|
2000
|
|
|
Abertzaletasuna ez zela euskaltzaletasunaz aparte egiten ahal pentsatzen genuen. Euskal Herria
|
behar zela
salbatu euskaldunekin, euskaraz bizitzen zirenekin; Game herrian edo Larrainen. Guk taldearen «politika» abertzaleen mezua euskaldunen etxetaraino eramatea izan zen.
|
|
|
Unamunoren Arriagako gertakari ezagunarekin (euskara ohore guztiekin ehortzi
|
behar zela
esatean, oihuka erantzun ziotenekoa) abiatu duzu kronika. Azkeneko kronikan, mende amaierara helduta, euskararen egoeraren aurrean irakurleak «baikor agertu nahiko» lukela eta badagoela «pozerako arrazoirik» diozu, «Bilbo Unamunok ezagutu zuena baino hagitzez euskaldunagoa» dela.
|
|
|
Era berean, baraualdi osoan, saguzarra joan etorrian ibiltzen den bezala, gai ugari mahaigaineratzen zitzaizkigun, eta honen ondorioz erabaki genuen euskalgintza osoak parte hartuko lukeen kongresua proposatzea. Kongresua, gehiegi luzatu gabe, urtebeteko epean egin
|
behar zela
ikusten genuen.
|
|
|
Azken bi urteetan bizi izandako egoeran, EAJk bake prozesua abiarazi
|
behar zela
aipatu du. Ezker abertzaleak, aldiz, eraikuntza nazionalaz hitz egin izan du.
|
|
|
Ikerlanaren helburu nagusia, herriko euskara jagon, Zamudioko adindunen jakituriari eutsi, eta galtzear dauden hainbeste aberastasun (berba, esakune, kanta, bertso, ipuin, narrazio eta abar) batzea izan da. " Ikusi genuen Zamudioko euskara gorde
|
behar zela
eta komenigarri izango zela batuta edukitzea. Hemendik denbora gutxira bertoko pertsona euskaldun nagusiak ez direlako gure artean egongo-eta" arrazoitu digu Alberto Martinez de la Cuadra Lagatzuko kideak.
|
|
|
PNVren barruan egon diren hainbat iritzi eta korrente nagusitu dira jadanik (Azkuna, Arregi, Ardantza). Azken bi urte hauetan ireki prozesu eraikiorra kritikatu eta lehengo egoerara itzuli
|
behar zela
aldarrikatu dituzten sektoreak nagusitu direla dirudi. Azkenean, ezkontza burutzeko behar den dotea zintzo-zintzo osatuz joan da EAJ, eta ezbairik gabe jasoko du bere saria.
|
|
|
Berari buruzko lehen aipamenak XI. mendekoak badira ere, hiri gisa 1256an fundatu zen, segituan biztanleak eta merkataritza babesteko harresiak altxatu zirelarik. Geroago, Nafarroa eta Gipuzkoa arteko merkataritza derrigorrez Tolosatik igaro
|
behar zela
zioen 1442ko dekretuari esker, hiri honek garai oparoa ezagutu zuen.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, Gobernuarentzat jatorrizko euskaldunen gaztelaniazko ulergaitasuna erdararen erabilpena hobesteko argudioa zen bitartean, Gotzainaren ustezeuskararen hobespena beste bi daturen gain erabaki
|
behar zela
: entzuleen euskararenerabilpen arruntean(... no acostumbra a utilizar otra lengua que la vascongada...), etaentzuleak gehiengo handiz euskaldunak izatean(... en su inmensa mayoria...).
|
|
|
Frankismo osoa zegoen ados, Espainia Berriak hizkuntza ofizial bakarra beharzuela, eta berori ezarri egin
|
behar zela
esatean (II. Errepublikak egindakoa ezabatuz); baina horretarako metodo, erritmo eta prozeduretan ez ziren guztiak irizpide berekoak.Irekitxoenak ez zeuden konforme lehendik, inolako gatazkarik gabe, indarrean zeudenerabilpen-ohitura eta jokamoldeak beste gabe mozteko.
|
|
|
zirelakoak funtsezkotzat jo zituela. Edozein eratan, irakaskuntzan jarduteko baldintza batzuk ezarri arren, irakasleak aukeratzea udalei zegokien bitartean, asmo horiek ez ziren burutu, kontrolaren gaia irakasleriaren formazioaren testuinguruan-hots, prestakuntza profesionalaren maila hutsa gaindituz-ulertu
|
behar zela
ikusi arte. Pauso hori lehenengo irakasle-eskolaren sorrerarekin iritsi zen 1839an,. Seminario central de maestros del Reyno?
|
|
|
nazioak izaera naturala zuela, uste? zen, eta Estatua honen gainean eraiki
|
behar zela
. Baina esan daiteke, Estatuak ez dituela, nazioa, ren ezaugarriak islatzen, ezaugarri horiei forma ematen diela baizik.
|
|
|
HALAKOA zen Rosa, bai, jaun André, eta hagitzez gehiago zen, eta anitz gauza ekarri zizkidan bizitzarat, zeren irakatsi baitzidan, konparazione, ezen bizitzari loturik bizi
|
behar zela
, baina loturik ez bageunde bezala, eta halatan emaiten zion munduko inportantzia guztia egiten zuen gauza bakoitzari, baina inportantziarik emanen ez balio bezala.
|
|
|
Nik bederatzi urte nituela izan zen, eta Mattinek hamabi. Aita eta ama bazebiltzan orduko erraiten, isilpean, ezen prezeptore berria ekarri
|
behar zela
, zeren eta egun batean sujet hari buruzko solasa aditu bainien gordeka eta ezkutuka, aitona Nikolasek bi urte eskas lehenago hartu erabakiari berriro buru egiteko asmotan, profitatu nahi zutelarik, hartarakotz, aitona Nikolas gero eta eriago eta ezinduago zegoela, gero eta hutsago eta eskasago. Baina, guztien onerako, don Frantzisko aitzinatu zitzaien.
|
|
|
Eta aita Bartolomek bereari eutsiz, berriro erran zuen orduan ezen mutila exor tzizatu
|
behar zela
eta berak exortzizatuko zuela, zeren zalantzarik ez baitzuen ezen deabruak eragin izan zizkiola zalditik erori zenetik izan zituen dar-dar haiek guztiak, eta zeren lehenbailehen egotzi behar baitzitzaion demonio gaixto hura gorputzetik, mutilak onerat eginen bazuen; eta amak baietz erran zion, eta aitak ez zuen ezetzik erran, muturra okertu bazuen ere.
|
|
|
Eta nik neure egoitzarat joan behar nuen, bai, baina ez nuen jada joan nahi, hain bainengoen, zinez, zurekin arrai eta neure gogara. Eta dudos nengoen berriro, Jainkoak apez izaiteko deitu ote ninduen, zeren eta nik uste bainuen ezen, apez izaiteko, gozorik ez duen ate estua iragan
|
behar zela
eta nork bere buruari uko egin behar ziola, baita lizifrinaz eta zilizioez baliaturik ere, hala behar izanez gero; ordea, zure hitzetarik bertze mundu bat igar nezakeen, zeina baitzen zabalagoa eta gozoagoa, eta zeinak erakarri baininduen hatsarretik beretik... Eta mudantza haren seinaleak neure baitaren baitan sentitzen nituen jada, zeren eta goiz hartan, etxetik jalgi eta unibertsitaterako bidean jarri nintzenean, segur bainengoen Jainkoaren deiaz, eta arratsaldeko lehen ordu hartan, aldiz, zure etxetik jalgitzerat nindoanean, ez hain segur, barrenean zerbait hautsi izan balitzait bezala.
|
|
|
Goian batzuek jakingo zitean... guk ez behintzat"; ilunki gogoratzen zituen Xanek gertakizun haiek; Garik beste zigarro bat piztu zuen;" hura izan eta handik egun gutxira Henrirekin eztabaida izan nian. Berak esaten zian, egurra ematen segitu
|
behar zela
, eta aldi berean gure aldera indarrak bildu. Nik kristoren kontradikzioa ikusten nian horretan".
|
|
2001
|
|
|
IZARBEIBARRAN gartzela berria egin
|
behar zela
ezagutu zenetik, bailara osoak-udaletxeak buruan-, aurkako jarrera tinkoa erakutsi du modu desberdinez, nagusiki kalean egindako mobilizazioekin. Emaitza, kartzela berria ez dela bailaran eraikiko.
|
|
|
Internet zerbitzu eta hedabide berriei irekitako leihoa den neurrian, irratiek ere bertan egon behar dutela ondorioztatu zen. Emisorek sarean nabigatzea eta irratia entzutea ekintza bateragarriak izatea lortu
|
behar zela
adierazi zen kongresuan, errealitatean ez baita hori gertatzen.
|
|
|
Beharbada irribarre egin duzu azken hau irakurtzean, irakurle. Baina zer egingo diogu, Olaldek ez zuen haxixa batere maite, nahiz entzuna izan bereizi
|
behar zela
beste batzuengandik: " Atxis bera, sendagillearen iritziz, ez da pozoi bat, baiña oso kaltegarria bai", baieztatzen zuen.
|
|
|
Sartagudan guraso asko prest zegoen, baina ez zekiten ikastola bat zer zen. Adin ezberdineko hogeita bi ume ekarri zuten, eta lehenengo elkarrizketan azaldu behar izan genien bilakaera bat
|
behar zela
, bakarrik txikienak hasiko zirela. Eta kooperatiba, izena, materiala, dirua eta langilea, ni, Deikaztelutik hona etorri zen.
|
|
|
Afganistanen oliobide bat, errepide bat eta zuntz optikorako bide bat eraiki behar zirelako. Talibanak Pakistaneko madrasetan-erlijio eskolak-ikasten ari ziren ikasleak ziren; une zehatz batean, Pakistango zerbitzu sekretuek erabaki zuten Afganistanen zegoen anabasarekin amaitu
|
behar zela
, bestela Pakistango proiektu ekonomikoa ez zelako bideragarria. Eta horretan CIA, Saudi Arabia, Unocal petrolio konpainia eta beste batzuen laguntzarekin talibanak boterea hartzera bultzatzen dituzte.
|
|
|
Turkian gauetik goizera Hezbola izeneko mugimendu bat sortu zen, ezkertiarrak-eta hiltzeko, hauek Kurdistan turkiarreko kaleetan aritzen ziren bozgorailuekin eta inpunitate osoz, baina Turkiako estatuak ez zuen ezer egiten haien aurka. Une batean ikusi zuten talde hori baztertu
|
behar zela
eta gauetik goizera txikitu eta desagertarazi zituzten. Barregarria da Aznarrek dioenean terrorista guztiak berdinak direla eta halakoak; berak duela hilabete batzuk Irango lehendakari Jatamiri bostekoa eman zion, Berlingo auzitegi batek erregimen osoa zigortu duenean lauzpabost pertsona hil ziren nazioarteko terrorismo auzi bategatik.
|
|
|
Hala ere, hemen ez ziren akitaniarrekin zituzten arazoak bukatu: Karlomagnok, batez ere Erronkariko gertaerarenondoren, Akitanian artikulazio politiko berezia
|
behar zela
ikusi zuen, bertakobakantasun sendoa onartuz; honela, bere semea. Luis Errukitsua. Akitaniakoerrege izendatu zuen (781ean). 12
|
|
|
Lehenbailehen atera
|
behar zela
handik jakinarazi diegu ertzainei horregatik. Hau hementxe geratzea nahi ez baduzue.
|
|
|
Neska orduan zakila ahotik atera eta katamar etorri zen Goioren gainera, eta ipurdia Goioren zakil tentearen justo gainean izan zuenean, belauniko jarri
|
behar zela
zirudienean, Goioren sabelpean eseri zen, Goioren zakila beste gordeleku heze, bigun, epel horretan sartuta. Neskaren bular ilunek esne irakinaren usaina zuten, Ai aiumaka hasi zen berehala, zaldi gainean trostan doana bezala mugituz eta ai aiumaka.
|
|
|
‘Honantzalditxo motz bat egin
|
behar zela
eta... ’ esanen duzu.
|
|
|
Arimak ez uxatzeko estalkia
|
behar zela
-Â eta, soingainekoa asmatu zuen hirugarren batek.
|
|
|
Hura ikusita, arduradunek esan zuten Europa, Europa zela moda berrien topalekua; eta Europan, Europan topatu
|
behar zela
Euro  pan ez ezik, mundu osoan ere eroso ibiltzeko moduko trajea.
|
|
|
Hiruki aldeberdinaren demostrazioan gauzatu zen ikuspegiaren eraldaketa hura. Norbaitek ohartu zuen ez zirela figura ezberdinak begiratu behar zenbait ondorio orokor aurkitzeko asmoak bultzatuta, baizik eta berak hirukia eraikitzen zuenean ezartzen zuena aztertu
|
behar zela
, alegia, eraikuntza horren baldintzak eta eraikuntza horretarako erregelak zirela autua.
|
|
2002
|
|
|
Herri bezala gure eskubideak ez dira onartzen eta zanpatu egiten dira, horregatik sortu zen Udalbiltza eta diagnostiko horretan bat gatoz guztiok. Batasunako hautetsiek eskubide guztien aldeko aitorpen bat martxan jarri nahi dute, baina Euskalduna Jauregian hori herritar guztien atxikimendu librearen gainean egin
|
behar zela
esaten zen, eta modu demokratiko batean. Hor sortzen dira desberdintasunak.
|
|
|
" Aurrez bazeuden beste elkarte batzuk, EHE eta EKB esaterako, baina gehienek euskararen apologia egiten zuten; errebindikatiboak ziren. Ondoren mugimendu posibilista bat jaio zen, administrazioetatik egin ezin zena herri elkarteetatik bultzatu
|
behar zela
ziotenak. Horietako bat da Arrasate Euskaldun Dezagun (AED), eta baita geroago jaio ziren Jardun eta Ttipi-Ttapa ere.
|
|
|
Punktu baten izan ezik, bertze guztian: eztabaida, ez gauza ikhusgarrieri buruz, adimenez soilik baino ukitzen eztiren gauzetara ere-eideetara, alegia-burutu
|
behar zela
erran zeneraukonean atseginez entzun nerautzun.
|
|
|
Bien bitartean, munduko primateek beren hartuemanez eta elkarrekiko indarrez eta ahaleginez, pakea zaindu nahi. Primate esatean ximin/ gizon ulertu
|
behar zela
. Ximinek ere, kasko urdinak eratuko.
|
|
|
Beste hainbat diseinugilerekin batera, Cibeles pasarela edo ibiltokiari eginiko boikotean esku hartu zuen baina bera bakarrik itzuli zen Madrilgo hartara: Espainiako Moda Sortzaileen Elkarteko buru nintzen aldetik, proiektua han ere gorpuztu
|
behar zela
iruditu zitzaidan.
|
|
|
237.201 pezeta eskatu zituzten eta konpainiak ezezkoa eman zuen, nazioarteko hegaldia izanik kalte-ordaina kilogramo bakoitzeko 20 dolarrera mugatzen zuen araudia ezarri
|
behar zela
esanez, balioaren aitorpen berezirik egin ez zelako.
|
|
|
Eta alde horretatik, poesia eta poetak enbarazugarriak zitzaizkion, irudimenera, aldarrikapen apasionatura baitzeramaten gizakumeon mundua. Platonek pentsatzen zuen bitxikeria asaldagarriak asmatzen zituztela poetek, eta kontu handiz ibili
|
behar zela
beraien adierazpenekin.
|
|
|
1998ko ekainaren 12an, NUPeko Gobemu Batzordeak, bere 65/ 98 akordioan, Irakasletza-ikasketetako Musika espezialitatean euskaraz ofizialki ematen zen irakasgai bakarra kentzea erabaki zuen. Gizarte eta Giza Zientzien Fakultateko Dekanoaren eta Filologia eta Hizkuntzaren Didaktika Saileko Kontseiluaren eta Zuzendariaren oposizioa garbia izan zen, eta Espainiako Aldizkari Ofizialean (B.O.E.272) irakasgai hori euskaraz eman
|
behar zela
argi agintzen zela gogoratu zuten.Baina, alferrik: 1998ko irailaren 25ean, Gobemu Batzordeko idazkariak Fakultateko Dekanoari bidali zion eskutitzean hitz kezkagarri hauek irakur zitezkeen:
|
|
|
Berriztapena lortzeko, oinarrizko abiapuntua sorburu historikoak kritika zorrotzez aztertu beharra zegoen, eta, iturrien irakurketa berriak eginez, historiaberriztatua sortuko zen; dokumentuek berez ez dute hitzik egiten, baina, bestalde, historiarik ezin daiteke burutu erudizio enpirikorik gabe. Horregatik, Etxegarai ezzen mugatu positibismo dokumentalistara edo sorburuen kritikaren teknikara.Frantziako Augustin Thierry izan zuen eredu, eta, beraz, ikerketa eginez, artistarenjitea ere erakutsi
|
behar zela
aldarrikatu zuen.
|
|
|
Euskal Herriaren itsas historiari buruzkoikerketen gaur egungo egoera aztertzen zuen, ikuspegi zabal batetik, ikerketarenbide berrien arazoak planteatuz18 Bigarrena, urtebete geroago, Felix Luengo-kargitaratu zuen, azken urteetako liburu garrantzitsuenen aipamena eginez19 Bereinteres nagusia lehen orrialdean dago. Bertan, gehiegizko baikortasunaren aurreanarreta jarri
|
behar zela
azpimarratzen zuen EHUko katedradunak. Hauek ziren, beraren ustez, euskal ikerketa produkzioaren gabezia eta hutsune agerikoenak: Espainian zeuden eztabaida historiografikoetan euskal ekarpenik ez egotea, berrikuntza metodologikoa motel eta, kasu batzuetan, berandu egitea, eta zenbaitgaik (abertzaletasuna, foruzaletasuna) eta garaik (Errepublika, Berrezarkuntza, Gerra Zibila) ikertzaileen interesa kontzentratzen zuten bitartean, beste batzuetanhutsune nabarmenak egotea.
|
|
|
Era berean, gazteei eta haurrei espresuki eskainitako emanaldietan portzentajea gazte euskaldunen kopuruaren arabera ezarri
|
behar zela
jasotzen zuen dekretuak. Halaber, euskarazko emanaldi horietan, euskararen irakaskuntzari buruzko edukiak sartzeko beharra azaltzen zuen:
|
|
|
Harrituta utzi zituen laborriz eta ustegabez zurtuta zirenak, berez izugarria izateaz gain hainbeste hondamendiren gainera zetorren zorigaitz berria zen hark, eta hortaz batzarra egiteko deia zabaldu
|
behar zela
deliberatu zutenean, hura ez zela batzarrerako gaia esan zuen Eszipion gazteak, patuak aginduta gerra horretako buru izango zenak. Hain zorigaitz handian ausardia izan eta ekin egin behar zela zioen, eta ez eztabaidetan ibili; errepublika salbu nahi zezatenak berehala armak hartu eta berarekin joateko zioen; inon ez zegoela halako eztabaidagaia zuten lekuan baino etsai-kanpamendu benetakoagorik zioen.
|
|
|
Harrituta utzi zituen laborriz eta ustegabez zurtuta zirenak, berez izugarria izateaz gain hainbeste hondamendiren gainera zetorren zorigaitz berria zen hark, eta hortaz batzarra egiteko deia zabaldu behar zela deliberatu zutenean, hura ez zela batzarrerako gaia esan zuen Eszipion gazteak, patuak aginduta gerra horretako buru izango zenak. Hain zorigaitz handian ausardia izan eta ekin egin
|
behar zela
zioen, eta ez eztabaidetan ibili; errepublika salbu nahi zezatenak berehala armak hartu eta berarekin joateko zioen; inon ez zegoela halako eztabaidagaia zuten lekuan baino etsai-kanpamendu benetakoagorik zioen.
|
|
|
Lehenengo zenbatespenen arabera, osasun-gastua Estatuko Aurrekontuaren %40 zen batez beste (ia 30.000 milioi euro), eta, beraz, eredu berriarekin, antzeko proportzio batera estrapola daiteke, eta, beraz, zerga horien lagapenagatik bilduko diren kopuruak kopuru horretakoak izan daitezke. Kontsultatutako iturri ofizialek ohartarazten dute xedapen hori jasota zegoela joan den uztailean autonomia erkidego guztiek aho batez onartutako finantzaketa autonomikoari buruzko akordioan, araubide iragankor gisa, eta, gainera, gogorarazten dute zeharkako zerga batzuen diru-bilketaren eskualdaketa gelditu egin zela, uste baitzuten osasun-eskumenen transferentziara egokitu
|
behar zela
; izan ere, zergak eta osasunerako partidak metatuz gero, gainfinantzaketa gerta liteke.
|
|
|
Haien jarduera ez zen inbentarioan sartu, ezin izan zelako balorazio zehatza lortu. Horren aurrean, Energia, Ingurumen eta Teknologia Ikerketen Zentroak uste zuen eremu horretako ikerketa areagotu egin
|
behar zela
, esku hartzeko estrategia posibleak ebaluatzeko, geratzen zen kutsaduraren ondoriozko esposizio-mailak kontrolatzeko. Egoera horren ondorioz, CSNko adituek jakin zuten Verako lurren jabeak nekazaritza-jarduerak garatzeko edo hirigintza-xedeetarako lurzoruaren erabilera sustatzeko aukera kontuan hartzen ari zirela.
|
|
|
Ferrol eta Coruñako itsasadarretan babes-hesiak jartzen ziren berriz ere; Arrainen Etxea, berriz, Herkulesko Dorrearen ondoan sinbolikoki inauguratu berria, Egeo itsasoa handik metro gutxira, kontu handiz ibili da, marea beltzak maizterrei kalterik egin ez diezaien. Francisco Vázquez hiri herculinarreko alkateak iradoki zuen petrolio-ontzia fosforoz bonbardatu
|
behar zela
, ziur baitzegoen suak balizko hondoratze baten ondorioak minimizatuko zituela. Zinegotziak jakinarazi zuen Coruñako Udala Apostolos Manguras greziar ontziko kapitainaren aurkako auzian agertuko dela.
|
|
|
Guk sekula entzun gabeko izen hark gure irudimena pizten zuen bere apalean. Eta beste argudiorik ezean, errotuluan betetzen zuen puska handia ikusita, haren garrantzia beste nonbait-agian antzinako denboretan, trenbidea zabaldu zuten garaian kasu, edota lehenago, garraioak gurdietan egiten zirenean, esate baterako-bilatu
|
behar zela
otuko zitzaigun... Estazioaz aski harantzago, altura eta tamaina askotako eraikuntzen gainetik, Banco de Vizcayaren goialdea, hiriaren begirale eta zaindaria.
|
|
|
Ez dakit nik inoiz ere pentsatu duzun honetaz. Gu euskara kontuekin hasi ginenean, batua bultzatu
|
behar zela
eta, zenbait arazo atzeman genituen, baina ez hau bezalakorik aurrez ikusi. Uste genuen batzuek euskara ikasirik, telebista indarrean jarririk, eta garai hartan sortzen ari zinetenak euskal eskoletara bidaltzeko erabakia harturik, gainerakoa, euskararen etorkizuna, egintxe zela.
|
|
|
Nik behintzat nire burua, hizkuntza kontuetan esan nahi dut, aintzakotzat hartzen hasi nintzen, eta kontua serio samarra dela pentsatu, euskaltzainok" pneumonia"," pneumatiko" edo" postposizio" bezalako hitzak euskal hiztegian ofizialki sartu genituen egun berean, euskararen lege fonetikoak ezin hobeki zainduz, nahiz horrekin batera" subjuntibo" ere sartu zen onartutako euskal hitzen zakuan, fonetikari desafio eginez orain. Eta esan liteke nire barne kezkak ia-ia behin betiko baretu zirela" filologia" hitz arraro samar horretan ageri den" g" hori, hola," g" bezala, eta ez" j" gisa, ahoskatu
|
behar zela
erabaki genuenean. Egindako pauso erraldoi horrek azken erpina joko du euskaltzainok barrez hasten garelarik" ajataka" egin beharrean" ahataka" egiten badugu, nahiz eta" ahataka" hastean zintzurra oharkabeki trabatzeko moduan jarriko zaigun, ez baita konparaziorik, euskaldunok anitzez errazago egin izan dugu" ajataka"" ahataka" baino.
|
|
|
Errektore berriak —erriberatar peto-petoa—, eta bere taldeak, mehatxua ikusi zutela euskara gero eta gehiago eskatzen duen ikasle kopuru horietan, eta atzeraka hasi zirela, gotorlekua eratu nahian. UGTren ingurukoak hauetarik asko, PSNren babesa exijitu eta honek haize guztien kutxa ireki zuen, hizkuntza politika berrazte rtu
|
behar zela
bota zuenean. Ho rri gehitu Miguel Sanz presidentea izugarri ernegatuzela Euskararen Kontseilu ia osoak dimisioa publikoki aurkeztu zionean, eta hor dugu kontraerreforma:
|
|
|
Arabian XVIII. mendean —gainbehera musulmana nabarmena zenean—, Wahab izeneko pertsonaia bat bizi izan zen (1703-1787), joerahanbalista renjarraitzailea (ikus 2 oharra), sunismoaren lau eskola juridikoetatik zurrunena. Medina, Iran eta Iraken burututako teologia ikasketek erakutsi zioten Islamari erantsitako berrikuntzak kendu eta jatorrizko garbitasun eta sinpletasunera itzuli
|
behar zela
. Horrela, Koranean, Sunnan edo arrazoimenaren beharrezko dedukzioetan oinarritzen ez den ezagutzarik ez du onartzen.
|
|
2003
|
|
|
Eta izendapen hari erantzuna ematen zion Miren Jone Azurtzak astekariko orrialdeetan. Bere adierazpenetan zalantzan jartzen zuen emakumearen nazioarteko urte hura, baina era berean berdintasunaren izenean egoera horretaz baliatu
|
behar zela
gaineratzen zuen.
|
|
|
Gaia aipatu zidanean ideia bi etorri zitzaizkidan burura: bata, behin eta berriro esaten dela gure inguru honetan gaurko idazleei buruz hitz gutxitxo egiten duela kritikak, eta, beraz, mugak gaurkotasunera hurbiltzen hasi behar genuela, horrek dakarren arriskuarekin, baina guk proposatu behar genuela, eta geroak esango duela; eta bigarrena, kanpora begira zenez, batez ere, lanak itzulita zituztenen inguruan hitz egin
|
behar zela
.
|
|
|
Belodromoko arduradunarekin bildu, eta esan zidan lehenengo gauza belodromoko espazioa itxi egin
|
behar zela
. " Ados", erantzun nion" eta sekula egin al duzue?".
|
|
|
cognac, corredore, invasio, novela, novio, tranvia, ventiladore, universidade, wagoi... Izan ere, gaur egun ezeze, lehenago ere holako hitzak euskal grafiaz idazteko joera nagusi izan den arren, autoreak jatorri-hizkuntzako grafia jagotearen aldeko jarrera garbia zuen, eta bereizgarritasun hori gorde
|
behar zela
generitzan.
|
|
|
Bibiotek tristeziaz jaitsi zituen begiak, burua alde batetik bestera mugitzen zuela, balantzaka. Zirudien une batetik bestera negarrez hasi
|
behar zela
. Begiak jaso ezin zituela, jarraitu zuen:
|
|
|
Kristautasuna herrientzat salbabidea izan
|
behar zela
irakatsi zuelarik alabaina Añoveros Bilboko apezpiku jaunak, mezu horrek harrotu zituen bazterrak. Apez edo fraide eta euskaldun arrunt askori iduritu zitzaion ezohiko mezua bidaltzen ziola, aspaldiko zorra ordainduz, Erromako elizak gure herriari.
|
|
|
Dena dela, beste teologo anitzek baino hurbilagotik behatu zion irakasle poloniarrak Tomas Akinokoaren irakaspen zuzenari, eta ohartu zen, bere maisuaren arabera, printzipio hau finkatu
|
behar zela
oroz lehen, hots: Politikariari dagokiola ikustea zer den hobe, erresuma bakoitzarentzat:
|
|
|
Orai delako bi etxek badute ura ausarki, beherean bezala estai guzietan?. Antza, Baigorri eta Donibane-Garaziko laborari-etxe anitzek ezarri zuten. Etxepareren lerroetan jakin dugu, halaber, lehen irratiak 1926an entzun zirela, eta urte berean iritsi
|
behar zela
argindarra Alduderaino, baina, hitzarturiko epeak bete ziren arren, enpresak ez zuela argirik eman, eta, okerrago, etxeetaraino heltzeko sariak itsuski emendatu zituela.
|
|
|
Herritarrek, euskaldun edo gipuzkoar, subjektu aktibo gisa, bere iragana ezagutu beharra zeukaten, uneko egoera hobeto ulertu eta nola jokatu jakiteko. Muñagorriren bertsoen kasuan, Gipuzkoaren eskubide foralen jatorri historikoa azaldu nahi zen (ohiko historiografiaren araberakoa), hurrengo bertso batzuetan uneko erreibindikazioa ere Foruetara mugatu
|
behar zela
esateko. Izan ere Muñagorrik, karlisten eta liberalen artean hirugarren talde bat, foruzalea, aurkeztu nahi izan zuen.
|
|
|
Diputatu Generalak 1765ean Gozogileen ordenantzei egindako oharretan29, agertzen da ikastaldia bosteko urtekoa izan
|
behar zela
, ordenantzetan eskatutako lau urteen ordez, ikasleak ofizioa hobeto ikasteko astia izan zezan, ondo ikasitako gozogilea lortzeko. Hau interpreta daiteke instituzioek gozogileen produkzioaren kalitateaz zuten arduraren barrenean30; bestalde, uler daiteke baita ere, ikasleak mailaz igotzeko trabak jartzeko era bat bezala (bere lanaz merkeago balia zitezkeelako, gainera), baina hau arruntagoa eta onargarriagoa eta ulergarriagoa litzateke, beharbada, ofiziokoek jarritako traba balitz eta ez instituzioetatik?
|
|
|
Maisua izateko (denda irekitzeko), azterketa egin beharra zegoen; eta Iruñeko 1618ko azaroaren 3ko ordenantzek esaten digute (Gorrotxategi, 1987), hirian ohiko ziren produktuez izan
|
behar zela
azterketa eta ez bestez.
|
|
|
Ikuslegoak, sovietar arte berri baten oinarri gisa ikusi ordez, laborategiko saiakera bezala ikusi zuen. Beraz, bai gobernuak, bai hartzaileen jarrerak eraginda, argi geratu zen errealismo sozialista izan
|
behar zela
korronte ofizial berria.
|
|
|
Errealismo sozialistaren estiloa logikoa litzateke beraz ikuspuntu honetatik. Etorkizun sozialista oso hurbil ikusten zuten eta aurrikuspena erreala izan ez arren, ez zen utopikoa ezta guztiz irreala ere, gertatu
|
behar zela
ziur baitzeuden.
|
|
|
Historiaz berba egiteko, 50 urteren tartea
|
behar zela
esaten zigun eduki dudanirakaslerik estimatuenak. Zuhurrak izan gaitezen, bada.
|
|
|
Horren haritik, nahiz eta UEU sortu zenean, eredu akademiko ofiziala gainditu nahi, dagoeneko, 1978an, ikasle batzuek bertako ikasketen agiria eskatu zuten. Garaiko kontraesanen lekuko, azken egune-ko Batzar Nagusiak erabaki zuen ez zela UEUren zeregina tituluak ematea eta, on-dorioz, Hizkuntzalaritza-Saila hizkuntza bera aztertzera zuzendu
|
behar zela
. Ordu berean, alboko geletan 350 lagunek egin zuten Euskaltzaindiaren B eta D tituluak lortzeko azterketak.
|
|
|
Itziar Eizagirreren iritziz, loturak indartu behar ziren, unibertsitate publikora, elebitasuna eta «UEUren izpiritua (Uztaritzeko manifestuaren arabera) eramateko». Patxi Uribarrenek unibertsitate ofiziala salatu zuen, ez ziolako tokirik ematen ez euskarari, ezta euskal kulturari ere; baina, era berean, batzar handi bat egin
|
behar zela
uste zuen, dei pertsonal batekin, «UEU eta Euskal Herriko Unibertsitatea nola bide batera ekarri ikusteko». Andolin Eguzkitzaren ustez, Euskal Unibertsitatea lortzea bilakabide luzea izango zenez, UEUk, bere independentzia mantenduz, EHUren Udako Euskal Ikastaroa bihurtu behar zuen.
|
|
|
Azken hamarkadan, gainera, eraldaketa ugari bizi izan ditu, eta horrek bere tokia bilatzeko premia areagotu du. Kezka hori izan zen 2002 urtean UEUk egindako II. Kongresuaren arrazoi nagusia, eta kezka horrek bultzaturik erabaki zuen UEUren Talde Eragileak UEUren Historia idatzi
|
behar zela
. Erabaki horren lehenengo emaitza duzue esku artean.
|
|
|
Bi multzo horiek, neurri handian, bizi-bizi zeuden euskal autonomiaren eskakizunen aurkako taldean kokatu behar dira. ...ista sutsua izango zen Echevarria Gangoiti 1968 urtean euskararen katedra sortzearen alde azaldu zela, baina Santanderren jartzea proposatuz, Bilboko alkatearen babesarekin, Bizkaia eta Gipuzkoa elkartzeko aitzakiak ekidin nahian3 Dena den, batzuek Euskal Barrutia eta Euskal Unibertsitatea bereizten zituzten eta barruti bakarra defendatzen zuten; baina, baziren unibertsitate bat baino gehiago egon
|
behar zela
esaten zutenak, Deustuko zenbait irakasle esaterako, baita Karlos Santamaria bera ere4.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, Euskal Unibertsitatearen aldekoek bat egiten zuten euskara bertan egon
|
behar zela
aldarrikatzean, baina ikusiko dugun moduan, desberdintasunak nabarmenak ziren erritmoari eta kantitateari dagokienez. Hortaz, batzuek ezinbesteko ikusten zuten unibertsitate berriak euskaraz funtzionatzea; beste askok, ordea, mailakatu egiten zuten hizkuntza honen beharra edota kritikatu euskarari emandako pisua Euskal Unibertsitatearen definizioan15 Alderdi politikoen artean PSE-PSOErena izan daiteke azken jarrera horren adibiderik nabarmenena.
|
|
|
Beharbada, giro hura izango zen Donibaneko ikastaroen arrakasta eragin zuten faktoreetariko bat, Loiolan eta Oñatin egindakoetan falta zena. Bestalde, ez ziren falta garaiko unibertsitate ofizialen alternatiba izan
|
behar zela
UEU azpimarratu zutenak. Emilio Lopez Adan Beltza-ren hitz hauek erakusten dute gogo hori:
|
|
|
Zabal-eko zuzendaritzak hurrengo alean zera gehitu zuen: euskal kulturaren alde soziopolitikoa ikertu
|
behar zela
; azaldutako gaiek gizartea aldatzea izan behar zutela helburu; unibertsitatearen antolaketan kultura-taldeek (ikastola, alfabetatze--talde, liburu-etxe, kazeta-egile, kultura-erakunde eta abar) toki garrantzitsua izan behar zutela; eta ikasleen eta irakasleen arteko ezberdintasunak amaitu behar zirela. Kritika horiek ez zuten erantzun zuzenik jaso, baina bai beste batzuek.
|
|
|
Historia Sailak, bere aldetik, ahalegin handia egin zuen euskaraz lan egiten zuten taldeak eta pertsonak biltzeko, hurrengo urteetarako azpiegitura eta proiektuak lantzeko asmoarekin. 23 liburu argitaratu ziren Banco de Vizcayaren laguntzarekin, ia denak zientzia--arlokoak, baina sailburuen bilerak liburugintzan erabili beharreko irizpideak birmoldatu egin behar zirela erabaki zuen, eta eskuliburuetara edo irakurle anitzeko lanetara jo
|
behar zela
.
|
|
|
Txillardegik aipatutako UEUk galdutako bi pertsonak, hain zuzen, Etxenike eta Zalbide, ez ziren EHUkoak. Bandresen artikuluan, eta hurrengo astean Joseba Agirreazkuenagak argitaratutakoan104, UEUren eta EHUren arteko harremanetan elkarlana eta osagarritasuna bilatu
|
behar zela
azpimarratu zen eta ez konfrontazioa. Izan ere, UEUko kide gehienak EHUko kideak ziren, baita Txillardegi ere, eta beraz, ezin zuten UEU utzi eta EHUra pasa, bertan zeudelako ordurako.
|
|
|
Saioaren ostean, San Martinek hitz gogorrak izan zituen UEUren antolatzaileekin: Euskaltzaindia baimenak eskatzeko baino ez zela aintzat hartzen, UEU-ren memorietan Euskaltzaindia ez zela aipatu ere egiten, sarrera-hitzaldia nork eman Euskaltzaindiarekin batera erabaki
|
behar zela
eta Euskaltzaindiak esku gehiago izan behar zuela UEUn bota zituen, besteak beste 1981-1982 ikasturtean, UEU saiatu zen Euskaltzaindiarekiko loturari eusten. Bide horretan, 1981eko abenduan, EHUrekin harremanetan jartzeko asmotan zegoela adierazi zion, babes juridiko egokiagoa bilatzeko, «Euskaltzaindiak eragozpenik ikusten ez badu», nahiz eta ez izan UEUren asmoa Akademiarekin etenik sortzea.
|
|
|
Ibon Areso Bilboko Udaleko Hirigintzako zinegotzi delegatuak azaldu zuenez, “Hainbat bakteriok, segur aski artzaintzako hondakinetatik datozenek, kutsatu egin dute Ordunteko biltegia, eta, ura beste erabilera batzuetarako erabil badaiteke ere (higiene-zerbitzuak, esaterako), ez edan eta botilako ur mineralera jotzea gomendatzen da”. Bestela, Andoni Rekagorri Osasun eta Kontsumo Saileko arduradunak nabarmendu zuen ura 100 gradu zentigradutan gutxienez hamar minutuz irakin
|
behar zela
. Rekagorrik ez zuen gomendatu urari lixiba eranstea, “ez baita nahikoa bakterio batzuk akabatzeko”.
|
|
|
116,8 milioi dolar estatubatuar eta 11,3 milioi dolar kanadar, hurrenez hurren. Urte horretan bertan, Batzordeak ondorioztatu zuen “17a estradiol” hormona behikiaren barruan saihestu
|
behar zela
. Beste bost hormonei dagokienez (testosterona, progesterona, trenbolo-azetatoa, zeranola eta melengestrol azetatoa), gaur egungo ezagutzek ez zutela kontsumitzailearentzako arriskuaren zenbatespen kuantitatiboa eskaintzen.
|
|
|
Maleruski, horren lortzeko ahal zuena eginik ere, eskolak ez zuen bere izena atxiki, erranez ez zuela gehiago tokirik Alemaniatik heldu ziren turkiarrentzat. Aste batzuk lehenago, Ahmet-ekin gai hori aipatzerakoan, azken honek abisatua zuen maila sozial azkar bat ukan
|
behar zela
horrelako eskola batzuetan onartua izateko, beraz, Oya-k bazekien eskolak emaniko aitzakia arrunt faltsua zela.
|
|
|
Esaten hasi ziren andreak orduan ume hura eskolatu
|
behar zela
, ezin zela egun osoan kaletik ibili. Konforme zeuden arkitektoaren gurasoak, baina esan zuten dirua zela problema, eta dirua ez zela problema esan zuen andreetako batek.
|
|
|
Herriak bere burua gobernatu behar zuela! Edo, bestela esanda, agintea ezjakin batzuen eskuetan utzi
|
behar zela
! Halako nahaste-borrasterik!
|
|
|
Nola egin ote zuten bat bere lagunek, nazionalista horiek, gorri astakirten haiekin? Horixe
|
behar zela
ordena pixka bat ezarri! Berak, ordea, beste askok ez bezala, ezin du gorroto eta korromioa aldean eraman.
|
|
|
Oturuntzaren ondotik, Aristofano trufalaria loak hartu eta Alkibiada txirikordatzen ahalko nuen. Ene syrinxarekin jostatzeko desira nabaritzen nion, baina, gauza guztietan izaria atxiki
|
behar zela
iritziz, bizkarrez inguratu nintzaion. Argia altxatu zenean, Alkibiadaren esku samurraren fereka sentitu nuen.
|
|
|
Kontraesana mahai gainean zegoen. Bazirudien moderno izateko elebitasunez bete
|
behar zela
ahoa, eta batzuek horren aurkako ahotsa azaldu zuten.
|
|
|
Mackenney-k ondo adierazi zuen bezala, garai hartarako Erreforma aurrera aterea zen ez Aita Santuaren itzalagatik, ez bada ere Aita Santuaren aurkako joeren erdian, protestantismoak erakutsi zuen aniztasunaren eta iritzi malgutasunaren ordez, Eliza Katolikoak autoritatez ezarri zituelako bi ez bada hiru dogma. " Argi geratu zen —dio— protestantismoa heresia zela eta deserrotu eta hondoratuta geratu
|
behar zela
, 1564an —hara zein aldea protestanteekiko— ez zegoen zalantzarik kristau batek sinistu behar zuenaz."
|
|
|
Epaileek formazko akatsak besterik ez zituztela aipatu, eta mamiari inolako kritikarik ez ziotela egin nabarmendu zuten gobernuko iturriek. Euskalgintzako taldeek gogoratu zuten Euskararen Kontseilua osatu
|
behar zela
horretarako, eta" etorkizun zaila" iragarri zioten araudi berriari.
|
|
|
Gobernuko Hezkuntza kontseilariak hizkuntza normalizazioa lortua zela esan zuen —artean berde eta gazte zen antza Jesus Laguna—, eta Lizarbek elebitasunaz bere ideia benetan bitxiak errepikatu zituen: Nafarroan, erdaldunen eta euskaldunen artean" parekotasunik" inoiz ez dela egon —" elebitasun berezia izan dugu, ez perfektua" —; ikastetxe elebidunei eutsi behar zitzaiela —" hori da elebitasun perfektura iristeko bidea" —; eta hizkuntza politika sakon aztertu
|
behar zela
. " Egin behar dena egingo dugu" profetizatu zuen.
|
|
|
Oinarriak eta alkateek egindako deiari erantzunez, Iruñeko karriketan gutxitan ikusitako jende andana bildu zen, hartutako neurri murriztaileek eragin kezkaren lekuko. Manifestazioaren bukaeran irakurritako manifestuetan, bizitza publikotik euskara ezabatzeko lan ildo" penagarria" kritikatu zen, eta dinamika hori gainditzeko hizkuntza eskubideen aldeko defentsa lana" era ahalik eta zabalenean, iraunkorrenean eta eraginkorrenean" egin
|
behar zela
azpimarratu zen. Alkateek neurriak bazter uzteko lanean segitzeko konpromisoa adierazi zuten.
|
|
|
Eta artikuluan berretsi egin zuten orain 13 urteko 11 ezaugarriak indarrean daudela gaur egun ere, eta horietatik abiatuta eraiki
|
behar zela
egunkari berria.
|
|
|
Eta Fedrok eta gainerakoek berak esan
|
behar zela
uste zuen moduan esateko eskatu omen zioten.
|
|
|
Beste alde batetik, Jainkoak ez zuen erabili bere denbora-boterearen seinalerik, ez zituen bere eginkizunak gauzatu eta uko egin zion bi neba-arreben artean epaile izateari, horietako batek halaxe eskatu arren. Halaber, denbora-boterea espiritu-erregetzatik at erabili
|
behar zela
erakusteko, botere hori printzeen esku utzi zuen, bera ere euren esanetara geratuz. Are gehiago, jaiotzari dagokionez ere, Jainkoak printze desleial baten legearen menpe utzi zuen beraren jaiotza-lekuaren zehaztapena.
|
|
|
Gainera, sasoi batean Berkeleyri buruz Machek emandako bertsioa izan genuen, alegia: ‘materia’ kontzeptu metafisikoa zela, eta ez zientifikoa, zioen teoria; hots, ez zegoela ezer materiaren egituraren teoria fisikoa zenik; eta beroaren teoria fenomenologikoa teoria fisiko ororen paradigma bakar bihurtu
|
behar zela
. (Hemen ‘paradigma’ hitza Kuhnen beste zentzu zertxobait desberdinean erabiltzen dut; hau da, ez teoria nagusia adierazteko, ikerkuntza programa baizik —eta zientzialari batzuei hain egokia iruditzen zaienez azalpen mota hori, horren onarpen orokorra eskatzen dute—).
|
|
|
11h, 1 oharra). Badakigu traizio txiki bat dela, baina hain irakurria eta aipatua izan den idazkia euskaraz ere karrikaratu
|
behar zela
uste genuen.
|
|
|
Elenak faxismoa hantxe bertan geldiarazi
|
behar zela
sinesten zuen. Faxismoa gizonkeriaren legea ere bazelako, besteak beste.
|
|
|
Eta hantxe jarraitu zuen Mallonaren kalbarioak. Burgosera dei egin
|
behar zela
, eta hau eta bestea. Begira.
|
|
|
Hortxe zioen heriotza zigorrarena. Eta Burgosera jo
|
behar zela
. Eta zeruak eta lurrak jotzeko, baina aitaitaren bizia salbatzeko zerbait egiteko.
|
|
2004
|
|
|
Ondoren, kopuruak gora egin zuen eta inguruko herrietan ere ikastola gehiago sortu ziren, Oionen, Bastidan, Samaniegon eta Eskuernagan. " Baina une batean, ikastola baten aldeko apustua egin
|
behar zela
ikusi zen, indarrak oso sakabanatuta zeudelako. Geografikoki Lapuebla zen erdigunea eta horren alde egin zen", esan du.
|
|
|
Pentsatzen genuelako Nafarroan metatu
|
behar zela
abertzaleen indarra, ez barreiatu botoak koalizio edo alderdi desberdinen bitartez. Agian akatsa izan zen pentsatzea koalizioek beti indartzen gaituztela.
|
|
|
Helburua, horrela, beti da kokapen egokia bilatzea, eta bestearena ahalik eta txartoen uztea. Aljeriako elkarrizketak fase erabakigarrian zeudenean, adibidez, EAJk bultzaturik, Bilbon deitu zen ETAren kontrako manifestaldiak zuzenean Aljerian ez zeuden eragileekin ere kontatu
|
behar zela
adierazi nahi zuen, bide batez ezker abertzaleari legitimitatea eta protagonismoa kendu nahi zitzaiola. Eta kasu honetan ere antzera jokatu da:
|
|
|
" Ekidazuko eliza barriztatu zenean izan zen. Pulpitua alperreko traste zahar bat zela-ta, kendu egin
|
behar zela
-ta, eztabaidaka ibili ondoren, botatzea erabaki zen.
|
|
|
Hala ere, analisiaren ondorioz Lacer leuntzat katalogatu
|
behar zela
ikusi da, eta ez erdi gogortzat; hau da, etiketa okerra da.
|
|
|
Neska haren etsimendua ulertzekoa zen, baina gogorra iruditzen zitzaidan, eta Yitzhaden begietan ere gauza bera nabaritu nuen. Zerbait egin
|
behar zela
konturatu nintzen, ezin genezakeen Suha bakarrik utzi. Baina neu ere ez nengoen hari laguntzeko egoeran.
|