|
2000
|
|
|
Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta jakin baten azalpena egiten du, kronika bat da, zigor ziega batean eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean. Izenburua kartzela aldi horretan eskuartean
|
darabilen
Shakespeareren Hamleten esaera baten zatia da: " Intxaur azal baten barruan ere espazio amaigabeen erregetzat nengoke, amets goibel hauek ez banitu" erantzuten du lagunak esaten dionean Danimarkari kartzela deritzola bere asmoak soberazkoak direlako.
|
|
|
Egunkaria VII) eta horretarako, kronotopoa zehazteke utzi du. Beraz, espazioa irudikatzeko
|
darabilen
zehaztasun eza ere denboran ikus dezakegu. Hots, ez digu gertaera noiz gerta daitekeen susmatzeko daturik eskaintzen.
|
|
|
Muruaga bigarren liburuari buruz ari delarik honakoa diosku: istorioek" beti dute holako tonu umoretsua esanez bezala bizitzan gauzarik tragikoenak ere bikote kontuan behintzat ez liratekeela hartzen ditugun bezain serio hartu behar." (Egunkaria, VII) Nahiz eta bi bildumetan umorea eta ironia
|
darabilen
, bigarren bildumako ironia zorrotzagoa eta landuagoa da. Izan ere, bilduma honetan askotan umore beltza eta tragikoarekin topo egingo dugu.
|
|
|
Hiru egun hauen berri emateko hika
|
darabilen
narratzaile autodiegetikoa dugu: hots, narrazioan esku hartzen duen narratzailea.
|
|
|
Frai Bartolomek ablatibo zaharra
|
darabilen
kasu bakanetarikoa ondoric adizla
|
|
|
Esapide batzuetako forma hartuak, berriz, sarri darabiltza. Egia esan, maiz
|
darabilen
goxeric arrats ere halakotzat har genezake, baina euskaraz oso zabal dabiltzan gizaldirik gizaldi, herririk herri eta antzekoak esan nahi dugu hemen. Horrelakoetan, bizkaierazko joerari jarraituz, ric erabiliko du eta ez instrumentala.
|
|
|
Kluster analisi hierarkikoa: Asimilazio estrategia
|
darabilen
taldea.
|
|
|
Kluster analisi hierarkikoa: Bereizte estrategia
|
darabilen
taldea.
|
|
|
Kluster analisi hierarkikoa: Integrazio estrategia
|
darabilen
taldea.
|
|
|
Horra hor idazle mota bat,
|
darabilen
hizkuntza gurutzegrama bat bezain atseginaeta garrantzitsua zaiona. Guraso bat ere omentzen dugu gaur, euskaltzaletasunakzientzia eragozten ez duela erakutsi duen intelektuala.
|
|
|
Lehenik, hizkuntzaren izaera eta funtzioa eraldatzen ari zaigula historian barrena, eta eraldaketa horrenoinarrian dagoen estatu modernoaren aginpidea gotortu ahala ari dela aldaketa horigertatzen. Hizkuntza ez dela, besterik gabe, gizajendeak elkarrekiko mintza beharrakasetzeko soilik
|
darabilen
tresna aldagaitza. Hizkuntzaren instituzio izaera hori, horieta horrenbestez, nazionalismoaren ardatzean funtsatutako gertaera berria delahizkuntzaren historian.
|
|
|
Bestalde, Kojeve k Hegel interpretatzeko oinarri eta gidari
|
darabilen
jaunaren etajopuaren arteko dialektikaren arabera, aldi berean gauza eta animalia den gizakiak, borrokaren bitartez sortzen du gizatasuna munduan, borrokan ezezkotasunaren kemenabizi arriskuaren borondatezko onarpenaren bitartez ematen baita aditzera, jauna?, edo heriotzaren agerpen kontzienteak sorrarazitako larriduraren bitartez, jopua?. Jopuak heriotzari ezin izan dio aurre egin, izuak joa, et... Heriotza den heinean, gizakiak ezereza borrokalariaren nahizlangilearen bizimodu deuseztatzaile bihurtzen du, historiaren egileak borrokalaria etalangilea izaki.
|
|
|
Duintasuna. Horra zeure burua leihotik beheiti botatzeko eskatu dizun putakumeak ezpain artean
|
darabilen
hitza. Bertze inork ez eginen eta abuztu horretako gertakizunen kontatzaile lana bizkarreratzean, urrun izan dut duin agertu nahia.
|
|
2001
|
|
|
«Konpondu gabeko gatazka baten ondorioa gara eta horregatik erabiltzen dugu indarkeria». Zoritxarrez, ETA ez da jabetzen herri honen defentsaren perspektibatik berak
|
darabilen
indarkeria dela ondorio politiko tamalgarriak dituena. Herritar gehienek nabarmen ikusten dute hori eta horren arabera apustu egin dute azken hauteskundeetan.
|
|
|
Elkarteak
|
darabilen
asmo nagusietako bat da egindakoa gizarte osora zabaltzea. Erdal komunitatearekin topo egitean bertsolaritzak muga handi bat jotzen du.
|
|
|
Euskal nobelaren bilakaeran norberaren patu trajiko honen tratamendua berezi eta desberdina da Saizarbitoriaren nobelagintzan: teknika aldetik
|
darabilen
objektibotasunak areagotu egiten baitu trajikotasuna.
|
|
|
Haren iritziz, kontaketa modu batek edo pertsona gramatikal baten erabilera zehatzak ez du ikuspuntu mota bat baldintzatzen. Ikuspuntua narratzaileak kontatzen diguna aurkezteko
|
darabilen
pertzepziomodua dela esan daiteke.
|
|
|
Baina, Sarrionandiak
|
darabilen
esapide bat erabiltzearren, erresistentzia poesia aztertzeko nahiago izan dut sakonera jo, eta maitasunaren kontzientzia espaziotzat hartu, azkenez, denok baitakigu autobiografia ere sorkuntza dela, esanez eta isilez sortzen dena.
|
|
|
Prozesua ez da konplexua, baina: erabiltzaileak musika entzuteko ohi
|
darabilen
programa martxan jartzen duen unean, doinuen arabera bizidun bihurtuko diren baina aldez aurretik zehazturik dauden irudien galeria darabilen beste programa bat ere abiatuko da.
|
|
|
Prozesua ez da konplexua, baina: erabiltzaileak musika entzuteko ohi darabilen programa martxan jartzen duen unean, doinuen arabera bizidun bihurtuko diren baina aldez aurretik zehazturik dauden irudien galeria
|
darabilen
beste programa bat ere abiatuko da.
|
|
|
Soja olioa baino kalitate hobekoa den ekilore olioa
|
darabilen
bakarra.
|
|
|
Horretarako, ordea, idazlearen zeregin nagusia sinesgarritasuna lortzea da, alegia, halako garaiko halako pertsonaiak
|
darabilen
halako hizkera, halako uste eta kezkak, halako gertakizunak niri, irakurle naizen honi, sinesgarritasunaren zelofanazeskaintzea.
|
|
|
Gaur egun ohartzen gara, soilik Euskal Herriko egoerari mugatzen gatzaizkiola, emaztea, eta, bereziki, idazten duen emaztea? gutxietsia den hizkuntzabat ezpainetan
|
darabilen
kolonizatuaren kinka berean dagoela: nor eta zer denerraiteko lotsa.
|
|
|
Neurri horiek San Ferminetako ferian landatuko lirateke eta zezenik gabe geratuko lirateke. Ordena hori zuzentzeko sektore honek
|
darabilen
argudioa da, azaroaren 22an EEBrekin lehenengo abelburuak agertu zirenetik, berretsitako 48 kasuetatik inork ez zuela azienda zakarrik izan. Zezen sektoreak elkarrizketaren bidez lortu nahi du ordena hori ezartzeak ekarriko dizkien galeren gaia konpontzea, guztira bi mila milioi pezeta inguru, hau da, saldu gabe utziko den haragiaren balioa, eta garraioaren eta kanalen suntsiketaren ondoriozko galeren antzeko zenbatekoa.
|
|
|
Nolanahi ere gaineratu zuen legelariak, Valentziako eta Madrileko ospitaleetan erabilitako dializatzaileekin gertatu zen bezala, Kroaziako langileak zigilatu egin ziren kalitate kontroletan ihesak zeudelako eta berriro zerbitzuan jarri zirelako. Akusazio partikularrak
|
darabilen
hipotesiaren arabera, Matak “batere zentzugabetzat” jo zuen. Hipotesi horren arabera, hiru edo lau orduko tratamenduaren ondoren, hiru edo lau orduko tratamenduaren ondoren, partikula batzuk aska litezke, eta, horren ondorioz, erreakzio alergiko bat gerta liteke, eta horrek gaixoen heriotza eragingo luke.
|
|
|
Ez nuke parada galdu nahi Mitxelenaren estiloaz deus esan gabe. Alde batetik,
|
darabilen
euskararen maisutasuna daukagu, literatur hausnarketa egin nahi duen orok erreferentziatzat hartu lukeen eredua. Zehatza, esan beharrekoa hitz ahalik gutxienekin esaten dakiena, zorrotza, esaldiaren erritmoari begiratzen dakiena.
|
|
|
Ezta ere. Esaterako, Altube jaunak euskaraz
|
darabilen
gai berbera darabil erdaraz Aita Villasantek, iritziak bat ez etorri arren. Bati buruz iritzia emateko gauza bada, beraz, gauza ere da besteari buruz mintzatzeko.
|
|
|
Literatur hizkuntza, hobeki esan literatur prosa, nahiz eta mailarik jasoeneko zereginetarako ez izan, ia ezdeusetik sortzea, Larramendik eta honen ingurukoek sortu zuten eran, ez da inolaz ere lan arin eta leuna. Eta Mendiburuk hemen eta bestetan
|
darabilen
prosak badirudi, hala ez bada ere, ibilera luzeen fruitu behar duela izan.
|
|
|
Darion herri bertso eta herri hizkera usaina bera ez zaigu, ezta gutxiagorik ere, Oihenarti bezain nardagarri: Etxepareren neurtitz batzuen oihartzuna (ala ez ote da alderantziz?) Azkuek Zaraitzun bildurikako kanta zahar batean hauteman zuen Lafonek, eta gure literaturaren lehen gurasoak
|
darabilen
mintzaira erraza da beti, bizia, sarkorra bere laburrean(" Haren haurrak eta eniak aurride oso lirate"), neurriaren molde gogorrak behin ere trabatzen ez duena.
|
|
|
nerau nauzu bat, seme alaba aski haziak ditudana. Baina Zaloñak
|
darabilen
saltsa horretan ez dira irakasleak gehienbat gure adinekoak; zaharragoak dira, batez beste, gurasoak irakasleak baino. Eta hortik, hain zuzen, zaharrago nahiz gazteago izatetik, ez baita jaio oraindik aldi berean zaharrago eta gazteago izan daitekeen mutilik, dator agertzen duen ezin eramana, ez irakasle nahiz guraso izatetik.
|
|
|
Bi aipatuko ditut azkenekoetarik: " Larreko" zena eta euskara gutik bezala
|
darabilen
Iraizoz Aita. Eta ez dute sekula idaztekoan bere nafartasuna estali.
|
|
|
Esku artean
|
darabilen
bibliografia ugariaren jaun eta jabe da Zaitegi, dudarik gabe. Lana zintzo egin du eta funtsez, berak dakien bezala, nekeari ukorik egin gabe.
|
|
|
Eta gizakiagan maitari izatea. Kantek
|
darabilen
askatasunak baino askoz biziago eskatzen du Jaungoikoa maitagogoaren maitabeharrak. Gogora dezagun berriz maitagogoak maita beharra, ezagutu beharra eta hautatu beharra dakartzala beragan, on, egia, eder betea den maitagaiaren gogo/ amets bizian.
|
|
2002
|
|
|
ekonomikoa eta elektorala. PPk EAJrekiko
|
darabilen
estrategia honelakoa da: ETA berez desprestigiatuko den moduan, euskal nazionalismoa garaitua izan dadin bere erreferentzia menperatzailea ahuldu behar da.
|
|
|
Nafarroakoa da Europa osoan hizkuntza politika murriztailea
|
darabilen
gobernu bakarra. Izan ere, Sanzen Gobernua izan ezik, beste guztiek tokian tokiko hizkuntzen aldeko urrats handiak nahiz txikiak ematen dituzte, betiere hiztunen eskubideak murriztu gabe.
|
|
|
Horregatik, Becketten pertsonaien antzera," kontatu, esan, hitz egin" (133) beste irtenbiderik ez du, nahiz eta, badakien, hitzok, txikitatik bermatutako ilusioak, guztiz susmagarriak direla (L" Ère du soupçon deitu zion beste hark gure aro garaikideari). Hortik, testuak
|
darabilen
hizkuntza eta estilo neurtua, zehatza... M. Durasen lanetan gertatu ohi den moduan, barrokotasun oro saihestuz bizikizun indartsuenak iradokitzen dizkigun hizkuntza narratiboa.
|
|
|
Edozein modutan, nabarmentzekoa da euskarara itzulitako ondare unibertsal honek ez duela, oraingoz, Manu Lopezek aurkeztu berri duen doktorego tesitik kanpo15, euskal kritikaren arretarik merezi izan. Even Zoharrek
|
darabilen
kontzeptuaz baliatuz, itzulpenek, haur eta gazte literaturak, edo emakumezkoek idatzitako literaturak, gune marjinala du oraindik periferikoa esango lukete teoria sistemikoen defendatzaileek euskal literatur sistema garaikidean. Edonola ere, eta gai honi berriro ere helduko diogulako, jarrai dezagun euskal literatur sistemaren deskribapen laburra egiten.
|
|
|
Esandakoaz gain, Ukoreka modu linealean kontatuta dago, aurkezpenkorapilo amaiera egitura tradizionalekoa da eta mende hasierako Nafarroako irudi errealista naturalista ematen du, baserriaren inguruko landa munduaren amaiera eta bideetako benten desagerpena gertatu zen garaiaren irudia. Txomin Agirrek Garoan hasitako tradizioari jarraiki, Zabaletak landa mundua irudikatzeko
|
darabilen
sakontasun lexikalak autorearen zaletasunetako bat gogorarazten digu: etnologia.
|
|
|
Bigarren osagai nagusia azukrea da; Gerblé da kanaberako azukre integrala
|
darabilen
bakarra.
|
|
|
Batetik bosterako eskalan, kamerak
|
darabilen
programarekin loturiko hainbat alderdi (zehaztasuna, menuen baliagarritasuna, etab.) ez ezik, makinen ergonomia, argibide liburua eta zenbait proba funtzional ere baloratu zituen erabiltzaile bakoitzak.
|
|
|
Hurbilpen metodologiko horietako bakoitzaren ezaugarri orokorrak argirojasota azaltzen dira Linguistica aplicada a la enseñanza aprendizaje del españolcomo segunda lengua liburuan (Isabel Santos Gargallo, 1999, Arco/ libros, 45 82orrialdeak). Isabel Santos irakasleak lan horretan jaso duen azterketan, laburra izanarren, bereziki azpimarratzen da gaitasun komunikatiboaren kontzeptuaren zeinikuskera
|
darabilen
ereduetako bakoitzak eta zein diren horren ondorio praktikoak.
|
|
|
Bereizketa hori, desberdintasun sozialen indibidualizazioa?
|
darabilen
ikuspegiari esker egin ahal da soilik. Horixe landuko da ondoko orrialdeetan.
|
|
|
Esan bezala, balioen ikuspegia da ikerketak
|
darabilen
irizpidea. Baina badira zenbait galdera portaeran oinarrituriko erantzunak eskatzen dituztenak.
|
|
|
Normatiboki ez ezik, funtzionalki ere zaharkituta geratu da, buruzagitza politikoaren lehia oinarri
|
darabilen
demokraziaren teoria enpirikoa. Ideia haietaz, ikus:
|
|
|
Azkenaldi honetan edonork
|
darabilen
kontzeptua izanik, globalizazioa?, komeni da kontzeptuen arteko bereizketa garbi bat egitea, lehendik ere nahastuta dagoena gehiago ez nahasteko. Saio bat Beck ek (1998c) egiten duena izango litzateke.
|
|
|
Kaosera eramango ez duen euskaldun leiala, ordenari leiala. Kasuan kasuko nortasun itxia oinarri
|
darabilen
orok euskaldun zintzoa izateko modu bakarra proposatu ohi du, mito fundatzaile bat kukuka. Alderantziz, Lizarra Garazin politikoa den prozesu eratzailea bultzatzen da, historian, etnian, estatuaren inposizioan, ordenan eta moralean aurretik zehaztu ez den errealitatea.
|
|
|
Kasu honetan, lurraldez erratu dena ez da estatu hizkuntza, haren dialekto bat baizik. Kasu honetan, hiztun baztertuak
|
darabilen
hizkera ez da auzokoa den estatu bateko hizkuntza ofiziala, estandarizatua eta hobetsia?, ezpada horren aldagai bat: dialekto bat, azken finean.
|
|
|
Kasu honetan, hiztunak
|
darabilen
hizkerak ez du lurralde ezaguturik, aintzatetsirik. Hizkuntza transfronterizoak dira horiek.
|
|
|
Epaiketetan, hitzaldietan, alkatearen aurrean, administrazioan? herritarrak eguneroko bizitzan
|
darabilen
hizkuntza maila barik, jasoagoa erabiltzen du; kasuotan mintzatuak idatzia dakar gogora, zelanbait esateko.
|
|
|
Diskurtso periodistikoan ez dago ezelako lekurik mintzakidearentzat. Estilo eredu horrek, mintzakide zehatzik ez
|
darabilen
estilo horrek, urrunketa eta distantzia ezartzen ditu igorlearen eta hartzailearen artean.
|
|
|
Ez du gure artekoaren lekukorik nahi, ezagutzen diot jokabide hori. Atzera begiratzen du, gero hatz artean
|
darabilen
gomari.
|
|
|
Gutxiengo hautatu baten partaide sentitzen da poeta, beraz, eta, jakina, hori oso inportantea da berarentzat, besteak beste, eskubide batzuk ematen bide dizkiolako: poeta bati, poeta izateagatik, prosa
|
darabilen
pertsona bati baino bitxikeria gehiago onartzen zaizkio (adibidez, irakaslea bada, eskoletara sistematikoki berandu ailegatzea edo, besterik gabe, ez agertzea, edo âjoaten deneanâ koñak kopa batekin azaltzea... Azken batean, poeta da).
|
|
|
II. hitz atzeko atal oso batzuk alde batera uzten dira —esaterako, VIII. atala, oheei dagokiena— eta beste zenbait atal batuta daude, dagoeneko aipatu dugun moduan. Dumontek laburtzeko
|
darabilen
bide bat Benthamen testuko xehetasunak edo adibideak moztea da. Adibide baterako, Benthamen IX. atala, ‘Osasuna eta Garbitasuna’, osasunaren gainean kontuan izan behar diren hamaika punturen zerrenda batekin hasten da; frantsesezko testuan zerrenda hau sei puntura murriztu da.
|
|
|
Adibide baterako, Benthamen IX. atala, ‘Osasuna eta Garbitasuna’, osasunaren gainean kontuan izan behar diren hamaika punturen zerrenda batekin hasten da; frantsesezko testuan zerrenda hau sei puntura murriztu da. Dumontek testua laburtzeko
|
darabilen
beste modu bat idazlanaren egitura sinpletzean datza. Benthamek sarritan" galdera erantzun" egitura erabiltzen du bere argumentuak azaltzeko, eta horixe egiten du II. hitz atzean, V. atalean, lanari buruzko bost galderaren zerrenda batekin hasten duena.
|
|
2003
|
|
|
Zoruak huts egiten du nire ustez:
|
darabilen
hizkuntza normalizazioko ikuspegiak, lurraldetasunari lotutako eskubide diskurtsoak, mehatxu eta salaketaren dinamikan sortzen duen pedagogiak... zuloak ditu alde guztietatik. Eta hiru planoen arteko lotura falta du, bisio planoaren, estrategia planoaren eta eraikuntza pragmatikoaren arteko lotura.
|
|
|
Gure literatura kritika ahulak jaramon handirik egin ez badio ere, aitortu behar dugu, autore honen estiloak zer ikasi handia eskaintzen diela euskal literaturgileei ere. Gizarte modernoko kontesturik diferenteenetan euskara ze modu askatu eta freskoan
|
darabilen
sinetsi ere ezin daiteke, idazkera enkorsetatu eta gazbako askoren ondoan.
|
|
|
Halakoak dira, besteak beste: banan bana, idazleak
|
darabilen
errepika egitura, hiztun zein idazleok ohi darabilgun banan banan formaren lekuan. Bestetik, begitada ohi darabil begirada zabalagoaren ordez.
|
|
|
Baina didaktika alde batera utzita, literaturan idoroko du idazleak euskalkiei idatzizko tratamentua emateko tresna bikaina. Narrazioan
|
darabilen
" euskara osotua" hiztunek ohi darabiltzaten hizketa moduekin osatzen du dialogoetan. Hau da, euskara mintzo diren protagonistak dialektoz mintzo dira, ez dialekto literarioaz hain zuzen, zein bere eskualde edo herrikoaz baino.
|
|
|
berriz, atzera. Komentatzen dituen beste hitz batzuk dialogoetan
|
darabilen
herri hizkerakoak dira. Hala:
|
|
|
mutiltto, neskatiltto, gurpiltto. Bide beretik, lapurteratik hartua da zenbait hitzen zentzu adierazkorra espresatzeko
|
darabilen
kontsonante bitua. Hala idazten du:
|
|
|
" Olerkaria zenbat eta bere herrikoago ta aldikoago izan, edonungoago eta edonoizkoago dateke. Ta ezin poeta haundia izan,
|
darabilen
hizkuntza hori umetatik jakin ez baldin badau".
|
|
|
Hau danau edozeinek dakiana da, egunero ikusten doguna. Haize azkarrak, behin handik, behin hemendik alde guztietatik jo ta jo
|
darabilen
oihal txabolatxu baten antzekoa dala gure lurreko bizitza hau, esan deusku San Paulok. Edozeinek dakiana, guk sarritan ez ikusi eta ahaztu egin arren.
|
|
|
· Jesusek beti beti ahotan
|
darabilen
berba gozoa: Abba!, Aitatxu neurea!
|
|
|
Izarrek ezin dute indarra neurtu gaueko erreginarekin, baina jarraigo ezin hobea eskaintzen diote, ñir ñir sabai beltzean. Nebak hoberen
|
darabilen
iskilua hartu du, aizkora zorrotza, gerritik balantzaka, piztiaren batengandik arreba babestu balu edo. Gaua gauekoentzat, badakite, baina haiek ere gauekoekin bat egiten badakite.
|
|
|
Ez diezadala berriz otoi eni erran Sasiondoko teologo berriak. Ebanjelioa duela nahi irakatsi eta ez euskal gramatika?! Galda niezaioke berari, ea bere ebanjelioa irakasteko nahitaez
|
darabilen
gramatika, norena ote den: aingeruena aments, ala gaskoinena?
|
|
|
Europako Batzordeak gaur egun Andaluziako Osasun Sistemak (SAS)
|
darabilen
telemedikuntza programari “e osasuna” saria eman dio, informazioaren teknologiak osasunari aplikatzeko adibide egokia dela uste baitu. Andaluziako proiektua bideokonferentzia bidezko kontsultetan oinarritzen da eta gaur egun Andaluziako 41 osasun zentrotan dago kokatuta (Jaen, Almeria eta Malaga probintzietan).
|
|
|
“Giza akatsaren” eragile nagusietako bat ahalik eta gehien murrizteko, bai AEBetan. esaterako, Europako Batasunak (EB), zeinak aldi berean negoziatzen baitute beren zona transatlantikoan aire trafikoaren kudeaketa komuna, bi merkatuetako lan baldintzak harmonizatzea erabaki dute, nahiz eta kontinente zaharraren kasuan lanak askoz geldoagoak diren eta sektoreko profesionalak ez dituzten inola ere asebetetzen. Horiek ohartarazten dute “mugan lan egiteko” arriskua dagoela, 13 ordu jarraian, gehienez ere (ordubete luza daiteke), Europako Parlamentuak
|
darabilen
proposamenean sartuta. Agertoki horretan sartzen da NASAk 1980az geroztik, Harvardeko Unibertsitatearekin batera, tripulazioetan nekeak duen eraginari buruzko ikerketa.
|
|
|
Hirurak burutik oinetaraino hondar alez beterik daude. Gabiri apenas ikusten zaio paparreko ikurrina, eta Manu tu eta tu ari da nazka imintzio batekin, ahoan
|
darabilen
 hondar ale mordoagatik. Joxek eskua patrikara eraman du, salto egin eta gero pegatina sorta oraindik aldean ote daraman baiezta  tzeko, baina Gabik ez dio utzi.
|
|
|
Azkenik, aspaldiko ene (bizi) bideetan eredu daukadan Simone Weil() idazlearen eleen umilitate jakin  tsuaren aixolbetik abiatu naiz ipuin hauek idazterakoan, Hannah Arendten totalitarismoaren gaineko ikerketetarik, halaber Derridaren Spectres de Marx liburu hunkigarritik eta  Levinas en drama ardatz
|
darabilen
Daniel Sibonyren Don de Soi ou Partage de Soi obratik. Mark Twain, James Ellroy eta Irripaldaren itzalak ere susmatuko ditu baten batek.
|
|
|
gizabanako bakoitzaren askatasun eta eskubide zerrenda baita, gizaki guztion oinarrizko berdintasun eta duintasunetik abiatuta. Jakina, kode hau ere, inplizituki, betebehar eta debekuen zerrenda da baita ere, baina ez da hori
|
darabilen
hizkera. Gizabanakoen autonomia ahalbideratzen duen marko juridiko politikoa osatzeko eskubide multzoa da.
|
|
|
hau da, euskaraz bizi ahal izatea. Nola gauden jakiteko atzera begira dabilenak ez bide daki, hori eta horrenbestez zehazki zer adierazi nahi duen hitzetik hortzera
|
darabilen
normalizazioaren paradigmak.
|
|
|
Orain badaki zein sistema
|
darabilen
faxismoak
|
|
2004
|
|
|
Dena den, askoren ustearen kontra, katodo izpien hodia
|
darabilen
(CRT) telebista ez dago hain pattal; izan ere, lan nekeza dute teknologia berriek betiko monitoreari lekua kentzeko, horren bertute guztiak gainditzeko: aparteko irudi kalitatea, baita argi askoko lekuetan ere, ikuspegi angelu zabala, iraupen luzea eta, batik bat, prezio baxua.
|
|
|
Azido sorbiko kontserbagarria
|
darabilen
bakarra da.
|
|
|
jakina, nola lotuko ditugu bada hain modu estu eta gogor horretan hizkuntza, pentsaera eta herritasuna euskal? Berak hitzetik hortzera
|
darabilen
totalitarismo horren asmatzaileek gure herrian etnozidioa azken bururaino eraman ondoren, nola hasiko gara bada gu errealitate ñabar hau euskaldun huts bihurtu nahirik. Jainkoarren!
|
|
|
Mendigurenek sentitzen duen hozki berbera sentitu izan dugu geuk ere behin baino gehiagotan. Askotariko nazio nortasunaren aldarria hitzetik hortzera
|
darabilen
asko, gehienak esango nuke, aldez aurretik eskuratua duten statu quo zale amorratuak izaten dira maiz; hauek, hala, eskutik duten hogeita hamaikari eutsiko diote kosta ahala kosta. Elebitasunaren mozorropean hizkuntza egoera diglosikoaren bazterkeria zuritzeko ez baitute arazorik izaten, testuinguru ideologikoa eta politikoa aldeko dutenez.
|
|
|
Nazio nortasunaren ordezkapen bortitzak euskaldungoa minorizazioaren infernura kondenatu duelarik, Fernandezek egungo egoera definitzeko
|
darabilen
izenondoa ez da ez batere traketsa: monolitikoa, hain justu.
|
|
|
Puntu honetara helduta, irakurlea jarri nahi nuke lanean, hori zilegi baldin bazait. Ea zer irizten dion Javier Etxeberriak espazioaren kontzeptua hizpide hartuta
|
darabilen
hitz jarioari: –Inongoa izan gabe zenbat eta leku gehiagotakoa izan, orduan eta indartsuagoa izango zara.
|
|
|
hau da, izanaren eta izan behar lukeenaren arteko dialektikan zein aldetan kokatzen gara? Horra, labur zurrean, eta ene iritzirako, gizakiak bere ingurunea hautemateko
|
darabilen
mekanismoaren zirriborro soildu bat.
|
|
|
Gutxi askoan oinarrituriko pentsabidea ez da izango bada zakurraren jabeak bere burua zuritzeko
|
darabilen
zuribidea. Horretaz gainera, eta horrekin batera, kate motzean loturik dagoenak hezur edo gezur hori irensten badu, ederki baino ederkiago.
|
|
|
Gauzak Errenteriako maisuak adierazi zituen gisara bide dira; zergatik hasi orduan bazterrak nahasten? Esan eta izan, harako irratiak bere burua definitzeko
|
darabilen
esapidearen ildotik: –Mitxelenak, aspaldian adierazi zuen ordea, herri hau ez dela sekula elebakarra izan; herri hau elebiduna izan dela aitzin aintzinetik.
|
|
|
Hain zuzen, euskaldunaren euskara gaitasuna hurbilago dabil harako kode murritz hartatik, honako kode jasotik baino: nolabait ere, mintzabide
|
darabilen
elearen garapen ezak erdi mutu bihurtu du euskalduna bere premia komunikatiboak asetzeko jardunean.
|
|
|
Barnekoan, berriz, corpusaren garapen bideak daude jokoan, horretarako eta hartarako behar dituen baliabide komunikatiboen zer nolakoa. Azken gaizto egin nahi ez duen hizkuntza herriak bere hizkuntzari bi maila horietako garapen egokitzapena opa ez badio, esku artean
|
darabilen
auziari ez dio oraindik giltzarri erabakigarririk atzeman. Eta Larrañagaren iragarpen mezuak, alde horretatik, hobe beharrez zuzen iritzitako jarrera xalo eta koitadu askoren gogoeta inarrosi nahi du inondik ere.
|
|
|
Noiz sentitzen da hiztuna berezko giro linguistikoan inolako tirabirarik gabe? Zeren eta, Iñaki Markok ederki asko dioen eran, hiztunak harreman natural eta egokiak izan nahi ditu
|
darabilen
mintzairarekiko. Horrela izan ezean, erabileraren eremuan sortzen diren zalantzek eta errezeloek ez diote ezertan laguntzen harreman horri:
|
|
|
Tomas Trifolen esanei bagagozkie, halere, gaitasun komunikatiboaren giltzak erabileraren ate asko zabaltzen ditu. Oroz gain, hiztunak bere burua gustura eta eroso sentitu behar du
|
darabilen
elearen aleak xehatzerakoan: –Gaurko euskararen arazorik larriena erabileran datza, eta erabileraz ari garelarik, erabilera afektiboaz, hau da, komunikaziorako jario duina, bizia, zehatza, ñabartua, non entzute erantzuteak komunikazio maila gorenean ipintzen duen hiztuna.
|
|
|
Jakina, bada, euskaldun izateko modu asko eta asko daude, hori bagenekien, baina euskaldun era batera edo bestera izateko, lehenengo eta behin, euskaldun izan behar da. Euskaldun ez dena ezin da era bateko edo besteko euskaldun izan, eta, gisa berean, euskal idazle izateko, euskara
|
darabilen
idazle izan du, nekez izan daiteke-eta euskal idazle erdal idazle izanik.
|
|
|
Erdaraz idazten duena hizkuntza horretan ari da bere bizipen, sentimen, irudimen eta sormena sozializatzen. Hau da, hizkuntza hori ez da literatur lanerako
|
darabilen
tresna trukagarri soil soila, literatur munduarekin (gizarteko komunikazio ekintza jakin bat) dituen harremanak eraikitzeko behar duen ezinbesteko baldintza baizik. Baldintza, diogu, eta ongi diogu:
|
|
|
Delako inor horrek, jakina, hizkuntza interesen zakuan gorderik dauzkan asmoak ezkutatzen jarraitzeko gogorik ez baldin badu. Hizkuntzen erabilera arauak egitura soziolinguistikoaren harremanetan txertatuak daudela pentsatzeak lanak ematen dizkio halakoari, eta lanak diodanean, ez naiz ari adimen lanari buruz soilik, gogoeta lan horretarako
|
darabilen
galbahe ideologikoaren trabaz baizik. Adimena kamustu egiten dio delako galbahe ideologiko jakin horrek hizkuntza harremanak modu demokratikoan eratzeko dauden ereduetan sakondu nahi duenari.
|
|
|
Behin eta berriz lege berbera dugu jaun eta jabe. Hala, kulturen aniztasunak ez dio eragozpen txikienik ere sortzen erdal kultura nagusiaren lehia ahalmenari, baina ez dira txiki txikiak eragozpenak euskal kulturarentzat merkataritzaren eta kontsumoaren plazan.718 Kulturen bizikidetzak, baldintza horietan, ez du zerikusirik zenbaitek aho betean
|
darabilen
mestizajearekin edo kulturartekotasunarekin; txikiaren duintasuna zaindurik ez dagoen bitartean, handiaren handinahia baita arau kulturaren merkatuan.
|
|
|
Esan beharrik ez dago egileak euskarazko liburu hauetan
|
darabilen
hiz kuntz ereduak idatzizko zein ahozko euskal literaturaren tradizioarekiko al daketa errotikoa edo, agian hobeto, etena ekarri zuela. Aranari leporatu izan zaizkion hutsegite nabarmenen artean, hain zuzen, garbizalakeriarena izan da, hots, erdal jatorrizko hitzak onartzeari zion higuina.
|
|
|
Normalean hezkuntzako egitarauan (edozein ikasgairen egitarauan) kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak bereizten dira. ...o bat nola iruzkindu eta analizatu, nola antolatu diagrama batean historiako datuak...); eta azkenik jarrerak ikasgai batek, arlo akademikotik kanpo,, bizitzarako?, transmititu behar dituen balioei egiten dio erreferentzia (historiak, adibidez, jarrera kritikoa bultza dezake, bizi dugun errealitatearen eta munduaren konplexutasunaz ohartzen lagun diezaguke, etab.). Beraz, historialariak liburuetan
|
darabilen
narrazio edo kontakizun moldea, irakasleak eskolako narrazio edo kontakizun molde berezira, itzuli, behar du:
|
|
|
Beraz, teoria ekonomiko benetan esanguratsu bat eraikitzeko, maitasuneanjarriko nuke enfasia. Batetik, errealitatearen dimentsioan, norberekeriaren etatentsioen irizpidea
|
darabilen
ekonomia monetario formalaren ondoan, maitasunaeta altruismoaren irizpidea darabilen ekonomia informala pare parean dugulako; eta, gainera, ustez ehuneko ehunean berekoikerian oinarritua den ekonomia formalhorren baitan maitasunak eta altruismoak pisu handia dutelako. Bestetik, teoriarenmailan, diskurtso ofiziala den eskola neoklasikoak kasu erreal horiek ulertzeko gaitasun gutxi duelako, maitasunaren pisua gutxiesten du eta.
|
|
|
Beraz, teoria ekonomiko benetan esanguratsu bat eraikitzeko, maitasuneanjarriko nuke enfasia. Batetik, errealitatearen dimentsioan, norberekeriaren etatentsioen irizpidea darabilen ekonomia monetario formalaren ondoan, maitasunaeta altruismoaren irizpidea
|
darabilen
ekonomia informala pare parean dugulako; eta, gainera, ustez ehuneko ehunean berekoikerian oinarritua den ekonomia formalhorren baitan maitasunak eta altruismoak pisu handia dutelako. Bestetik, teoriarenmailan, diskurtso ofiziala den eskola neoklasikoak kasu erreal horiek ulertzeko gaitasun gutxi duelako, maitasunaren pisua gutxiesten du eta.
|
|
|
Izadiaren eta, ondorioz, indarraren (hybris) legearen gainetik zuzenbidearen gorentasuna jartzeko ahalegina oso hedatuta egon da beti helendar kuitura politikoan. Homcrok,
|
darabilen
indarrezko gizarte egituraren barruan crc, cz dio muzin egiten zuzenbidearizibilizazioaren hasiera deskribatzen duenean, errege zuzena aurkczten duenean edoherritarren eskubideak aipatzen dituencan. Hcsiodo herri zuzenbidearen alde aterako danabarmen Jainkoari legeak ezartzeko cskatzcn dionean (Hesiodo, Trabajos y dt' as, 9) edoerregeren botere goseak salatzen dituenean (ibid.
|
|
|
teoria etikoak (edo etika arauemailea edo normatiboa), etika aplikatua (edo etika praktikoa) eta metaetika. Banaketahorri jarraituz, teoria etikoen printzipio nagusiez arduratuko gara lehenik, eta horietakobakoitzak
|
darabilen
argudiatze prototipikoa kasu praktiko baten aurrean testatuko dugu.Ondoren, etika aplikatuaren esparruan murgilduko gara, gure azalpena esparru horrenadibide paradigmatiko batera murriztuz (eutanasia edo heriotza duinaren auzia). Ondoren, metaetikaz jardungo dugu, eta existitzen diren eskolak seinalatuko ditugu.
|
|
|
Jatorri eriijiosoa duten teoria moral gehienak eskema horretan oinarritzen dira. Ondoren ikusiko dugunez, badaalabaina Jainkoari erreferentziarik egin gabe eskema horren antzekoa
|
darabilen
teoriarik.
|
|
|
Arizmendiarrietak klase borrokaren inguruan
|
darabilen
hausnarketa bestelakoa da (Azurmendi 1984): bere pentsamendua ez da pertsonen arteko gatazkanoinarritzen, gatazka hori gainditzeko ahaleginetan baizik.
|
|
|
Jaten ditugun elikagaietan iodo faltak asaldura mental eta neurologikoak eragin ditzake haurrengan, eta horrek murriztu egiten ditu eskola errendimendua, adimen gaitasuna eta lanerako gaitasuna. Iodo urritasuna kentzeko OMEk
|
darabilen
estrategiari esker, substantzia hori ez izatea osasun publikoko arazoa zen herrialde gehienetan, gaur egun hiru etxetatik bik dute gatz iodatua eskuratzeko aukera.
|
|
|
–Gauza anitz erran nahi nituzke, orain arte isilean eduki ditudanak –erantzun zidan, baina bere buruarekin ariko balitz bezala ziharduen– Eta Hitlerrek enpresa gizon handiekin, aristokratekin eta betiko handi mandiekin
|
darabilen
politika ez da nire kezka iturri nagusia. Ez; benetan kezkatzen nauena gerra da.
|
|
|
|
darabilen
plasma
|