|
2000
|
|
|
Batak darabila nekea eta trabaillua; bertzeak aisia eta alferkeria; jakintasunak edo zientziak gerla egiten dio enorantziari nekearen eta trabailluaren bidez, harma hautaz garaitzen du. Halaber enorantziak ere aisiaren eta alferkeriaren bidez kontra egiten dio jakintasunari, trabatzen du, eta irabazten diotza hanitz izpiritu gai eder, eta batzuetan, munduan diren adimendurik haltoenak, eta gairik hoberenak;
|
batzuek
estudiatu gabez, eta bertzeak estudiatu ondoan halaber aisiari eta alferkeriari bere buruak emanez, eta ikasi zutena ahanztera utziz?.
|
|
|
–Antzinako Hispaniaren erlikiarik agurgarrienaren jabe zarete. Beste
|
batzuek
izan dezakete arte balio hoberik, gutiziagarri eta miresgarriagorik, baina ez da zuona bezalako garrantzia duen beste hizkuntzarik, zeren bere ikerketa sakondu gabe inoiz ere dira ezagutarazi antzinako zibilizazioaren ibilerak?.
|
|
|
Lekua egin zidaten mutilek, niretzako aulkirik onena utzita. Euretako
|
batzuek
nahikoa estu bidaiatu zuten nire erruz.
|
|
|
Nik ondo pasatu nuen, baina gutariko
|
batzuek
ez hainbeste. Kontua da taberna batean denbora luzea egon eta gero, erabaki genuela beste batera joatea.
|
|
|
Askatasunaren bila irtetearen beharra ez du inork ulertzen. Eta ez dute ulertzen norbera pozik egoteko beste
|
batzuek
min pixka bat hartu behar dutela. Nire kasua ez lukete inoiz ulertuko, ez onartuko:
|
|
|
Baina hori askatasuna bilatu nahiaren ordaina da, pentsatu zuen Txemak. Ezinbestean gainera, norbera izatearen bilaketan gauza
|
batzuek
mina ematen dute. Hortik barkamena eskatzea.
|
|
|
Orai badirudi Euskara ahalke dela, arrotz dela, ez dela jendartean ausart, entregu, bitore eta ez trebe; zeren, are bere herrikoen artean ez baitakite
|
batzuek
nola skriba eta ez nola irakur. Baldin egin balitz euskaraz hainbat liburu nola egin baita latinez, frantsesez edo bertze erdaraz eta hizkuntzaz, haiek bezain aberats eta konplitu izanen zen Euskara ere; eta baldin hala ez bada, euskaldunek berek dute falta eta ez Euskarak.
|
|
|
Zeren aitortzen baitizut, jaun André, ezen —oreinarekin edo korridako azken zezenarekin senti nezakeen urrikalmenduzko sentimendutik haratago, zeren eta haiek bertze historia batzuk izan baitziren, eta lehenagokoak— ni ere aitaren ustekoa nintzela eta halaxe sentitzen nuela sasoin hartan, gazte nintzelako, eta laket eta plazent zitzaizkidalako animalien arteko borrokak eta
|
batzuek
bertzeak meneratzeko egiten zituztèn mugimenduak, nor gehiago, eta ene mirespena zela, gehienetan, garailearen aldekoa, halako tailuz, non, egun hartan ere, tigrea izaitea gutiziatu bainuen, basurdea tigrearen atzaparretan ikusi nuenean. Baina, alde batetik, nola borroka haiek ederretik bezainbat izaiten baitzuten izugarritik, eta nola izugarriak eta ikaragarriak gero eta gehiago gogaitzen nauen, unatzen eta eneatzen, eta, bertzetik, nola bizitzan anitzetan egokitu izan zaidan galtzea eta badakidan ezen garailearen bozkarioa dela galtzailearen pena eta nigarra, hala joan zitzaidan mirespen hura tipitzen eta bertze pentsamendu batzuen arragoan urtzen.
|
|
|
Eta oroitzen nuelarik Italiarat joan aitzin izan nuen amesgaiztoa, zeinean bidelapur
|
batzuek
osaba, Alessandro de Novara kapitaina eta hirurok akometatzen gintuzten, hain fortuna gaixtoarekin, non tiroz hil baitzuten kapitain italiarra; oroitzen nuelarik, halaber, osaba Joanikoten kontseilua, erran zidanean ezen ametsek ez zutela logikarik, eta logikarik ez duten kontuak ez direla logikoki gertatzen; eta oroitzen nuelarik, finean, ezen egun batzuk lehenago tigreak gure morroietarik bat a...
|
|
|
Errezibimendua ikusgarriagoa izan zedin, bertzalde, apaingarriz eta edergarriz josi genuen jauregia, sala nagusia batik bat, jangelatzat eta dantzalekutzat erabiltzekoa zena, non dafaila dotore
|
batzuek
mahaiak estaltzen baitzituzten; mahaien gainean, mahai tresnak —platerak, zerbietak, koilarak, sarfurtxak, nabalak eta ganibetak— eta argi mutil batzuk zeuden, zilarrezkoak, argiaren eraginaz dir dir egiten zutenak; sabaitik dilindan, berriz, bi lanpara jigant zeuden, baita zetazko mila xingola ere, hango eta hemengo habeetarik esekiak eta mila koloretakoak, aire korronteen eraginaz kir...
|
|
|
Korrida hasi aitzin, itzain
|
batzuek
urez beterik zeuden upela batzuk ekarri zituzten hainbat gurditan, harearen hezatzeko eta bustitzeko. Gero, sumil batzuekin harea aurizki, zanpatu eta zapaldu zuten, eta lurgaina berdindu.
|
|
|
—Mutilak, ez ahantzi ezen artelantxo horiei olagizonen izerdia dariela bazter orotarik, zeren
|
batzuek
infernua bizi behar izaiten baitute, bertzeek zerua goza dezaten.
|
|
|
Descartesek errana egia bada, badirudi ezen gorputz osoa dela arimaren egoitza, eta garuna —edo garunaren erdiko guruina, zehatzago— egoitza horren gelarik inportantena, nondik giharretarat eta organoetarat hedatzen baitira sareak osatzen dituzten hodi tipi batzuk —nerbioak—, zeinek beren baitan eta beren barrenean animalien spirituen airea edo haize mehea gordetzen duten, eta zeinek odolaren osagairik meheenare kin bat egiten duten. Eta, batzuetan galdetzen diot neure buruari, Descartesen teoriak gogoan, ez ote nintzen ni, neure nerbioen aldetik denaz bezainbatean, akatsen batekin munduratu, hodi
|
batzuek
zerbaiten traba zutela, konparazione, eta ez ote ziren spiritu batzuk ere, ondorez, hantxe trabatuko... eta ez ote nintzen hargatik ez mutu baina kasik mutu jaio, harik eta, kolpearen eraginagatik, traba guztiak destrabatu eta spirituek beren bidea ediren zuten arte... Horrelako zerbait gertatu ote zitzaidan, jaun André?
|
|
|
" Zu, Pedro, harri zaitut eta harrizko zaitut, izenaren arauaz, eta harri horren gainean eraikiko dut neure eliza". Eta inportant da hori, Joanes... zeren baitirudi ezen
|
batzuek
haizearen gainean eraiki nahi dutela, nola luthertarrek eta bertze herese batzuek.
|
|
|
" Zu, Pedro, harri zaitut eta harrizko zaitut, izenaren arauaz, eta harri horren gainean eraikiko dut neure eliza". Eta inportant da hori, Joanes... zeren baitirudi ezen batzuek haizearen gainean eraiki nahi dutela, nola luthertarrek eta bertze herese
|
batzuek
.
|
|
|
Baina, beltzuri egin bazion ere, nola egin baitzion segurki, ez dirudi napolitarrak haren berri izan zuenik... halako suertez, non, hitz batzuk bertzeekin josten hasten zelarik, irri ezin zabalagoa betartean, san Jenaroren mirakulu ezin mirakulutsuago hura kontatu baitzigun: nola sainduak otso bihurtu zuen damurik ez zuen bekatari handi bat, eta nola ehiztari
|
batzuek
otsoa hil zuten azkenean, bekatari handi hura infernurako bidean jartzen zutela.
|
|
|
" Eta biok zarete luthertarrak eta hereseak!"; eta, halako batean, tronutik altxatu, eta, hatzaz mehatxatzen gintuela, erran zuen: " Hala, bada, bekatu mortalean zaudete biok, eta infernua izanen duzue betiko ordaina!" Eta, bat batean, aita Bartolome zerurat igaiten hasi, eta osaba eta biok sugar
|
batzuek
inguratu gintuzten, eta halako izua eta halako ikara sartu zitzaidan, non oihuka itzarri bainintzen:
|
|
|
Eta zer zen, bada, niri ere gertatzen ari zitzaidana, bertze aro berri batean murgiltzen ari nintzela baizen, eta mendebalari beha zegoen haurra ekialdeari beha jarri zela, kasik oharkabean? Bai, halaxe zen, nahiz eta egia ere zen ezen bi aro haiek ez zutela elkarren artean zerikusirik, zeren batak zientzia baitzuen harroin, eta bertzeak poesia; eta, poesiaren bidetik, indar ezezagun
|
batzuek
bertze mundu berri batzuetarat ninderamaten, non, matematikaren eta filosofia naturalaren kontzeptu guztien kontra, zuhaitzak eta harriak ere hegalda baitzitezkeen, eta ogi guztiak ziren usoak, esnetan bustiak.
|
|
|
Eta jakizu, bertzetik, ezen, Potosirat joan gabe ere, badirela Santo Tomáseko asentamenduaren ondoan etxaldeak edo haziendak, batik bat behi aziendaren hazkuntzari emanak eta zureak bezalako beso indartsuen beharrean daudenak, beren ondasunen begiratzeko eta ordenaren ezartzeko, eta nagusi haietarik bati eskain diezazkiokezula zeure zerbitzuak eta endrezuak... Izan ere, nagusien arteko harremanak ez dira beti onak izaiten, eta hala nahi izaiten ditu bakoitzak bere alde eta fabore, beren arteko ahakarren eta liskarren orduan, armarik onenak, zeren giristinoen arteko gudurik handienak eta gogorrenak ez baitira kastitatearen guduak, nola
|
batzuek
sinestarazi nahi baitigute, baina poltsikoarenak eta diruaren ingurukoak, eta gudu haietan armarik onenak dituenarena izan ohi baita garaitia —eta, pausa labur baten ondotik, gaineratu zuen—: Eta jakizu, azkenik, ezen, nehoiz damu bazina ere, beti egon zintezkeela gibela egiteko puntuan eta Indietarat ekarri zaituen ametsaren berratxikitzeko moduan, Potosirako bidean jarriz...
|
|
|
—Ez zidak deusek ere horren gogait eragiten, nola oilo
|
batzuek
bezala alde egin behar izaiteak...
|
|
|
—Bai, segur da badutela, nola segur baita ezen gizon zuri
|
batzuek
ez dutela...
|
|
|
Hango mugimendua, handik aitzina, La Habanako portuan...! ...eko, batzuek garbantzu, lenteja edo indaba zakuak garraiatzen baitzituzten; bertzeek gazta zeramaten saski batzuetan, edo bizkotxo ogia, zeina baitzen, bidaia luzeetan, oinarrizko janaria; hauek, berriz, ur upelak eta olio dupak zeramatzaten arrodaka, eta haiek ardo zahagiak eta pattar bonbilak bizkar gainean; haiekin batean, bertze gizon batzuk kutxa batzuen garraioaz arduratzen ziren, zeinetarik
|
batzuek
bakailao lehorrak baitzeuzkaten eta bertzeek urdaia; finean, otarretxo haiek ere ez ziren falta, zeinetarik batzuek laranjak, limoiak, bananak eta bertze anitz fruta berde baitzeuzkaten, itsasaldian apur bana helduz joan zitezen, eta bertzeek tipulak eta baratxuriak, eltzekoen gozatzeko..
|
|
|
Hango mugimendua, handik aitzina, La Habanako portuan...! ..., edo bizkotxo ogia, zeina baitzen, bidaia luzeetan, oinarrizko janaria; hauek, berriz, ur upelak eta olio dupak zeramatzaten arrodaka, eta haiek ardo zahagiak eta pattar bonbilak bizkar gainean; haiekin batean, bertze gizon batzuk kutxa batzuen garraioaz arduratzen ziren, zeinetarik batzuek bakailao lehorrak baitzeuzkaten eta bertzeek urdaia; finean, otarretxo haiek ere ez ziren falta, zeinetarik
|
batzuek
laranjak, limoiak, bananak eta bertze anitz fruta berde baitzeuzkaten, itsasaldian apur bana helduz joan zitezen, eta bertzeek tipulak eta baratxuriak, eltzekoen gozatzeko..
|
|
|
" Bihar etzi baino hobe", erran nion," zeren, zenbatenaz lehenago akabatu zeure trabailua eta zenbatenaz isilago, hainbatenaz berretu eta emendatuko baitzaizu, harengatik dagokizun ordaina" —eta, barrendik hats hartzen zuela, amak eratxiki zuen—: Ordea, trabailariek lanean hilabete zeramatela, tupustean etorri zen aita Bartolome Iruñatik, zeren, dakizun bezala, hegaztiek bi hego baitituzte, baina berri
|
batzuek
zazpi; eta, hala, uste osoa nuenean ezen aita jesuitak ezin hobeki hartuko ninduela, aldiz, eskuak bururat eramanik, guztiz haserretu zitzaidan, eta bere haserrean mila gauza erran zizkidan, harik eta haietarik batean erran zidan arte: " Zer erran behar ote diot nik orain Iruñako Konpainiako aita na gu siari?
|
|
|
Hango mugimendua, handik aitzina, La Habanako portuan...! Zeren eta, galeoien hornitzeko,
|
batzuek
garbantzu, lenteja edo indaba zakuak garraiatzen baitzituzten; bertzeek gazta zeramaten saski batzuetan, edo bizkotxo ogia, zeina baitzen, bidaia luzeetan, oinarrizko janaria; hauek, berriz, ur upelak eta olio dupak zeramatzaten arrodaka, eta haiek ardo zahagiak eta pattar bonbilak bizkar gainean; haiekin batean, bertze gizon batzuk kutxa batzuen garraioaz arduratzen ziren, zeinetarik batzuek bak...
|
|
|
Jaun André: gutitan eragin izan didate hain min handia hitz
|
batzuek
, nola eragin baitzidaten nafar haren hitzek. Baina zer egin nezakeen nik, disimulatu baizen?
|
|
|
...tarrena, zeren, erran komunak dioen bezala, zenbat buru, hainbat aburu, eta zeren eritasunaren eta gaitzaren itsusia ez baita nehoiz gure baitan sortzen eta errotzen baina etsaiarenean, eta hala gertatu zen bi mende lehenago ere, noiz eta Napolin frantsesen kontrako gerla piztu baitzen, eta noiz eta, haren ondorez, berretu, emendatu eta hedatu baitzen narrio eta arrazadura hura, erraiten zutelarik
|
batzuek
ezen soldadu frantsesen kulpa eta faltagatik izan zela, eta bertzeek napolitarrenagatik, ongi dakikezun bezala.
|
|
|
Eta buruzagia oilarrei buruz ari zen, baina nik gogoan nituen bertze hitz haiek, buruzagiak berak lehenago erranak eta adierazten zidatenak ezen esklabo batek bezala egin nuela lan, zeren esklabo gisa salduko baininduten, segurtki eta gertuki, berant baino lehen. ...igorri baitzuen La Habanako gobernariarenganat txalupa batean, non baitzeuden untzikideen buruak; eta kontatu zigun, halaber, ezen bertze egun batean Maracaibo bereganatu zuela eta sekulako triskantza egin zuela han ere, gizonak hilez eta haien emazteak bortxatuz; eta kontatu zigun, finean, ezen haren menekoek, usterik azkenean ezen zorte txarreko gizona zela, uharte batean utzi zutela, non indiar
|
batzuek
harrapatu eta jan baitzuten, haren gorputza mila zati egin ondoren, nola ezin izan baitzitekeen bertzela, Jainkoaren justiziaren arauaz.
|
|
|
Mignon bere pieza bakarreko soineko luzea kentzen hasi zenean eta ni ere biluzten hasi nintzenean izan zen, neure arropak aulki batean uzten nituela, zeina baitzegoen barren leiho bat estaltzen zuèn errezel baten aitzinean, ohearen eta barren leihoko hormaren artean... Zeren baitzirudien ezen etxe hura hainbat gelaz osatua zegoela eta hainbat korridorez, eta batzuen eta bertzeen artean barren leiho haiek zeudela, erridau edo errezel
|
batzuek
estaliak... bezeroei jateko, edateko edo bertze edozein zerbitzu eskaini ahal izaiteko diskrezione osoz, Mignonek erran zidanez, eransten zuelarik: " Baina munduan diren trabailari onest guztiek bezala, trabailua ongi eginez gero eskatuko ditugu guk ere eskatu beharrekoak, ongi baderitzozu..." Eta Mignonek biluztu eta solastu, biak baterat egiten zituen, eta nik ez nekien zerk nindukan liluratuago, haren gorputzak edo haren mintzamoldeak, gorputz hark eragiten zidan sukarrak edo haren hitzen egokitasunak...
|
|
|
Eta Pedro ere, bere marrazki egin berria pintura zuri marroiska batez beztitzen eta estaltzen zuela —baita bere libertatea ere, bide batez—, bertze marrazki batekin hasi zen handik egun guti batzuetarat, zirriborro berri batzuk egin ondoren: ...ru errege magoak, nor bere presentarekin, urre, intsentsu eta mirra; kendu eta edeki zituen hiru artzainak, ipini zituen gibelago Josepe eta Maria, eta, azkenik, gibelaldeko planoko ilunean ezkutatu zituen idia eta astoa; eta guztiak zeuden, ez lastozko ganbela batean, baina tenplu joniar iduriko aterbe batean, zeinak baitzuen zorua marmolezko, eta aitzinean hiru zutoin, hirurak ere arrosa landare
|
batzuek
izurtuak eta kiribilduak. Eta, marrazkiaren ondotik, pazientzia eta pairu osoz, pintatu zuen, hurrengo asteetan, koadro handi hura eta, osaba Joanikotek iragarri bezala, Pedroren arrakasta sekulakoa izan zen.
|
|
|
Izan ere, jendea eta jendea bildu zen Urbiainerat egun hartan, halakoa baitzen ikuskizun hark herritarrengan sortu zuen ikusmina... eta eliza ere gainezka zegoen, jaun inkisidorea, dominikoen ordenakoa, meza ofiziatzen hasi zenean. Arrosa gorri
|
batzuek
apaintzen zituzten aldarea eta aldare inguruko paretak, eta haien lurrina argizari zein intsentsuarenarekin nahasten zen, usain lodi baten osatzeko, zeinak baitzirudien ezen aditu ez ezik ukitu ere egin zitekeela, hain baitzen hertsia eta astuna; eta hain zen sarkorra, bertzalde, non burmuinetako zokorik zokoenetaraino barneratzen baitzen, zentzuaren eta adimenduaren kasik zorabiatzeraino. Eta jaun inkisidoreak, apez laguntzaileek eta eliz mutilek jantzirik elegantenak erakusten zituzten, baita eliztarretarik anitz gizon eta emakumek ere, zirimoniaren handitasunaren osagarri.
|
|
|
Izan ere, ba al dakik zer zabaldu zuen gure Bartolo horrek bere igandeko predikuan, orain dela hiruzpalau aste? Herritar
|
batzuek
Luthero zaunka eta zaunka ikusi zutela, otso bat zirudiela, Pagabasoko leizearen inguruan, artalde baten gibeletik; eta artaldeari, halako batean, oldartu, bizpahiru ardiri ausiki egin, eta artaldeko ardi gehienak hil zirela hurrengo egunetan, eta hala iritsi zela izurria Urbiain ingururat, Lutheroren kulpagatik. Eta, meza akabatu ondoren, gurutzea hartu eta prozesionean joan zuan apeza, elizan ziren gizon emaztekiak eta neska mutilak lagun zituela, Pagabasoko leizerat, non guztiak ere harri jaurtikika aritu baitziren Lutheroren kontra.
|
|
|
Eta jendarteko
|
batzuek
irri egiten zuten bitartean, bertze batzuek protesta, eta gehienek eskarnio, Jainko izaitea desiratu nuen, han zeuden guztien garbitzeko eta akabatzeko... eta goiti ere behatu nuen istant labur batez... baina suari zerion keak estaltzen zuen zerua.
|
|
|
Eta jendarteko batzuek irri egiten zuten bitartean, bertze
|
batzuek
protesta, eta gehienek eskarnio, Jainko izaitea desiratu nuen, han zeuden guztien garbitzeko eta akabatzeko... eta goiti ere behatu nuen istant labur batez... baina suari zerion keak estaltzen zuen zerua.
|
|
|
Eta tigreak, bat batean, orro izugarri hura egin zuen, burua goiti mugitzen zuela... eta orduan morroi guztiak izutu ziren, eta
|
batzuek
gibela egin zuten eta bertze batzuek ihes.
|
|
|
Eta tigreak, bat batean, orro izugarri hura egin zuen, burua goiti mugitzen zuela... eta orduan morroi guztiak izutu ziren, eta batzuek gibela egin zuten eta bertze
|
batzuek
ihes.
|
|
|
Bai, irri egizu, jaun André, ene konturat bada ere, zeren irri bakoitza heriotzari ebasten diogun bizi puska bat baita, nahiz eta
|
batzuek
erranen dizuten ezen irria deabruaren mintzaira dela, gure nigar purpuilazko lur hau are nigargarriago eginez; irri egizu, bai, zeren eta gau hartan Amsterdamen gertatuak, nitaz denaz bezainbatean, komedia baten antz handiagoa baitu, nahiz eta komedia haren harietarik tragedia bat zegoen dilindan, ni barren barrendik bizi ninduena, zeren eta errabia errabiatu batek bulkatzen baininduen neure irag... amarekin, aita Bartolomerekin eta jesuitek Iruñan irakatsi zidatenarekin, neure haragia gurutzerako bidetik ateratzen nuela, bizipozerako bidean jartzeko asmotan.
|
|
|
Zerritegi batean ez zen hainbertze zikinkeria izanen! Ez naiz zuregatik ari, begietan baita gizon aratza zarela, baina zure lankide
|
batzuek
eman zezaketen, bederen, kasu handiagoa beren lana egiterakoan!
|
|
|
Bi neska mutiko ile busti begira gelditu zitzaizkidan, emakumea —Amagoia barik, Felicitas berriz— zutitzen zen bizkitartean. Urduritasunik batere adierazi gabe, ama
|
batzuek
beren kumeei mintzatzerakoan ohi duten doinu llegunaz ekin zien.
|
|
|
Inoiz bada eta, bestondo latzeko goiz beiletan ageri da ahanzturaren funtsa: esku ezezagun eta errukior
|
batzuek
arimari ematen dioten atxikigailua, hobenaren eta eromenaren erroiztegiari ihes egin ahal izan diezaion. Eskarmentuz dakit.
|
|
|
Autoan patxada izaten dut arau, ez zuhurtasunak bulkatuta, izaerak baizik. Bertze gizon
|
batzuek
, bolantera jarrita daudela, sekulakoak eta bat izaten dituzte beren emazteekin, zapata zola sobera higatu eta azeleragailuaren gainean. Gu, berriz, mokokatzekotan, bidaideak lokarrarazteagatik mokokatu izanak ginen Kristina eta biok.
|
|
|
Mahai gaina ogi apur tikienez ere xahutu arte ez genion batak bertzeari zehar so egin, eta orduan ere, laster batean pizturiko zigarroen kearen gibelean kukutu genituen geure pentsamenduak. Bokarta olioaren arrasto mehe bat distiratzen zen haren ezpainpean eta, aho itxitik, asots apal
|
batzuek
haren mihiaren borrokaren berri ematen zuten haginen arteko zirrituetan pausaturiko urdaiazpiko hondarren baten aurka. Piper beteek ere beren lorratza utzirik zuten:
|
|
|
Hi baizik ez haiz falta. Lana bertze
|
batzuek
egin behar zitean, baina laguntzaile baldarregiak gertatu dituk. Egitekoa burututa topa eginen diat hire alde.
|
|
|
Bertzeen solasak aditu ahala taka! biltzen urteak eta urteak egin dituzten kazetari
|
batzuek
ezin ohi baino luzeago mintzatu beren hitzak ere papereratu gabe.
|
|
|
A zer izugarrikeria! Manera onak izaten zituen nirekin, bulego hauetan lan egiten duten bertze
|
batzuek
ez bezala —mintzoa apaldu zuen, gainerako ateetatik adituko ote zioten beldur antzean— Nahiz eta, pixka bat... Nola erranen nuke nik?
|
|
|
Duela hamalau hamabortz urte, egunkariko idazmakina zaharrak tramankulu sasi-jakintsu horiekin ordezkatu zituztenean, jendea berotzera saiatu nintzen, aldaketaren kontra. Tailerretako
|
batzuek
baizik ez zidaten aintzat hartu, beren lanpostuak kolokan ikusirik. Lehenago ohartu ez banintzen, orduan ikasi nuen ez nintzela Vladimir Ilitx izateko sortu.
|
|
|
Edo etxeko telefonoaren ordez, gurasoenaz baliatzen dira, edo amorantearenaz, edo osaba apezaren etxekoaz. Bertze
|
batzuek
beren sortegunaren datarekin osatzen dute pasa hitza, edo beren seme alabarenarekin, edo senar emaztearenarekin, non ez duten bertze egun gogoangarriren bat probesten, Solferinoko bataila edo Neguko Jauregia hartu zenekoa. Aldiz, letrak hobesten dituztenek jende izenak hautatzen dituzte maizenik, norberarena, lagunarena edo etxeko zakurrarena.
|
|
|
Izorra hadi, Piarres! Batzuek ezker besoa, eta bertze
|
batzuek
ilea falta duten gisa berean, nik potroak ments. Edo koskoilak; edo koskabiloak; edo panpalinak; edo barrabilak; edo zintzilikarioak... herri idurimenak delako zorro pilotadun ale bikoa izendatzeko asmatu dituen molde ugariak agortzeari emanez gero.
|
|
|
Aurkikuntzak ez zizkidan kemen piztu berriak itzali. Goiz hasiera horretako nire kezka bakarra bertzelakoa izatera deliberatua nintzen, eta ez nengoen prest giltza zirtzil
|
batzuek
horretatik barreiatzeko. Zortziak eta sei ziren.
|
|
|
Kamiseta zuria zekarren jantzirik, erredakzioan begiak bihurrarazten zizkidana. Besoak eta besagainak has, xilkoa agerian, eta, haren azpian, marradun galtza mehar
|
batzuek
areagotzen zizkioten gerriz beheitiko bihurguneak. Ramirezek hautsitakoen ordezko neramatzan betaurreko lodi itsusiak neska agertu bezain agudo bisaiatik kentzeko prest nengoen.
|
|
|
Haren bi eskuek aldaketan pausaleku zutela, keinu adierazgarri batez bere argudioak ezarri zituen ene begien juzkura. Izerdi malko
|
batzuek
zain hezeak marraztu zizkidaten kopetan: eguzkiak finki jotzen zuen, baina are finkiago kamiseta zuriak estaltzen nahiz ageriagotzen zituen gorputz atal guztien arrazoi beroak.
|
|
|
Gogoko nuen mutilaren lotsagabekeria espantu gabea, baina ez nuen adierazkorragoa gertatu nahi: estonagarria zait jende
|
batzuek
—dendari, botikes, saltzaile, zerbitzari— ezezagunekin kontu kontari hasteko duten abilezia.
|
|
|
Galdera gehiago nuen, aise ere gehiago. Une horretan, ordea, burro ozen
|
batzuek
bihurrarazi zuten nire solaskidearen arreta. Ni bortz minutu lehenago bezala, emakume bat ari zen ordaintzeko makinarekin borrokan, billetea onartzen ez ziola eta.
|
|
|
Filmearen hautapenak, berriz, neure burua zoriontzeko aukera eman zidan behingoz. Ordenagailuz sortutako irudiak ziren, xarma handikoak, eta haietan panpin
|
batzuek
—cowboy bat eta astronauta bat— haur sadiko baten erpeei eskapo egiten zieten. Unaik aretoa berriz ere argitu arte ez zidan jakinarazi laugarrenez ikusia zuela.
|
|
2001
|
|
|
Hiru eta erdiak pasatxo ziren. Taberna gutxi
|
batzuek
irauten zuten irekita ordurako, hondartza aldeko diskoteka eta pub bakan batzuek soilik. Nahiko erraza izan zen, ondorioz, bera topatzea.
|
|
|
Hiru eta erdiak pasatxo ziren. Taberna gutxi batzuek irauten zuten irekita ordurako, hondartza aldeko diskoteka eta pub bakan
|
batzuek
soilik. Nahiko erraza izan zen, ondorioz, bera topatzea.
|
|
|
Plantoa! Ume arraio
|
batzuek
! Gure garaian horrelakorik eginez gero etxera joango gintuan, maisuaren hatz marka masailean ederki firmatuta!
|
|
|
Herodesen gurtzaile zintzoena bihurtua bukatzen du beti garai horretarako. Bizkarreko eder
|
batzuek
zenbait haurren hezkuntzan izugarrizko onura egingo luketela guztiz sinetsita.
|
|
|
Ertzainak ordurako bere lehengo irribarre segurua berreskuratu du ordea. Badakizu zer gertatzen den, zuzendu zaio Tasiori aitatxoren tonu ulerkorrean,
|
batzuek
ez dute sekula ikasten, azkarregi gidatzen beti, beti, eta gero horrelakoak gertatzen dira, sorbaldak altxatu ditu, eta gainera apur bat edanda bazoaz, bada, badakizu. Isilik geratu da une batez.
|
|
|
Lucas hasi zen esaten nondik datoz hainbeste sits eta isildu egin zen eta gero esan zuen zientoka daude. Marcosek ez zuen sitsik ikusten baina Lucasek esan zion esan Rosari etortzeko, espektakulu hau ikusi behar du Rosak, ze sits gehienak normalak dira baina
|
batzuek
hego gorriak dituzte eta gorria da Rosaren kolorerik gogokoena.
|
|
|
Hamabi orduak egun berean egin zituzten, ostiral batean; hori bai, sei orduko txanda ezin ordenatuagoetan. Berrogeita Zazpien arteko
|
batzuek
(batez ere bik) egun horretan karrera osoan baino gehiago ikasi zutela ziurtatu zuten. Marcos larritu egin zen.
|
|
|
Batzuek diote Everestera heltzen lehenak izan zirela. Beste
|
batzuek
ezetz, ez zirela heldu. Everest da mendi handi handia, handienetakoa igual.
|
|
|
Entzule mota diferenteak imajinatzen zituen:
|
batzuek
oihu egiten zioten; beste batzuk haserretu egiten ziren, ez baitzuten ipuina ulertzen, eta gehientsuenak epel geratzen ziren, hasieran bezala. Bakan batzuek egiten zuten irribarre, izpiritu pobrekoek ziurrenik.
|
|
|
batzuek oihu egiten zioten; beste batzuk haserretu egiten ziren, ez baitzuten ipuina ulertzen, eta gehientsuenak epel geratzen ziren, hasieran bezala. Bakan
|
batzuek
egiten zuten irribarre, izpiritu pobrekoek ziurrenik. Horrela ulertu zuen ipuinak hobetu egin behar zituela; ipuin bat egitea ez dela platano bat zuritzea edo dortoka bati bistaz jarraitzea.
|
|
|
Hurbiletik, ostera, berehala antzematen diezu euretariko baten aurrean zaudela. Batzuek ageri agerian dauzkate ezaugarriak; beste
|
batzuek
ezkutuago. Batzuek ezaugarri guztiak dauzkate; beste batzuek gutxiago.
|
|
|
Batzuek ageri agerian dauzkate ezaugarriak; beste batzuek ezkutuago. Batzuek ezaugarri guztiak dauzkate; beste
|
batzuek
gutxiago. Baina beti igartzen zaie nortzuk diren, azkenerako.
|
|
|
Munduko elbarri askok buruturiko egitandiak kontatu zizkion. Beste
|
batzuek
horrelakoak egin bazituzten, zergatik berak ez?
|
|
|
Alfonbra lantegietan edo etxeko lanetan jardungo omen dute alabatxook. Gauza bera egiten dute
|
batzuek
Latinoamerikako nazioetan, neskatxei Espainian lana emango dietela esanez.
|
|
|
Azkenean sikh
|
batzuek
errukitu eta makilaz, ahateak balira bezala, uretan sarrarazi zituzten.
|
|
|
Hindu
|
batzuek
, adarra jotzeko, berariaz behi talde bat prozesioaren kontra eraman zuten. Musulmanek, erasoari jazartzeko, makilaz jo zuten zenbait behi.
|
|
|
Jainkoaren eskeko bati atea ixteak seguru baino seguruago zoritxarra ekarriko lioke etxeari. Etxean sartu eta
|
batzuek
jainkoaz hitz egiten dute. Beste batzuk isilik egoten dira, emandako ahurkada arroza jan arte.
|
|
|
Poliziek tiroka eta gasez barreiarazi zituzten. Bitartean, beste polizia
|
batzuek
hoteleko nagusia, beraren emaztea eta managerra atxilotu egin zituzten, bortxaketaren berri eman zutelako.
|
|
|
Geroztik ez da haren aztarrenik. Ibrahimdarrek garbitu egin zutela diote
|
batzuek
. Badira, ordea, Pardeshi espetxetik irten eta Ibrahimen esanetara jarri zela diotenak, eta haren zenbait lan zikin burutzen laguntzen diola.
|
|
|
Indiara joan diren emakumeetarik
|
batzuek
berek aukeratu dute lan hori, dirua egitearren. Gehienak, ordea, behartuak izan dira, animalien modura.
|
|
|
Xoxen bat botako ote dieten zain, alditxo batez haur
|
batzuek
jarraitu egiten diote ahukuari.
|
|
|
Indiar kontrabandista
|
batzuek
helburua erdiesteko beren buruak ongi mozorrotzen dituzte. Herrikideak gabonetako zuhaitzetan ezkutatuta sartzen zituzten Ingalaterran.
|
|
|
Indiako auzi kontuak ez doaz Europako ildotik. Poliziak eta mediku ustel
|
batzuek
, onartu ez ezik, suspertu egiten dute ohitura galgarri hori. Senarrekin bat egiten dute emazteen dirua beren sakeletan sartzeko.
|
|
|
Etxetik atera zituzten eta zelaietara eraman. Larunbat gaua zen eta biharamun goizean oinezko
|
batzuek
aurkitu zituzten gorpuak.
|
|
|
Anitzek beren senarrak, haurrak edo errainak hil dituzte. Beste
|
batzuek
lapurretan edo beren buruez beste egin nahi izan dute.
|
|
|
Guraso
|
batzuek
Bihar estatuan beren haurrak 50 rupiatan saldu izan dituzte.
|
|
|
Gizasemeak eskuarki mahukutsik;
|
batzuek
leporainoko alkandora beltzak daramatzate. Gehienetan, ordea, kurta deritzan atorrarrekin ibiltzen dira.
|
|
|
Badira Europako jantzien antzekoak janzten dituztenak ere. Beste
|
batzuek
gorputzari mihise hutsa lotzen diote.
|
|
|
Afrikako iparraldean barna ibili bazara, ez duzu alde handirik nabarituko. Beraiek, ordea, ongi bereizten dute,
|
batzuek
aragondar eta nafar jotak ongi bereizten dituzten bezala. Arangondar jota askoz arabiarrago omen da.
|
|
|
Hindu burubero
|
batzuek
begitan hartu zuten Gandhi, batez ere hinduen eta musulmanen artean aldarrikatzen zuen anaitasunagatik. Vinayak Godse k hil egin zuen 1948an New Delhin.
|
|
|
Ez da lan erraza, ordea. Alde batetik harijan
|
batzuek
oraindik ere beren zortea burumakur onartzen dute. Oraingo egoera latzaz lehengo bizitza batean egindako bekatuak ordaintzen ari direla begitantzen zaie.
|
|
|
Zor zaizkien eskubideak eskuratzeko, dalitek duten oztoporik handiena beraien arteko zatiketak dira. Denak ukiezinak izan arren,
|
batzuek
besteak baino gorago daudela uste dute. Zozoak ere beleak baino ipurdi zuriagoa duela uste du.
|
|
|
Biharamunean goiko kastetako jauntxo
|
batzuek
dalitarenera joan, aita harrapatu eta oinaztatu egin zuten. Gero semea ere atxeman zuten eta biziki jipoitu.
|
|
|
‘Bikote
|
batzuek
hitz egiten dakite, ’ diot eta beldurrak nago, ‘urruntze hori ulertu nahi dute, baina gehienek ez dute ulertu beharrik... ’
|
|
|
Juan Bautistak, Goiok eta Kalaportuko beste mutiko
|
batzuek
kalatxori asko ezagutzen zituzten, batez ere kumeak. Habiatik galdutako bat baino gehiago zaindu eta salbatua zuten.
|
|
|
Bi kolore besterik ez dira izanen, urarena eta elurrarena, urdina eta zuria, baina ezin sailkatuzko konbinazioak eta ñabardurak sortuz. Eguzkiaren efektuak miresgarriak izanen dira izotzen kontra, izotz
|
batzuek
kolore morea hartuko dute itsasoaren berdinean, beste batzuk gorritu eginen dira, barru argia balute bezala.
|
|
|
‘Apur apurka ohartu naiz neure zelulak direla minbiziaren eragileak, ’ boza hurbiltzen sentituko duzu eta ontziak ikusiko dituzu berriro arasetan, ‘zelula
|
batzuek
bestela bizi nahi dutela, eta nire minbizia hiltzeko neure gorputz propioaren zatiak hil behar ditudala... Gaizki sentitzen zara ala?
|
|
|
Lau edo bost urteren buruan, sandinistek Managuako gobernua galtzean, beste errefuxiatu euskaldun
|
batzuek
alde egin zutenean, Goiok ez zuen berehala ihes egin beharrik izan. Ez zen iraultzaile edo euskaldun etiketa paparrean ibilia eta ez zuen gero desbandadan alde egin.
|
|
|
beltzak, mestizoak, zuriak, txinoak, arabiarrak, indioak; Indiakoak zein bertakoak. Beltz
|
batzuek
artilezko gorro koloretsua daramate buruan edo txirikordak airean, eta rastafarien errebelazioa konplituko delakoan doaz Beholdengo kale luzean barrena itsasbazterreraino, eta reggae erdikantatuz gogoratzen dute Babilon. Ni, blufildarren kaleak zeharkatu eta nire lagunaren islara itzuliko naiz, eta kaleak baino harantzagoko paisaiak ikusiko ditut landaretza berdearekin, eguzkia badiako gesalarekin, kokoteroak euren izar gerizpearekin, egun lasaia liburuetako tropikoaren ezaugarri guztiekin.
|
|
2002
|
|
|
Pertseo kanpoan ibili zen bitartean, ordea, uharteko erregeak asko penarazi zuen Danae gaixoa. Emakumeak, azkenean, erregearen haserreari ihes egin nahirik, tenplu batera joan behar izan zuen, eta hantxe eman zioten babesa apaiz zahar, jakintsu eta zintzo
|
batzuek
.
|
|
|
Danaek seme bat izan zuen eta Pertseo deitu zion. Pertseo oso txikia zela, gaiztagin
|
batzuek
kutxa baten barruan sartu zituzten ama semeak, eta itsasora bota. Itsasoan haizea zakar zebilen egun hartan, eta, haize zakar haren indarrarekin, itsasertzetik urrun joan zen kutxa, eta itsasoko uhinek intxaur azala balitz bezala astindu zuten.
|
|
|
Bai? –Alaznek baietz adierazi zion buruaz– Bihar beste
|
batzuek
egin dute.
|
|
|
Delako" rol joko bat" izan zitekeela esan zuten
|
batzuek
.
|
|
|
Banaka batzuk, oso gutxi, galdu egin dira. Beste
|
batzuek
zakurrarekin aspertu egin direlako edo zahartu egin delako eramaten dute zakurtegira.
|
|
|
Toki berean ardi hondakinak zeudela ikusi zuten. Itxuraz,
|
batzuek
zulo hartara botatzen zituzten ardi hilak. Zaborra ere ez gutxi:
|
|
|
Beste atal batean mintzatuko gara honetaz:
|
batzuek
zakur arriskutsuak borrokarako erabiltzen dituzte. Gutxienek, ordea.
|