|
2008
|
|
|
Emandako definizioan, jada, analisirako elementu eta informazio
|
asko
pilatzen zaizkigu, baina testuaren kapitulu honi izena ematen dion anbiguotasuna zer den errazago azaltzeko, horietariko hiru baino ez ditugu oinarritzat hartuko: –eragitea?,, erabaki hartzea?, eta, kudeaketa?.
|
|
|
Orain artean aipatu diren eztabaida ildo ia guztiek parte hartze eredu trinko batera jotzen dute, eta hala ere funtsezkoa da gogoratzea ezen perspektiba eraldatzaileak parte hartze bera tresna gisa onartzen duela, eta orobat espazio desberdinetan estrategia ezberdinak zilegi direla onartzen duela, eta horrexegatik komeni da aztertzea parte hartzeak orokortu daitekeen mekanismo moduan duen bideragarritasuna. Gizarte konplexu batek oinarrizko behar material
|
asko
ditu, eta gerta liteke horiexek gehiengoaren parte hartze barneratzaile baten bitartez modurik eraginkorrenean ez betetzea. Zentzu horretan, Meadowcroft ek (2003) baieztatzen du parte hartze intentsiboena, zabalena, edo ugariena ez dela nahitaez parte hartzerik hoberena, eta zalantzan jartzen ditu horrelako ebaluazio batek ezkutatzen dituen dimentsio bakarreko balizkoak.
|
|
|
Hasteko, parte hartzearen izaera anbiguoari dagokion kezka bat azaltzen da testuan; izan ere, parte hartzeak ezarritako botereen eskupeko kooptaziorako zein gizarte eraldaketarako eta gizarte jabekuntza edo enpoderamendurako balio dezakeenez, tarteko egoera
|
asko
suertatu daitezke. Eredu eraldatzaile bat lortzeko lehenengo pausoa erreferente arauemaile eraldatzaile bat finkatzea litzateke, eta horretarako proposatzen da giza garapen, garapen jasangarri eta enpoderamenduaren teorien hainbat elementutan oinarritzea.
|
|
|
Auzi honetan, dena den, guztia ez da kantitatea: inpaktuaren tamaina edo indarra kodearen ondorioa da eta kode bakar bat ez, kode
|
asko
ditugu eta gainera elkar joka ari diren kodeak: batzuek besteek baino maila eta balio handiagoa dute gizartean (edo gizarte talde batentzat).
|
|
|
Kontsumoa zatikaturik dago: kontsumo eremu eta logika
|
asko
dugu. Are gehiago, izenak familia eta erlijio erakundeen mendeko, ekonomia orokor?
|
|
|
Trentoko Kontzilioak (XVI. mendean) euskal izenen erabilera arrunta eten zuen, umeak santu izenez bataiatu behar zirela agindu baitzuen. Horrela desagertu ziren Erdi Aroan erabat arrunt izandako izen
|
asko
: Gartzea, Eneko, Hobeko, Andere, eta abar.
|
|
|
onartzen du, horrela onartu dira Lola, Sandra eta, substantzia eta autonomia? lortu duten beste izen
|
asko
.
|
|
|
– Izen
|
asko
eta ziklo arinak: horrelako testuinguruan hautatzea zailago egiten da, gogoeta eta hausnarketa behar dira erabakitzeko eta ondorioz hautuak pertsonalagoak dira.
|
|
|
izen bikoitz edo hirukoitzak murriztu dira oso, izen laburrak eta ozenak nahiago ditugu nonbait, bokal talde batzuk nonahi agertzen dira (adibidez,/ ai/ izen andana ikaragarrian topatuko dugu: Haizea, Araitz, Unai, Maider, Alaitz eta abar euskal jatorriko izenetan; Haimar, Sarai, Yeray, eta beste
|
asko
erdal jatorrikoetan;/ ier/ edo/ er/ taldeak arrakasta handia du bukaera gisa: Asier, Xabier, Oier, Iker, Maider, Ander...) Bestalde, Amaia eta Aitor izen literario eta aitzindarien arrakasta ama eta aita hitzekin duten antzari zor dakioke.
|
|
|
Egia esan, gizarte eragin oro psikologizatu egin da, eragin iturriak asko ugaldu direlako. Horrexegatik ere, hau da, ekintza erregimen
|
asko
dugulako, izena hautatzea pertsonalagoa, subjektiboagoa eta hurbilagoa da (Dupâquer, 1980: 14).
|
|
|
Baina esan dugun bezala, erakunde aditu eta ofizialen erabakien aurka oldartu da jende
|
asko
, eta beste askok, oharkabean, erabilera, okerren, bidez higatu egin ditu erabaki horiek.
|
|
|
Horrelako ekonomia batek kontuan hartu behar ditu jendarteko balio mota guztiak, ez soilik balio ekonomikoa. Praktiken logika, bistan da, ez da bakarrik logika ekonomikoa, alderantziz, diskurtso eta ekintza eremu bereiziak atontzen dituzten logika
|
asko
ditugu. Logika horiek ezartzen dute eremu bakoitzean zerk duen balio, zer den kapitala eta zer ez.
|
|
|
«euskarófilo entusiasta amante de su país», «el doctor Goyeneche es en la costa francesa del Cantábrico la encarnación del vasquismo» eta abar. La Vasconiako artikulutik gorazarrezko beste aipu
|
asko
ekar bagenitzake ere, soilik bi aldatuko ditut hona, eta hori azpimarratzeko Albert Goienetxe jaun medikua gizon moderno eta kosmopolita izan ei zela, besteak beste. Batetik, artikuluaren hasieran ia, ondokoa irakur daiteke:
|
|
|
Albert Goienetxe medikuari buruz han eta hemen argitaratuta dauden datu guztiak bildu eta gero ere, haren gainean beste gauza
|
asko
ezagutzeko gogoz gelditzen zara, esate baterako, medikuntza non ikasi zuen, edota seme alabarik eduki ote zuen.
|
|
|
Gainera, kasu askotan, ezarpen prozesuen ahuleziak egiten du paradigmak aurrera eta hobera egitearen kontra. Erabateko kalitate kudeaketa enpresen arazo guztiak konpontzeko edabe mirarizko gisa aurkeztu zuten eta horrek itxaropen handia sortu zuen; iguripen
|
asko
, ordea, zapuztu egingo ziren seguru asko. Nabarmendu beharra dago, gainera, ezarpen prozesu horiek huts hutsean helburu bihurtzeko arriskua.
|
|
|
Vargas-en ustez, Isaac Puenteko anarkistek 100 hildako inguru izan zituzten Albertiako maldetan, horietako asko preso hartu ondoren afusilatuak (Vargas Alonso, 1996). Eusko Indarra batailoiak ere hildako
|
asko
izan zituen. Preso errepublikarrak Gasteizera eraman zituzten eta zezen plazan konzentratu oso egoera larrian, janik gabe (Saenz Del Castillo, 2005:
|
|
|
37 Erasoaldiaren egunetan izandako arazoez gain, kexa
|
asko
egon ziren batailoiek ez zutelako janari nahiko jasotzen, horrek, hotzarekin batera, moralarentzat dituen ondorioekin (Seidman, 2002: 131). Banatutako estalkiak zuriak edo grisak ziren, kamuflaje gutxikoak eta gudariek ez zuten tresna egokirik lubakiak egiteko edota zuhaitzak botatzeko (Pujana, 1991:
|
|
|
Euskal Armadaren diziplina maila urria hizpide izan zen, hain zuzen, Legutioko porrota zela-eta. Kritikak azaldu aurretik, bidezkoa da gogoraraztea gudari eta milizianoek nahiko diziplina maila altua erakutsi zutela, baja
|
asko
izan arren, borrokan jarraitu zutelako, ihesari eman gabe, kasu gutxi batzuetan salbu. Baina, oro har, ofizial eta sarjentu boluntarioak ez ziren gai diziplina errespetatzeko, ezta betearazteko ere.
|
|
|
Horrela, zenbait batailoik ukatu egin zioten mandoari aginduak emateko ahalmena, bereziki nazionalen erasoaren arriskua antzematen zenean. Isaac Puente batailoiko kideek, adibidez, gogor borrokatu zuten Albertian (hildako
|
asko
utziz bertan), baina atsedena hartu ondoren, ez zuten bete nahi izan berriro armak hartzeko jasotako deia eta Kode Militarraren ezarpenaren mehatxua behar izan zen koartelean aurkezteko (Blasco, 1983: 37 eta Vargas Alonso, 1996:
|
|
|
138). Kontuan izan behar da, gainera, Espainiako derrigorrezko soldaduska sistemak salbuespen
|
asko
zituela eta gutxi zirela soldaduskara joan eta bertan 12 hilabeteko instrukzio epea osorik egiten zuten kintoak (Duval, 1938: 58).
|
|
|
Horren ustez, 1936ko uztailean altxamenduari aurre egin zioten ezkerreko militanteen ausardiak ezkutatu egin du gizartearen gehiengoak erakutsitako epeltasuna. Boluntario
|
asko
, gainera, Errepublikako Gobernuak ordaintzen zituen 10 pezeten atzetik joan ziren borrokatzera. Derrigorrezko soldadutzak Armada Herrikoiaren giza hutsuneak bete baldin bazituen ere, maiz, arazo berriak sortu zituen; batetik, soldadu ugari desertatzen saiatzen zelako, bestetik, beren burua zauritzen zutelako.
|
|
|
Beste batzuek ez zuten borrokatu nahi, eta beste aldeko soldaduekin hitzarmenak lortzen zituzten ahalik eta kalte gutxien egiteko elkarri. Euskal Herrian ez dugu anaitasun kasu
|
asko
ezagutzen, baina
|
|
|
Horiei esker, hobeto ezagutzen hasi gara 1936ko Espainiako Gerra Zibilaren atal ugari. Dena den, lan berri horiek, badute, nire ustez, gabezia bat; hots, datu berri
|
asko
eskuratu arren ez dira behar beste jorratu, eta bereziki, ez da nahiko ahalegin egin inguruarekin konparatzeko. Gabezia horrek, hain zuzen, eraman nau lan hau idaztera, ez hainbeste datu berriak ekartzeko asmotan, badakit hainbat agiritegi begiratu gabe utzi ditudala eta ez dut landu ahozko historia; baizik eta ditugun datuak hobeto ulertzen lagunduko digula uste dudalako.
|
|
|
6 Abenduaren 3ko, hots, Legutioko erasoa hasi ondoren, Jaurlaritzaren Idazkaritza Orokorraren txosten berezi baten arabera, Gipuzkoako frankistek ez zuten atzeguardia babesteko neurri berezirik, ez zegoen lubakirik eta gutxi ziren barrikadak. Herritar
|
asko
tropa errepublikazaleak noiz helduko desiatzen omen zeuden, frankisten morala asko jaitsi baitzen Bizkaiak eta Madrilek erakutsitako erresistentziari esker. Abertzaletasunaren Agiritegia.
|
|
|
Lana egiteko, erabilitako bibliografiaz eta agiriez gain, garrantzi berezia izan du Internetek, Gerra Zibilaren gaiak lagun
|
asko
erakartzen baititu. Bi dira arreta merezi duten eztabaida zerrendak:
|
|
|
Gainera, hazkunde garaietan izandako hiriaren hedapenak hiriaren erdian kokatu zituen lurzoru horiek. Horrela, bat batean, industria birmoldaketan liberatutako hainbeste eta hainbeste hektarea industrial ohik aukera berri
|
asko
eskaintzen zizkioten hiriari.
|
|
|
Horrela, brownfields edo lurzoru marroi
|
asko
egon da eta dago oraindik ere Bilbo Handian, industria birmoldaketaren ostean libratutako azaleretan. Baina, orain artean etxebizitzetarako erabilerak ez diren lehentasunak izan dira gehienbat halakoetan, eta bitartean, Bilbok handitzen segitu du bere periferian, eraikuntza berriaren eskutik.
|
|
|
18 Hain zuzen ere, baldintza txarretan zeuden eraikinak bota ostean, bertan bizi ziren familia
|
asko
Miribila auzora eraman dituzte, Bilbao la Viejatik gora, babestutako etxebizitzak eraikitzen ari diren auzune berri horretara alegia.
|
|
|
Hau da, batetik, jende
|
asko
hirigunetik auzo periferikoetara mugitzeak sorturiko fenomenoa gauzatuko da, bertatik eratorritako behar berri eta ondorioak sortuz. Eta bestetik, auzoan bertan existitzen zen oreka eraldatuko da eta, besteak beste, auzoaren biziberritzeak sortuko duen balio handitzea etorriko da, lehenago beste auzoetan gertau den bezalatsu.
|
|
|
Ingurumenaren eta etxebizitzaren arteko erlazio zuzenera itzuliz aitortu behar da, ezen, etxebizitzaren produkzioan lehengai
|
asko
erabiltzen direnez, jasangarritasuna alderdi askotatik azter daitekeela. Hau da, aztergai dira etxebizitzen diseinua eta energia kontsumoaren beharrak batetik; hiri eredua, gizartea eta energia kontsumoa bestetik; hiri eredua eta lur kontsumoa, eta abar.
|
|
|
Horrez gain, hiriaren antolamendua diziplinarteko gaia da eta konplexua inondik inora. Diziplina
|
asko
sartzen dira jokoan eta kontuan hartu beharreko problematika ugari.
|
|
|
Hala ere, batzuen ustez gehiegi zentratu da eztabaida greenfields vs brownfields eztabaidan, ingurumenaren aldetik kontuan hartu beharreko beste ezaugarri
|
asko
alde batera utziz. Gainera, brownfield etan haztea beti greenfield etan haztea baino eraginkorragoa delako hori mito bilakatu dutela azpimarratzen dute, ez baita egia brownfield ek inolako erabilerarik ez dutela (jarduera informal asko garatu baitira brownfield etan) 7.
|
|
|
inflexioa? egiturakoa da, ahalerako adizki
|
asko
horrela ordezkatzen dira gaur egun.
|
|
|
Hala ere, badira mailegu edo erdal hitzak helduen jardunean, baita gazteenean ere. Gazteek darabilten mailegu
|
asko
lexikoaren sinplifikazioa estaltzeko erabili izan da eta erdal hitza erantzuntzat jaso duten kontzeptuak 25 izan dira: bronki bota, fuerte, kojo, grano, katarru, kostipau, enterru, apellido?
|
|
|
Emakumeak, gizonekin konparatuta, egoera txarragoan daude arlo sozialean, asistentzialean, ekonomikoan, lan munduan eta legalean (Standing, 2000), baina batez ere, desberdintasunak lan arloan agertzen dira. Lanpostuetan diskriminazio egoera
|
asko
ikus daitezke, adibidez soldatan, baina lan baldintzek erakusten dute benetan non dagoen arazoa: kontraturik eza, ordu estra ez ordainduak, ordutegi luzeegiak, gauekoak edota asteburukoak (Bermúdez, 2004; Solé, 2000).
|
|
|
Sare horiek, lehenago esan den bezala, senitartekoek edota lagunek osatzen dituzte, eta zailtasunak daudenean babesten dute eta leku ezezagun batean informazioa eta laguntza ematen dituzte. Latinoamerikako eta Magrebeko emakumeek beren familiako pertsona
|
asko
dituzte ondoan, hala ere, emigratzean duten garrantzia desberdina da bientzat. Latinoamerikako emakumeei dagokienez, gehinenetan emakumeek prozesua hasten dute, horregatik ezagun horiek ezinbestekoak dira bizi berria hasteko.
|
|
|
Latinoamerikako emakumeei dagokienez, gehinenetan emakumeek prozesua hasten dute, horregatik ezagun horiek ezinbestekoak dira bizi berria hasteko. Beste aldetik, Magrebeko emakumeak, oro har, familiarekin biltzeko etortzen dira, hori dela eta, senitarteko
|
asko
dituzte ondoan, batez ere bikotekidea eta seme alabak.
|
|
|
Emaitza hauek, hau da sintoma somatikoak, antsietatezkoak eta depresiboak, beste ikerketa batzuetan aurkitu dira (Achotegui, 2002; Elgorriaga et al., 2007; Tizón et al., 1992). Azalpen
|
asko
eman dira adierazteko nola eta zergatik gertatzen diren, horietatik ezagunenak hurrengoak dira: gizarte berriak sortzen duen estresa (Smith eta Bond, 1993; Valiente et al., 1996), herrialdetik irtetean azaldutako dolu prozesuak (Atxotegi, 2002; 2004), eta, egoera psikosoziala edota rolen aldaketa eta gainkarga (Samarasinghe eta Arvindsson, 2001).
|
|
2009
|
|
|
[23 DAN] testuaren egileak Geometria bakarrik landu bazuen ere, terminoak sortzeko aurrekoak erabili zituen baliabide berak erabili zituen nagusiki; hiztegiko sarrerak% 14,06, hitz elkarketa% 28,65 eta sintagmazioa% 36,46 Testuliburua baino, hitzen eta definizioen zerrenda dela dirudi; testua irudiekin dago lagunduta. Geometriako hitz
|
asko
arruntak badira ere, beste asko ez eta, gainera, askok grezierazko hitzen osaera kalkatzen du; egileak ez bazuen mailegurik erabili nahi, pentsatzekoa da euskarak eskaintzen zituen baliabideetara jo behar zuela.
|
|
|
lehena, zifrak euskal zenbakikuntzara egokitzea; bigarrena, euskal zenbakikuntza zifretara egokitzea. Arana Goirik berak aitortzen zuen lehenak arazo
|
asko
zituela (gainerako hizkuntzek sistema hamartarra erabiltzea...) eta bigarrenak, ordea, aurrekoaren abantailak bai, baina eragozpenik ez zuela.
|
|
|
Testuetan neologismo
|
asko
agertzen dira, erdararen eragina saihestu nahiagatik sortuak: neurkin, Arana Goirik 1896an sortutakoa, neurri eta kin elkartuz.
|
|
|
aztertu (Medikuntza...), batu (Informatika...), bikoiztu (Arte, zinema...), ukitu (Kirola...). Bestalde, aditz
|
asko
ez dira agertzen aditz gisa, baina bai, ordea, izenondo gisa: adierazi, itxi, laburtu...
|
|
|
Lehenago esan dugunez, euskarak beste aditz hizkuntzen antzera jokatzen du Moduari dagokionez (gaztelaniaren antzera, adibidez). Beraz, espero izatekoa da ingelesez ematen den Moduari buruzko informazio
|
asko
galdu egingo dela euskarazko itzulpenean, edota Bideari buruzko aditz batez ordezkatuko dela. Horren erakusgarri da M1 eta M3 estrategiak hainbestetan erabili izana.
|
|
|
2 Satelite hizkuntzek Bideari buruzko xehetasun
|
asko
ematen dituzte, eta mugimendua oso modu dinamikoan deskribatzen dute. Aditz hizkuntzetan, aldiz, ez da Bideari buruzko hainbeste xehetasun eskaintzen, eta mugimenduari buruzko deskribapenak estatikoagoak dira.
|
|
|
«Ez da gurea sektore erosoa eta atsegina. Ez dut uste afiliatu
|
asko
izango dituenik sektoreak, ez baita medailak ateratzeko sektorea. Kasu batzuetan langileak eurak izan daitezke euren kontra egiten dutenak.
|
|
|
Hedabide pribatuen eta publikoen arteko aldea nabarmena da, hilean 1.000 euro ingurukoa. Hedabide pribatuetako soldata
|
asko
«mileuristak» dira.
|
|
|
«Jaurlaritzak egin duen ikerketatik eratorritako soldaten datuak kontuan hartuta, uste dut hobegarriak direla orokorrean. Hala ere, guk egindako alderaketetan eta 2007ko datuei dagokienez, Goienako ordainsariak, ez
|
asko
, baina Euskal Autonomia Erkidegoko zerbitzuen sektoreko soldaten azpitik daude. Gu batez bestekoan egon gaitezke.
|
|
|
EKTk 1990 urtean argia ikusi zuen eta 2003an Del Olmo epailearen aginduz itxi zuten Euskaldunon Egunkarian du oinarria. Bertako ordezkariek argitu nahi izan dute langile
|
asko
proiektu berri horiek gauzatu baino lehenagotik datozela. Beraz, garrantzitsua da antzinatasuna kalkulatzeko orduan horiek kontuan hartzea, batez bestekoan izan ditzaketen eraginagatik eta bi kasuotan langileen antzinatasuna, oro har, 7 urtetik gorakoa delako.
|
|
|
Goienako gerenteak duen esperientziaren arabera, jendeak euskarazko hedabide pribatu hauetan ez du bere burua epe luzerako ikusten. «Sumatzen dut gurea bezalako hedabide batean jende
|
asko
sartzen dela ikasteko asmoz, ondoren beste toki batera jauzi egiteko, non baldintza eta soldatak hobeak diren. Hala ere, Arrasaten bizi bazara, zein aukera duzu komunikabideen arloan lan egiteko?
|
|
|
Artikuluan erabili diren datu kuantitatiboek oinarria dute Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 2009ko urtarrilaren 27an aurkeztutako Euskal Hedabideen Ordainsarien Analisia txostenean. Oro har, euskal hedabideetan ari diren langileen lan baldintza eta ordainsarien inguruan ez da lan
|
asko
argitaratu eta orain arte ez da modu sistematikoan hedabideetan ari diren profesionalen soldaten inguruko daturik inon jaso. Hedabide bakoitzak bere datuak ditu eta oso zaila izaten da banan banan datu horiek lortzea, kasu batzuetan ez baitituzte eman ere egiten.
|
|
|
Gaur egun kalean diren euskarazko hedabide gehienak XX. eta XXI. mendeetan sortu ziren. Hainbatetan bidea ez da samurra izan, baina zailtasunak zailtasun mezu bide
|
asko
gure egunetaraino heldu dira, behargin askoren lanari esker neurri handi batean. Zein da, ordea, euskarazko hedabide pribatuetan diharduten langileen egoera profesionala?
|
|
|
Paralelotasun handia badago, esaterako, mende eta erdi geroago Lekaroz herrian kaputxinoek ireki eta zuzendu zuten ikastetxe ospetsuarekin: horra ere, emigrazioaren seme
|
asko
etorri baitziren, ikasketak egiten zituzten bitartean euskal inguruan hezteko. Egiaz, horren atzean ez zegoen bakarrik kalitate goreneko hezkuntza bat lortzeko asmoa, hezkuntza horren euskaltasuna ere aintzat hartzen zen erabaki horretan.
|
|
|
Dominique Sarrote, Kansaseko trapisten monasterio bateko kidea zelarik, nagusiek Montevideora bidali zuten, han indiarrentzako misio berri bat eraikitzeko behar ziren sosak limosnen bidez eskuratzeko. Montevideon euskaldun
|
asko
«apaizik gabe» aurkitzean, kapera bat eraiki zien, Sortzez Garbiaren deiturapean. 1861ean Kansasera berriro deitua izan zenean, horren hutsunea betetzeko Buenos Aireseko betarramistei dei egin eta hauek enkargua onartu zuten (Daranatz, 1923:
|
|
|
Asmo honen hasierako urratsak 1895 inguruan eman ziren, Buenos Aireseko euskal kolektibitatean barne mugimendu
|
asko
ere bizitzen ari zirenean. Ordurako euskal instituzio bakarrari (Laurak Bat euskal etxeari) beste bi erantsi zitzaizkion urte berean:
|
|
|
Artikulu honetan ikusi dezakegu nola Centro Euskaron egindako azken bilkuraren ondoren (urtarrilaren 20koan, alegia), bertan hartutako erabakiak jende
|
asko
lekutik kanpo utzi zuen, eta beste euskal etxe bat sortzera bultzatu. La Baskoniaren hurrengo zenbakietan, euskal etxe horren inguruko aipamenak egiten jarraituko da, onespena azaltzeaz batera19 Denbora pasatu ahala antzeman dezakegu nola La Baskonia20 aldizkariko atal ezberdinetan ez duten oso aintzakotzat hartzen Euskaro euskal etxea eta nola desiratzen dauden euskal etxe berriak bere lehenengo pausoak eman ditzan21:
|
|
|
Adibide gisa, urte bitartean tasajoaren3 industrian sartzea lortu zutenez gero, hurrengo hamarkadatik aurrera, iraultza ekoizlean zeresan handia izan zuten (Luzuriaga eta Alvarez, 2001). 1830 urtetik aurrera, euskaldunen bigarren belaunaldiek4 izen ona eta diru
|
asko
egitea lortu zuten. Adibide gisa, Juan Idiarte Borda Uruguaiko presidente konstituzionala har dezakegu (euskaldunen ondorengoa baitzen).
|
|
|
3 Haragia garbitzea, lehortzea; gatz eta errautsaren bidez egindako lanari deitzen zaio. Haragi hori normalki ez zen bertan kontsumitzeko prestatzen, baizik eta kanpoan saltzeko, eta beronen bidez kanpoko kapital
|
asko
lortu zuten.
|
|
|
Faktore hauek guztiak kontuan harturik, ez gaitu harritu behar hainbeste euskal herritar lur horietara joan izanak. Uruguaik etorkin korronte
|
asko
izan zituen. 1830etik aurrera, bertako populazioaren hazkuntzan garapena ematen hasi zen, 1852 urtean bertako populazioa bikoiztea lortu baitzuten, 58.000 izatetik (1830 urtean) 132.000 izatera iritsi baitziren (ez dugu ahaztu behar, urteen artean Gerra Handia izenaz ezagutzen dena gertatu zela lurralde horietan).
|
|
|
Ezagutza eta posizioa elkarri lotuta daude, hots, auzi epistemologikoa [gure ezagutza] eta auzi ontologikoa [gure eredua] lotuta daude. Proiektu baten bideragarritasuna eztabaidatzeko auzi
|
asko
kontsideratu ahal dira, ezagutza gatazka bat aditzera eman dezakeena. Ikuspuntu tekniko huts batetik begiratuta ere, halako auziak plantea litezke:
|
|
|
Hauek, besteren artean: ez dago frogatuta informazio zerbait duen% 21ek eta informazio
|
asko
duen% 2k informazio iturria Eusko Jaurlaritza izan dutenik, edota, aldiz, beraien informazio iturria mugimendu sozialak izan direnik. Bigarren kasu horretan, «informazioa sozializatzeko porrota» oraindik eta bistakoagoa gerta liteke.
|
|
|
informazioa baduela dioenak informazio instituzionalari egin diezaioke erreferentzia, baina posible da informazio kritikorik jaso ez izana. Zalantza
|
asko
daude argitzeke.
|
|
|
AHTren proiektuak kaltetuko dituen udalerrietan bizi direnen gehiengo zabalak proiektu honekin zerikusia duten gaien inguruan informazio gutxi edo informaziorik ez duela dio(% 33k eta% 42k, hurrenez hurren). Aitzitik, bostetik batek soilik(% 21) dio informazio zerbait duela eta berrogeita hamarretik batek(% 2) informazio
|
asko
duela.
|
|
|
Hiriburuetako biztanleek emandako erantzunak ildo beretik doaz: % 44k bat ere informaziorik ez dutela dio,% 33k informazio gutxi dutela,% 18k zerbait eta% 5ek informazio
|
asko
.
|
|
|
Haien ustetan, Elizari laguntzea komenigarria zen, are gehiago, herriaren onura bilatzeko ezinbestekotzat jotzen zen Elizaren lana erraztea35 Bestalde, Elizak bere gain hartzen zituen eta kristauen diruaz artatzen zituen behartsuak, gaixoak, umezurtzak? eta beste zerbitzu
|
asko
eskaintzen zituen erakunde zibilen mesederako36 Elizak onartzen zuen askotan autoritate zibilen laguntza eta zaintza parrokiako ondasunen administrazioan37.
|
|
|
Eliza erakundea da eta lege zibilek aspaldidanik aitortu izan diote ondasunak edukitzeko eskubidea. Historian zehar Elizak donazio
|
asko
jaso izan ditu, beste erakundeetatik batzuetan eta bere eliztarren eskuetatik beti. Erdi Aroan gauzatu zen oinarrizko zerga sistema bat:
|
|
|
Erakunde zibilek parte hartu izan dute parrokien ondasunen administrazioan, bi aginteak (zibila eta eklesiastikoa) elkarlanean aritzen baitziren (patronatua eta abar sortuz). XIX. mendeak aldaketa
|
asko
ekarri zituen: desamortizazioak; hamarrenak, primiziak eta patronatua bertan behera uztea?
|
|
|
Horrela ez da egiten. Elizak eskandalizatu egin du Nafarroako gizartea, eta lotsatu egin ditu kristau
|
asko
. Eta jarraitzen badu ildo horretatik, ez dago dudarik ondare eta diru asko irabaziko dituela, baina Infernua irabaziko du ere, arima eta sinesgarritasuna betiko galduko dituztelako.
|
|
|
Elizak eskandalizatu egin du Nafarroako gizartea, eta lotsatu egin ditu kristau asko. Eta jarraitzen badu ildo horretatik, ez dago dudarik ondare eta diru
|
asko
irabaziko dituela, baina Infernua irabaziko du ere, arima eta sinesgarritasuna betiko galduko dituztelako.
|
|
|
Gaurko ekitaldiaren hizpidea «Nafarroako Erlijio Tokiak norenak?» da, baina ni ez natzaio lotuko titulu horri, zeren gaur egun afera sakonagoa eta zabalagoa baita. Erlijio tokiekin hasi ginen, baina orain badakigu ildo beretik beste ondasun mota
|
asko
immatrikulatu egin direla. Eta oso inportantea da beste ondare horiek kontuan hartzea, zeren eztabaida beste maila batean kokaturik dago, eta Elizarendako maila hori askoz deserosoagoa da:
|
|
|
Bederatzi ondasun 70 biztanleko herri batean. Ziritza bezala badira herrixka
|
asko
, horregatik diot ez dela erlijio tokiaz bakarrik mintzatu behar.
|
|
|
Ni ez naiz historialaria baina zenbait udal artxibo ongi ezagutzen ditut eta jakin badakit nola erabakitzen zen eliza eta baseliza
|
asko
eraikitzea; nola erosi zuten altzari, erretaula eta arte guztia, eta zenbat kostatu zitzaion udalari kanpaia edo patena bakoitza. Ez da historialaria izan behar hori frogatzeko, Nafarroako edozein udal artxibotan fakturak barra barra badira.
|
|
|
Eta hara non gure sorpresa; izan ere, guregana etorri zen jende
|
asko
kristauak eta apaizak ziren! Eta lehenbiziko momentutik oso garbi utzi genuen, plataforma bezala antiklerikalismoaren ildoa ez genuela jorratuko, erlijioaren edo kristauen kontra ezer ez genuelako.
|
|
|
Azken urteotan udal, erakunde eta bildumagile partikular
|
asko
arduratu dira haien ondarea irekitzeaz eta mantentzeaz, bai eta hori guztia era pedagogikoan eta ahalik eta jende gehienari azaltzeaz. Ardogintzaren, gozogintzaren eta zurgintzaren (baserriak eta dorretxeak) museoek bildumak, objektuak, lan eremuak, egunerokoak eta ludikoak ikusgai dituzte, haien ingurua birsortzeko eta aurkezteko egundoko gaitasunaz.
|
|
|
Ahots
|
asko
altxa dira edozein preziotan muga gabe hazteko proposamen horien aurka. Benetan hartu behar ditugu eta arrazionalki neurtu, hemendik denbora laburrera kexaka ibili nahi ez badugu.
|
|
|
Izan ere, bost zentzumenentzat gozagarri izateaz gain, ezagutzak zabaltzeko ere baliagarri dira oso. Ezin esan, hortaz, dena azalera handiak eta lege hausteak direnik, hiri konurbazio txikietan ere gauza
|
asko
ongi egiten baitira, eta horri esker euren ekonomia ezegonkor edo prekarioak zabaldu eta garatzen dituzte.
|
|
2010
|
|
|
Honaino helduaren eta gaztearen artean topatu ditugun desberdintasunak. Datu
|
asko
ez badira ere, zenbait joera ikusten dira, hala nola eredu estandarraren eragina gaztearengan, heldua eredu zaharrari atxikiago, kultur aldaketaren zantzuak... Dena den, argitu beharra dugu, geroxeago ere aterako baitzaigu gaia, Tolosako euskara oso nabarra izan dela, eta ez dela berdin hitz egi (te) n kalean eta inguruko auzo edo baserrietan (ezta azken horien artean ere).
|
|
|
Bestalde, erantzun batean gazteak gaizki ulertu zuen eta habeis itzuli ordez (helduak dezuedue) han itzuli zuen(). Halaber, erantzun batzuetan gazteak pluraleko formak erabili dituen bitartean, helduak singularrekoak eman ditu, baina, hori
|
asko
hitzari egotzi behar zaiola uste dugu (hots, sintaxiko atalean aztertzen dena), bestela helduak ere pluraleko formak arruntki erabiltzen baititu (areago, sintaxiko atalean espresuki asko rekiko komunztadura jasotzeko galderan pluraleko forma erabili zuen!). Azkenik, esaldi batean helduak oinarri dialektaleko giñun forma eman du eta gazteak batutik gertuago den genun, baina galdera horretan beste aditz forma bat zen aztergai, eta, beraz, ez dugu kontuan hartu.
|
|
|
egon ala izan: jende
|
asko
izan da emen vs jende asko eon da emen.
|
|
|
egon ala izan: jende asko izan da emen vs jende
|
asko
eon da emen.
|
|
|
Lan
|
asko
egin da euskal dialektologian aspaldidanik, Bonapartek mapa ikusgarri haiek egin zituenetik, baina beti adinekoekin jardun izan dute dialektologoek, eta ia beti «base dialect» edo oinarri dialektalarekin. Kontzeptu horrek tokian tokiko hizkera jatortzat hartzen dena adierazten du, usu herriko zaharrenen mintzoa, «betikoa»...
|
|
|
Familiarekiko mendekotasun ekonomikoa da ikusi dugunez egoera honi aurre egiteko irtenbiderik erabiliena eta eragingarriena. Gurasoak laguntzeko prest edo gai diren seme alabarik ez badago, familiarik gabeko hirugarren adinekoentzat egoera
|
asko
zailtzen da eta hauen kasuan zenbaitetan gizarte larrialditzat jo ditzakegun errealitateak ageri dira.
|
|
|
Gertakizunak oroitzean sortzen diren akats
|
asko
gure aurretiko ezagutzetatik erator daitezke. Nahiz eta bizipen zuzenik ez izan, gizabanakook delitu arruntenen ezaugarrien inguruko ezagutza bat gordetzen dugu.
|
|
|
Nahiz eta emakumeen aurkako indarkeria prebenitzeko estrategietan pentsatzea eskatu, emandako erantzun
|
asko
indarkeria mota hau desagerrarazteko hainbat neurriri dagozkie, neurri prebentibo sekundariotzat hartuz. Zentzu horretan, garrantzitsua iruditzen zaie babes maximoa biktimarekiko, euste sozial eta komunitarioa eta sufrimenduari eta egoerari aurre egiteko tratamendu psikologikoa.
|
|
|
«Bikotearenganako menpekotasun
|
asko
izatea, eta abar».
|
|
|
Ezin da 10% 8, 0Ezin da, zailtasun
|
asko
duade 10% 8,0
|
|
|
«Komunikabideek honetan guztian lan
|
asko
egin behar dute».
|
|
|
Osagai emozionalari dagokionez, biktimarekin erlazionatuta dauden emozio
|
asko
agertzen dira, bai subjektu bai objektu. Horrela, kontuan hartzen dira, biktimak eduki ditzakeen emozioak zein beraiengan eragin dezaketenak.
|
|
|
Izan ere, Hezkuntzako eta Pedagogiako profesionalak, egoera honetaz jabetuta, eskola profesionaletan taldekatzen ari dira hezkuntzaren optika batetik jokatzeko. Hezkuntza eta sentsibilizazio programak bideratuz, ekimen
|
asko
bultzatzen ari dira: hezitzaile soziala irudi modura duen aspektuaz eta estrategiaz erreflexionatzeko, gain hartu behar dituzten egoerek dakartzaten exijentziak aztertzeko, eta entitate publiko eta pribatuek eskaintzen dizkieten aukerak ikusteko.
|
|
|
Dena dela, autore
|
asko
Hymes izan dela komunikazio gaitasuna gehien eta ondoen aztertu duena esatean bat etorri dira. Gómez Vilasók (1994) Hymes Chomskyren gaitasunetik harago joan zela eta hizkuntzaren ezagutza eta erabilerako arauak uztartu zituela esan zuen.
|
|
|
Euskal Herriko eskola gazteak, hamalau eta hamazortzi urte bitarteko gazteak eta nerabeak, ikus entzunezko teknologien eta beroriek garraiatzen dituzten eduki sinbolikoen kontsumitzaile handiak dira oro har. Euskal Herriko neska mutilek denbora
|
asko
eta diru dezente eskaintzen dizkiete teknologia komunikatzaile berriei.
|
|
|
Egia esan, euskalduna ez zen jendearen artean aldizkariari zer nolako harrera egiten zitzaion ezagutzeko jakin mina egon bazegoen, horregatik, eta hasieran zalantzak izan arren, euskaraz ez zekitenei ere egin genizkien telefono bidezko galdetegiak. Are gehiago, aldizkariarekin batera txertatu ziren galdetegi
|
asko
gazteleraz idatzita jaso genituen, jendeak barkamenarenganak eskatuz euskaraz ezin zuelako idatzi. Horrek argi eta garbi erakusten du aldizkariao atxikimendua izugarria dela oro har, eta espero baino askoz handiagoa erdaldunen artean19.
|
|
|
(...) printzipio2 honen arabera, badirudi ona dela (dibertigarriagoa bai, behintzat) izar, mineral, landare, animalia eta izaki indibidual mota
|
asko
ez ezik gizaki multzo mota askotarikoak izatea, betiere, jakina mota horiek guztiek besteoi bizitza ezinezko egingo ez diguten neurrian (Moulines, 2008: 95).
|
|
|
Hizkuntza goiztiarraren diagnostikoan CDI asko erabili arren, erabilera batzuetarako, tresna zehatzegia izan daiteke (Pérez Pereira eta Reches, 2007) item
|
asko
dituelako (CDI jatorrizko bertsioak 500 item baino gehiago ditu eta CDI 700 baino gehiago). Horrela, hizkuntza garapenean balizko arazoen diagnostikoa egiten denean populazio handietan, denbora inbertsioa oso handia da; gainera, antzeman da gurasoen hezkuntza mailak eragiten diela CDIko puntuazioei, non hezkuntza maila altuko gurasoen seme alabek azaltzen duten joera altuago puntuatzeko CDIren eskala guztietan (Fenson et al., 1993; Arriaga, Fenson, Cronan eta Pethick, 1998; Jackson Maldonado et al., 2003; Pérez Pereira eta García Soto, 2003; Kern, 2003; Barreña, et al., 2008); dena den, gurasoen hezkuntza mailaren eragina ez da beti norabide horretan antzeman; izan ere, Reese k eta Read ek (2000) aurkitu zuten eragina kontrako norabidean ere, hau da, puntuazio altuagoak hezkuntza maila baxuko gurasoen seme alabetan.
|
|
|
Horrela, justizia berritzailea justizia eraginkor bat dela esan genezake, zigor liskarraren protagonistak ez ezik, gizarte osoa ere asetzen duen justizia bat. Justizia honek zigor sistema
|
asko
sinplifikatzen du, zigortu beharrean konpentsatuz; baztertu beharrean birgizarteratuz; indarra erabili beharrean hitzari indarra emanez, eta inposatu gabe, negoziatuz17.
|
|
2011
|
|
|
Puntu
|
asko
zituzten komunean Bastarrikak eta Txillardegik une hartan, baina kidetasunak bazter utzi eta diferentziak azpimarratu zituzten.
|
|
|
Bestalde, parte hartzeari dagokionez, lehengo garaiko taldea oso murriztua zen eta gaur egun baino askoz hermetikoagoa, batez ere, bildutako dirua euren artean banatzen zelako. Gaur egun, aldiz, parte hartzaileen adina nabarmenki zabaldu da, batez ere, larunbat eta igandearen arteko gauetan, baita azken egunean ere, neska eta mutil
|
asko
joaten direlako. Aldiro Marijes izandakoak ere gonbidatzen dituzte eurekin abesteko; beraz, gau batzuetan hiru belaunaldi ezberdinetako pertsonak topa ditzakegu errituan parte hartzen.
|
|
|
Eta hitzen atzean ezer ez. Hitzetan gauza
|
asko
, ordea. Hasteko, hitzek emozio sare asko zabaltzen eta hedatzen dituzte:
|
|
|
Hitzetan gauza asko, ordea. Hasteko, hitzek emozio sare
|
asko
zabaltzen eta hedatzen dituzte: euskarazkoak direla sumatzen badugu euskarak eta euskal markak hedatzen dituzten sareak, hain zuzen.
|
|
|
Euskaraz egitea praktika ideologikoa baino ez da. Baina bada modu
|
asko
euskaraz egitearen ondorio ideologiko gatazkatsuak deuseztatzeko eta euskara Ideologiaren baitan harmonizatzeko. Subordinazioa da gakoa.
|
|
|
erdal munduan eroso bizi gara halabeharrez, ezinbestean, nahi eta nahi ez... hala ere, euskara dugu geure geurea eta horrela erakutsiko dugu gure diferentzia komuna nabarmendu behar dugun guztietan. Ezagun denez, nazionalismoaren barrutik jokaera eta pentsamendu eskema horri aurre egiten saiatu da jende
|
asko
, hau da, endokolonialismoari aurre egin dio euskal identitatearen eta euskararen bizitasun, osotasun eta beregaintasunaren alde eginez. Baina, ikerketan ikusi dugun moduan, asko dago oraindik orain egiteke.
|