eta Baztangoa atzera bota duela auzitegiak?. Hitzarmenean azaldu
|
dute
euskara «desorekan» dagoela gaztelaniarekin konparatuta, eta, beraz, neurriak hartu behar direla hura sustatzeko, «euskara zabaltzeko eta sendotzeko». Horretarako, «modu argi eta garbian» sinatu dute bezeroek eskubidea dutela zerbitzua euskaraz jasotzeko.Horretarako lehen urratsa da finantza erakundeetako bulegoetan lanean ari direnek euskaraz jakitea.
|
|
|
Edota euskarazko zerbitzua bermatu behar luketen erakunde publikoetakoak? Nola ikasiko
|
dute
euskara ganoraz ikasleek nahiz langile publikoek, erdara hutsez (edo ia) elikatzen badira. Eta galdera da: ez gara konturatzen... edo bost axola zaigu?
|
|
|
Irakasle eta guraso askok ere gozatu dute, noski; baina haurrak izan dira, zalantzarik gabe, zure lagun maitagarrienak.Euskarak asko zor dizu. Zurekin, kantuaren bidez, milaka haurrek deskubritu
|
dute
euskara. Zure kantu guztiak izan dira euskaraz pentsatu, sentitu eta idatziak.
|
|
|
Nabarmentzekoa da gaur egun haur eta gazte euskaldunen artean gehiengoak bigarren hizkuntza duela euskara, eskolatik jasoa?, orain artean sekula ez bezala. Testuinguru soziolinguistikoak nolabait laguntzen ez badu, nekez hartuko
|
dute
euskara beren ohiko hizkuntzatzat, eta bistakoa da gazteen jokabideak baldintzatuko duela geroa neurri handi batean.Hizkuntza erabileraren nondik norakoak faktore makroen, akordioa, lege babesa eta diskurtsoa, eta mikroen, motibazio eta gaitasun pertsonala, besteak beste?
|
|
2017
|
|
|
«Jauzi kualitatiborik eman ezean, epe ertainera atzerako norabidean sartuko gara berriro. Orain arteko esperientziak zabaldu behar ditugu, ahal bada eraginkortu, eta, zalantzarik gabe, berriak sortu».«Sektore politiko gehienek ez
|
dute
euskara eztabaida politikoaren erdigunean kokatu nahi. Urliak, hamarkadetan aplikatu duen mendekotasun hizkuntza politika justifikatu nahi duelako; Sandiak, ez duelako benetan euskara lehentasunen artean; eta Berendiak, gordinki, ez duelako euskararen berreskurapenik nahi».«Ez dugu soilik defentsa edo eskaerara mugatu behar.
|
|
|
erdaraz gehiago egiteko arrazoi nagusia ohitura da? %93k hori esan dute?, eta areago gazteen artean? %97k aipatu dute ohituren gaia?. Izatez, 18 urteko gazte hiztun berriek erabiltzen
|
dute
euskara gutxien, oro har, salbuespen batekin: lankideekin eta ikaskideekin haiek erabiltzen dute gehien, eskolaren ondorioa sumatzen da?. Gazteen artean euskaraz dakitenen kopurua etengabe gora ari da, batez ere hiztun berriei esker.
|
|
2018
|
|
|
Liburuak, idazketa eta irakurketa maite dituzten guztientzako programa bat izango da.Aldaketa gehiago iritsiko dira neguan ETB1eko programaziora. Joan den udazkenean, ETB1ek 3txulo Jokoan haurrentzako lehiaketa eman zuen iluntzeko Gaur egun en aurretik, eta, horren ordez, saio bat estreinatuko
|
dute
euskarazko katean. Hala iragarri zuen atzo Edu Barinaga ETBko zuzendariak, 2018ko programazioaren aurkezpenean.
|
|
|
Telebista dago gero: %42k ikusi ohi
|
dute
euskaraz. Atzerago daude gainerakoak:
|
|
|
Hots: 155.000 euskaldunek jotzen
|
dute
euskarazko prentsara, eta 442.000k, erdarazkora bakarrik.Telebistan handiagoa da euskarazko kontsumoa: euskaldunen %42k jarri dute euskal kateren bat gehien ikusien artean; ia denek, ETB1 Hala ere, handiagoa da euskarazkorik batere aipatu ez duten euskaldunen portzentajea:
|
|
|
Horregatik, ez dirudi eraikin eta egitasmoak ingelesez izendatzeko ohitura jada ez hain berri honek atzera egingo duenik.Zein mailatan geratzen da euskararen presentzia halakoetan. Euskal hiztunak behar du legitimatuta sentitu euskara bere esparru pertsonaletik atera eta euskaldun gisa aktibo agertzeko, bereziki, euskara berreskuratzen ari den eremuetan. Era berean, eskolatik euskaldunduta edo euskalduntze bidean irteten direnek behar
|
dute
euskara prestigiodun eremu eta esparru erreferentzialak«bustitzen» ikusi eta sentitu. Erreferentziazko eraikin eta egitasmoak ingelesez izendatuta, atzera egiten da bai esparruan izaten diren harremanak euskarara bideratzean, bai erreferentzialtasun sinboliko horrek zabaltzen dituen mezu eta balioak euskararen alde lerrokatzeko orduan.
|
|
2019
|
|
|
Duela urte batzuk euskaldunak ohartu ziren egoera honetaz, eta berreskurapen prozesu bat hasi zuten. Gaur egungo belaunaldiak berreskurapen prozesu horretan jaio dira, eta uste
|
dute
euskara egoera onean dagoela, baina oraindik gaixo dago. Berreskurapen prozesu hau anestesia gisa ari da lan egiten».
|
|
|
–Hurrengo 50 urteetan hegan egin nahi dugu?. Jaia oinarri jakin batzuen arabera antolatuko dute. Antolatzaileek esan
|
dute
euskara izango dela lehen oinarria,, lehentasuna, edukiko duena:
|
|
|
16 urtekoetan, hiru bisitaritik bi dira emakumeak. Azokan ez, baina urte osoan emakumeek gizonek baino liburu gehiago erosten
|
dute
euskaraz; erdaraz, gutxiago. Gizonek baino gehiago irakurtzen dute, euskaraz eta erdaraz, eta gehiago arduratzen dira ikasliburuak eta opariak erosteaz.Gabonen atarian egiten da Durangoko Azoka, eta bisitarien erdiek aprobetxatzen dute han erositakoaren zati bat oparitarako.
|
|
2020
|
|
|
Aurreko gobernuak bi eskolatako eredua aldatu zuenean —euskarazkoak izatea erabaki zuen—, auzitara jo zuten sendi batzuek, zentroa aldatu behar zutelako. Epaileek ebatzi zuten udalak ez zuela aldaketa egoki egin, eta aukera hori baliatu
|
dute
euskarazko eskaintza txikitzeko.
|
|
|
Beste datu baikor bat eman digute duela zenbait hilabete: Euskal Herri kontinentaleko herritarren %42k jarraitzen
|
dute
euskarazko hedabideren bat. Nola, bada, biztanleen %20 inguru baldin badira euskaldunak?
|
|
|
Euskara erabat gutxietsia eta baztertua da. Euskararekin zailtasunak izanik ere ezagutzaren estatistiketan elebidunen kopuruan sartzen diren horiek zer motibazio ikusten
|
dute
euskaraz bizitzeko, eskola garaia bukatu ondoren?
|