2000
|
|
HALAKOA zen Rosa, bai, jaun André, eta hagitzez gehiago zen, eta anitz gauza ekarri zizkidan bizitzarat, zeren irakatsi baitzidan, konparazione, ezen bizitzari loturik bizi
|
behar zela
, baina loturik ez bageunde bezala, eta halatan emaiten zion munduko inportantzia guztia egiten zuen gauza bakoitzari, baina inportantziarik emanen ez balio bezala.
|
|
Nik bederatzi urte nituela izan zen, eta Mattinek hamabi. Aita eta ama bazebiltzan orduko erraiten, isilpean, ezen prezeptore berria ekarri
|
behar zela
, zeren eta egun batean sujet hari buruzko solasa aditu bainien gordeka eta ezkutuka, aitona Nikolasek bi urte eskas lehenago hartu erabakiari berriro buru egiteko asmotan, profitatu nahi zutelarik, hartarakotz, aitona Nikolas gero eta eriago eta ezinduago zegoela, gero eta hutsago eta eskasago. Baina, guztien onerako, don Frantzisko aitzinatu zitzaien.
|
|
Eta aita Bartolomek bereari eutsiz, berriro erran zuen orduan ezen mutila exor tzizatu
|
behar zela
eta berak exortzizatuko zuela, zeren zalantzarik ez baitzuen ezen deabruak eragin izan zizkiola zalditik erori zenetik izan zituen dar-dar haiek guztiak, eta zeren lehenbailehen egotzi behar baitzitzaion demonio gaixto hura gorputzetik, mutilak onerat eginen bazuen; eta amak baietz erran zion, eta aitak ez zuen ezetzik erran, muturra okertu bazuen ere.
|
|
Eta nik neure egoitzarat joan behar nuen, bai, baina ez nuen jada joan nahi, hain bainengoen, zinez, zurekin arrai eta neure gogara. Eta dudos nengoen berriro, Jainkoak apez izaiteko deitu ote ninduen, zeren eta nik uste bainuen ezen, apez izaiteko, gozorik ez duen ate estua iragan
|
behar zela
eta nork bere buruari uko egin behar ziola, baita lizifrinaz eta zilizioez baliaturik ere, hala behar izanez gero; ordea, zure hitzetarik bertze mundu bat igar nezakeen, zeina baitzen zabalagoa eta gozoagoa, eta zeinak erakarri baininduen hatsarretik beretik... Eta mudantza haren seinaleak neure baitaren baitan sentitzen nituen jada, zeren eta goiz hartan, etxetik jalgi eta unibertsitaterako bidean jarri nintzenean, segur bainengoen Jainkoaren deiaz, eta arratsaldeko lehen ordu hartan, aldiz, zure etxetik jalgitzerat nindoanean, ez hain segur, barrenean zerbait hautsi izan balitzait bezala.
|
2001
|
|
Lehenbailehen atera
|
behar zela
handik jakinarazi diegu ertzainei horregatik. Hau hementxe geratzea nahi ez baduzue.
|
|
Neska orduan zakila ahotik atera eta katamar etorri zen Goioren gainera, eta ipurdia Goioren zakil tentearen justo gainean izan zuenean, belauniko jarri
|
behar zela
zirudienean, Goioren sabelpean eseri zen, Goioren zakila beste gordeleku heze, bigun, epel horretan sartuta. Neskaren bular ilunek esne irakinaren usaina zuten, Ai aiumaka hasi zen berehala, zaldi gainean trostan doana bezala mugituz eta ai aiumaka.
|
|
‘Honantzalditxo motz bat egin
|
behar zela
eta... ’ esanen duzu.
|
2002
|
|
Eta alde horretatik, poesia eta poetak enbarazugarriak zitzaizkion, irudimenera, aldarrikapen apasionatura baitzeramaten gizakumeon mundua. Platonek pentsatzen zuen bitxikeria asaldagarriak asmatzen zituztela poetek, eta kontu handiz ibili
|
behar zela
beraien adierazpenekin.
|
2003
|
|
Kristautasuna herrientzat salbabidea izan
|
behar zela
irakatsi zuelarik alabaina Añoveros Bilboko apezpiku jaunak, mezu horrek harrotu zituen bazterrak. Apez edo fraide eta euskaldun arrunt askori iduritu zitzaion ezohiko mezua bidaltzen ziola, aspaldiko zorra ordainduz, Erromako elizak gure herriari.
|
|
Dena dela, beste teologo anitzek baino hurbilagotik behatu zion irakasle poloniarrak Tomas Akinokoaren irakaspen zuzenari, eta ohartu zen, bere maisuaren arabera, printzipio hau finkatu
|
behar zela
oroz lehen, hots: Politikariari dagokiola ikustea zer den hobe, erresuma bakoitzarentzat:
|
|
Esaten hasi ziren andreak orduan ume hura eskolatu
|
behar zela
, ezin zela egun osoan kaletik ibili. Konforme zeuden arkitektoaren gurasoak, baina esan zuten dirua zela problema, eta dirua ez zela problema esan zuen andreetako batek.
|
|
Herriak bere burua gobernatu behar zuela! Edo, bestela esanda, agintea ezjakin batzuen eskuetan utzi
|
behar zela
! Halako nahaste-borrasterik!
|
2004
|
|
Neska haren etsimendua ulertzekoa zen, baina gogorra iruditzen zitzaidan, eta Yitzhaden begietan ere gauza bera nabaritu nuen. Zerbait egin
|
behar zela
konturatu nintzen, ezin genezakeen Suha bakarrik utzi. Baina neu ere ez nengoen hari laguntzeko egoeran.
|
|
Ikusiak ikusita, horren ulergaitza al da Luis Mari Mujikak hemen agertu nahi digun errezeloa? Ingelesa euskararen aurretik jarri
|
behar zela
uste zuen Buesaren garaiko kezkekin datorkigu idazle lizartzarra: –Hori guztiaz gain, Buesaren buruzagitza Hezkuntza Kontseilaritzan eusteak errezeloak ugaritzen ditu.
|
|
Bigarren belaunekoak, aldiz, XIX-gn. mendeko bigarren laurdenean ari, eginetara pasa
|
behar zela
erabaki zuten; eta bi aldetatik jo zuten:
|
|
1-Suomiera beren mintzabide eginez (eta ez lakuetako baserritarren hizkera urrun eta ez-ezagun bat), kultura-hizkuntza egin
|
behar zela
sinisturik, lan gaitz bat egin zuen, Suomi-ko hizkera bilduz, aberastuz eta finkatuz. Perrot-en hitzez esateko:
|
|
Baina 80 kilometro distantzia handia da kaioen artean goizero paseatzera joateko. Eta erabaki zuen, Ponte a Ema ezin bazen kostaldera eraman, kostaldea eraman
|
behar zela
Ponte a Emara, arrastaka bazen ere. Eta zelan Fray Ciccillo garai hartantxe hasi zen belatzekin apur bat saiatzen eta orduak pasatzen zituenez euren mugimenduak aztertzen, eta fama pitin bat ere lortua zuenez horregatik, bada Signora Mariak eskatu zion ahalegintzeko kaioekin, ez eurekin berba egiteko edo ebanjelizatzeko, ezpada Ponte a Emara eramateko, hango jendeak goza zezan goizetan kaio artean paseatzen.
|
|
Jada ez zen gogoratzen zein zen Oscarri utzi zion azken liburua, ze hamabost egun pasatu dira, eta horretarako memoria handia izan behar da. Agendan apuntatuta zeukan gaur etorri
|
behar zela
tailerrera liburuaren bila, hamabost egunekoa delako epea, ez gehiago ez gutxiago. Edozein orrialdetatik zabaldu du, badakielako Oscar ez zela geldi egongo liburuarekin:
|
|
Hura bai zientzialariaren prototipo tipikoa! Sarritan esan zioten kazetaritzan kontu handia izan
|
behar zela
topikoekin. Bilbotarrek ez zuten zertan harro izan, edo donostiarrek pijoak.
|
2005
|
|
Hauxe: ETArekin ere hitz egin
|
behar zela
, mundu guztiarekin hitz egiten zen bezala, gatazka politikoak gainditzeko. Eta Pepelu Pepetegik ezetz, ETAk biolentzia erabiltzen zuen neurrian, biolentziarekin ez baitzegoen hitz egiterik.
|
|
Beste aukera guztiak baztertu ondoren, argi nuen orria etxe barnean egon
|
behar zela
. Goitik behera miatu nituen autoaren maletegian nituen bi kaxa paperak, eta han ez zegoen ezer konprometigarririk inorentzat.
|
|
Imajinatu nolako anotazioak egingo zituen Satiek. Partitura batean idatzi omen zuen pasarte jakin bat 18 orduz errepikatu
|
behar zela
. 18 orduz, pasarte bat, Sorin.
|
|
Eta nor topatuko eta zuen aitite Julian. Eta Londresen ere esaten hasi ziren, ebanista handi bat topatu zutela eurek eta konpetizioa egin
|
behar zela
bien artean. Periodikoetan ere esan zuten, hangoetan.
|
|
Umetandik genekien sugandilen eta muskerren bila Labarganera igotzen ginenean, guztiz kontuz ibili
|
behar zela
Labarburun eta Izarte gaineko ertzean.
|
|
Zergatik ez genuen preserbatiborik erabili?, galdetu nion neure buruari, gomutetan endredaturik oraindik. Mila bider entzun genuen kontuz aritu
|
behar zela
. Aspaldi ez zela, sexologo bat etorri zitzaigun institutura, eta hitz egiten zuen bitartean komikiak irakurtzen egon nintzen ni.
|
|
Lurdisek belarrira kontatu zion arazoa eta segituan eseri zen Kixmiren ondoan. Mireia jende guztiagatik kezkatzen zen, akaso Integral edo Karma 7 aldizkarietan irakurria zuen hori egin
|
behar zela
humanitatea hobetzeko, edo agian horrelakoa zen, besterik gabe. Gero, Indiok eta berak munduko musika geldoena balego bezala dantzatu zuten, rapa entzun arren.
|
2006
|
|
Gero, egun batean,, ez? hura argudiatu egin
|
behar zela
pentsatu nuen, eta hitzak sortu ziren. Amets haundi eta utopiarik gabe oso ongi bizi gintezkeela uste dut; aski da lagun hurkoarekiko errespetua, dezentzia pixka bat, eta lanabesen erabilpen zuhurra (adimena, zientzia, teknika, pentsamendua).
|
|
Muino baten gainean zaldi zuri eder bat zegoen. Eta pentsatu nuen han lurraren bakea atzeman zitekeela, eta heriotza onartu egin
|
behar zela
betiko atseden-gune bezala. Lo liberatzailearen pertzepzioa bailitzan, naturarekin bat nahi nuen izan, hilezkortasunaren itxaropenik gabe.
|
|
Zapatak, lehenengo jaunartzean. Gosea pasatzen omen genuen –nik neuk oroipenik alaitsuenak baino ez ditut ene Zegamako haurtzarotik–, baina propagandak Valentziako arroza jan
|
behar zela
esaten zuen, arraza indartzeko. Harrigarria, baina arraza, E. Giménez Caballero-ren memoriak irakurtzeak gogorarazten dit, inportantea zen.
|
|
Etxera iritsi ginenean suminduta zegoen Aloña, herri osoarekin orokorki eta nirekin bereziki. " Hau ezin da hola gelditu", esaten zuen, eta batzar bat antolatu
|
behar zela
ahalik eta lasterren," zurrumurru txatxu eta pozoitsu hori lehenbailehen gelditzeko". Nik baietz, noski.
|
|
Cenci familiaren distira paregabea berriz ezarriko zuen egia osoa ezagutu beharra. Epaile zorrotza
|
behar zela
zioen. Cenci familiaren ospe handiak itsutuko ez zuen epaile xuxen bat.
|
|
Herria, alde batetik, eta literato, margolari eta hala-moduzko bizitza duten jende fedegutxikoak, bestetik, urte askotan tematu dira esaten aita santuaren mendeku-zigorra jaso eta gaizkile bat bezala hildako neskatxak errukia eta miresmena besterik ez zuela merezi, aita tirano baten aurka altxatzen jakin zuelako. Jende ezjakin eta elizaren hierarkia errespetatzeko prest ez dagoen aldra horrek agertzen zuen Beatricerenganako lilura baztertu nahiz, Eliza Katolikoko agintariek erabaki zuten Beatrice Cenciren hilobia beste edozeinena balitz bezala harlauza arruntez estali
|
behar zela
, eta izenik gabe utzi. Horrelaxe jarraitzen du gaurdaino, eta ez da erraza San Pietro in Montorioko elizan Beatrice Cenciren hilobia bisitatzea elizako zein txokotan dagoen aurrez jakin ezean.
|
|
Bakearen eta anaitasunaren iragarle bihurtu zen. Esan zuen 1861 eta 1862 urteetako anaien arteko gerra hura ahaztu egin
|
behar zela
, eta lanari ekiteko garaia zela. Lehen jendeari adore emateko erabiltzen zuen hitz beroa landare miresgarri eta diru-iturri baten goraipamenak egitera bideratu zen orain:
|
|
Militarren arteko ika-mika kutsua hartzen joan zen eztabaida horretan norbaitek izan zuen zentzu apur bat eta lurralde haietako pertsonaia eredugarri bat hartu
|
behar zela
esan zuen; Sequoyah ekarri zuen hizpidera, edo idazpidera hobeto esanda, eta Sequoiadendrum giganteum –Sequoyahren zuhaitz erraldoia– jarri zioten izena Kaliforniako zuhaitz espezie horri.
|
2007
|
|
Egurrezko aulkia hartu eta aitari kanpora zihoala esaten hasi zen. Aitak isiltzeko esan zion, ordea, xakean jolasteko isiltasuna
|
behar zela
, isiltasun oso-osoa. Eta Svenek kasu egin zion, aulkia hartu eta isil-isilik irten zen etxe aurreko lorategira.
|
2008
|
|
Eta horretarako, hegan? egin
|
behar zela
esan zigun, hau da, saiatu gurpilak ahalik gutxien uki dezan lurzoru izurra, irristatuz bezala. Noski, esatea eta egitea ez dira gauza bera.
|
|
–Baina 4x4a
|
behar zela
esan duzue eta!
|
|
Azken bolada honetan bere ehiza eremua zabalduz joan da eta ideologiaz erabat urrun zeuden emakumeekin ateratzen ari zen. Segurtasuna arriskuan jartzen duela aurpegiratzen zioten bakoitzean proselitismoa egin
|
behar zela
erantzuten zuen berak. Xarma du eta atsegina izaten daki emakumeekin.
|
|
Estudianteak urduri zeuden, San Juan eguna iritsi
|
behar zela
eta. Baina eguna ailegatu zenean, Axularrek esan zien:
|
2009
|
|
–Eskola eta hizkuntza [gaztelania] ikasi ahala hasi zen bere barrutik-harako poz berezkoari oztopoak ipintzen: kurtsorik ez zela behar galdu, alaitasun erraz hura umekeria zela, seriotasunak egiten zuela mutil, probetxuzko izaten
|
behar zela
saiatu, denborak urrea balio zuela, pertsonak egin egin behar zuela eta ez egon, gizonak lan egin behar zuela eta lanean ahalegindu, zenbat eta gehiago egiten zuen batek, orduan eta gehiago balio zuela eta abar jarri zizkion bere berezko pozari hesola, kate eta helburu bezala eta trailan hartutako aberea bezala otxandu zuen apurka-apurka bere burua? (DGA, 131 -132).
|
|
Antzinate hori da, berak, Seminarioan hasita (Seminarioa pobreen Unibertsitatea zen), kulturatu nahiz, ezabatu gura izan zuena bere baitan, hori egin
|
behar zela
irakatsi ziotelako; orain, lurrean belauniko, argazkiak hala erakusten du. Mertxegaz Urbian bilatzen duena.
|
|
Ordura arte bizimodu nahiko baketsua eraman zuen. Istripu horretatik haritik atera zen bizirik eta biziaz abiadura osoan goxatu
|
behar zela
sartu zitzaion burutan. Dirua xahutzen hasi zen esku beteka, emakumeekin batez ere.
|
|
Bik, on Servando Apeztegiak, hunkiturik, esan zuen esaldi haiek guztiak jaso egin behar zirela aforismo liburu bat egiteko, eta argitaratu egin
|
behar zela
parrokiko argitaletxean, borondate oneko eliztarren artean oparitzeko.
|
|
Dendan ikasi nuen gauza bakoitzak zuela bere izena eta bere lekua, eta gauzak egin behar ziren bezala egin behar zirela. Garbantzuek garbantzuekin behar zutela eta babarrunek babarrunekin; eta saldutako produktuen zerrenda koadernoaren atzeko orrian apuntatu
|
behar zela
ezkerrean bi atzamarreko tartea utzita; eta inork erosketaren bat ordaindu gabe uzten bazuen, konfiantzazkoa zela, etxe onekoa bazen, baina aprobetxategia eta xuhurra arropa zarpailak janzten bazituen. Ikasi nuen erratza lau aldiz pasatu behar zela egunean, eta erakusleihoko kristala goitik behera garbitu behar zela eta ez alderantziz.
|
|
Garbantzuek garbantzuekin behar zutela eta babarrunek babarrunekin; eta saldutako produktuen zerrenda koadernoaren atzeko orrian apuntatu behar zela ezkerrean bi atzamarreko tartea utzita; eta inork erosketaren bat ordaindu gabe uzten bazuen, konfiantzazkoa zela, etxe onekoa bazen, baina aprobetxategia eta xuhurra arropa zarpailak janzten bazituen. Ikasi nuen erratza lau aldiz pasatu
|
behar zela
egunean, eta erakusleihoko kristala goitik behera garbitu behar zela eta ez alderantziz. Ikasi nuen, baita ere, kantoietarrek kantoietarrekin ezkondu behar zutela, eta asko jota, olaetarrekin edo basustarrekin, eta aukera egokia egitea komeni zela, gero ez baitzegoen senarra aldatzeko modurik.
|
|
Garbantzuek garbantzuekin behar zutela eta babarrunek babarrunekin; eta saldutako produktuen zerrenda koadernoaren atzeko orrian apuntatu behar zela ezkerrean bi atzamarreko tartea utzita; eta inork erosketaren bat ordaindu gabe uzten bazuen, konfiantzazkoa zela, etxe onekoa bazen, baina aprobetxategia eta xuhurra arropa zarpailak janzten bazituen. Ikasi nuen erratza lau aldiz pasatu behar zela egunean, eta erakusleihoko kristala goitik behera garbitu
|
behar zela
eta ez alderantziz. Ikasi nuen, baita ere, kantoietarrek kantoietarrekin ezkondu behar zutela, eta asko jota, olaetarrekin edo basustarrekin, eta aukera egokia egitea komeni zela, gero ez baitzegoen senarra aldatzeko modurik.
|
|
Alferrik zen dena tamainan hartu
|
behar zela
azaltzea. Ur gehiegia edozeinentzat (eta gehiago bere adinean) kaltegarri gerta zitekeela ohartaraztea.
|
|
esan nahi baita Nazariok, bere baitaren baitako ikuspegitik, erokeriatzat behar zituela hegaldi haiek; eta, hala eta guztiz ere, beste ikuspegi batetik, bere testosteronaren lubakietatik, adibidez?, onartzen zuen, onartu beharra zuen? hegaldi haiek egiteko ohi ez bezalako adorea
|
behar zela
–potroak behar zirela, alegia: potroak, batez ere!?, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez:
|
|
Zertarako idatzi zuen, bada, Leon XIII.ak De rerum novarum entziklika, non aita santuak langileen egoera aintzat hartu eta ekimen batzuk ere proposatzen baitzituen? Tasio, beraz, konbentzitua zegoen zerbait egin
|
behar zela
: horregatik. Mussoliniren Italiako mugimendu faxistaren mireslea ere bazen, halako eran, non, adierazi ere, adierazten baitzion Mussolini atsegin ez zuèn bere zirkuluko jendeari:
|
|
Nazario Orbe, izan ere, denborak gero eta gizon pragmatikoago egin zuena, konbentzituta zegoen ezen ez zela eskuineko aukera bat bera ere baztertu behar: malgutasun gutxieneko bat
|
behar zela
, alegia, afera hartan guztian: gizon bat ezin zela, besteen aurrean, zen bezalakoa azaldu, eta ezin zuela, halatan, jarrera irmo eta zurrun bat hartu, karta guztiak agerian jarriz hasieratik beretik, are gutxiago politikaren eremuan, politika ere bai baitzen antzerkia eta eszenifikazioa, unean uneko eta tokian tokiko maskarak eskatzen zituena.
|
|
Anaia zaharrenak ehun bat soldadutxo zituen, infanteriakoak eta kaballeriakoak, gurutzatuak eta mairuak, Napoleonen armadarenak eta tsarrarenak?, aitak noiznahi erosten zizkionak; jolas hartan aritzeko, Teofilo Mariak bazuen kartoi handi bat, gerra-zelaia?, berak koadrikulatua eta laurehun laukitxo zituena, hogei bider hogei?, non paratzen baitzituen bi armadak, xake-jokoan pieza txuriak eta beltzak paratzen diren bezala, diferentzia batekin, zeren, oinezko bakoitzak laukitxo bat betetzen zuen bitartean, zaldizkoak bi, iruditxoak handiagoak zirelako; gerrari hasiera emateko, berriz, anaia zaharrenak turutots ozen batzuk imitatzen zituen, eta gero jokalari bakoitzak dadoa botatzen zuen, zurezko upeltxo batean astinduta, piezak, dadoak emanaren arabera mugitzeko: batak, biak eta hiruak, oinezkoren bat mugitu
|
behar zela
adierazten zuten, beti aurreraka, xakeko peoiak bezala; lauak, zaldizkoa mugitu behar zela, aurreraka eta diagonalean; bostak, ofiziala, diagonalean, alfilak bezala; eta seiak, azkenik, kanoikada adierazten zuen: esan nahi baita suerte hori izaten zuenak lerro bertikal bat etsaiez garbitzeko aukera zuela, ipso facto; hala, bada, jolas hartan aritzen ziren, baina ez isilean, Teofilo Mariak atsegin baitzuen partidaren jarraipena ozenki egitea, ferietako barraketako hitzontzien antzera:
|
|
Anaia zaharrenak ehun bat soldadutxo zituen, infanteriakoak eta kaballeriakoak, gurutzatuak eta mairuak, Napoleonen armadarenak eta tsarrarenak?, aitak noiznahi erosten zizkionak; jolas hartan aritzeko, Teofilo Mariak bazuen kartoi handi bat, gerra-zelaia?, berak koadrikulatua eta laurehun laukitxo zituena, hogei bider hogei?, non paratzen baitzituen bi armadak, xake-jokoan pieza txuriak eta beltzak paratzen diren bezala, diferentzia batekin, zeren, oinezko bakoitzak laukitxo bat betetzen zuen bitartean, zaldizkoak bi, iruditxoak handiagoak zirelako; gerrari hasiera emateko, berriz, anaia zaharrenak turutots ozen batzuk imitatzen zituen, eta gero jokalari bakoitzak dadoa botatzen zuen, zurezko upeltxo batean astinduta, piezak, dadoak emanaren arabera mugitzeko: batak, biak eta hiruak, oinezkoren bat mugitu behar zela adierazten zuten, beti aurreraka, xakeko peoiak bezala; lauak, zaldizkoa mugitu
|
behar zela
, aurreraka eta diagonalean; bostak, ofiziala, diagonalean, alfilak bezala; eta seiak, azkenik, kanoikada adierazten zuen: esan nahi baita suerte hori izaten zuenak lerro bertikal bat etsaiez garbitzeko aukera zuela, ipso facto; hala, bada, jolas hartan aritzen ziren, baina ez isilean, Teofilo Mariak atsegin baitzuen partidaren jarraipena ozenki egitea, ferietako barraketako hitzontzien antzera:
|
|
Hura zen, beraz, auzia! Ikastetxean, Domingok fraide debozionista bati baino gehiagori entzun izan zion kontuz ibili
|
behar zela
begiekin, arimaren leihoak baitziren eta handik sartzen baitzen lizunkeriaren piztia; badirudi, baina, Domingok ez zuela ordura artean bere ohiko begirada hura, arrebei atseginez luzatua, zabuan ibiltzen zirenean, konparazio batera, lizunkeriarekin ez beste ezer txarrekin lotu, begirada hura debeku orotatik at balego bezala; han zegoen, haatik, ama, debekuaren marra trazatu eta bere lekuan ezartzeko, zeren soka bera ere marra bat baitzen eta marratik zintzilik zeudèn fruitu haragizkoak bekatu hutsak baitziren:
|
|
Asnièrestik hurbil, Sena ibaiaren uhartetxo batean, zuhaitz adaburutsuz josia, txakurren kanposantua dago. Monsieur Jorge Harmois izan zen, La Frondako zuzendari zèn madame Margarite Durand lagun zuela, Frantziako Negozio Gizonen sindikatuari proposatu ziona ezen txakurrentzako nekropoli bat egin
|
behar zela
, Londreskoaren antzekoa. (?) Zolak, Schollek, Julio Lemattrek, Montégutek eta beste idazle askok ideiarekin bat egin eta haren zerbitzuan ipini zituzten beren izen ospetsuak(?).
|
|
Gero onartu zuen obsesionatuta zegoela testamentuarekin. Argi zeukan ahal zenik eta azkarren aldatu
|
behar zela
testamentu hura. Esan zuen horretan ari zela, ahizpa konbentzitzeko ahaleginetan ari zela, eta, oker ez bazegoen, laster konbentzituko zuela?
|
|
Miss Albreten aitari gela egurastu egin
|
behar zela
iruditu zitzaion. Leihoa ireki zuen otsaila izan arren.
|
|
Musoneren aitak gogoratzen du mugitzen hasi zirela orduan batzuk. Esaten zuten gehiago
|
behar zela
Pazientzia batzarretan. Esaten zuten Pazientzia batzarretatik kanpora ere zerbait egin behar zela.
|
|
Esaten zuten gehiago behar zela Pazientzia batzarretan. Esaten zuten Pazientzia batzarretatik kanpora ere zerbait egin
|
behar zela
. Musoneren aitak gogoratzen du eztabaida luzeak egon zirela orduan eta bera ere tartean izan zela.
|
|
Eta, ezinbestean, Maria. Ama zaintzera Euskal Herrira bueltatu
|
behar zela
esan zionean, Mariak honela erantzun zion:
|
|
Plazan dantzaldia dago eta Isidro ikusten dut niregana gerturatzen. Berarekin dantza egin nahi dudan galdetzen dit eta nik baietz buruarekin, lotsati, eta harrituta, Carmenengana zuzendu
|
behar zela
uste bainuen. Lagunei begiratzen diet, Carmen eta Mirariri, haien baimena eskatuz bezala, eta bat-batean nire oinak airean dabiltza, eta beso sendo batzuen berotasuna sentitzen dut gerrian, sorbaldan.
|
|
Hura astakeria galanta izan zela pentsatzen zuten askok ere ez zuten begi onez ikusten dena berriro handik, Madrildik, hastea. Hori Argentinan martxan jarri
|
behar zela
uste zuten gehienek.
|
|
Anaia zaharrenak ehun bat soldadutxo zituen –infanteriakoak eta kaballeriakoak, gurutzatuak eta mairuak, Napoleonen armadarenak eta tsarrarenak–, aitak noiznahi erosten zizkionak; jolas hartan aritzeko, Teofilo Mariak bazuen kartoi handi bat –gerra-zelaia–, berak koadrikulatua eta laurehun laukitxo zituena –hogei bider hogei–, non paratzen baitzituen bi armadak, xake-jokoan pieza txuriak eta beltzak paratzen diren bezala, diferentzia batekin, zeren, oinezko bakoitzak laukitxo bat betetzen zuen bitartean, zaldizkoak bi, iruditxoak handiagoak zirelako; gerrari hasiera emateko, berriz, anaia zaharrenak turutots ozen batzuk imitatzen zituen, eta gero jokalari bakoitzak dadoa botatzen zuen, zurezko upeltxo batean astinduta, piezak, dadoak emanaren arabera mugitzeko: batak, biak eta hiruak, oinezkoren bat mugitu
|
behar zela
adierazten zuten, beti aurreraka, xakeko peoiak bezala; lauak, zaldizkoa mugitu behar zela, aurreraka eta diagonalean; bostak, ofiziala, diagonalean, alfilak bezala; eta seiak, azkenik, kanoikada adierazten zuen: esan nahi baita suerte hori izaten zuenak lerro bertikal bat etsaiez garbitzeko aukera zuela, ipso facto; hala, bada, jolas hartan aritzen ziren, baina ez isilean, Teofilo Mariak atsegin baitzuen partidaren jarraipena ozenki egitea, ferietako barraketako hitzontzien antzera:
|
|
Anaia zaharrenak ehun bat soldadutxo zituen –infanteriakoak eta kaballeriakoak, gurutzatuak eta mairuak, Napoleonen armadarenak eta tsarrarenak–, aitak noiznahi erosten zizkionak; jolas hartan aritzeko, Teofilo Mariak bazuen kartoi handi bat –gerra-zelaia–, berak koadrikulatua eta laurehun laukitxo zituena –hogei bider hogei–, non paratzen baitzituen bi armadak, xake-jokoan pieza txuriak eta beltzak paratzen diren bezala, diferentzia batekin, zeren, oinezko bakoitzak laukitxo bat betetzen zuen bitartean, zaldizkoak bi, iruditxoak handiagoak zirelako; gerrari hasiera emateko, berriz, anaia zaharrenak turutots ozen batzuk imitatzen zituen, eta gero jokalari bakoitzak dadoa botatzen zuen, zurezko upeltxo batean astinduta, piezak, dadoak emanaren arabera mugitzeko: batak, biak eta hiruak, oinezkoren bat mugitu behar zela adierazten zuten, beti aurreraka, xakeko peoiak bezala; lauak, zaldizkoa mugitu
|
behar zela
, aurreraka eta diagonalean; bostak, ofiziala, diagonalean, alfilak bezala; eta seiak, azkenik, kanoikada adierazten zuen: esan nahi baita suerte hori izaten zuenak lerro bertikal bat etsaiez garbitzeko aukera zuela, ipso facto; hala, bada, jolas hartan aritzen ziren, baina ez isilean, Teofilo Mariak atsegin baitzuen partidaren jarraipena ozenki egitea, ferietako barraketako hitzontzien antzera:
|
|
Zertarako idatzi zuen, bada, Leon XIII.ak De rerum novarum entziklika, non aita santuak langileen egoera aintzat hartu eta ekimen batzuk ere proposatzen baitzituen? Tasio, beraz, konbentzitua zegoen zerbait egin
|
behar zela
: horregatik –Mussoliniren Italiako mugimendu faxistaren mireslea ere bazen, halako eran, non, adierazi ere, adierazten baitzion Mussolini atsegin ez zuèn bere zirkuluko jendeari:
|
|
Nazario Orbe, izan ere, denborak gero eta gizon pragmatikoago egin zuena, konbentzituta zegoen ezen ez zela eskuineko aukera bat bera ere baztertu behar: malgutasun gutxieneko bat
|
behar zela
, alegia, afera hartan guztian: gizon bat ezin zela, besteen aurrean, zen bezalakoa azaldu, eta ezin zuela, halatan, jarrera irmo eta zurrun bat hartu, karta guztiak agerian jarriz hasieratik beretik, are gutxiago politikaren eremuan, politika ere bai baitzen antzerkia eta eszenifikazioa, unean uneko eta tokian tokiko maskarak eskatzen zituena.
|
|
Hura zen, beraz, auzia! Ikastetxean, Domingok fraide debozionista bati baino gehiagori entzun izan zion kontuz ibili
|
behar zela
begiekin, arimaren leihoak baitziren eta handik sartzen baitzen lizunkeriaren piztia; badirudi, baina, Domingok ez zuela ordura artean bere ohiko begirada hura –arrebei atseginez luzatua, zabuan ibiltzen zirenean, konparazio batera– lizunkeriarekin ez beste ezer txarrekin lotu, begirada hura debeku orotatik at balego bezala; han zegoen, haatik, ama, debekuaren marra trazatu eta bere lek... bekatu mortalak, zehatz esanda.
|
|
" Arrazoi du amak, eta kito!", baina ez zuen ezer esan, esan nahi zuena esateko inongo eragozpenik ez bazuen ere, etxeko jauna izanda, hitza noiznahi eta nolanahi erabiltzen zuena; baina Nazariok periodikotik eta irratitik jasotzen zuen informazioa, eta bazekien nola zegoen, gutxi gorabehera, mundua –ez al zien, gainera, errege Alfonso XIII.ak hirian bertan Morane eta Tabuteau pilotu ezagunei Karlos III.aren gurutzea eman urte batzuk lehenago, haien hegaldiak balentria handitzat hartuta? –, baita nola bereganatzen zituen jendeak hegazkintza hasi berriari lotutako berriak ere, bero eta sutsu, pilotuak izartzat eta heroitzat harturik; gaizki ote zegoen, bada –galdetu zion Nazariok bere buruari, ausaz, halako batean–, orbetarren artean norbait izatea, mundu zabalari bere izena eta sona eman ziezazkiokeena, ospea eta entzutea?; inguruan aireplanoren bat egokitzen zitzaionean, gainera –egia zen bazutela hegaldi haiek zerbait zirkutik, baina zeruko oihal urdin infinituak beste dimentsio bat ematen zion aeronautikari, hagitzez ere monumentalagoa... baita heroikoagoa ere, ondorioz–, ez al zen bera ere aparatuari begira harri eta zur gelditzen, liluratuta bezala?; eta, halere, bera –Nazario– gizon praktikoa zen, lurrari lotua bizi zena, hainbesteraino, non nekez aterako baitzuen burua amildegi ertzera, behean urre-meategirik izan ezean: esan nahi baita Nazariok, bere baitaren baitako ikuspegitik, erokeriatzat behar zituela hegaldi haiek; eta, hala eta guztiz ere, beste ikuspegi batetik –bere testosteronaren lubakietatik, adibidez–, onartzen zuen –onartu beharra zuen– hegaldi haiek egiteko ohi ez bezalako adorea
|
behar zela
–potroak behar zirela, alegia: potroak, batez ere! –, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez:
|
|
Asnièrestik hurbil, Sena ibaiaren uhartetxo batean, zuhaitz adaburutsuz josia, txakurren kanposantua dago. Monsieur Jorge Harmois izan zen, La Frondako zuzendari zèn madame Margarite Durand lagun zuela, Frantziako Negozio Gizonen sindikatuari proposatu ziona ezen txakurrentzako nekropoli bat egin
|
behar zela
, Londreskoaren antzekoa. (...) Zolak, Schollek, Julio Lemattrek, Montégutek eta beste idazle askok ideiarekin bat egin eta haren zerbitzuan ipini zituzten beren izen ospetsuak(...).
|
2010
|
|
Amak, lehen egonalditik etxera itzulita gero, pasioz eta liluraz hitz egin zien etxekoei,. Lurra zeruan, hori da Pagoaga!? behin eta berriro errepikatzen zuen bitartean, eta nik baietz, arrazoi zuela, hura ikusi egin
|
behar zela
, batzuei ikusezina ikusteko modua gertatzen zitzaielako eta beste batzuei ikusezina sentitzeko modua; etxean geundenon artean, baina, Maria Bibianak soilik egiten zigun kasu pixka bat, Adak beste nonbait baitzuen burua, igarri ere, igartzen zitzaion, nahiz eta nik nekez suma nezakeen non?, eta izeba Ernestinak bere bide espiritualari lotuta jarraitzen baitzuen, biluztasunetik eta egunerokotasunar...
|
|
berari kontatutakoak, eta orduan, lasaitasunaren arnasa hartzen nuela, esan nion Bibiri: . Hil zenean ere, Domingok Jainkoagan sinesten zuen, beraz, bere moduan bazen ere??; aita Etcheverryk esana zidan, ordurako, Jainkoaren ideia zaharkitua geratu eta gaurkotu egin
|
behar zela
: etxean nuen, ordea, adibidea, Ada eta Domingoren arima batuen baitan!
|
|
Borrero deitoragarria! Epaileari hurbildu zaio, esateko exekuzioa ordu jakin batean egin
|
behar zela
, tenorea zela, bera zela arduraduna, eta gainera euria ari zuela, eta herdoiltzeko arriskua.
|
|
Ikuspegi hori zuten, ezker abertzalearen barruan, mesfidantzak mesfidantza Loiolan urriaren 31n hitzartutakoarekin aurrera egin
|
behar zela
uste zutenek, berme osoa ematen ez bazuen ere abiapuntu egokia izateari lehentasuna ematen ziotenek. Ezker abertzalearen barruan Loiolako zirriborroarekin aurrera egin nahi zutenak jabetzen ziren, noski, akordio horrekin gatazka politikoa ez zela guztiz eta behin betiko konponduko.
|
|
Gu, orduan, ETAko ordezkaritzarekin bildu ginen eta azaldu genion hauen posizioa zein zen: etengabe eskatzen zutela Erakundearen argipena, arbeleko planteamendua hor zegoela, baina argitu egin
|
behar zela
Erakundearen posizioa?.
|
|
Ez gara hasiko berriro eztabaidatzen lehendik eztabaidatutakoa?. Aterabiderik ez zegoela eta saioa bukatutzat eman
|
behar zela
esan genuen. Orduan, Aresek esan zuen:
|
|
Esan nahi dut: Loiolan paper bat hitzartu genuen, ETAk beste eskema bat ekarri zuen esanez Nafarroaren eta Euskadiren artean komunitate autonomo berri bat egin
|
behar zela
, epe batekin, eta guk ezetz esan genuen. Zerbait berria zeukala abisatu zion Gobernuari.
|
|
O TEGI: . Beraien etengabeko borroka zen sartzea legezko prozeduren bitartez erabaki
|
behar zela
. Legalitatea errespetatuz egin behar zela.
|
|
–Beraien etengabeko borroka zen sartzea legezko prozeduren bitartez erabaki behar zela. Legalitatea errespetatuz egin
|
behar zela
. Horregatik jarri genuen pasarte bat esaten duena legalitatea errespetatuz egingo dela, baina legalitate hori alda daitekeela, eta legalitate hori hartu behar dela ez herri borondatearen muga gisa, baizik eta berme gisa?.
|
|
–Alderdi sozialistaren arazoa Nafarroa zen. Beti esaten zuen kontuz ibili
|
behar zela
Nafarroaren gaiarekin, Nafarroa akordioan agertzearekin, UPNren eta PPren estrategia zena zelako eta, hanka sartuz gero, gehiengo osoa emango genielako UPNri eta PPri Nafarroako Parlamentuan?. Hanka sartzea, jakina, akordioa hauteskunde aurretik publiko egitea zen.
|
|
–Batasunak proposatu zuenak ez zuen inolako koherentziarik testuaren beste zatiekin. Ez zuten bakarrik eskatzen autonomia erkidego bakarra osatzeko mekanismoak egotea, baizik eta autonomia erkidego bakarra eratu
|
behar zela
bi urteko epearen barruan. Orduan, guk esan genuen:
|
|
Baina urratsez urrats eta mailaz maila joanda. Ordura arte, urriaren 31ko zirriborroan, onartu zen esparru bakoitzeko hiritarren erabakia errespetatu egin
|
behar zela
, eta azaroaren 8an ekarritako planteamenduan, bi urteren barruan autonomia estatutu bat aurkeztu behar zen eta, gainera, estatutu hori erreferendumean jarri behar zen lau herrialdeetako hiritarren aurrean. Hori ez zen hitz egin genuena.
|
|
Gainera, prozesuaren norabide politikoa dezente markatzen zuen. Egia da esaten zuela legalitatea errespetatuz egin
|
behar zela
, Konstituzioa aipatzen zuela eta abar, baina badakigu halako prozesuetan hizkuntza nahiko anbiguoa izaten dela. Beraz, guk horregatik baloratu genuen oso positiboki.
|
|
Eta haiek beti ezezkoa. Bien arteko hartuemana izan
|
behar zela
. Eta ekainean alderdi sozialistak planteatu zigunean zer egin zitekeen hau guztia pikutara joan ez zedin, berriz aipatu genien:
|
|
eusteko eskatu zioten ETAri, eta elkarrizketa erabakitzailea, edozein motatako biolentziarik gabe? egin
|
behar zela
adierazi.
|
|
Otegiren arabera, aldiz, Genevan mami politikoari buruz negoziatu zuten, sakon negoziatu ere, eta akordioa lortzeko zorian ere izan ziren. . Guk berretsi egin genuen akordioa arlo politikoan egin
|
behar zela
–, dio Otegik. –Eta ETAk esan zuen, akordio politikoa baldin bazegoen, prozesuarekin jarraitzeko arazorik ez zutela izango, adostasuna agertuko ziotela akordioari,, eta egin behar dena egingo dugu?.
|
|
Denbora ezin zitekeela izan akordioa ez egiteko arrazoia. Baina aldi berean esaten zuten, hori horrela izanik ere, ezin direla gauzak denboran luzatu era mugagabe batean; hau da, arrazoizko epeetan mugitu
|
behar zela
prozesua?.
|
|
Inork ez zuen noski hiru alderdien arteko negoziazio hasi berriaren aipamenik egin baina, gaur egun irakurrita, ezagun du Juan Jose Ibarretxek esan zuena esan zuenean egun haietan Loiolan gertatzen ari zena oso gogoan zuela. ETAren su-etenaren aukera historikoa gatazka politikoa konpontzeko baliatu
|
behar zela
esan zuen lehendakariak eta, horretarako, autodeterminazio eskubidearen aitortza zela giltza. Alderdien mahaiari buruz hitz egin zuenean, berriz, bi aldeko bileretatik, alde askotako elkarrizketetara?
|
|
Guk bagenekien nola jokatzen zuten, [zuzendarien] mobbing-a pairatu genuelako haiekin batera aurkezpen ofizialetan parte hartzera behartu gintuztenean. Uztailean ELA sindikatuan izena eman genuen, eta bagenekienez sei hilabeteko antzinatasuna
|
behar zela
laguntza juridikoa edukitzeko, denbora hori itxaron genuen. Baina abenduaren 22a izan zen gure azken eguna lanean?.
|
|
–Eta orain zer egingo dugu??. Guk esan genion ezin genuela ezer egin, fisikarien aurka gure hitzak ez zuela pisu handirik, baina orduan pentsatu zuen batzorde bat egin
|
behar zela
, eta bera arduratuko zela. Berak deituko ziola Eliseori, eta talde bat eratuko zuela?.
|
|
2008ko bukaeran dena lehertu zenean. Bitartean, 2007ko amaieran, Gilek eta bere taldeak proiektuarekin eta aurreko diskurtsoarekin jarraitu zuten lanean, alegia fundazioa osatu
|
behar zela
, nazioarteko babesa behar zela, Diputazioaren esku hartze handiagoa behar zela, grafitoen liburu dibulgatiboa argitaratu behar zela... eta 2008ko ekainaren 26an, goizeko hamaiketan, Arabako Foru Aldundiaren Teodoro Olarte aretoan, Iruña-Veleiako batzorde zientifikoak laugarren bilera egin zuen egun berean, filologoek kolpea eman zuten mahai gainean. Gorrotxategik eta Lakarrak zehatzago, Henrike Knörr bi hilabete lehenago zendu baitzen, lantzen ari zen txostena amaitu gabe utzita.
|
|
2008ko bukaeran dena lehertu zenean. Bitartean, 2007ko amaieran, Gilek eta bere taldeak proiektuarekin eta aurreko diskurtsoarekin jarraitu zuten lanean, alegia fundazioa osatu behar zela, nazioarteko babesa
|
behar zela
, Diputazioaren esku hartze handiagoa behar zela, grafitoen liburu dibulgatiboa argitaratu behar zela... eta 2008ko ekainaren 26an, goizeko hamaiketan, Arabako Foru Aldundiaren Teodoro Olarte aretoan, Iruña-Veleiako batzorde zientifikoak laugarren bilera egin zuen egun berean, filologoek kolpea eman zuten mahai gainean. Gorrotxategik eta Lakarrak zehatzago, Henrike Knörr bi hilabete lehenago zendu baitzen, lantzen ari zen txostena amaitu gabe utzita.
|
|
2008ko bukaeran dena lehertu zenean. Bitartean, 2007ko amaieran, Gilek eta bere taldeak proiektuarekin eta aurreko diskurtsoarekin jarraitu zuten lanean, alegia fundazioa osatu behar zela, nazioarteko babesa behar zela, Diputazioaren esku hartze handiagoa
|
behar zela
, grafitoen liburu dibulgatiboa argitaratu behar zela... eta 2008ko ekainaren 26an, goizeko hamaiketan, Arabako Foru Aldundiaren Teodoro Olarte aretoan, Iruña-Veleiako batzorde zientifikoak laugarren bilera egin zuen egun berean, filologoek kolpea eman zuten mahai gainean. Gorrotxategik eta Lakarrak zehatzago, Henrike Knörr bi hilabete lehenago zendu baitzen, lantzen ari zen txostena amaitu gabe utzita.
|
|
2008ko bukaeran dena lehertu zenean. Bitartean, 2007ko amaieran, Gilek eta bere taldeak proiektuarekin eta aurreko diskurtsoarekin jarraitu zuten lanean, alegia fundazioa osatu behar zela, nazioarteko babesa behar zela, Diputazioaren esku hartze handiagoa behar zela, grafitoen liburu dibulgatiboa argitaratu
|
behar zela
... eta 2008ko ekainaren 26an, goizeko hamaiketan, Arabako Foru Aldundiaren Teodoro Olarte aretoan, Iruña-Veleiako batzorde zientifikoak laugarren bilera egin zuen egun berean, filologoek kolpea eman zuten mahai gainean. Gorrotxategik eta Lakarrak zehatzago, Henrike Knörr bi hilabete lehenago zendu baitzen, lantzen ari zen txostena amaitu gabe utzita.
|
|
jarraitzen du eskutitzak,, pentsatu genuen onena zela aurre egitea, oinarrizko gertakariak argituz, denbora eskatuz eta hitz emanez urrian detaile gehiago emango genituela. Nik denbora irabazi nahi nuen, prentsa lasaituz, eta ikerketa gehiago
|
behar zela
azpimarratuz. Baina egun horretarako nire hausnarketak beste bide batetik zihoazen, ni tematuta nengoen bideaz beste aldera, hain zuzen?
|
|
–Gorrotxategik esan zidan hor zegoela bere iritzia. Kezkatuta zegoen, uste zuen zerbait egin
|
behar zela
, baina nik banuen beste iritzi bat, Henrike Knörrena, eta kontrakoa esaten zuen berak?. Baldeónek gaineratu zuen informazio hori nagusiei jakinarazi ziela, eta eskutitza bera Lorena López de Lacalleri eman ziola hark Veleiari buruzko informazio guztia eskatu zionean.
|
|
Grafito guztiak garbitzeko unean agertzen ari zirela, eta hori ez zela logikoa. Indusketa geldiarazi
|
behar zela
, eta argazki makinak eta bideoak jarri behar zirela grafitoak lurretik ateratzen ziren unean dokumentatzeko. Baina ez omen zioten jaramonik egin.
|
|
dio Apellanizek,, eta esaten genien lehendabizi materialak balidatu behar zirela, eta gero aurkeztu. Medikuntzako material eta botikekin jokatzen den bezala jokatu
|
behar zela
: lehendabizi, frogatu eta kontrastatu; eta, gero, adituen iritziaren epaiaren zain geratu, zabaldu baino lehenago.
|
|
Azterketa horiek 2006ko martxo-apirilean egin ziren. Emaitzak ezagututa, indusketaren zuzendaritzakoek erabaki zuten berria zabaltzen hasi
|
behar zela
.
|
|
Handik bi egunera, diputatua batzordekide guztiekin elkartu zen berriro, azken akta sinatzeko. Gilek esan zuen orduan zerbait zuzendu nahi zuela, aktetan jarri
|
behar zela
materialaren datazioa IX. mendera arte atzera zitekeela. –Nik esan nion ilogikoa zela aktetan horrenbeste mendetako zuzenketa jartzea?
|
|
–Esan nahi duzu ez zitzaizula gustatu aditu bakoitzaren txostena handik ordu batzuetara Batzar Nagusietan egotea??. . Esan nahi dudana da bakoitzak bere txostena agertu eta gainontzekoei banatu ondoren, denbora bat eman
|
behar zela
hura ikertu eta gero berriro bildu eta eztabaidatzeko. Hori izango zen normalena?.
|
|
Joseba Lakarrak deitoratu zuen afera, urrunegi? joan izana, askoz lehenago geldiarazi
|
behar zela
dena. –Honek ez zuen aurrera egin behar, eta kito.
|