|
2001
|
|
|
Txertoaren eraginkortasuna %80koa da, gutxi gorabehera, baina immunitate maila jaitsiz
|
doa
umeek 5 urterekin hartzen duten azkeneko dositik adoleszentziaren garairaino. Eta hain zuzen ere, etapa horretan kontagiatzea edo kutsatzea posible denez, zenbait adituren ustez ez litzateke ideia txarra arrisku talde jakin batzuk birtxertatzea (esan beharra dago gisa horretako esperientziak egin izan direla Alemanian eta Kanadan, esate baterako, eta arrakasta handiarekin gainera).
|
|
|
korrikan
|
doaz
umeak.
|
|
2004
|
|
|
Eta bere buruarekin ere gogoratu da, hori ere egin behar delako aldian aldian; eta gogoratu da zelan egin behar izan zuen alde etxetik eta zelan dabilen orain mundutik, jakin barik non amaituko duen edo sekula bueltatuko den. Gogoratu da Habana barkuan berarekin batera
|
joandako
umeekin, eta pentsatu du akaso ume horietako batzuek, gaur, errusieraz egingo dutela eta ez besterik, eta gogoratu ere ez direla egingo jaioterriaz, eta badutela horiek ere zerbait kontatzeko. Askok baino gehiago dutela kontatzeko, Tourrean etaparik irabazi ez duten arren.
|
|
|
Aber.
|
Zoaz
umearentzat arroz pixka bat erostera. Arroza edo...
|
|
2005
|
|
|
Korrokoien jauziek burbuilak sortzen zituzten paperolako kimikak gandututako uretan, amultsua zen haien pulunparen plausta. Fuel biltegien ondoko etxekoandrea leiho guztiak zabaltzen ari zen gelak goizeko freskotasunean haizeberritzeko, beha gelditzen zitzaizkien eskolara
|
zihoazen
umeak elkarri ahapeka, pausoa arintzen zuen aldiro beata laukoteak ondotik urrunduz. Gezurra zirudien hilabete lehenago ibaiertz hura betea egona harriz adarrez gurdiz bizikleta okerrez zazpi etxetarik ekarritako altzariz zakur hanpatuz marmitaz sasiz bahez teilaz aulkiz telegrafo postez auto irauliz lokatzak estalitako gorpuz, gezurra zirudien uholdea egon izana inoiz bazter hartan, gezurra zirudien gerlak zanpatu izana mundu hura, pentsatu zuen Bittorrek.
|
|
2006
|
|
|
Besteak beste, hauexek dira gaiak: Irakeko gerraren ondorioz besoak eta hankak galdu zituen mutikoaren aitorpenak; diktadura batean semea bahitu dioten aitak hura berreskuratu nahian ematen dituen urratsak; Vietnamgo gerran dabilen soldadu amerikar batek lepotik zintzilik daramatzan «arerioen» belarrien arteko elkarrizketa; lehergailuen eztandaren ondorioz «paradisura»
|
joandako
umeek elkarrekin erabakitzen duten jarrera; zurien kontrako erasorako prestatzen ari den Amerikako jatorrizko biztanlearen hausnarketa; espetxean urteak daramatzan euskal presoak hiztegiarekin egiten dituen ariketak; eguzkiak urregorriz tindatzen duen lurraldearen askatasuna eskuratu nahiz, bere buruaz beste egiten duen neskatxari lagun min batek eskaintzen dion oroimena; 36ko gerraren ondoren pr...
|
|
2008
|
|
|
Asfaltoa utzi eta lurrezko bide batetik joan gara oinez aterpe bila. Uniforme urdinez jantzita
|
doaz
umeak, eskolatik atera berriak, eta bat, bi, hiru polizia etxe daude elkarren ondoan. Polizia, militarrak eta jendarmeak hurrenez hurren.
|
|
|
Sarak hartu zituen eskolatik irteeran, olgetan hasi, eta Tamarak eta berak katalanezko kantak irakasten amaitu zuen bata urdindun bonboiez osatutako korru erraldoian. Datozen hilabetetan dira Xixo eta Sara Txinara
|
joatekoak
umearen bila. Abril deituko diote.
|
|
|
Halaxe oroitzen du hiriaren mespretxua: . Hirira
|
doazen
ume menditarrek riftarren irain berberak sufritzen dituzte, desberdintasun bakarra da menditarra ezjakintzat, ergeltzat daukatela, eta riftarra traidoretzat?.
|
|
|
Batzuetan amak esaten zion guri errieta egiteko gaizki portatu baginen. ?
|
Zoaz
umeen gelara eta egin errieta?. Baina aita gelan sartzen zenean ohe alboan esertzen zen eta hantxe egoten zen guri begira, isil isilik.
|
|
|
Hori esan eta JULIA bulegora
|
doa
umearekin. RAKELek hantxe jarraituko du, geldi, ezer esan gabe.
|
|
|
ALIZIA. (intentzioz) Kontu hau oso gogorra da denontzat, baina
|
Joana
ume baten moduan portatzen ari da. Denon arreta erakarri nahi du.
|
|
|
Haizezko eta perkusiozko instrumentuen doinuak nagusi, musika pieza ezagunak jo dituzte bandek. Entzuleek gustura txalotu dituzte musikariak, baina bertara gurasoekin
|
joandako
umeak, antza, engainatuta joan dira: «Non dira pailazoak, aita?», galdetu du ume bihurri batek.
|
|
|
–Ez nauk Gasteiztik Alaskaraino
|
joango
ume batez erditzera, Joseba. Falta zitzaidana.
|
|
|
Informazioak konplexuagoa luke eta elementu soziolinguistiko batzuk eskaini: zer esan nahi duen gizarte honetan euskara ez ikasteak, zer aukeratzen duten autoktonoek eta zergatik, zer dela-eta ez diren
|
joaten
ume autoktonoak eskola jakin batzuetara eta zeintzuk diren aukerak...
|
|
2009
|
|
|
Den mendreneko soldata eskuratzen zuena, kontzientzia txarrak bezain baliabide ekonomikoen dialektika berriarekiko halako ezintasun lobotomizatuak zurgatzen zukeen. Europako kaleetan gurasoek eske igorri neskato moldaviarraren ahalkeak eta Somaliako gatazketan balaz hiltzen
|
zihoan
umearen negarrak gutariko bakoitza bere segurtasunen zutoietan zalantzaz hantzen zuten.
|
|
2011
|
|
|
Balutxistan eskualdean, ikasle batzuk garraiatzen zituen autobus baten kontra bonba bat leherrarazi zuten, erasoan bost haur hil eta hamabi zauritu zirelarik, hauetatik hiru larri. FC Mugazain Poliziako auto batean
|
zihoazen
umeak. Balutxistango talde armatu bati egotzi diote erantzukizuna.
|
|
|
Gogoan dut, zirkua etorri berri, elefanteak zuhaitzari katigatuta ikusi izana Dana Ona erretegiaren parean, burdinazko katebegi lodi bezain prekario batzuk tarteko. Baita errinozero bat ere, kaiola estuan sartuta, ikastolatik etxera
|
gindoazen
umeon pozgarri eta eskuragarri: Afrikara espediziorik egin barik, horra hor, inork kargu hartu gabe jostari uki genezakeen errinozeroaren azal latz gogorra, geure eskuez ukitu ere.
|
|
|
Elorrioko Sabin Alonso nire lagunak zuzentzen eban herriko eskolako Eskolaniari laguntzearren zan lehenengokoa. Orduan, Joan Paulo bigarrenak emon eutsen mezea mundu guztitik
|
joandako
ume abeslariei.
|
|
|
Urdin ubeletik urdin ilunera pasatzen da zohardiaren margoa teilatuen gainean. Katu beltz baten atzean korrika
|
doaz
umeak putzuen artetik. Arreak dira kaleak eta etxeak, hiriko ke eta errautsak hormetan itsatsi balira bezala.
|
|
2012
|
|
|
orain arte, erabileraren oinarria euskalgintza zen, euskaltzaleok, ortodoxoak. Orain, aldiz,
|
zoaz
umeak jolasean ari diren lekura, zoaz parkera, edo Euskara Arlo honetatik antolatzen ditugun ekitaldietara, eta han, gurasoak ikusiko dituzu, euskalgintzarekin zer ikusirik ez dutenak, euskaltzale ez direnak, baina euskaraz mintzatzen direnak. Sentimendu horixe dute.
|
|
|
Itaunak egiten ibili ziren denak, ostera, ez ziren baserritarrak. Inguruko ikastetxeetatik
|
joandako
ume asko ere bazebilen atzo Santa Anako aparkalekuan hara eta hona. «Behiak ikustera gatoz», zioten denek.
|
|
|
IKERNE. Ez, ez, eseri lasai. (eta Itxasorengana
|
doa
umea hartzera)
|
|
|
NEKANE. Zure familiak laguntzea zeukala hau guztia antolatzen.
|
Joanak
umea ezkutatzen eta Lukasek koartada emoten.
|
|
2013
|
|
|
Coque Martinez 36ko gerran atzerrira
|
joandako
ume haietako bat zen. 1937an, beste 4.000 umerekin, Habana izeneko itsasontzian igo zen Santurtzin, eta bi egun geroago Southamptonera iritsi zen.
|
|
2014
|
|
|
Bultzada asko eman behar izan nuen, jende asko haserretu zitzaidan, zorionez ez nuen inor jo behar izan. Umeen jaka marroiei begiratzen nien, emakumezkoekin
|
zihoazen
umeei, baina jendea lo egiteko etzaten hasi zenean gelditu behar izan nuen. Tapakien azpian zeuden gehienak, alferrik ari nintzela iruditu zitzaidan.
|
|
|
Ume bat dauka sehaskan, negarrez, bonben zarata seguruenik. Gizonak ez daki zer egin, kalera
|
joan
umearekin, etxean eutsi, garaje batera, soto batera.
|
|
|
Aita, zergatik
|
zihoan
ume bat tren horretan?
|
|
2015
|
|
|
Hamaikak bost gutxiagoko trena hartzen nuen egunero, erosketa poltsa, eskolarako karpeta edo lanerako maletarekin sartzen ziren beste hainbat bidaiarirekin batera. Noizean behin bakarrik, eskolara piper egindako gazte andanaren bat, amarekin medikuarengana
|
zihoazen
ume koitaduak edo laztan bero artean treneko leihatilak gurmatzen zituen bikote lotsagaberen bat ere sartzen zen. Lotsagabea badiot, inbidia nielako eta inbidia horrek ezkutuko desira ahulak pizten zizkidalako da, ez beste ezergatik.
|
|
|
Tik tak, tik tak.
|
Joan
umeengana, hemen oihu, hor txalo, aldarri eta adar hots. –Benga, mugi, alferrontzi halakoak!?
|
|
|
Maxekin betiko izatera
|
zihoan
umeak izatekoak ginen, heldutasunera arte heziko genituen.
|
|
2016
|
|
|
anaia ordu bata arte egon bada ni hiruretan jaikitzen naiz. Ardiak ez du abisatzen noiz
|
doan
ume egitera eta ondoan ez bazaude jaiotzerakoan hil daiteke arkumea. Eta pena hartzen duzu.
|
|
|
Manuel Intxaustiren seme alabak izan ziren Etxe Zurira kantari
|
joandako
umeak. Euskal jatorriko abokatua zen Intxausti, Filipinetan jaioa baina Amerikako Estatu Batuetan hiritartua, familia oso aberats bateko oinordekoa.
|
|
|
Ni ez noa. Bera
|
doa
umearekin.
|
|
|
Ez
|
joan
umeak dauden tokitik.
|
|
2017
|
|
|
Azkarraga, Uruñuela… jende ezagun asko zegoen han. Kanbon zegoela, gerratik
|
joandako
umeentzako etxe bat prestatu zuten Armendaritzen, Jauregia esaten zioten etxean, eta hango administratzaile izendatu zuten. Hantxe egon zen umeen gurasoak joan eta jaso zituzten arte.
|
|
|
Garraio horri zuzendutako azpiegitura eraginkorra garatu duen Holandak ez bezala, Tokio Handiaren plangintzak metroari eman dio lehentasuna eta, auzoetako kale lasaietatik at, kotxeekin lehiatu behar dute bizikletek. Haatik, astean zehar metroan bidaiatzea oso zaila da ume txikiak dituzten amentzat, jendetzaren ondorioz haur kotxeak ez direlako sartzen, eta motxilan
|
doazen
umeentzat arriskutsua izan daitekeelako pilaketa.
|
|
2018
|
|
|
Pexmergen kontroletik igaro bezain laster, Sinjarretik iritsitako yezidiz beteriko Lalesh batekin egin dugu topo. Eguzki kiskalgarriaren azpian oinutsik
|
doazen
umeak, etorbide bakarrean zehar korrika, etorbide zabal eta oso motzean. Mendi basotsuek termometroa jaitsarazten badute ere, ez dute 40 gradu baino beherago eramaten.
|
|
|
Eta halaxe
|
zihoazen
ume eta emazte, senide eta ahaide, kale eta ibilbide, eta penintsularekin eta mundu guztiarekin lotzen ziren hari ustezko guztiak, harik eta, etorria agorturik, luzapenak susmagarri eman zezakeen arte. Orduan erreleboa eskatuko zen, eta norbera beste kate maila batera aldatuko, sukaldera, adibidez, non ekonomatora eskari orria bidaliko zen, bide batez, funtzionarioa barrurantz joan zedin zeregin ohiko batez.
|
|
|
–
|
Joan
umearekin hortaz.
|
|
|
Aurreko urtean, istilu handiak izan ziren arratsaldeko desfilean: Jaizkibelen kubero
|
zihoazen
umeak bakartu zituzten Kale Nagusiaren goiko aldean. Konpainiaren desfile osoan izan ziren bultzadak plastikoen atzetik, baina martxaren amaieran, eskopetariak eta haurrak igarotzen ari zirela, konpainia hautsi zuten, eta bakarrik geratu ziren umeak; gurasoak haien bila hurbildu zirenean, istiluak izan ziren, poliziak haien aurka oldartu baitziren.
|
|
|
|
Badoa
ume bat jostailu denda batera eta galdetudio dendariari:
|
|
2019
|
|
|
«Baina bazkari hori inportantea da. Hezkuntza lekuan gaude, eta eredu ona eman behar zaie, garrantzirik kendu gabe etxean egiten denari», ohartarazi du Nerea Segura (Donostia, 1985) nutrizionistak.Gero eta gehiago dira gosaldu gabe eskolara
|
doazen
umeak, eta horientzat eguneko lehen otordua eskolako bazkaria da.Hor dago koxka. Batzuetan, eskolan egindakoari botatzen diogu errua, eta ez diogu begiratzen etxean egindakoari.
|
|
|
Gaztetxea, rokodromoa, padel pista eta coworking eremua izango lituzke, besteak beste. Haur eskolara ez
|
doazen
umeek elkarrekin egoteko toki bat izango lukete, eta gazte eta ez hain gazteek gozatu lukete kontzertuez, antzerkiaz, monologoez eta beste hainbat aisialdi ekitaldiz. Tokia oso egokia dela iruditzen zaigu, bai kontzertuetarako, bai haurrentzat Astira bidean dagoelako, trena ere ondoan dauka...
|
|
|
Oihanak, Uxuek eta Mirarik berehalaxe eman didate baiezkoa. Saioak esan dit ez daukala afaltzera etortzerik, hurrengo goizean goiz jaiki beharra daukatela(" Nire senarra eta biok kanpora
|
goaz
umearekin asteburua pasatzera"). Igartzen dut nola betetzen zaion ahoa Saioari hitz horiek ahoskatzean.
|
|
|
Espainiako Gobernu berriak, Saudi Arabiarentzako 400 lehergailuren salmenta prozesua gelditu zuen irailean, kontuan hartuta Yemeneko sarraski amaigabea eta gerra hegazkinetatik jaurtiriko lehergailuek berdin suntsitzen dituztela arerioaren kuartelak zein eskolara
|
doazen
umeen autobusak. Agindu berritzaile eta ausarta zen, armagintzaren eta armen erabileraren kontra, oligarkia bien kontra, eta monarkia bien kontra, negozioan oso sartuta baitaude bai espainiar eta saudiarabiar monarkiak.
|
|
2020
|
|
|
Berriki auzoan bizitzen hasi da familia, eta horrek ekarri dien lasaitasunak ospakizun giroa eman dio bilkurari. Arratsalde ederra egiten du, solasaldia natural eta informal
|
doa
umeen joan etorrien, mokadu eta tragoen, barre eta zirtoen, auzokideen arteko agurren artean.
|
|
|
oso zaila da inkesten bidez aldiberekotasuna azaltzea. Adibidez, zinera
|
bazoaz
umeekin,, zinera noa, jarriko duzu, baina jarduera hori zaintza lana da.
|
|
|
horra hor fedea, norbaitengan edo zerbaitetan jarritako konfiantza itsua, ebidentziarik behar ez duena. Fedea da airean gora
|
doala
umeak gurasoari diona, berriro besoetan hartuko duelakoan barre algaraka. Fedea da dirua banketxean uztea plastikozko txartelaren truke.
|
|
|
Pagolaren arabera, eskolako gurasoei ere azaldu behar zaie zer den harrera, eta ongi ulertu behar dute zer prozeduratan dagoen adingabe hori. «Izan ere,
|
badoa
ume bat etxera, eta esaten du haur berri bat hasi dela eskolan. Gurasoen erantzunak zenbaitetan egokiak dira, baina beste zenbait kasutan, ez; halakoak kaltegarriak dira».
|
|
|
Zer pena ematen didan hain goapo
|
doan
ume horrek.
|
|
2021
|
|
|
Zerbait esleitzen zaion pertsona: Hori ez da inor gu horrela mintzatzeko (Azkue); Ikastolara
|
doazen
ume guztiek ikasi dute folio bat niri buruz, baina gero, kalean, ez zara inor (Montoia); Madrilgo merkatura ateratzen bazara letretako heroi bihurtzen zara komunikabideentzat, orduan zara norbait Galizia, bestela ez zara inor (Berria).
|
|
|
Tokiko hizkuntzetako irakaskuntzaren orokortzea eta murgiltze eredua eskola publikoetan bideratzea lortu da. Tokiko hizkuntzan herrian eskolatzeko aukerarik ez badago, gertueneko eskolara
|
doazen
umeen kasuan ondoko ikastetxea edo udala diruztatu du udalak. Tokiko hizkuntzan ikastea eskubidea da; ez gutizia.
|
|
|
Bere “denbora txarra” gauza materialekin ez konpentsatzea. Ez esan orain arduratsua izan behar duela, ondo portatu behar duela, jostailuak partekatu behar dituela… Ez hautsi errutinak, ez esan ezin dela parkera
|
joan
umea zaindu behar delako.
|
|
|
3 Informatu zure ingurua ariketa egitera
|
zoazela
umeekin partekatzen dituzun espazioetan zaudenean.
|
|
|
Bestetik, goizean tenperatura hartuko diegu, eta 37,5 gradu emanez gero dira sartu. Horregatik, ez
|
joan
umeari tenperatura hartu diogula ziurtatu arte".
|
|
|
–Nire umea jaio bezain laster hilko da. Ohartzen zara zer den hiltzera
|
doan
ume batez erditzea?
|
|
2022
|
|
|
Haurren kasuan, adibidez, sozialki gauzak ondo
|
badoaz
umearentzat, lagunekin ondo badago eta abar, kito, hori da garrantzitsuena. Gainerakoan, meditazioa, tai txia, yoga...; gauza asko probatu ditut, eta niri ez zidaten asko lagundu.
|
|
|
Seme alaben osasun prozesuetan familiek «aktibo» jardutea beharrezkotzat dauka, eta azaldu du ahalduntzeko neurri eta proposamenak badirela egun. Administrazioan ere kezkatuta daudela aitortu du: «Izan ere, antsietaterekin, elikadura nahasmenduekin, eskolara ez
|
doazen
umeekin eta pantailekin lotutako mendekotasunekin lotutako kontsultak ugaritu egin dira». Osakidetzak ez du solaskiderik jarri argibideak emateko.
|
|
|
ikasteko espazio egokia izatea, baliabide teknologikoak eskuratzea edota irakasle eta ikastetxeen laguntza lortzea ez zen erraza izan denentzat. Eskolara ez
|
joateak
umeen elikaduran ere eragina izan zuen: «Jangela duten ikastetxeek nahikoa den eta gutxi gorabehera osasuntsua den otordu bat eskaintzen dute.
|
|
|
Zelan ez dugu biziko amatasuna bakardadean? Kalera
|
zoaz
umearekin eta zaila da beste norbaitekin topo egitea. Zure egoera berean dagoen norbaitekin zer esanik ez!
|
|
|
Kontsultategian sartu bezain laster, umea eranzteko eskatuko dizu hango berora ohituta dagoen erizain gazteak. Medikuarenera
|
joateko
umea janzteko hartutako lan guztia alferrikakoa izan denaren brastakoa jasoko duzu, baldosazko lur hotza zapaldu orduko. Pisatu eta berehala pixoihala berriz janzteko eskatuko dizu, nola egiten duzun ederki behatzen duen bitartean.
|
|
|
Hiru milioi eta erdi biztanleko hiria lehorrean kaotikoa da, baina ibaian ez dabil inor, arrantzale artisau batzuk izan ezik. Egurrezko txalupa zahar bat lortu dute, eta hor
|
goaz
ume txikien ilusioz abentura usainean. Irasema abokatua, Melissa irakaslea, Danildo kazetaria eta Thiago bere bikotekide medikua, Cristiane arte irakaslea eta seiok.
|
|
|
Mesedez,
|
joan
umeak ikustera, behean daude Lylerekin.
|
|
|
Zein eskaintza duzue udaleku itxietara
|
doazen
ume eta gazteentzat. I.A.: Ibiltari handian eta txikian 60na gaztek parte hartuko dute.
|
|
2023
|
|
|
Bestetik, jakintza zabaltzekoak eta perfekzionatzekoak daude: «Oso ondo
|
doazen
umeentzat dira, ez gainditzearekin arazorik ez daukatenentzat. Ondo moldatzen da matematikan, eta matematika aurreratuko eskoletara bidaltzen dute, edo ondo moldatzen da hizkuntzekin, eta beste hizkuntza bat ikasteko eskolekin hasten da».
|
|
|
Eta zer gertatuko da itunpeko ikastetxe batera bideratzen dituzten ikasle zaurgarriekin? Kazetarien galderei erantzunez, Bildarratzek ziurtatu du Hezkuntza Sailaren eskutik itunpeko zentro batera
|
doazen
ume zaurgarrien gastuak sailak berak ordainduko dituela. Gainerakoentzat ere doako izateko bidea jorratzen ari direla ere nabarmendu du:
|
|
|
Eraikina hutsik zegoen, antza. Gero, ordea, notizia iritsi da supermerkatura bidean
|
zihoan
ume bat hil dela, hondakinek harrapatuta.
|
|
|
Jendea tabernetara biltzen hasi da, ilaran daude zinemazaleak sartzeko gertu; gora eta behera dabiltza zigarroak saltzen andreak; loreak eta bestelako txikikeriak, neska mutilak. Bikoteak ez ditu ikusi oinutsik
|
doazen
umeak, ez diru eske hurbildu zaizkienak. Oraintxe bertan, geroa ederra zaie, eta oraina betea.
|
|
|
Etxea erosi dutela-eta, paper bat eraman behar izan du Daliak ogasunera. Urizarreko aldapan behera joan ahala, ortozik
|
doazen
umeak gero eta gutxiago dira, baita arropa zaharra daramatenak ere. Gasolinaren kirats ketuarekin nahasten da fabriketako kea.
|
|
|
|
Zoaz
umeekin eta esaiozu Aliri etortzeko, berarekin hitz egin nahi dut.
|