|
2000
|
|
|
Ados nago Koldok esandakoarekin, idatzirako eredua landu da eta ahozkoa gehiegi ez; egia da, eskolara
|
doazen
haurrek eredu formala badakite baina ez dira gai gauza bat euskaraz txukun kontatzeko erdarara jo gabe, hogeita hamar bider latigoa gaizki erabiliz... Donostian behintzat hori nabarmena da, ez dakit herri txikiagoetan horrela den.
|
|
|
Parrila eta mahai handia ez dira artaldeak bazkatzeko izaten. Ezkerreko bidea jarraitu eta pagoak bakantzen
|
doazen
heinean, larrea nagusitzen da eta pista batekin topo egingo dugu (4 km).
|
|
|
Estatu eta antzeko egiturak ahultze bidean
|
doazen
sasoiotan, bide bi nabarmendu izan dituzte adituek kazetaritzaren baitan: globalizazioa, mundu osoarekiko hurbilpena mugak ia desagertuz, eta horrekin bat, paraleloki, norbere txokoaren garrantzia.
|
|
|
Umanzelorria hitzak, jarioa duen elorria adierazten omen du. Hostoa zahartu ahala zekentzen zaio, bai, estepari eta elorri izan daiteke, baina benetako umanzia edo jarioa loretzera
|
doazen
begi pipitten inguruan sortzen denez, umanzelorea ez ote da izen jatorrena. Lur eskasetako basoak estepatu, txaratu, egiten dira eta horrelakoetan ugaltzen da estepa edo umanzelorea.
|
|
|
Gogoeta garaikideak dakartza Joxerra Garzia legazpiarrak" Egonean
|
doazen
geziak" Alberdanian plazaratu berri duen liburu urdinean. Bere geziak bezala, egonean biderako prest, hausnarketa eta solasaldirako prest alegia, agertu zaigu idazlea.
|
|
|
Nola irakurtzekoa da" Egonean
|
doazen
geziak"?
|
|
|
Bestalde, zorigaiztoko patuak biltzen ditu pertsonaiak. Oro har, ezinbestean noraezean
|
doazen
pertsonaien amaiera tristeak kontatzen zaizkigu. Izan ere, giza esistentziaren zentzugabekeria irudikatzen duten pertsonaia galduak dira.
|
|
|
Estiloari dagokionez, nabarmentzekoa da Egañaren maisutza euskal perpausari halako malgutasun luzea ematen. Egañaren perpausa, luzea, garatua, andana egituratu baten tipologiakoa da...(...) Egañak, bestalde, ahozkotasunaren ildotik hurbil
|
doazen
ipuinak txertatzen ditu noizbehin. (Egan 51)
|
|
|
Halaber, askotan une berean gertaturiko ekintza bat birritan kontatzen digu, baina, ikuspegi ezberdin batez (beste pertsonaia ezberdin baten ikuspegiaren arabera). Ondorioz, irakurleak antolatu behar ditu denborari dagokionez nahasturik
|
doazen
pasarte hauek. Bestalde, askotan kontatzen ez denak ere garrantzi berezia bereganatzen du:
|
|
|
Pedagogiaren aurka
|
doazen
ohiturok bikain salatu zituen Dulantziko seme zen Paulo Mendibilek ere, Londresen argitaratu zuen No me olvides (1829) liburuxkan. Justo Garate zenak eman zizkigun horren berriak bere lan batean.
|
|
|
Bi aipatzearren, nik neuk biziki estimatutakoak, joandako bat, ImanolBerriatua, eta bizirik dirauen beste bat, Txillardegi bera, aipatuko nituzke. Honeksorrarazi zidan miresmena ez da sekula itzali nigan, eta gaur egun areagoturik dago, konturaturik bainago ez zela izan egun bateko lore zimelerraza, bizitza osoko ibilbidemugagabeak behin eta berriro helburu bererantz
|
doazen
ildoak ireki dituen goldeabaizik.
|
|
|
kontzeptuak ez du zaunka egiten, adiera izatera igarotzean hilegin baita. Egia ortzadarra da, iraganerantz
|
doazen
gauzen ur jauziaren gainean ageri.
|
|
|
Bestalde, esaldiaren barruan
|
doazen
hitzak ere xeheak izan behar dira, bi silaba dituztenak lau silabakoak baino erretenigarriagoak izanik. Hitz teknikoekin ere kontuz ibili behar dugu, oharkabetzeko elementuak izan baitaitezke.
|
|
|
Programei atxikita edo kanpotik
|
doazen
datuak transmititzeko ahalbidea.
|
|
|
Irratia, prentsa idatziari eta telebistari zerbaitetan irabaztekotan, informazioaren zabaltzean nagusitzen zaie. Albisteak iraupen laburrekoak dira irratibidean, apika minutukoak; telebistan zenbait orduz iraun dezakete albisteek, nahiz eta urtez urte informazio zerbitzuak handituz
|
doazen
, eta telebistak ere berrikitan gertatu denari buruzko informazioa bilatzen duen. Hortaz, irratiak informazioaren esparruan ere segitu behar du lehiatzen beste hedabideekin, baita Internetekin ere, entzule kopuruak emendatuko baditu.
|
|
|
1868an James Clerk Maxwell fisikari eta matematikari eskoziarrak elektromagnetismoari buruzko legeak finkatu zituenean lehenbiziko urratsak eman ziren irratia sortzeko bidean. Daniel Czitrom ek (1985, 71) gogoratzen digun bezala,. Kablerik gabeko telegrafiarako oinarri zientifiko definitiboa ez zen sortu, ez kondukziotik, ezta indukziotik ere, espazioan zehar
|
doazen
uhin elektromagnetikoen kontzeptutik baizik?. Beraz, XIX. mendeko fisikari teoriko ospetsuenetariko batek, Maxwell abizena zuenak, matematikoki aurkitu zituen uhin elektromagnetikoak, eterean hedatzen ziren uhinak, hain zuzen ere.
|
|
|
Zohikaztegiak urte osoan zehar urez estalita dauden eta goroldioz osotutako ekosistema bereziak dira; ureztapenak oxi geno gabezia dakar eta honek, landare hilak deskonposatzen dituzten mikrobioen aktibitatea oztopatzen duenez, materia organikoaren deskonposaketa erabat motela da eta ingurunea oso azido bilakatzen da, landare gehienentzako bertan bizitzea ezinezkoa eginik. Modu honetan, goroldioak hiltzen
|
doazen
neurrian, ia deskonposiziorik pairatu gabe lurzoruan metatuz doaz, hainbat metroko sakonera lor dezakeen geruza lodia eraikiz; geruza honi zohikatza deritzo. Geruza haziz doan heinean, lehortuz eta aireatuz doa, eta mikrobioen lana
|
|
|
Pozik eta gazte sentitzen naiz, banaka banaka pizten
|
doazen
ilusio ia nerabeak sentituz.
|
|
|
Gaur, berriz, sekulako biharamunarekin, aterpetxeak antolatutako minibus batek Ring of Kerry izeneko ibilbidetik eraman gaitu, Ozeano Atlantikoaren ertzetik
|
doazen
errepideak zeharkatuz. Ez dakit, pixka bat artifiziala iruditu zait, turista estatubatuarren neurrira eginikoa.
|
|
|
Bai, baliteke. Eta horregatik baliatzen eta erabiltzen dut, beharbada, neure euskara hau, Axularren eredurat, bere mila forma eta korapilotan, hemen jira eta han bira, letren eta hitzen desfile koloretsuan, zeren, alde batetik, atsegin eta plazent zaidan, eta zeren, bertzetik, bizitza ez baita lerro xuxen bat, baina joan
|
doazen
eta etorri datozen mila gertakiren eta bertze hainbat oroitzapenen bidegurutzea; eta bizitza da, orobat, biltoki bat, non juntatzen eta elkarganatzen baitira arrazoinaren arrazoinak eta bihotzarenak, zeinak, Pascalek zioen bezala, arrazoinak ez dituen ulertzen; eta bizitza da, azken finean, gertaki haien guztien eta arrazoin haien guztien bilbatzea eta irazkitzea, denboraren ehundegietan. Eta ene jokamolde hau, halatan, ene funsgabekeriarik funsgabeena izan daiteke edo funtsezkorik funtsezkoena.
|
|
|
Honelako kultur balantzea urtero egitearen abantaila da (oraingo hau zazpigarrena da niretzat), urtez urte aldatuz
|
doazen
joeretan aldeak suma daitezkeela. Urtean izandako bizpahiru gertakari nagusi bilatu eta azaldu beharrean (Jaki n en enkargua hauxe baita) literaturgintzan" usaindu" ditudan joerak azaltzen ahaleginduko naiz, aurrekoetan bezalaxe modu intuitibo eta subjektiboan, eta inolako asmo zientifikorik izan gabe.
|
|
|
Iraganak eta historiak presentzia handia dute oraindik ere, eta baita, nolabait, herrian bizi dugun egoera politikoak ere (askotan zeharka azaldua). Gaiak, ordea, dibertsifikatuz doaz, idazleen jatorria, adina eta erreferente kulturala ugalduz
|
doazen
neurri berean.
|
|
|
Ga ra egunkariaren kontrako mehatxu esplizitutzat har daiteke ebazpen hori. Oraingoz, mehatxua besterik ez, baina badakigu nora
|
doazen
kontu hauek.
|
|
|
Entziklopedia batzuen artean aukeratzen dugu historian, batzuk besteak baino arrakastatsuagoak, beren arteko lehian etengabe aldatzen
|
doazen
entziklopediak. Honela, bere alde borrokatzen dugun zientzia bateratua, eraikitzen darraien zerbait da(...), geure buruari zientzia bateratuaren ‘entziklopedistak’ dei geniezaioke; guretzat entziklopedia ez da espediente eklektiko bat(...) sintesi zientifikoaren modurik perfektuena baizik.131
|
|
|
Eta horrela ondoz ondo. Argi egon luke nora
|
doazen
berri emate kontraesankor hauek: positibismo logikoa batere hilda ez dagoela sumatzera, alegia.
|
|
|
nola
|
doazen
hirotuz, ahalke,
|
|
|
Amerikanetan gosaldu dugu Burgosera bidean joango den furgoian sartuko gaituztenok. Entzutegi Nazionaleko epaiketaren batera
|
doazen
batzuk ikusi ditugu. Badira guretakoak haien artean!
|
|
2001
|
|
|
Jatorri bakterianoa duten pneumoniak eta meningitisak borrokatzen dituen txerto hau (ik. ARGIA 1793 alea), adinean aurrera
|
doazen
edo arrisku berezian dauden pertsonen kasuan jarriko litzateke, gripearen kontrako txertoarekin batera, jende multzoak oso antzekoak baitira.
|
|
|
Azkenik, Euskara Kultur Elkargoak ere helegitea jarriko du sortu berri duen Artekari zerbitzu juridikoaren bidez, herritarrak administrazioarekin harremana euskaraz izateko eskubidea defendatuko du eta, besteak beste, eskubide honen aurka
|
doazen
artikulu ugarien aurka egingo du Dekretuak.
|
|
|
Helburu nagusia hori izanik" Bancarrota" n aktoreak fokuen azpian biluztu egiten dira (psikikoki nahiz fisikoki). Ikuskizunean zehar tentsio nahiz dibertsio uneak tartekatuz
|
doazen
heinean etenik gabeko energia uholde bat nabaritzen da aretoan emanaldiak irauten duen ordu eta erdian.
|
|
|
Irakurleak erreforma honen aldaketa nagusiak nondik nora
|
doazen
jakin dezan, haren alderdi nagusiak aipatuko ditugu eta 1996tik gaur arte izandako bilakaeraren azalpena egingo dugu, eta, aldi berean," aditu" horiek nahiko luketen berrikuntza argitzen saiatuko gara.
|
|
|
Igandetik aurrera, berriz, estropadak gertutik jarraitzeko itsasertzean jarrritako etxoletan postura egiten dute: «Estropada guztietara
|
doazen
ohiko apustlariak daude, baita bertatik pasa eta zortearekin jolastea erabakitzen dutenak ere, aditu nahiz ez hain adituak, gazteak asko, nagusiak ez hainbeste eta koadrila ugarik hartzen du parte apust hauetan. Giro izugarria izaten da eta jendeak urduritasunez jarraitzen du traineru bakoitza nola doan jakin aldera.
|
|
|
Antonio Camposen aburuz, jendeak ideiarik ez du oro har, arraunaz ulertzen duen inor gutxi dago; arraunean ibilitakoek baino ez dute ulertzen. Hauek arraunlariak eta trainerua ondo
|
doazen
beherehala antzematen dute, gainontzekoek ezer gutxi. Jose Ramon Lizarralderen ustez, kritikak ere erraz egiten dira.
|
|
|
Frantziako Estatuan irakasle gisa lanean ari den jatorri magrebiarreko idazlea dugu Tahar Ben Jelloun. Txalaparta argitaletxeak kaleratutako liburu honetan, goseak behartuta, halabeharrez sorlekua utzi eta beste herrialde aberatsago batzuetara lan bila
|
doazen
etorkinek lurralde horietan jasan behar izaten dituzten portaerak eta horiek beraiengan dituzten ondorioak azaltzen ditu, bere hamar urteko alabak egindako galderei erantzunez. Arrazismoaren jokabidea nahikoa hedaturik dagoelako nonahi, hezkuntzaren garrantziaz jabeturik, haurrak eta gurasoak hezi nahian idatzi du Tahar Ben Jellounek kolore guztien eta elkarrenganako errespetuaren aldarri bizia den lan hau.
|
|
|
Ez dakit zein konplejo ezkutuak eraginda ez naizen aurtengoan hondartzara joan". Baina, nolakoa den pertsona," Agian hargatik, hasia naiz hondartzaz pentsatzen, eta zenbaiterainoko jentaldeak harat
|
doazen
jabeturik, hondartzaren sekreto gordearen bila iharduki dut" aitortzen zuen idazleak.
|
|
|
Estatuek ekonomikoki subiranotasuna maila batzuk eman dizkiote Batasunari, baina ez dirudi dagokigun esparruan euren eskutik kanpo ezer uzteko prest daudenik. Eta sarri prozesuak zein neurritan
|
doazen
ikusita, transmisioa etenda, hizkuntza inon ageri ez dela eta erabateko diglosian, badirudi neurriok inoiz adostuz gero, gehienentzat beranduegi izango dela.
|
|
|
Horrela, berriro ere, OMCk munduko ezberdintasunak eta gosea areagotzea besterik ez du egin. Orain arte erakundea osatzen zuten 142 herrialdeek aho batez hartu behar dituzte erabakiak, baina gauza jakina da modu asko daudela herrialde txiroenak (Hegoa) estutu eta presionatzeko eta bere interesen aurka
|
doazen
erabakiak harrarazteko. Besteak beste, ezin da ahaztu herrialde txiro horiek herrialde aberatsekiko duten kanpo zor beldurgarrien zama.
|
|
|
Egingo dira ahalegin guztiak, baina aitor dezagun denok ezinezkoa dela ehuneko ehunean gizartearen seguritatea bermatzea. Beraz, hortik haratago
|
doazen
kritikak ez dira bidezkoak. Sindikatu hauei beren ertzainkideek bizi duten drama gogorra ulertuta ere barne sailburuarekiko erakutsitako jarrera kritiko hori, ea gizarteak haiengandik espero duena ote den, gogoeta dezaten eskatuko nieke.
|
|
|
Zenbakien arabera, euskaraz nobela bat irakur dezaketenen kopurua 750.000 hiztunetara hurbiltzen den honetan, euskal mundura hurbiltzen
|
doazen
irakurtalde potentzialak ugarituz doaz. 1993an euskaltegietan 52.000ren bat ikasle bagenituen, euskal herriprentsak 300.000 irakurle zituela jakin genuen, edo 1991n eguneroko prentsak 44.000 irakurle zituela, edo eta 94 ikasturte honetarako OHOko ikasleen %62a eredu euskaldunetan matrikulatua dagoela.
|
|
|
Honetaz gain, istorio hau osatzen duten sekuentzietako bigarren pertsonaia Mutua da, klabe beckettiarrean betiko mututu ziren Molloy edo Malone izan daitezkeelarik. ...ia hau bizikletaz ibiltzen da (Molloy bezala) eta noizean behin," hitz egin" egiten du, bere mututasunaren ironia narratzaileak agertuz. a) Estazioari dagokionez, ez dago esplizitazio zehatzik nongo estazioa den jakiteko, nahiz eta dakigunez, bertan, oiloz betetako otarrak daramatzaten emakume" musu gorri bibotedunek" eta" koipez beterik bizikleta sorbaldan dutelarik"
|
doazen
gizonek trena hartzen duten. Halaber, deigarria gertatzen da estazioko" komun turkoetatik" ateratzen den usaiaren errepikapena.
|
|
|
Plateamendu literario honetan sartuko genituzke Saizarbitoriaren aurreneko bi nobelak. Lehenengo euskal nobela modernoa deitua izan zen Egunero hasten delako n (1969), etengabe txandakatuz
|
doazen
bi plano desberdinetan aurkezten zaizkigu gertakariak. Batetik, abortatu nahi duen ikasle gazte baten istorioa kontatzen zaigu (Gisèle Sergier deritzonarena, hain zuzen) eta bestetik, pertsonaia ezezagun batek tren geltoki batean nahiz telefono kabina batean solaskide ezezagunekin dituen elkarrizketek osatzen duten planoa.
|
|
|
Horrela, nobela honen azterketari ekitean, beste biak aztertzean hainbeste etekin eta joko ematen zuten metodoak (semiologiaren edo narratologiaren ildotik
|
doazen
metodoez ari gara) ez zaizkigu hain errentagarriak suertatzen. Aurreko nobelekin konparatuz gero, 16 Sarrionaindia, Joseba, Ez gara gure baitakoak, Iruñea, Pamiela, 1989, 95.or. laburtze edo murrizte prozesua eman dela esan daiteke.
|
|
|
OFF Suommelinara iristeko, transbordadorea hartu behar da hiriko portuan. Portu beretik ateratzen dira Suediarantz eta beste uharte batzuetarantz
|
doazen
itsasontzi handiak. Portuan azoka plaza ere badago, hiriko leku atseginenetako bat.
|
|
|
Horrelako ikasketen abantaila nagusia, dena den, bestelakoa da: bertara
|
doazen
pertsonen bizi eskarmentu, zentzu praktiko eta esku hartzeko joerari esker, kezka, idatzi gabeko ezagutza edo bizitza osoan zehar landuriko trebeziak trukatzeko aukera, alegia.
|
|
|
Izan ere, adineko jendearen jarduera birtualak (zaharrak erosteko ahalmen handi samarra dauka eta erabakiak azkar hartzen ditu) utz dezakeen dirutzaren eskerga konturatzen edo hautematen hasiak dira alor horretako konpainia handiak: adin horretarako jendeari zuzendurik, Sarean ugalduz
|
doazen
berariazko orrietan tartekatzen hasiak dira eta dagoeneko duten edadeko bezeroa urria den arren, leial jokatzen du.
|
|
|
Era berean, tenperatura handiek eragina dute nerbio bukaeretan, larruazaletik burmuinera
|
doazen
inpultso sentsitiboak motelduz.
|
|
|
Gabon Gauean eta Gabon Zaharrean, Paris aldera
|
doazen
Madril eta Bartzelonako trenak eta Paris Lisboa ibilbidea egiten duen Intercity izenekoa bakarrik dabiltza.
|
|
|
Horrek daukan izotzezko geruza kontinentala batez beste 2,3 kilometroko lodierakoa aski egonkorra da, baina ondoko itsasoetan barneratuz
|
doazen
izotz plataformak, aldiz, biziki azkar desagertzen ari dira.
|
|
|
Planteamendu literario honetan sartuko genituzke Saizarbitoriaren aurrenekobi nobelak. Lehenengo euskal nobela modernoa deitua izan zen Egunero hastendelako (1969) izenekoan, etengabe txandakatuz
|
doazen
bi plano desberdinetan aurkezten zaizkigu gertakariak. Batetik, abortatu nahi duen ikasle gazte baten istorioakontatzen zaigu (Gisele Sergier deritzonarena, hain zuzen); eta bestetik, pertsonaiaezezagun batek tren geltoki batean nahiz telefono kabina batean solaskide ezezagunekin dituen elkarrizketek osatzen duten planoa dago.
|
|
|
Nola esplika daiteke RH multzotik gainerako mundura
|
doazen
ondainketen bi fluxuen existentzia? 2 IM ko gastua bistakoa da.
|
|
|
Bestalde, bidaiariaren beherako mota bat eragiten duten parasitoen heste paretari (giardiasia) haztea eta atxikitzea eragozten duten proteinak, lektinak, dituela zehaztu da. Giardiasiak leku tropikaletara
|
doazen
pertsona askori eragiten die.
|
|
|
«Osasuna ere bidaiatzen du» izan zen 2000 urteko kanpainan Osasun eta Kontsumo Ministerioak herrialde «exotikoren» batera
|
doazen
bidaiarientzat aurkeztu zuen lema. 2001ean, Nazioarteko Txertaketa Zentroetarako aurre bidaiako kontsultan jarri zen arreta, bidaiariak bere oporrek osasunarentzat izan ditzaketen arriskuen berri izan zezan.
|
|
|
Kanila eta estalkia prest daudela, harraska jartzeko unea da. Horretarako, grapak edo eusteko kakoak jarri behar dira behealdean (harraska eredu bakoitzaren arabera jarri behar dira, eta, beraz, arretaz irakurri behar dira harekin batera
|
doazen
jarraibideak), eta silikona edo antzeko materiala erabili behar da ertzetan, hala nola estankotasun junturetan. Gero, harraska estalkiaren zuloan instalatzen da.
|
|
|
Hala ere, eta araudiak soilik araudien kontrola egitera behartzen duen arren, edateko uraren hornidura seguru eta osasungarria, kontsumo publikokoa, kontrolatzeko ardura udalen eta enpresa hornitzaile banatzaileen ardura ere izan behar da. Kontsumitzaileak espero du, edateko ura izateaz gain, segurua izatea eta bere osasunari kalterik ez egitea ere; eta hori horrela ez bada, mekanismoak ezarri behar dira, erregelamendu bidez ezarritakoa ukatu gabe, prebentzio neurriak eta haratago
|
doazen
parametroak har daitezen. Edateko uren ezaugarriak eta kontrola Ura, gizakiaren bizitzarako beharrezkoa eta ezinbestekoa denez, botere publikoek bermatu behar dute.
|
|
|
Bilera Italiako Genoa hirian izango da uztailaren 20tik 22ra, eta ekonomikoki garatuenak diren herrialdeek teknologiaren eginkizuna eztabaidatuko dute garapen bidean dauden nazioetan. Mikrofinantzaketatik enpresa teknologikoetara eta herri txikiak telefonoekin lotzeraino
|
doazen
eragiketak aztertzen ditu txostenak. Alde horretatik, antolatzaileek adierazi dute programa pilotu batzuk finantzatzeko konpromisoa hartu dutela, garapen bidean dauden herrialdeei teknologia erabiltzen laguntzeko, ez soilik beren ekonomiak hobetzeko, baita gizartearen aurrerapena hobetzeko ere.
|
|
|
Bere adineko haurrak eskolara
|
doazen
bitartean bere aurreneko axola urdaila betetzea da. Dirurik ez duenean adiskideek laguntzen diote.
|
|
|
Badaki Subirrek bizimoduaren berri. Legendunekin eta zakurrekin bizi izan da, poliziek sarritxo jo dute, aldamenean jendea sexu harremanetan eta hiltzen ikusi du, eta, hamahiru urte bakarrik eduki arren, ilunkeran egunero Curzon Parkera beren gorputzak saltzera
|
doazen
emakumeek adiskidekiro agurtzen dute.
|
|
|
Toki guztietan ateak zabalik aurkitzen dituzte. Nondik datozen edo nora
|
doazen
ez die inortxok ere galdetzen.
|
|
|
Hotza egingo du eta haizeak gomutazaurreko beste min batzuen airea ekarriko du, etorkizuna iragan orduko bizitzaren oihartzunak, eta
|
doazen
eta datozen enbarkazioak kaio multzoek horniturik ikusiko dira itsasoan.
|
|
|
‘Espedizioan
|
doazen
zientzialarietako bat gaixorik zagok eta ingelesez dakien erizaina behar ditek bera zaintzeko.’
|
|
|
Hedabideek gizartean eragin handia dutela esaten dute euskal politikagintzan ari diren egile eta eragile gehientsuenek. Izan ere, beren interesen aurka
|
doazen
gizarte portaeren (manifestazioak, bozketak...) sorburu nagusitzat, errudun nagusitzat, hartzen dituzte, eta herriaren argitasun eta zen  tzu onari egokitzen dizkiote aldeko dituzten portaerak. Nolanahi ere, etengabe azpimarratzen da hedabideek iritzi publikoaren gainean eta zuzenean duten eragina, iritzi publiko horren sozializazio eragile bakarra balira bezala.
|
|
|
Horrexegatik, arazoak bazuen bere munta. Izan ere, Estatu propioa duten nazioetara
|
doazen
etorkinek, bertan gelditzeko asmoa dutenean behintzat, hartara moldatzeko eta integratzeko joera garbia erakusten dute eta hizkuntza, ohiturak etab. berenganatzen ahalegintzen dira eskuarki. Hori normala izaten da, adibidez, Estatu Batuetara, Erresuma Batura, Frantzia, Espainia edo Alemaniara joaten direnekin; baina estatu propiorik ez duten nazioetara doazen etorkinek, eta areago metropolitik helduak direnean, maiz bizileku berrietan beren jatorrizko hizkuntzak eta ohiturak mantentzen dituzte, eta sarritan estatuak berak erabiltzen dituzte bertako jendeen homogeneotasun nazionala desegiteko (Frantziak Aljerian eta Kaledonia Berrian, Errusiak estatu baltikoetan, Txinak Tibeten...).
|
|
|
Izan ere, Estatu propioa duten nazioetara doazen etorkinek, bertan gelditzeko asmoa dutenean behintzat, hartara moldatzeko eta integratzeko joera garbia erakusten dute eta hizkuntza, ohiturak etab. berenganatzen ahalegintzen dira eskuarki. Hori normala izaten da, adibidez, Estatu Batuetara, Erresuma Batura, Frantzia, Espainia edo Alemaniara joaten direnekin; baina estatu propiorik ez duten nazioetara
|
doazen
etorkinek, eta areago metropolitik helduak direnean, maiz bizileku berrietan beren jatorrizko hizkuntzak eta ohiturak mantentzen dituzte, eta sarritan estatuak berak erabiltzen dituzte bertako jendeen homogeneotasun nazionala desegiteko (Frantziak Aljerian eta Kaledonia Berrian, Errusiak estatu baltikoetan, Txinak Tibeten...). Toki horietako hizkuntzak eta kulturak babesik gabe egon direnean, gainera, anitzetan etorkinen kolono funtzioa sendoagoa izaten da, guztiok dakizkigun ondorioekin.
|
|
|
Esan gabe, baina esan nahian, euskalgintzan aritu direnen errua ere badela Nafarroako gizartea, une honetan, iskanbila handiegirik gabe eraso hauek onartzeko prest egotea, eta bide batez euskalgintza eta indarkeriaren arteko nolabaiteko loturaren tesia indartu nahian. Baina ez da egia Nafarroako gizartea erasoaren aurrean indiferente agertu denik, eta berehala ikusiko dugu, esate baterako, nola
|
doazen
aurtengo eskoletako aurrematrikulazioak. Eta egiaren zati bat izan daiteke euskalgintzan aritu direnek guztia ez dutela ongi egin, inork ez du hori ukatzen.
|
|
|
Kantek berak alde batera uzten du gure sentimen eta adimenaren izaera gogamenaren edo subjektuaren erroetatik argitzeko irrika. Ezagutzeko ahalmenen dedukzio subjektiboa alde batera uzten du, aztergai nagusia ezagutzaren baliotasuna delako; baina alboratutako norabide horretan
|
doazen
ideiak aurreratzen ditu Estetikan. Horrela, begiespena" gogamena bere ekimenagatik afektatua izateko modua" (B67 (E94)) dela dio.
|
|
|
Hauetako suziri berri bakoitza lehertu/ eraldatu egiten da berriz, beste kontaezin suziri sorraraziz. Eta horrela behin eta berriz, gero eta suziri, subola edo suerrubeda gehiago eta ederragoak azalduz, suziri guztiak eratuz
|
doazen
zeru aldakorrean. Azkenean, zeru ikusgarri bihurtu den bazter batean, suziri batzuk bizidun itxurazko irudiz agertzen zaizkigu, beti ere leherketa/ eraldaketen ondoren; gero hauetako batzuk zentzudun itxurazko suziri; eta, azkenik, aurreko eraldaketa guztiek sortu duten giro edo baldintzetan, suziri sortu berri bat edo batzuk giza itxurazko suziri/ subola agertzen zaizkigu gu gauden inguruan.
|
|
|
Argi dago gure lehenengo adierak ez duela hautespen naturalaren bultzakada ukatzen unean uneko izakiengan. Baina hasierako kode iraunkorraren eraginez sortuz
|
doazen
baldintzetara egokitzea denez onartzen du; eta ez, inola, eragile bakar edo nagusi —koderik gabeko— bailitzan. Zigoto bakoitzak bere ama zehatzak eskaintzen dizkion baldintza bereizietara (zigoto/ enbrioi/ fetuak berak ere biziki eragindakoetara, jakina) egokitu behar duen bezala, bere kodearen eraginpean.
|
|
|
Ironia zerion –baita listuarekin nahasiriko zerriki puska ia ikusezinak ere–, esan zuelarik: bizirik nagoela eta, ez zara irudikatzen ariko, menturaz, Denboraren forma ezkutu bat, zeinean posibilitate guztiak aldi berean betetzen diren; paralelo
|
doazen
, gurutzatzen diren, elkarrengandik bereizten diren edo elkarretaratzen diren denboren serie infinitu bat?
|
|
|
Utikan! –esan nion– Hori Bitan banatuz
|
doazen
bidexken jardina da. Ez ditzagun gauzak nahas.
|
|
2002
|
|
|
Kontraesana dirudi: egun telebista da gehien ikusten dugun showa, eta bideoklipen abiadan
|
doazen
ikuskizunak maite ditugu gehien, irudi bat bestearen atzean moztu eta itsatsi, moztu eta itsatsita egiten diren horiek; zineman film japoniarrekin lo hartzen dugu, elkarrizketak errealistegiak direlako aukeran: bi gizon kafea hartzen ari dira pantailan, eta ikusleok oso osorik entzun behar dugu euren ordu erdiko elkarrizketa, (r) zer moduz?» agurretik hasita (r) bihar deituko dizut; zein da zure telefono zenbakia?» esaldiarekin bukatu arte.
|
|
|
" Ikuskizuna horma baten atzean hasten da, itxita, nolabait pertsonaia bakoitza bere munduan dagoela adieraziz. Gero, ordea, horma hori zabalduz joaten da poliki poliki, bi protagonisten arteko munduak zabalduz
|
doazen
heinean". Carlos Salaberriren argiztapenak eta Joxan Goikoetxearen musikak antzezlanaren estetika borobiltzen laguntzen dute.
|
|
|
Desobedientzia zibila ez da bat batean eta trumilka hasten, jarraibide batzuetatik hasten da garatzen. Beti daude ekimena zabaltzen
|
doazen
aitzindariak.
|
|
|
Narrazio horien protagonista nagusiak, zahar edo gazte izan, beti dira euskaldunak, baina munduko edozein bazterretan aurkituko ditu irakurleak, erbesterik latzenean, hau da, euskal lurraren hotzean ez daudenean bai, behintzat. Berdin izan daitezke Madrilera halabeharrez joandako gaztetxoa, Londresen lanean dabilen ezpeletarra, arazoei bizkar emanda Italiara
|
doazen
bizkaitarrak, Fleury Merogisen preso dagoen saratar ama gaztea, neba drogazalearen bila Indiara doan bizkaitarra, K2-ko gailurrera ailegatu nahian dabiltzan nafarrak, Australiara emigratzen duten ezkondu berriak, Mexikora ihesean doan familia...
|
|
|
" Bilbaotik Behobiraiñoko Autopista. Botatzera
|
doazen
baserriak". Nolanahi ere, aldez aurretik pozik agertzen zen Errialde bi norantzatako errepide ustez zabal, babestu eta bidegurutzerik gabekoa izango zutelako laster, eta hauexek ziren horretarako agertzen zituen arrazoiak:
|
|
|
Beraz, hasieran nion bezala, Bake Konferentzia prozesua ez da hemen bukatuko, eta urria arte jarraituko duenez, beste ekintzen artean, Bake Konferentziari buruzko informazioa zabaltzen jarraituko dugu Euskal Herriko hiri eta herrietan. Gizarteak parte bizia hartu du proiektu honetan eta gauzak nola
|
doazen
ezagutzeko informazioa jasotzeak merezi du
|
|
|
Ironia eta tentsio egoera darien hogeita bi kontakizun labur eskaintzen ditu bertan: azterketa ahalik eta lasterren amaitu ezean bizitza gal dezaketen ikasleen estuasuna; bere etsaien gobernuko ministraria izatera iritsi den iraultzailearen istorioa; Hildakoen Egunean bizirik gelditzen zaizkien senideen etxeetara
|
doazen
hildakoena; odol emaile batzuei gertatutakoa...
|
|
|
Lerrokaturik, Nafarroatik datozen markatzaileengana hurbiltzen dira banan bana.Urduritasuna nabaria da giroan eta abereak hau sumaturik marruka hasten dira herriko karriketan sartu bezain pronto. Kalean aurrera
|
doazen
moduan makilakadak eta eztenkadak ugaritzen dira. Elizaren aitzinera iristean metalezko pasadizo estu batean sartzen dituzte ahal den moduan.Giroa borborka dago, jende guztia adi, azalaren erre usaina eta kea nondik ote datoz?
|
|
|
Ez dago burujabetza biderik legalitate espainiarra errespetatuz, ez da posible. Horregatik daude horrela, irtenbiderik gabe eta nora
|
doazen
jakin gabe.
|
|
|
Ni ikasgeletan haurrekin egon naizenetan, gustuko izan dutena imaginazioa izan dela badakit, imaginaziorik edo abenturarik gabe aspergarria baita haurrentzat literatura. Badaude, hala ere, hori baino haruntzago
|
doazen
haurrak eta bigarren irakurketa bat badagoela konturatzen direnak. (...) Haurrentzako gustuko literatura egitea oso erraza da topikoetan erorita.
|
|
|
Haur eta gazteekin kontsumo presio horren zentzugabekeria eta interesak landu egin behar dira. Eta landu benetan bere gustuak, bere interesak nondik
|
doazen
, bere burua indartzeko, eta halako irizpide kritiko bat sortzeko. Eurak kontziente baldin badira, hor egongo da lagun taldea, baina taldeak ez dio hainbesterako eraginik egingo, eta gai izango dira taldearen aurrean justifikatzeko.
|
|
|
Ikusmolde poetiko horretan sartzen dira donostiar idazlearen lehen bi eleberriak. Haietako lehenak, Egunero hasten delako (1969), txandakatuz
|
doazen
bi plano narratibo independentetan kontatzen ditu abortatu nahian dabilen ikasle gazte baten (Gisèle Sergier) istorioa eta tren geltoki batean eta telefono zentralita batean pertsonaia bitxi baten eta bat edo bi solaskide anonimoren artean gertatzen den elkarrizketa. Plano narratibo desberdinen erabilera konstante bat izan da Saizarbitoriaren eleberri guztietan, eta hartara proposatzen zaigun irakurketan, zineman bezalaxe," muntaketak" garrantzi handia hartzen du.
|
|
|
Ene Jesus zera da, metanobela, hots, behin eta berriro bere idazketa bera ere zalantzan jartzen duen eleberria. Kontatzeko ezintasun hori, protagonistak era tragikoan bizia, testu fragmentario batean mamitzen da, osagai narratiboak (bai istorioari dagokionez, bai diskurtsoari dagokionez) ahal beste sinplifikatuz
|
doazen
testu batean. Honako hau litzateke eleberrian kontatzen denaren laburpena:
|
|
|
Protagonistarentzat, konpromiso politikoa amatasunarekin uztartu ezineko ahalegina izan zen eta horixe dugu, hain justu, nobelan behin eta berriro azpimarratzen zaiguna. Segituan ohartzen gara oroimenaren sare proustiarrean azaleratuz
|
doazen
bizipen guztiek protagonistaren konpromiso politikoarekin egiten dutela topo. Bere amatasunaren gunerik garrantzitsuenak (haurdunaldia, erditzea, gaixoaldiak...) gertakari politikoekin daude lotuta (amnistiaren aldeko kanpainarekin, itxialdi eta manifestazioekin), pertsonaiak aukeratutako konpromisoarekin.
|
|
|
Hamaika pauson bezala, hemen ere oroimena da eleberriaren bilakaera baldintzatzen duena. Orduko hartan, C. Simonen ahotan jarritako baieztapenak" oroimena plater hautsi bat da" irakurketaren bidez osatuz zihoan puzzle narratiboa definitzen bazuen, Bihotz bin oroitzeak imajinatzea adierazi nahi du, etengabe errepikatuz
|
doazen
eszenak osatzea. A. Robbe Grilleten" gogoratzea irudikatzea da beti" izango litzateke eleberri honen leitmotiv garrantzizkoenetakoa.
|
|
|
Baina autoreak trebezia eta arintasun deskriptiboz jakin du haiek kontatzen. Kontrapuntuaren teknikaz baliatuz, narratzaile estradiegetikoak foku narratiboa protagonisten izaera maltzurra agerian utziz
|
doazen
sekuentzia laburrak txandakatzen ditu. Urte gutxi batzuetan gertatzen da dena (badakigu bi urte inguru pasatzen direla Billiek eta Jazintok herrira itzultzea deliberatzen dutenetik) Ugaldeko landa mundu itxia Hiri handiko anonimatoari kontrajartzen dion unibertso literario horretan.
|
|
|
L. Oñederraren Eta emakumeari sugeak esan zion) iritsi ziren orduan, eta, datuok, igoera kuantitatiboa baino gehiago, igoera kualitatiboa adierazten dute. Alegia, idazleok kaleratutako lanak kritikarien arreta, onespena lortuz
|
doazen
neurrian (Miren Agur Meaberen poema liburuak 2001ean erdietsitako Kritika Saria ere hortxe dugu), euren izaera marjinala ere gaindituz doazela esango genuke. Azken batean," euskal emakumezkoen boomaz" mintzo garenean, orain artean erdietsi gabeko oihartzuna da adierazi nahi duguna13 Beraz, gai honi buruzko ikerketa kuantitatibo sakonagoen beharra berriro ere aitortu arren, euskal emakumezko idazleen izaera marjinala gainditzeko bidean urratsak egiten ari direla nabarmendu nahi genuke.
|
|
|
Hutsegiteak behin betiko porrot paralizatzaile gisa sentitu gabe onartzen direnean, ikasteko aukera gisa hauteman daiteke hutsegitea, ongi
|
doazen
eta ez doazen gauzei buruzko informazio iturri gisa.
|
|
|
Hutsegiteak behin betiko porrot paralizatzaile gisa sentitu gabe onartzen direnean, ikasteko aukera gisa hauteman daiteke hutsegitea, ongi doazen eta ez
|
doazen
gauzei buruzko informazio iturri gisa.
|
|
|
Bilbotik Bartzelonaraino
|
doazen
627 kilometroek gidariari (erregaiaz aparte) 40,66 euroko kostua ekarriko diote, ibilgailu arinean baldin badoa (motorra, automobila edo ardatz bakarreko furgoneta).
|
|
|
Depilagailu elektrikoa, biloa sustraitik erauzten duen aparatua da, abiada bizian jiraka
|
doazen
pintzak ilea heldu eta ateratzen duen mekanismoa baitauka buruan.
|
|
|
Aldatu, gelaren osoko egituraketa alda daiteke, hodiak bestela antolatuko baitira, baina etxeko hodi orokorrak nondik nora
|
doazen
jakitea ezinbesteko da.
|
|
|
Espainiako errepideetatik
|
doazen
sei ibilgailuetako baten lau gurpiletatik bat aldatu beharra dago, zoruari behar bezain ongi itsasten ez zaiolako; hirutik batek atzeko gurpilak aurrekoak baino okerrago dauzkanez, egoera arriskutsuak ondoriozta ditzake; aholkatutako presioa baino apalagoa dute pneumatikoen %73k, eta automobilen erdien pneumatikoren batek presio txikiegia duenez, noiznahi gerta dakioke istripurik.
|
|
|
Gidari hasberriek, beste aldetik, espaloi ertza igurzten duten bakoitzean aztertu lituzkete gurpilak: elementu horrek kolpea hartzearen ondorioz deformatu egin denez, isuna ezar dakieke horrela
|
doazen
ibilgailuei.
|
|
|
Gizarte bazterketak, txirotasun ekonomikoaz gain, gizarte bizitzatik kanpogelditzea dakarren harremanen haustura du kontuan; eta gizarte bazterketak metatzen
|
doazen
arlo ezberdinetako mugak ditu kontuan. Beraz, gizarte bazterketariaurre egiteak, laguntza ekonomikoez gain, beste hainbat eremu hartu behar ditukontuan (heziketa, gizarte partaidetza, lan giroa, osasuna...).
|
|
|
Ildo horretatik jarraituz, lan merkatuan sartzen
|
doazen
gizabanakoen (aktiboen) eta irtetea (erretiroa hartzea) dagokienen arteko harremanek, lan merkatuaren gaineko presioa arindu egingo dela adierazten dute. Gaur egun, gutxi gorabehera, sarrera bakoitzari irteera bat dagokio eta gerora, irtetea tokatzen zaienenkopurua sartzea tokatzen zaienena baino handiagoa izango dela aurrikus daiteke.
|
|
|
2.1kasleak: ikasle euskaldunen kopurua gorantz doa, nahiz eta demografia etaerdarazko ikasleak beherantz
|
doazen
. Baina euskarazko ikasketetan matrikulatzeko arazoak dituzte ikasle euskaldunek, bai sartzeko prozeduragatik (zerrenda bakarra unibertsitate publikoetan), bai euskarazko titulazioen eskaintza murritza delako eta, ondorioz, euskaraz matrikulatzea zalantzagarrizaielako.
|
|
|
Euskara ikastera euskaltegira
|
doazen
ikasle guztiek hizkuntza bat badakitedute, gutxienez, eta, zenbait kasutan, euskara hirugarren edo laugarren hizkuntzaere izango da. Horrek esan nahi du, zehaztu dugun markoan, ikaslearen ikuspegidinamiko horretan, alegia, ikaslea elebidun edo eleaniztun bihurtu nahi dugula.Gaur egun zenbait datu daukagu elebitasunaren inguruan eta horietako zenbait erabiliko ditugu euskara ikastera etortzen zaizkigun ikasleengana hobeto hurbiltzeko.
|
|
|
Oraindik orain, ekonomikoki aurreratuta dauden gizarteetan, klaseak sortzeko irizpidetzat erabili izan den desberdintasun sozialak bere horretan jarraitzen du. Baina klasearen muga horietatik harantz
|
doazen
fenomeno sozial berriak, jaiotzen, dira:
|
|
|
Zenbat eta esparru boteretsuagoa, hainbat eta probabilitate urriagoa emakumeak bertan kokatzeko. Neurri berean, garai berriekin (eta teknologia berriekin) hondoratzera
|
doazen
bizitza ekonomikoko esparru anitz bereganatu dituzte.
|
|
|
Arriskuaren esanahiaz jabetzeko, ordea, ez dira nahikoak aipatu berri diren ezagutzarekiko mendetasuna eta arriskuen hautemate (ez) a. Hain zuzen ere, batak zein besteak egitate hutsetatik harantz
|
doazen
ideiak dauzkate beren baieztapenen baitan. Alegia, elikagai bati sustantzia kaltegarriren bat atzematea ez da, egitate huts horrengatik, zibilizazio arrisku.
|